Morgunblaðið - 31.12.1939, Side 3

3
Sunnudagur 31. des. 1939.
MORGUNBLAÐIÐ
ÚTLÖND 1939
Benediktssonar
formanns Verslunarráðsins

lendinga eru, þannig, sem kunn- ’ getu okkar í beinan voða. En
ugt er, að meginhluti útflutn- slík hefir reynslan ekki orðið.
ingsins fer fram síðari hluta Á tímabilinui frá því frílistinn
ársins, en innflutningurinn dreifð komst á, og kornvörur voru gefn
ist nokkurn veginn jafnt á alla ar frjálsar og fram að þeim
ársins mánuði, nema hvað hann tíma, sem matvælaskamturinn
er mestur mánuðina áður en síld- (hófst, var innflutningur á korn-
arvertíð byrjar, því að þá gætir^vöru minni en á sama tímabili
hjer mikið innkaupa á vörum,' ársins 1938. Og svipað er að
sem þurfa til þeirrar fram-Jsegja um aðrar frílistavörur, og
leiðslu. ætti þó innflutningurinn í krónu
1 júlílok er verslunarjöfnuður- tali að hafa aukist að mun fyrir
inn venjulega óhagstæðastur. — sama vörumagn vegna gengis-
Verður þetta einkum tilfinnan- breytingarinnar. Staðfestir þessi
egt í ár eins og 1939, þegar
reynsla þá skoðun manna, að það
litla fiskbirgðir eru í landinu er óþarfi að hafa innflutnings-
í ársbyrjun, sem hægt er að selja
fyrri hluta ársins. I júlílok s. 1.
var verslunarjöfnuðurinn t. d.
óhagstæður um 11Va milj. kr., en
rjetti sig síðan við á 4 mánuð-
nm svo að hann var, sem fyrr
segir orðinn hagstæður um 7
milj. kr. í nóvemberlok.
Afstaða bankanna við útlönd
verður því altaf sjerstaklega erf-
ið framan af árinu, þó útkoma
ársins verði sæmileg.
Aðalframleiðsluvörur okkar
höfðu gefið útflutningsverðmæti
til nóvemberloka sem hjer segir:
Síldarafurðir kr. 22.547,000,
en árið 1938 kr. 16.492,000. Salt-
fiskurinn nam 1939 verkaður,
óverkaður og i tunnum kr. 15,-
245.000, og svipaðri upphæð
1938, kr. 15,019,000, en magnið
var í ár um 34 þús. smálestir,
en í fyrra um 39 þús. smálestir.
Svo verðið hefir orðið nokkru
hærra í ár, sem stafar að nokkru
leyti af því, að mun minna hefir
^verið flutt út af óverkuðum fiski
árið 1939 en 1938. 1 fyrra var
óverkaði fiskurinn, sem fluttur
A^ar út, 23 þúsund smálestir, en
í ár fóru ekki nema 17 þús. smá
lestir, og er það að vísu mikið.
ERÍLISTINN GEFST VEL.
Á undanförnum árum hafa
hjer verið í framkvæmd mjög
ströng innflutningshöft. En rjett
i'yrir mitt árið 1939 var á þessu
gerð talsverð breyting, er ýmsar
•af nauðsynjavörum okkar voru
settar á frílista. Voru þetta
kornvörur og aðrar matvörur,
svo og nauðsynjavörur til útgerð
arinnar. Það er ekki hægt að
segja með vissu, hve miklum
hluta af innflutningnum frílista
vörurnar nema. En eigi mun
langt frá því að það sje Vá af
öllum innflutningnum, borið
saman við innflutning fyrri
;ára.
Undanfarin ár hafa vörur
þessar verið fluttar inn eftir
þörfum, og hefir eftirlitið með
innflutningnum því beinst að því
höft á nauðsynj avörum, sem
menn kaupa ekki til landsins, til
þess að láta liggja lengi óselda,
heldur miða við þarfir fyrir vör-
una.
GEN GISBREYTIN GIN.
Eins og áður er getið hefir
bæði innflutningurinn og útflutn
ingurinn hækkað verulega að
krónutali í ár, frá því sem var
1938. Liggja til þess ýmsar or-
sakir.
Er þá fyrst að nefna gengis-
breytinguna, er kom í fram-
kvæmd í apríl, er miðað var við
að kr. 27 skyldi vera í sterlings-
pundi, í stað þess að áður var
það kr. 22,15.
skilyrði að innflytjandi útveg-
aði langan gjaldfrest á vörum §j§
þeim, sem inn eru fluttar. En §§§
þegar gengið var lækkað um =§
22%, varð tapið mikið á þeim j§§§
lánum sem menn höfðu fyrir j§§
tilmæli stjórnarvaldanna tekið ^
erlendis og á því fje, sem menn j§§
áttu hjer í bönkum og beið yf- §^
irfærslu, en yfirfærsla hafði ||§
dregist vegna gjaldeyrisvand- §fj]
ræða. Má því segja, að þetta ár
hafi yfirleitt verið mjög örðugt
.fyrir kaupsýslumenn.
En verði gengislækkunin til |§§
þess að gera aðalatvinnuveg |§§
okkar, sjávarútveginn arðbær- §§§
an, svo efnahagur þjóðarinnar §§§
