Morgunblaðið - 12.09.1939, Blaðsíða 5

3»riðjudagur 12. sept. 1939.
5
= JHorguttMaSið----------------------------------------
Ótget.: H.í. Árvakur, R«ykjavik.
Rit.stJ6rar: Jðu_KJartfcu*»on og Yaltýr 8t«f&oason (i.bTrcOar’caaíJur).
Auglýsingar: Árni óia.
Ritstjórn, augiýsinw&r o* afcrsiOsia: Ansturfltvaati *. — tiimJ l«O0.
Askriftargjald; kr t.OO A ttinoOi
í lausasölu: 15 aura <»tar.akiW — Sð anra MOtS L<»*t>Gk..
UMFERÐ ARMÁLIN
Umferðarvikan, hin önnur í
röðinni, er um garð geng-
in. Forráðamenn „vikunnar“
hafa með ýmsum ráðum reynt
að vekja athygli almennings á
jþeirri nauðsyn, að þekkja um-
ferðarreglurnar og fara eftir
l>eim. í þessu augnamiði hafa
verið haldnar sýningar, flutt
útvarpserindi, greinar og mynd-
ir birtar í blöðum, námskeið
haldin o. fl. o. fl.
Alt er þetta gott og blessað.
’Fn þegar þessum ráðstöfunum
■sleppir er það fólkið sjálft, sem
ú að taka við og sýna í verki, að
jþví sje ant um að halda um-
ferðarreglurnar.
Fyrsta umferðarvikan, sem
haldin var í fyrravor, sýndi
jgóðan árangur. Þessi vika ætti
einnig að geta sýnt góðan ár-
angur. En til þess að svo verði
'þarf almenningur að sinna þeim
.góðu ráðum og leiðbeiningum,
tsem í tje eru látnar.
1 ★
Það voru eftirtektarverð orð,
:sem Brynjólfur Stefánsson for-
stjóri sagði í erindi, er hann
rflutti nú í sambandi við um-
íferðarvikuna, að tjón það, sem
umferðaslysin ollu hjer á landi
áárið sfan leið, hafi numið ná-
lægt 400 þúsund króna.
iSumir kunna e. t. v. að líta
svo á, að þar sem megnið af
þessu tjóni sje greitt af trygg-
ingarfjelögum, sje enginn skaði
skeður. En þetta er mesti mis-
: skilningur. Skaðabætur þær,
'sem tryggingarfjelögin greiða,
.er tekið inn í iðgjöldum frá
bilaeigendum, en þeir taka fjeð
hjá almenningi, í far- og farm-
gjöldum. Því meira fje sem
Jt ryggingarfj elögin verða að
fgreiða í skaðabætur, því hærri
far- og farmgjöld. Tjónið lendir
Jþví alt á almenningi, þjóðinni.
Forgöngumenn umferðarvik-
Af hverju stafa
umferðarslysin?
barna og unglinga. Það er sorg-
leg staðreynd, að 15 börn skuli
hafa látið lífið í umferðarslys-
um hjer í Reykjavík.
Öruggasta ráðið til þess að
sporna við slíkum slysum, með-
al barna og unglinga, og til
þess að skapa varanlega um-
ferðarmenningu, er fræðsla um
umferðarmálin. Sú fræðsla þarf
að fara fram í barnaskólunum.
1 nágrannalöndum vorum hefir
slíkri fræðslu þegar verið kom-
íð á. Ættu íslenskir skólar að
gera slíkt hið sama. Byrja þarf
á því, að gefa út handhægar
bækur um þessi efni, bæði fyrir
kennara og nemendur.
★
En svo er enn eitt í sam-
bandi við umferðarmálin, sem
íhuga þarf gaumgæfilega og
það hið fyrsta.
Við búum nú við vinstrahand-
ar-akstur, þ. e. þá reglu, að
víkja til vinstri handar. Flest
löind hafa hina regluna, að
víkja til hægri. Svo er um öll
Norðurlönd, nema Svíþjóð, en
fullyrt er, að Svíar ætli að
breyta til, enda þótt það kosti
þá ógrynni fjár. T. d. er talið að
breytingin kosti Stokkhólm ein-
an um 12 miljónir króna.
