Morgunblaðið - 19.08.1939, Blaðsíða 5

I^augard^gnr 19. ágúst 1939.
5
orgnttWaí»ið
Útgref.: H.f. Árvakur, K«ykj*vlk.
Rltstjðrar: Jön KJartan»*on o( VaJtJr Bt»f*.B»»on <ábyr(C«.r»»aOup).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, augrlý«in*ar og aftr»lt)«l»: Au«tur«tE<etl g. — Blmi 1«00.
Áskriftargjald: kr. 1,00 á minuOl.
t rausasöln: 1B tura etntaklo — 2ft aura taeO L«*bCk.
PROFSTGINNINN
ALLAR líkur benda til þess, að
tímarnir, sem nú fara í hönd,
verði meiri prófsteinn á vilja og
.tnátt þjóðarinnai* til þees að glíma
við erfiðleika, en hun hefir nokkru
sinni áður upplifað, síðan hún
feklt fullveldi sitt viðurkent.
Aðalatyinnuvegur þjóðarinnar,
sjávarútvegurinn, var kominn í
kaldakol, vegna margra ára tap-
reksturs undanfarið. Þessi at-
vinnuvegur hefir um langt skeið
verið aðalstoðin undir rekstri
þjóðarbúsins, út á við og inn á við.
Hann hefir fært þjóðinni þann er-
lenda gjaldeyri, sem hún hefir
þurft í ríkum mæli, til marg-
þættra framkvæmda í landinu. Frá
honum hefir einnig komið fjár-
magnið, sem lagt hefir verið í
;þessar framkvæmdir hjer heima.
★
Á síðasta Alþingi tóku allir á-
byrgir stjórnmálaflokkar höndum
saman, til þess að reyna að bjarga
sjávarútveginum. Sii viðleitni var
í alla staði virðingarverð. Þótt
þær ráðstafanir sem gerðar voru
hittu illa ýmsar stjettir þjóðfje-
lagsins, má án efa fullyrða, að öll
þjóðin sætti sig við þær, af knýj-
andi nauðsyn. Þetta sýnir betur
en nokkuð annað, að þjóðin getur
'Staðið saman, þegar hættan vofir
yfir.
Bn nú hefir sjávarútvegurinn
fengið nýtt áfall og e. t. v. stærra
og þyngra en nokkru sinni áður,
•áfall, scm fyrst og fremst hittir
sríkis- og þjóðarbúskapinn í heild.
Ofan á hdnn mikla aflabrest á
-síðastliðinni vetrar,vertíð, sem sjer-
■staklega kom harkalega niður á
ítogaraútgefðinni, bætast marg-
iháttaðir erfiðleikar saltfisksölunn-
;ar, sem nú eru e. t. v. meiri en
•nokkru sinni áður. Br margt sem
þ)VÍ veldur, en sjerstaklega það, að
Spánn má nú heita alveg lokaður
‘fyrir okkur Islendingum og svo
‘Mtí, að aðalkeppinautar okkar á
•saltfiskmarkaðinum, Norðnienn,
liafa nú meiri fisk að bjóða fram
á markaðinum en þeir hafa nokkru
sinni haft áður, síðan 1930. Þegar
svo tciks á það er litið, að Norð-
menn geta leyft sjer að veita ár-
lega miklar fjárfúlgur úr ríkis-
/sjóði, til styrktar saltfiskútflytj-
tendum, en við höfum ekkert slíkt
‘f jármagn til, er síst að undra þótt
við förum lialloka í samkepninni.
'En allir þessir miklu erfiðleikar
myndu samt verða yfirstíganlegir,
ef ekki bættist það ofan á, að
síldveiðín tetlar nú gersamlega að
bregðast. Það er nú komið fram
yfir miðjan ágúst og því farið að
líða mjög á síldveiðitímann. Bf
síldveiðin ekki glæðist nú þessa
dagana, telja fróðir menn víst, að
búið sje með herpinótaveiðina, en
reknetaveiði geti e. t. v. einhver
orðið, enda þótt ekki horfi vel þar
enn sem komið er, þar sem veiði
befir verið mjög treg til þessa.
