Morgunblaðið - 19.08.1939, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAf/IÐ
Laugardagur 19. 'ágúst 1939.
Hagnýtið
berin!
Búnaðarfjelag íslands til-
kynnir:
Landbúnaðarráðherra hefir
rætt um það yið Búnaðar-
fjelag íslands, hvort ekki mætti
með einhverju móti auka áhuga
almennings fyrir því, að hagnýta
sjer bláber og krækiber, sem
gnægð er af í flestum árum hjer
á landi, en í sumar mun þó vera
eitt hið besta berjaár.
Búnaðarfjelagið veit-, að mikil
▼erðmæti fara árlega forgörðum
vegna þess hversn lítið er hirt af
berjum, og mætti óefað nota þau
til stórra muna meira en gert, er.
Ber eru talin ágætis fæða. Telja
ýmsir þektir læknar, að það sje
einhver hollasta og besta fæðuteg-
und, sem kostur er á, geta þau
áreiðanlega komið í stað ýmissa
þpirra ávaxta, er margir telja
niauðSynlegt að fluttir sjeu til
lindsins.
* í sumum löndum eru ber út-
fíutningsvara og kann vel að vera
að við getum síðar meir flutt þau
á erlendan markað.
Mest nauðsýn er þó, að gera
berin að almennari neysluvöru
innanlands, en þau enn eru. í góð-
um berjaárum, eins og nú, ætti
hvert heimili á landinu að eiga á
haustnóttum forða áf berjum, eða
vörúr gerðar úr berjum, sem nægði
t.U, ái'sins. mun^ii. það spara inn-
kaup, en jafnfrámt gera fæðið
betra og hollara.
Búnaðarfjelagíð vill þessvegna,
í samráði við landbúnaðarráð-
herra, beina eftirfarandi til al-
ménnings:
1. Fjelagið skorar á alla lands-
menn að safna svo miklu af
herjum, sem ant er nú í sum-
ár. Vinnukraftur er að vísu
mjög af sköínum skamti til
þess í sveitum, en þó geta börn
in áorkað ótriilega miklu í
þeim efnum. Fólk í kaupstöð-
um og kauptúnum ætti að
leggja hið mesta kapp á að
áfla berja, eftir því sem< ástæð-
■ ur leyfa. Einnig væri þess vert
fyrir forráðamenn þeirra bæj-
arfjelaga, þar sem um atvinnu-
leysi er að ræða, að athuga,
”*htort ekki mætti nota þann
vinnukraft til þessara hluta.
Einkum þyrfti að skipuleggja
það, að börn og ungíingar úr
Beykjavík og öðrum stærri
bæjum gætu .á ódýran hátt
komist í berjamó til berja-
tínslu.
2. Fjelagið beinir því til land-
eigenda, sem ekki hafa tök á að
■j nota berjalönd sín sjálfir, að
leyfa öðrum að nytja þau, gegn
mjög vægu gjaldi, eða helst
engu.
3. Því er beint til kaupmanna og
kaupfjelaga að taka ber til
sölu og greiða sem best fyrir
heppilegum og góðum viðskift
um milli þeirra, sem vilja selja
ber, og neytendanna.
4. Þá er því beint tif verksmiðja
’.og annara, sem húa til sultur,
’saft eða aðrar svipaðar vörur,
að nota ber til þess eftir því
sem ástæður leyfa.
Baslilludagurinn í Paris
Frá 150 ára afmæli frönsku stjórnarbyltingarinnar, í París í sumar. Myndin sýnir her-
menn frá Sengal, ér tóku þátt í hinum miklu hersýningum, sem þá fóru fram. (Sjá grein á
5. síðu).
Samtalið við Ólaf Thors
FRAMH. AF ÞRIÐJU SIÐU.
— Ákvarðanir TJtvegsbank-
ans í þessu máli hafa ekki kom-
ið neitt til minna kasta, enda
mjer óviðkomandi.
Hinsvegar er ljóst af gögnum,
sem ráðuneytinu hafa borist, að
í vor, áður en síldveiðin hófst,
hafði Útvegsbankinn heitið
þessu máli stuðningi, bæði um
ábyrgð og lánveitingu. Auk þess
var mjer kunnugt, að vegna sam
starfs bankanna um ábyrgðir og
stærri lánveitingar, hafði banka
ráð Landsbankans haft málið til
umsagnar, og eftir atvikum ekki
talið ráðlegt, að Útvegsbankinn
tæki að sjer að standa undir
lánveitingu til byggingu og
reksturs verksmiðjunnar, síst
eins og nú horfir um afkomu
í atvinnu- og fjármálalífinu.