Hjá okkur myndi það ekki
kosta neitt að breyta til. Kostn-
aður Svía er aðallega fólginn
í því, að þeir hafa lagt spor-
brautir í götur, sem þeir þurfa
að flytja, um leið og þeir breyta
umferðarreglunni. Við höfum
enga sporvagna og þurfum þ. a.
1. engan kostnað að hafa af
flutningi slíkra brauta, þótt við
tækjum upp hægrihandar-regl
una.
En ef við eigum að breyta
til, er best að gera það sem
fyrst. Og það er álit fjölda
margra, að okkur verði hag-
kvæmast að hafa sömu umferð-
unnar vinna því ekki aðeins' arreglur og hin Norðurlöndin.
jþarft menningarstarf, þegar
þeir eru að fræða almenning
um þessi mál, heldur miðar
;starf þeirra að því, að draga
úr útgjöldum almennings, ef
þeim með starfi sínu tekst að
rfækka umferðarslysunum og
þar með að minka áhættu trygg
ingarfjelaganna.
★
Skýrsla lögreglunnar og
'tryg'gingarfjelaganna sýna, að
rfjölda umferðarslysa orsakast
.af megnustu óaðgæslu.
Hvað segja menn t. d. um
það, að skýrslur )tryggingar-
fjelaganna árið sem leið sýna,
að í 164 skifti hafði tjón orsak-
;ast af því, að bílstjórar höfðu
„bakkað“ eða ekið beint á reið-
hjól, bíla eða aðra dauða hluti,
. sem stóðu kyrrir á eða við
götu? Tjónið af þessum akstri
eingöngu nam árið sem leið
fugum þúsunda króna.
Þekkingarleysi á settum um-
ferðarreglum veldur og fjölda
islysa, ekki hvað síst meðal
Grein sú, sem hjer birtist, er útdráttur úr er-
indi Brynjólfs Stefánssonar, sem hann flutti í
útvarpinu í sambandi við umferðarvikuna.
Teg hafði lofað, í sambandi
^ við umferðarvikuna, að
gera í nokkrum orðum grein
fyrir bifreiðatryggingum og
reynslu tryggingafjelaganna!
í sambandi VÍð umferðar-! fótgangendur fyrir slysum °g voi'11 koma frá vátryggingarfjelagi, eu
slysin.
Samkvæmt bifreiðalogunum, eru
eigendur bifreiða, sem notaðar eru
þar af 12 börn.
Um orsakir að slysum þessum
hjer á landi, skyldir til að tryggja er ekki tími til að fjölyrða, en jeg
sig gegn þeirri ábyrgð, sem þeir vil þó nefna eftirfarandi tölur,
eða bifreiðastjórar þeirra geta sem Sefa uokkra hugmynd um
bakað sjer við það að verða valdir kvernig algengast er að tjón verði
að eða eiga þátt í umferðarslysi l°" skal Það tekið fram, að þær eru
með bifreiðum sínum. Nær þessi
ábyrgð fyrst og fremst til meiðsla
á mönnum og skepnum, en einnig
til skemda á eignum annara. Enn-
fremur nær þessi ábyrgð til far-
þega í öllum bifreiðum, sem not,-
aðar eru til fólksflutninga gegn
borgun, en aftur á móti ekki til
farþega í einkabifreiðum. Er þessi
trygging nefnd ábyrgðartrygging
og er hún eins og jeg sagði skyldu-
trygging. En samhliða henni er
frjáls trygging — kaskotrygging,
sem tryggir gegn skemdum,
sem verða á bifreiðinni sjálfri
vegna umferðarsiysa. Fjelög, sein
taka að sjer ábyrgðartryggingar,
verða að vera staðfest af stjórn-
arráðinu og eru lijer tvö slík fje-
lög starfandi, Sjóvátryggingarfje-
lag Islands og danska fjelagið
Baltica, sem Trolle & Rothe hafa
umboð fyrir. Auk þessara trygg-
inga eru slysatryggingar fyrir bif-
reiðastjóra og er ]iað Tryggingar-
stofnun ríkisins, sem hefir þær
tryggingar.