Það mun láta nærri, að nú hafi
veeiðst aðeins um þriðjungur þeirr-
Frjettaritari Mbl. í París skrifar um:
150 ára afmæli frönsku
stjórnarbvltingarinnar
ar veiði, sem þurft hefði, til þess
að vel væri. Má af þessu sjá hví-
líkt feikna afhroð það verður fyrir
útgerðina, liinn mikla fjölda einy
staklinga, sjómenn og verkamenn,
sem atvinnu hafa við síldveiðarnar
og svo þjóðarbúskapinn í heild, ef
svo illa á að fura, að aðalsíld-
veiðin sje að verða búin.
★
En það gagnar lítið, að láta alt
drukna í liarmagrát yfir óförunum
Hitt á betur við, að þjóðin búi sig
undir þá tíma, sem í hÖnd fara, ef
ilt á að ske, og að hún taki með
karlmensku hverju sem að hönd-
um ber. Þjóðin hefir fyr mætt
erfiðleikum og altaf komist fram
úr þeim. Landið okkar er svo gott
og möguleikarnir svo margir og
miklir, að sárin græðast oft ótrú-
lega fljótt.
Á síðasta Alþingi var stigið það
mikilvæga spor, að allir stærstu á-
byrgu flokkarnir tóku höndum
sarnan, til þess að vinna sameigin-
lega að viðreisn atvinnu- og fjár-
málanna. Upp úr þessari samvinnu
var þjóðstjórnin mynduð.
Nú mænir þjóðin vonaraugum
til þjóðstjórnarinnar. Hún treyst-
ir því, að stjórnin vinni þau mörgu
verkefni, sem vanrækt hafa verið á
undanförnum 11 árum og leiðrjetti
þau mörgu víxlspor, sem stigin
hafa verið á þessu tímabili. Sjer-
staklega væntir þjóðin mikils af
stjórninni á fjármálasviðinu, því
að þar hefir eyðslan og sukkið
keyrt fram úr hófi.
Yið, sem nokkuð þekkjum til og
höfum aðstöðu til að fylgjast með
því, sem er að gerast daglega í
stjórnmálunum, vitum að róð-
urinn verður þungur og erf-
itt um vik. Veldur þar mestu,
að þeir sem ráðið hafa ríkjum
undanfarið og ábyrgð bera á á-
standinu, eiga erfitt með að við-
■urkenna í verki, að þeir hafi farið
villur vegar.
Bn þó eru til sterk öfl í lierbúð-
um fyrverandi stjórnarflokka, sem
hafa fullan vilja á, að horfast í
augu við veruleikann. Yið vonum,
að það verði þessi öfl, sem ráða að
lokum.
París í úlí. |Algier, Madagaskar, Senegal.
P rakkland, land hinna Svertingjahersveitir frá nýlendun-
*■ stóru viðburða, land 'nm hafa ekki sjest í París síðan
byltinganna, fóstra hinna Í lok heimsstyrjaldarinnar 1919.
djörfustu hugsjóna. Hvar
sem maður fer er heimsfræg
grund, það var hjer í þess-
um litla bæ — Varennes —
sem Lúðvík XVI. var grip-
inn á flóttanum til Þýska-
lands 21. júní 1791. Jeg var hinna lifandi afla sem Frakkland
í Verdun 1 gær, í dag í París, j vill sýna í dag. Hundruð fall-
Hjer er einnig ensk herdeild,
gestir dagsins.
(Samtals voru þeir hermenn,
sem tóku þátt í sýningunni, 30,-
000).
En það er ekki aðeins máttur
verð á morgun í Versölum.
Það er 14. júlí. Fjórtándi júlí
nítjánhundruð þrjátíu og níu. 150
ára afmæli frönsku stjórnarbylt-
ingarinnar. Það er merkisdagur í
sögu Frakklands, sögu heimsins.
Hvar er það land sem bylgjur
f rönsku st j órnarbyltingarinnar
hafa ekki snert?
Við komum árla til Parísar.
Klukkan er átta að morgni. Her-
sýningin, sem er aðalatriðið á dag-
skránni, hefst að lítilli stundu.
Borgin er eitt haf af fánum og
strætin bylgjast af fólki. Dagur-
inn er helgáður vináttu- og varn-
arbandalagi Frakklands og Eng-
lands. Fánar hinna ensk-frönsku
stórvelda blakta hvarvetna hlið
við hlið. Þegar í úthverfum borg-
arinnar hengu í flestum gluggum
og á öllum stöngum fánar banda-
lagsþjóðanna. Og í Innri-París
sjest varla í hús og stræti fyrir
einingarmerkjunum.
