Morgunblaðið - 07.01.1941, Qupperneq 6

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 7. janúar 1941.
«
atkvæðagreiðsla
nauðsynleg —
Málaferli gegn
norskum em-
bættismðnnum
I uppsiglingu
FA ómsmála,ráðherra Norð-
^ manna, Jonas Lie, hefir
gefið út lög, sem mæla svo fyr-
*r, að norskir lögfræðingar,
prestar og læknar skuli ekki
lengur vera bundnir þagnar-
skyldu gagnvart skjólstæðing-
nm sínum
Fregn þessari fylgir sú skýr-
ins, að verið sje að hefja vel
skipulagða árás gegn embætt-
ismönnum landsins og eink-
um stjórnmálamönnum í Nor-
egi, sem ekki hafa viljað við-
tirkenna stjórn Quislings og
manna hans. Hefir undanfarna
daga verið farið um alt land
til að leita uppi stjórnmála-
menn og er talið að stórkost-
leg málaferli á hendur and-
stæðingum nasista sjeu í upp-
siglingu.
Afnám þagnarskyldu embætt
ismanna í Noregi hefir vakið
mikla gremju og umtal í Sví-
Þjóð og hafa sænsk blöð tek:ð
ákveðna afstöðu gegn þessum
ráðstöfunum.
Stöðugt berast fiegnir um
vaxandi mótspyrnu Norðmanna
gegn nazistum og nýjar þving-
unarráðstafanir, sem Þjóðverj-
ar gera gagnvart norsku þjóð-
inni hafa jafnan gagnstæð á-
hrif en þeim er ætlað að hafa.
HANDTAKA RONALDS
FANGEN FORDÆMD
1 SVÍÞJÓÐ.
Morgonbladet sænska hefir
snúið sjer til ýmsra málsmet-
andi Svía og spurt þá um álit
þeirra á fangelsun norska rit-
höfundarins Ronalds Fangen.
Allir þeir menn, sem blaðið hef
ir spurt eru sammála um að
láta vanþóknun sína í Ijós á
handtöku Fangens.
Morgonbladet segir sjálft í
Titsjtórnargrein, að Fangen hafi
ekki gert annað, en það sem
hundruð þúsund Svía hugsi.
Hann hafi aðeins látið í ljós
skoðanir sínar, sem frjáls mað-
ur. Hafi kosið rjettinn í stað
órjettarins og heldur viljað
koma fram hreint og beint með
skoðanir sínar heldur en að láta
undiroka sig. ; /
Kaupgjaldsmálin
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
Atkvæðagreiðsla fer nú fram
í sveinafjelagi hárgreiðslu-
kvenna um það, hvort vinnu-
stöðvun skuli vera á hár-
greiðslustofunum.
Þá er og yfirvofandi verk-
fall á skipasmíðastöðvunum —
Slippnum, skipasmíðastöð Magn
úsar Guðmundssonar o. fl. Má
jafnvel vænta þess, að það verk
fall skelli yfir í dag. Þó er það
ekki víst, því að •verið var í
gærkvöldi að gera tilraun, að
fá verkfallinu frestað.
Allsherjar
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU,
fyrsta degi næsta mánaðar eftir
að sú dýrtíðartala er birt“.
1 6. grein tillagnanna eru þessi
nýmæli: (
„Nú eru tólf eða fleiri menn
að vinnu á sama vinnustað í út-
hverfum bæ.jarins hjá sama vinnu-
veitanda og skal hann þá hafa
þar skýli fyrir verkamenn til þess
að drekka kaffi og matast í. I
skýlinu skulu vera borð og bekk-
ir og skal þess vel gætt að það
sje ávalt hreint og þrifalegt. Bnn-
fremur skulu í skýlinu vera upþ-
hitunartæki“.
í 8. grein er ákveðið að út-
borgun vinnulauna skuli fara fram
í vinnutímanum.