Það mun vera rjett, að eftir
að ráðuneytið hafði veitt stækk-
unarleyfið, kom málið að nýju
til ákvörðunar Útvegsbankans
og mun fulltrúaráð bankans þá
ei hafa sjeð sjer fært, að ráð-
ast í þessa framkvæmd, og þá
væntanlega vegna þess, hve al
varlega horfir.
Stjórn Rauðku hefir tilkynt
ráðuneytinu, að Útvegsbankinn
hafi. tekið ákvörðun um að
synja um ábyrgð og lánveitingu,
en fer þó jafnframt fram á, að
heimildin sje færð upp í 5000
mál, með þeim rökum, að bank-
inn sje bundinn við loforð, ef
heimildin sje bundin við 5000
mál.
Þessu hefir ráðuneytið svarað
á þá leið, að sú málaleitan verði
ekki tekin til nýrrar athugunar
í ríkisstjórninni, nema fyrir
liggi ný yfirlýsing frá Útvegs-
bankanum um, að hann vilji út-
vega fje til byggingu slíkrar
verksmiðju.
SJÓNARMIÐ
ATVINNUMÁLA-
RÁÐHERRA
Að öðru leyti. þykir mjer
rjett, heldur atvinnumálaráð-
herra áfram, þar sem þjer talið
við mig um þessi mál, að leiða
sjerstaklega athygli að þessu
tvennu:
1. Afköst síldarverksmiðj-
anna íslensku eru nú um 32 þús.
mál á sólabhring. Jeg er þeirrar
skoðunar, að rjett sje að auka
verksmiðjurnar. En flestir verða
mjer samt sammála um, að ekki
beri að auka þær um 20 þúsund
mála afköst á sólarhring í
einu. — Og úr því, að lög
mæía svo fyrir, að heimild
ríkisstjórnarinnar þurfi til þess
að reisa verksmiðju, hlaut það
að verða hlutskifti stjórnarinn-
ar, að velja og hafna í þessum
efnum. Sjálfur fer jeg ekki dult
með, að mjer þykir best fara á
að aukningin verði í höndum
einkaframtaksins. Eigi hið opin-
bera á annað borð að sjá fyrir
aukningunni, tel jeg almennu
regluna þá, að heppilegra sje
að ríkið auki sínar verksmiðjur,
heldur en einstök bæjar- og
sveitarfjelög færist slíkt í fang,
ekki síst ef fjárhagur þeirra er
þannig, að sjerhver skakkaföll
lenda ýmist á ríkinu sjálfu, eða
bönkunum sem ríkið ber ábyrgð
á. Að jeg samt sem áður hafði
tilhneigingu til, að styðja mála-
leitan Siglufjarðar, stafar af
því tvennu: Að mjer þótti ekki
nægjanlega trygt, að fje yrði
fyrir hendi til nauðsynlegrar
aukningar 4. vegum einkafram-'
taksins eða ríkisverksmiðjanna,
og þegar af þeirri ástæðu var
varlegra að hagnýta að minsta
kosti að einhverju leyti þá fjár-
öflunarmöguleika, sem Siglu-
fjörður taldi sig hafa, og að
staðurinn, sem Rauðka stendur
á, er af kunnugum talinn sjer-
lega heppilegur til verksmiðju-
byggingar.
2. Innan Sjálfstæðisflokksins
og Alþýðuflokksins að minsta1
kosti hefir þetta mál ekki. fengið 1
neinn pólitískan blæ. — Þannig.
vildu umboðsmenn Sjálfstæðis-!
flokksins í ríkisstjórninni styðja
málið, en fulltrúar flokksins í
fulltrúaráði Útvegsbankans sáu
sjer ekki fært, að héita stuðn-
ir.gi bankans. Fulltrúar flokks-
ins í stjórn síldarverksmiðj-1
anna voru einnig skiftir. Og að
því ér Aiþ.fl. snertir, er ei ann-
að vitað en að ráðherra flokks-
ins hafi verið málinu meðmælt-
ur, en fulltrúi flokksins í banka
ráði Landsbankans var hinsveg-
andvígur því.
Um afstöðu bankanna til
málsins sje jeg enga ástæðu til
að blanda mjer inn í, enda
heyrir sá þáttur málsins ekki
undir mig, nema sem banka-
ráðsmann Landsbankans, en þar
ljet jeg málið afskiftalaust,
vegna þess, að það kom til
minna kasta sem ráðherra.