Kurteisi fransmannanna og nær-
gætni hafði jafnvel gengið svo
langt, að þeir höfðu fest nrfndir
ensku konungshjónanna í horn
sumra fánanna, og eru Frakkar
þó ekkert konungakærir hvers-
dagslega.
Fólkið hvað hafa verið að tín-
ast alla nóttina að þeim strætum
sem fylkingarnar fara fram hjá.
Gamahnenni hafa með sjer stóla,
ungir menn liafa með sjer tröppu-
stiga, gangstjettirnar eru fullar
af fólki. Svalir, gluggar og tröpp-
ur hinna hamingjusömu íbúa, þess
ara stræti eru setnar af þeim og
þeirra hollvinum. Það var margt
fólk. (Blöðin daginn eftir fullyrtu
að áhorfendurnir hefðu verið ein
miljón).
Svo hefst hátíðin.
Lýðveldisforsetinn Lebrun ekur
fram hjá og í vagni hans situr for-
sætisráðherrann, hinn nýi „ein-
valdur“ Frakklands Daladier.
Hljóðfærasláttur heyrist í fjarska.
Það er beðið í eftirvæntingu. Þeir
sem standa í tröppustigunum eða
hanga uppi í luktarstólpum eru
spurðir og svara: Þar koma þeir!
Húsin bergmála, fólkið hefir
hátt, nær, nær og alt kafnar í
liinu stei’ka þrammi, bumbuliljóð-
um og hornablæstri. Fylking eftir
fylkingu marserar framhjá, ungir,
og gereyðilögðust bæði skipin. glæsilegir menrt í fögrum klæðum,
Japönsku yfirvöldin neita því, ' þegar orðnir þreyttir og sveittir í
að kviknað hafi í skipunum af sólskini morgunsins, byssuhlaupin
völdum loftárásar Japana, og steytt mót himni. Ný og ný her-
bæta því við, að Bretar ætti að fylki, nýjar liljómsveitii-. Hjer eru
leggja fram sannanir fyrir því, hersveitir frá nýlendum Frakka
að Japönum sje um að kenna. hvaðnæfa að, frá Marokko, Tunis,
Japanar bera af
sjer aö hafa eyði
lagt bresk herskip
London í gær. FÚ.
- Japönsku yfirvöldin í Shang-
hai hafa svarað mótmælum
þeim, sem Bretar báru fram út
af því, að loftárásir voru g-erðar
á tvö bresk skip í Ichang 6.
ágúst, en eldur kom upp í þeim
byssna og bi’yndreka og annara
morðtóla af ýmsri gerð spora mal-
bik gatnanna. Hjer eru nokkur ný
gögn sem ekki hafa verið sýnd
almenningi áður og lögregluþjón-
arnir gæta þess vandlega að eng-
inn taki mynd.
Yfirjiöfðum safnaðarins svífa 400
franskar og enskar hernaðarflug-
vjelar. Sumar svifa lágt, rjett við
húsþökin, aðrar hátt við ský. Hyll-
ingar og hrifningaróp fjöldans
blandast gnýnum og hljóðfæra-
slættinum. Lifi Bngland! Lifi
Frakkland!
Loks hafa seinustu sveitirnar
mai’serað gegn um sigurboga um
Place de la Concorde.
Það eru fjölmárgir opinberir
gestir erlendra þjóða, auk hinna
litklæddu þjóðhöfðingja nýlendu-
þjóðanna. Englendingar eru fjöl-
mennastir útlendinga í borginni,
10.000 er sagt.
Aðalræðurnar eru fluttar skamt
frá Eiffelturninxxm og við Toro-
eadero. Sarna fánahafið þar sem
annarsstaðar og enskar lífvarðar-
sveitir í sínum glæsilegu búning-
um og svartir Marokkomenn á
hvítum hestum setja sinn svip á
samkomuna.
Lehrun og Daladier tala um hið
alvarlega heimsástand, fórnir
Frakklandsbarna, gamlar, nýjar
og væntanlegar, og um vináttu
Englaixds.