í 10. grein er ákvæðið, sem áð-
ur hefir verið minst á hjer í blað-
inu, um það, að ef verkamaður
slasast vegna vinnu, skal hanrt
halda óskertu kaupi eigi skemur
en 6 virka daga.
Eftir óskum
Dagsbrúnar.
Samkvæmt tillögunum á samn-
ingurinn að renna út 1. febrúar
1942, ef honum er sagt upp fyrir
1. nóvember 1941, annars fram-
lengist hann um eitt ár. Voru
þessi ákvæði sett samkvæmt ósk
Dagsbrúnar.
Yfirleitt voru allar þær breyt-
ingar, sem gerðar voru frá fyrri
samningi, gerðar samkvæmt ósk
Dagsbrúnarnefndarinnar, en engin
eftir óskum vinnuveitenda.
Blekkingar
kommúnista.
Þetta var það, sem meiri hlut-
inn á nýársdagsfundinum 'vildi
ekki líta við. En það var líka af
því, að þar voru bornar fram ým-
iskonar f.jíirstæður er viltu mönn-
um sýn. Nema kommúnistum. Þeir
ætluðu sjer aldrei að samþykkja
neinar samningatillögur. Þeir
höfðu ákveðið að leitast við að
komá vinnustöðvun á.
Og þeim tókst það. M. a. með
því að halda því fram:
1. Að Bretar hefðu samið um
hærra kaup á Stokkseyri og Bjrr-
arbakka en kaup það sem tillög-
ur samninganefndar fólu í s.jer,
og að þeir væru búnir að sam-
þykk.ja taxta múraranna. En þetta
reyndist að vera tilhæfulaust.
2. Að breska herst.jórnin mvndi
ganga að hvaða kauptaxta sem
væri heldur en að stöðva vinnu
hjá sjer. Og að hermenn yrðn
settir í vinnuna í stað ísl. verka-
manna sögðu kommúnistar á fund-
inum að kæmi ekki til mála.
Á hinn bóginn er r.jett að benda
á, að engin ástæða var fyrir samn-
inganefnd eða stjórn Dagsbrúnar
að eiga tal um kaupgjaldsmálið
við bresku herstjórnina, því að all-
ar líkur bentu til að hún myndi
fallast á að greiða. sama kaup og
vinnuveitendur höfðu fallist á.
Ef taka átti upp ráð kommún-
ista og skella á verkfalli, varð
hinsvegar að tala við Breta meo
sæmilegum fyrirvara. Þetta van-
ræktu kommúnistar, vegna þess að
þeim er ósárt um, þótt verkamenn
missi af vinnu sinni.
Tilgangur kommúnista með
framkomu þeirra á nýársdags-
fundinum var frá öndverðu alvég
auðsær, enda hefir hann altaf
komið betur í Ijós. Þeir stuðluðu
að því að koma vinnustöðvun á,
til þess með því að koma allri at-
vinnu ísl. verkamanna hjá Bret-
um í hættu.
Kröfurnar, sem þeir fengu sam-
þyktar á þessttm æsingafundi, mið-
uðu ekki að því að verkamenn
fengju hærra kaup í venjulegri
daglaunavinnu, en þeir áður höfðu
haft. Þeir vildu hækka grunn
taxta tímakaupsins, en stytta
vinnutímann að sama skapi, enda
þótt aðrar þjóðir, sem innleitt
hafa 8 stunda vinnudag, hafi kom-
ist að raun um að slíkt er hið
mesta óráð og hafi orðið að bverfa
frá því.
Þeir voru ekkí að hugsa um
hag vérkamanna, heldur það eitt,
að stofna til illinda, reyna að
magna óvináttu gagnvart Bretum,
svo þeim kynni með því að tak-
ast að eyðileggja atvinftu fjölda
margra manna um langa framtíð.
Tilhæfulausar
áróðursfregnir.
Síðan á nýári hafa kommúnist-
ar ósleitilega unnið að þessu á-
formi sínu með ýmiskonar undir-
róðri og litbreiðslu lygafregna,
sem ætlaðar hafa verið t-il þess að
villa mönnum sýn.