batnaði við og betri jöfnuður m
komist á í viðskiftunum við út- §§§
lönd, en verið hefir nú um skeið, §§§!
yrði þetta til þess að losa um §§|
Jhöftin sem verið hafa í viðskift- H§
unum við útlönd, og raunveru-
legur kaupmáttur svaraði til
þess gjaldeyrisástands sem við
eigum við að búa.
STYRJÖLD.
Styrjöldin hefir eins og kunn- §§§
ugt er haft mikil og margvísleg §§j
áhrif á verslunina við útlönd. jm
Mörg af sömu vandamálunum, §§j
sem við áttum að stríða við i §§§
síðustu styrjöld, hafa gert vart jjjjjl
sil
sil
Í!J
Gengisbreyting þessi varð vita, _ . ^ .. ___ . ___
skuld til þess að verðlag hækk- iVlð sf að nyju. Ma segja, að viS
aði í krónutali á innflutnings- og slondum að mörKu ‘^1 b,:tur "
útflutningsvörum. En síðar á ár-
inu, eftir að styrjöldin braust
út, kom þá enn meiri verðhækk-
un til sögunnar, sumpart af því
að stofnverð innflutningsvaranna
hækkaði, en sumpart af því, hve
farmgjöld og vátryggingargjöld
hafa orðið gríðarlega há.
Gengisbreyting krónunnar í
apríl varð ekki nema nokkur
hluti af því verðfalli, sem krón-
an varð fyrir á þessu ári. Því
þegar styrjöldin braust út, fell
sterlingspundið mikið gagnvart
dollar og olli það talsverðu raski
á hinu skráða gengi hjer, enda
varð gengi ekki skráð hjer í
bönkunum um tíma.
Þ. 18. sept. var gerð breyting á
þessu með bráðabirgðalögum,
þar sem, íslenska krónan var
losuð úr tengslum við sterlings-
pundið, og ákveðið að gengi ísl.
krónunnar skuli miðað við doll-
ar ef steringspundið fellur
meira en svo að 4,15 dollarar
sjeu í sterlingspundi.
Ekki er hægt annað að segja,
en tap verslunarstjettarinnar á
gengisbreytingunni hafi orðið
mikið. Er það auðskilið mál,
ekki síst þegar þess er gætt, að
hvaða aðilar það væri, sem önn-1 á undanförnum árum hefir inn-
uðust þann innflutning.
Ýmsir óttuðust að þegar slak-
að væri til á höftum innflutnings
á vörum þessum, myndi innflutn
flutningsnefnd eða hið opinbera
farið inn á þá braut í gjaldeyr-
iserfiðleikunum, að nota
lánstraust einstakra innflytj-
311
að vígi nú en þá, höfum meiri
möguleika til framleiðslu og
meiri skipakost til flutninga.
Almenn mikil verðhækkun, á- §§§
samt hækkun á farmgjöldum og §1
vátryggingum gerði brátt vart J
við sig er styrjöldin hófst. Þessi §§§
verðhækkun fór þó fyrst að =
gera alvarlega vart yið sig hjer §§1
innanlands í nóvember. Vísitala sjjj
framfærslukostnaðar hjer í §§§
Reykjavík hækkaði frá septem- H§
ber og þar til í nóvember úr
197 í 219 (grunntalan 100 í
júlí 1914).
Undir eins og styrjöldin skall §H
á, settu ýmsar þjóðir hjá sjer §§§
margskonar viðskiftahömlur, er i§
eigi voru áður, og snertu ekki §E
síður útflutning en innflutning. g§
Varð þetta til þess, að ekki var §§§
hægt að fá ýmsar innflutnings- §§§
vörur hingað, á þeim stöðum er §§§
þær áður höfðu fengist. Tafði §§§
þetta og truflaði öll viðskifti. II
Helsta bótin var, að leita vest- §§j]
ur um haf og fá vörurnar það-
an, sem ekki fengust annars y
staðar.
En að því er útflutningi við- §§j
víkur, var sett á stofn sjerstök §§§
nefnd til þess að ráðstafa eða m
hafa eftirlit með útflutningn- §§§
um.
Verksvið verðlagsnefndar var §§§
aukið, með bráðabirgðalögum §§§
ingur þeirra aukast úr hófi fram enda. Menn hafa fengið leyfi til
<og myndi þetta stofna greiðslu-' innflutnings beinlínis með því
Gleðilegt nýár!
Jón Loftsson.
Byggingarvöruverslun.
Vikurf jelagið h. f.
Gleðilegt nýár!
Þökk fyrir viðskiftin á liðna árinu.
Slippfjelagið í Reykjavík.
m
Jeg óska öllum
Gleðilegs nýárs
og þakka fyrir það liðna.
Jón Ormsson.
iiiiniiiE
IU=
Gleðilegs nýárs
óskar öllum viðskiftavinum sínum
Kolaverslun Sigurðar Ólafssonar.
Vátryggingarskrifstofa
Sigfúsar Sighvatssonar
óskar öllum viðskiftavinum sínum gleðilegs
nýárs með þökk fyrir liðna árið.
Gleðilegt nýár!
og þökk fyrir viðskiftin á liðna árinu.
Sjóvátryggingarfjelag íslands h. f.

Gleðilegt nýár!
STÁLHÚSGÖGN.
(Framhald á næstu síðu)’. 31