Upphæðir þær, sem skylt er að
ábyrgðartryggja bifreiðar fyrir,
eru að lágmarki kr. 10.000.00 fyr-
ir bifreiðar, sem flytja alt að 6
farþegum, kr. 20.000.00 fyrir 7—
10 farþega bifreiðar og kr. 30.-
000.00 fyrir bifreiðar, sem flytja
11 farþega og fleiri.
emgöngu sundurliðun á tjónum,
sem skeðu í Reykjavík 1938.
1. Bifreiðar óku afturábak á;
28 bifreiðar, sem einnig voru á
ferð; 3 hjólreiðamenn, sem einnig
voru á ferð; 92 bifreiðar, sem
stóðu kyrrar; 41 reiðhjól, sem
stóðu kyr; 31, mannvirki og muni.
Alls 195.
2. Bifreiðar óku áfram á: 61 bif-
að þetta er misskilningur sjest
fljótlega við nánari athugun.
Skaðabætur þær, sem vátrygg-
ingarfjelögin greiða, eru normalt
ekki annað en iðgjöld þau, sem
til þeirra eru greidd af eigendum.
bifreiðanna, en þeir verða aftur
að fá þau eins og önnur útgjöld
sín frá þeim, sem bifreiðarnar
nota.
Til þess að draga úr þeim þunga
skatti, sem umferðaslysin eru, er
ekkert ráð til annað en að gera
ráðstafanir til þess að draga úr
þeim. Lang öruggasta leiðin til
þess að svo meg'i verða er, að bif-
reiðastjórar og allur almenningur
sýni sem mesta aðgæslu og var-
reið, sem stóðu kyrrar; 26 reið- kárni. Yerður ekki annað sjeð, af
Nýr skóli. Helgi Tryggvason
eand. pliih, er haft hefir hraðrit-
unarskóla hjer í bænum undan-
farin ár, hygst að halda uppi
unglingaskóla hjer í vetur. Mun
kensla verða miðuð við 1. bekkjar
nám gagnfræðaskóla og verslun-
arskóla — og auk þess hraðritun.
Helgi er þegar þektur orðinn fyr-
ir hraðritunarkenslu sína. — Helgi
hefir með miklum dugnaði og öt-
ulleik brotist til náms. Gekk hann
fyrst í Kennaraskólann og las síð-
an undir stúdentspróf utanskóla.
Stundaði hann alla tíð kenslu jafn
framt skólanáminu, aðallega í
hraðritun, og hafði þar að auki
fleiri störf, er hann komst hönd-
um undir, sjer til styrktar. Mun
þess þó lítt hafa orðið vart, að
hann hefði kenslustörfin í hjá-
verkum. Að loknu prófi í for-
spjallsvísindum hjer við Háskól-
ann dvaldi Helgi ytra s.l. ár og
lagði stund á uppeldisfræði við
Edinborgarháskóla, en kynti sjer
einnig skólamál í Noregi og Sví-
þjóð.
Tjón þau, sem þessi tvö trygg-
ingarfjelög, sem jeg nefndi, hafa
bætt undanfarið, nema árlega 250
þús. kr., og til þess að gefa nokkra
hugmynd um hverskonar umferð-
arslys er að ræða og hvernig þau
skiftast, nefni jeg lijer nokkrar
tölur, sem bygðar eru á reynslu
Sjóvátryggingarfjelags íslands
fvrir árið 1938, en það ár voru í
tryggingu hjá fjelaginu 1250—
1300 bifreiðar at' öllu landinu.
Alls voru tilkynt þetta ár til
fjelagsins 1066 tjón á eða í sam-
bandi við þessar bifreiðar. Af því
voru 81 slys á fólki, þar af 5
dauðaslys.
Af þessum slysum urðu í Reykja
vík einni, en þar mun helmingur
þeirra bifreiða, sem fjelagið hefir
í tryggingu, vera, 740 umferðar-
slys, og urðu við þau 55 manns
fyrir slysum, þar af 1 dauðaslvs.
Vrekstrar milli bifreiða ! urðu
' og í tveim tilfellum af því
siys á farþegum. Á milli bifreiða
og reiðhjóla urðu 167 árekstrar
og meiddust við það 21 hjólreiða-
maður auk þess, sem nokkrir urðu
fyrir fataskemdutn. Loks urðu 32
hjól, sem stóðu kyr; 58 mannvirki
og muni. AIls 145.