Það hefir gerst töluvert síðan í
fyrra. Múnchen-dagarnir í fyrra-
haust eru ekki gleymdir og það
hefir gerst tölucert í heiminum
síðan þá — einnig í Frakklandi.
★
Parísarbxxar vita að til þessarar
hersýningar er ekki einungis efnt
til að skemta þeim. Það liggur
meiri alvara á bakvið. Parísarbú-
ar eru undir alt búnir. Allar kon-
ur og börn hafa fexxgið tilkynn-
ingar um hvar þeiixi sje ætlaður
öruggur staður þegar hinn alvar-
legi leikur hefst á ný. Mönnum er
auðsýnilega ekki rótt í sinni.
Það hefir líka komið fyrir at-
vik senx hefir látið hið öra skap
Frakkans svella. I nxorgun flutti
aðalblað kommúnista, L’IIumanite,
þá fregn, að koixiist hefði upp um
blaðamemx frá tveim þektustu
blöðxxm borgarinnar, sem hefðu
orðið uppvísir um að vera njósn
arar fyrir Þjóðverja. Tveir menn
voru nefndir. Aubin við Le Temps
hafði fengið 3.5 nxilj. fr. fr. og
Poirier við Figaro fengið 1. tnilj.
fr. fr.
Þessir menn voru teknir fastir
samkvæmt ósk frönsku herstjórn-
arinnar (og hafa síðar játað sig
seka). Líkur þykja til að fleiri
sjeu blandaðir í málið. Það er sagt
að amerískur ræðismaður í París
hafi gefið herstjórninni bendingu
um að Þýskaland myndi hafa
greitt 35 milj. til franskra blaða
með það fyrir augum að hafa áhrif
á skrif þeirra.
Borgarablöðin flytja einnig þess-
ar sömu frjettir, en eru gætnari S
fullyrðingum sínum, og hafa fyr-
irsagnirnar smærri.
Blöðin eru hrifsuð frá seljend-
unxxm og lesin með áfergju.
Alþýðuflokkarnir og verklýðs-
fjelögin ganga í skiftum fylking-
um. Ekki samkomulag — en al-
staðar er Marseillemarsinn sung-
inn ásamt alþjóðasöng jafnaðar-
manna óg öSrum byltingarsöngv-
xxm og af sama eldmóði sem aðrir.
★
Það eru hátíðahöld um alla
borgina. Gleðskapur af ýmsu tagi.
Ymsir frægustu leikarar og söngv-
arar Frakklands skemta, og hinar
frægu þýsku, og nú útlægu, söng-
og leikkonur Marlene Dietrich og
Martha Eggerth syngja í París í
dag.
Og hinar svörtu dúfxir Parísar
flögra um og fá hvergi pláss, þær
setjast á líkneski stórmennanna.
Þetta eru dúfur friðarins. Dagur-
inn hnígur að kvöldi. Alstaðar er
söngur og dans.
Úti við gröf hins óþekta her-
manns stöðvast smáhópur manna
og horfir á blómkransana sem
minnig hinna látnu í heimsstyrj-
öldinni hefir verið heiðruð með
þenna dag.
París er ekki einungis gleðinn-
ar borg, heldur fyrst og fremst
borg hinna stóru minninga, og
14. júlí 1939 er altof myrkur dag-
ur drátt fyrir alt sitt sólskin og
glæsileika, til þess að menn geti
af öllum huga gefið sig gleðinni
á vald.
Og 15. júlí rís París upp sem
ný borg — hinn mikli leyndar-
dómur. J. ú. V.
Kveðja til Maríu
ísleifsdóttur
D. 10. ág. 1939.
Sú langa lífsins þrautin
og loks á enda brautin,
þú kvödd xneð kærleiksþel,
mín mæta móðursystir
er margoft fekst við listir,
sem þjer var kært og sintir vel.
Með kærleikshlýjum huga
minn hjartkær drottinn buga
ei láttu linna hjer.
Jeg bið þig hægt í hljóði
■við henni taka með óði
þeim, sem í línum letrað er.
Nú inn hún leidd í ljósi
í lífsins hallar hrósi,
já, trú hún treysti á þig,
því oft í hennar ama
var altaf röddin sama
og fullvís bæn um frið hjá þjer.
Helga, S. Bjarnadóttír*