STÆKKUN
RÍKISVERK-
SMIÐJANNA
Að því er snertir fjáröflun
til stækkunar ríkisverksmiðj-
anna, þ.á.m. á Raufarhöfn, seg-
ir Ólafur að lokum, get jeg
skýrt frá því, að stjórnin hefir
haft það mál með höndum, frá
því hún tók til starfa. Jeg tel
það ekki.málinu til framdráttar,
að ræða það nánar nú. En rík-
isstjórninni er það að sjálfsögðu
Jjóst, hvers af henni er vænst
í þeim efnum. Henni er kunnugt
um, að sjómenn og útgerðar-
menn leggja mest upp úr stækk-
un verksmiðjunnar á Raufar-
höfn. Stjórnin mun einskis láta
ófreistað, til þess að binda sem
skjótastan enda á það mál,,
þannig að fullkomlega sje trygt
fje til þeirrar stækkunar, sem
talin verður nauðsynleg.
Það er að sjálfsögðu eðlilegt,
að hinar brugðnu síldarvonir
styrki eigi lánstraustið. En hins
vegar er ekki ástæða til að
óttast, að engir þeirra lánveit-
enda, sem um hefir verið að
ræða, sje nægjanlega kunnur ís-
lenskum staðháttum, ti,l þess að
Síldin kemur
ekki
Mjög lítil síld kom til ríkis-
verksmiðjanna á Siglufirðs
í gær, símar frjettaritari Morgun-
blaðsins á staðnum.
Síðasta sólarhringinn voru salt-
aðar á Siglufirði 716Í/2 tn., þar
af 441 lir reknetum.
I gærmorgun komu nokkur skip
með síld til söltunar, 50—100 tn.
Frjettist og til skipa, sem fengið
höfðu síld. Veiðiveður ekki gott,
norðaustan strekkingur og sjór.
Reknetaveiði er enn mjög treg.
SRN-verksmiðjan bræddi í gæP
þá síld, sem komið hafði undan-
farna daga. SRP bræddi einnig
síldarúrgang.
Djúpavík.
Þangað hafa nokkur skip komið
með slatta og var síldin söltuð,
því að tunnur voru komnar. Alle
saltaðar um 550 tn.
Nýtt framfaraspor
FRAMH AF ÞRIÐJU SÍÐU.
það gott fyrir Sogstöðina að fá
slík viðskifti, en þó verður að
þessu mikill sparnaður, því að
hvað hátt sem rafmagnsverðið
verður, hljóta þessir vagnar a@
verða ódýrari í rekstri heldur én
venjulegir bílar, og á hitt bér
einnig að líta, að það er innlend
en ekki aðkeypt orka, sem notuð
verður til að knýja þá áfram.
— Eru vagnarnir þegar keypt-
ir 1
— Nei, og við flytjum ekki in»
fullgerða vagna, heldur aðeina-
grindur með vjelum og nauðsyn-
legum útbúnaði. Yfirbyggingarn-
ar látum við smíða lijer. Þær
verða líka ódýrari hjer en erlend-
is.
— Hvenær ætlið þið að byrjai
á þessum ferðum ?
— Fyrst er nú að fá sjerleyfi
til þeirra og vonum við að fá það
fljótlega, og verður þá þegar byrj
að á framkvæmdum.
Talið barst nú áð notkun slíkra
vagna erlendis, Sagði Gauti að
þeir væri sjerstaklega mikið not-
aðir í Englandi og Ameríku, og
óðum að ryðja sjer til rúms í
Þýskalandi. Um það, hvort vagn-
arnir væri hentugir á langleiðuín
kvaðst hann ekki þora að segja
neitt um, gæti þó hugsað að þeir
hentuðu til ferða milli Reykjavík-
ur og Þingvalla, en þess yrði að
gæta, að rafleiðslurnar yrði nokk-
uð dýrar.
FRAMH. AF FYRRA DÁLKI.
vita, að þó síldveiðin bregðist
í ár, raskar það á engan hátt
þeirri staðreynd, að með öllu
er áhættulaust að lána fje til
byggingar svo arðvænlegs fyr-
irtækis, þegar lánið auk þess er
trygt með ríkisábyrgð.
Ríkisstjórnin hefir mælst til
þess við Ásgeir Ásgeirsson
bankastjóra, að hann fari utan
nú um helgina, ásamt Jóni
Gunnarssyni framkvæmdastjóra
ríkisverksmiðjanna, þeirra er-
inda, að ganga frá þessum mál-
um.