3. Árekstrar farartækja á gatna
mótum: 185 milli bifreiða; 57 milli
bifreiða og reiðhjóla. Alls 242.
4. Árekstrar milli farartækja
við framúrakstur: 28 milli bifreiða
við framúrakstur á beinum göt-
um; 8 milli bifreiða við framúr-
akstur á gatnamótum; 10 milli bif-
reiða og reiðhjóla við framúrakst-
ur á beinum götum; 9 milli bif -
reiða og- reiðhjóla við framúrakst-
ur á gatnamótum. AUs 55.
5. Árekstrar milli farartækja
sem mætast á beinum götum; 32
milli bifreiða; 18 milli bifreiða og
reiðhjóla. Alls 50.
6. Ekið aftan á farartæki, sem
voru að stöðvast: 15 bifreiðar; 3
reiðhjól. Alls 18.
★
Þó að mikið af þeim umferðar-
slysum, sem verða, komi til va-
trygg'ingarfjelaganna, sem bóta-
skyld að meiru eða minna leyti,
eru þó þær 250 þús. kr., sem vá-
try ggingarf j elögin greiða, ekki
mælikvarði á það fjárhagslega
skýrslu þeirri, sem jeg liefi gefið
um umferðaslysin, en að mikið
megi gera í þá átt. Aðaltilgangur
umferðarvikunnar er að vekja at-
hygli allra á þessu og eiga for-
göngumenn hennar sannarlega
þakkir skildar fyrir.
tjón, sem hlýst af umferðarslys-
unum. I fyrsta lagi koma ekki
altaf fullar bætur frá vátrygg-
ingafjelögunum vegna þess að sá,
sem fyrir slysinu varð, átti að
meira eða minna leyti þátt í slys-
inu sjálfur. Þá er þess að gæta,
að einungis nokkur hluti bifreið-
anna er kaskotrygður (tæpur
þriðjungur). Þá er. eins og jeg áð-
ur hefi getið um, ekki trygging á
farþegum í einkabifreiðum og
loks eru mörg umferðarslys önn-
ur en þau, sem bifreiðar valda.
Þætti mjer ekki ósennilegt, að liið
fjárhagslega tjón, sem verður hjer
á landi árlega af umferðarslysum,
nemi alt að 400 þús. kr.
Er það þungur skattur fyrir
þjóðina að greiða og er hann þó
enn þyngri en töluruar segja til
um, því þau mannslíf og örkuml,
sem slysin kosta, Arerða aldrei með
peningum bætt.
Það er nokkuð almennur mis-
skilningur, að fjárhagslegt tjón
verði ekki, ef fullar skaðabætur
Nýtt sæluhús
i Þjófadölum
Ferðafjelag íslands hefir lát—
ið reisa nýtt sæluhús i
Þjófadölum upp við Langjökul.
Er nýlega búið að ganga frá.
þessu húsi. Það er járnklætt
timburhús, minna en hin sælu-
húsin þar um slóðir, enda er
ekki bílfært að húsinu. Guðni
Loftsson trjesmiður hefir ann-
ast smíði hússins. Efnið var
flutt á bíl að Hveravöllum, en á
hestum þaðan.
í húsinu er stofa með 8 rúm-
stæðum, og auk þess svefn-
pallur yfir fordyri. Er sæluhús
.etta bygt fyrir göngumenn
sem fara gömlu leiðina milli
Hvítárness og Hveravalla, eða
þá sem leggja vilja þaðan upp
á Langjökul.
Hvítárneshúsið
endurbætt.
Ferðafjelagið hefir auk þessa
látið endurbæta sæluhúsið í
Hvítárnesi í sumar. Hafa svefn-
kisturnar verið teknar þaðan
burtu og sett rúm upp í staðinn,
með svipuðu fyrirkomulagi og
eru í hinum sæluhúsunum. Uppi
í loftinu hafa verið afþiljuð 2
stafnherbergi. Alt hefir húsið
verið 'málað að innan og elda-
vjel sett þar upp.
Umferð og gestakoma í Hvít-
árnesi hefir verið minni í sumar
en undanfarin sumur.
Af síldveiðum hafa komið til
Hafnarfjarðar á sunnudaginn og
í gær: línuveiðararnir Bjarnarey
og Pjetursey og mótorbáturinn
Njáll.