Einn daginn var aðalsagan sú,
að Ríkisskip og Eimskip væri að
því komin að samþvkkja hinn aug-
lýsta taxta æsingafundarins.
Annan daginn breiddu þeir það
út, að breskir sendimenn færu
milli heimila verkamanna, til þess
að biðja þá um að brjóta verk-
fallið.
T gær var aðal-flugufregn
kommúnista sú, að meðal atvinnu-
rekenda væru mjög skiftar skoð-
anir um það hvort ganga ætti að
æsingataxtanum eða ekki. Á fundi
í Vinnuveitendafjelaginu átti það
að hafa verið felt með einum
tvegg.ja at.kvæða mun.
Alt eru þetta tilhæfulaus ósann-
indi.
Ollu hefir þessu verið dreift út
til þess að telja verkamönnum trú,
um, að taxti æsingafundarins
mvndi ná fram að ganga.
Brjefið.
Lokaþátturinn í þessari herferð
kommúnistanna er þó dreifing
uppreisnar- og rógbrjefsins út á
meðal bresku hermannanna, á
sunnudagskvöld. Er þar um svo
einstætt og alvarlegt mál að ræða,
að menn geta ekki í snöggu bili
sjeð út yfir afleiðingar þess. Er
frá því skýrt nánar á öðrum stað
hjer í blaðinu.
Að öllu þessu athuguðu er það
greinilegt, að málið þarf að koma
til atkvæðagreiðslu í Dagsbrún nú,
þegar það er að fullu upplýst, það
er sannað, að fullyrðingar komm-
únista, á æsingafundinum eru
uppspuni frá rótum, og tilgang-
urinn með þeim enginn annar en
að koma af stað illindum er geta
orðið íslenskum verkalýð til stór-
tjóns. Má jafnvel telja líklegt að
mikill meirihluti þeirra manna,
sem sóttu æsingafundinn í Iðnó á
nýársdag, sjái nú, að það er verka
mönnum.fyrir bestu að ganga að
samningstillögum Dagsbrúnar-
nefndarinnar og Vinnuveitenda-
f jelagsins.
Með því móti eru verkamönnum
trygð þau kjör sem voru talin þau
bestu fáanlegu, áður en samningar
hófust. Með samkomulaginu við
stjórn Vinnuveitendafjelagsins
hafði samninganefnd Dagsbrúnar
unnið sigur í málinu. Þann sigur
mega kommúnistar ekki geta gert
að ósigri.
Krafa verkamanna, allra þeirra
sem ekki eru fylgismenn komm-
únista, hlýtur að vera sú, að efnt
verði til allsherjaratkvæðagreiðslu
um samningstillögurnar, og það
sem fyrst.
Með því geta þeir unnið tvö-
faldan sigur, fengið þau k.jör, sem
áður en samningar hófust þóttu
hin bestu fáanlegu, og hreinsað
af sjer kommúnistana, sem altar
og alstaðar koma fram til ills
eins.
Eldur í skúr
við ValhöU
Um kl. 11 á sunnudags-
morgun kom upp eldur
í skúr, sem breska setuliðið
hafði látið reisa við Valhöll á
Þingvöllum.
Skúr þenna notuðu Bretar
fyrir eldþús og var bygður við
nýju steinbygginguna, sem var
reist s. I. sumar. Hermennirnir
voru að kveikja upp eld í skúrn
um, en við það myndaðist gas
og komst eldurinn í það og
varð brátt mikið bál.
Fyrir snarræði tókst þó að
varna því, að eldurinn kæmist
í aðalbygginguna, og var henni
bjargað með því að rifið var
niður hornið á norðurálmu út-
byggingarinnar. Ágætt veður
var, blæja logn og blíða. og
var því hægara að eiga við
eldinn. Ef stormur hefði verið,
er hætt við að öll hús hefðu
brunnið.
•
Öngþveiti
í Rúmeníu
FRAMH. AF ANNARI Sfi)U.
Frá Rúmeníu berast stöðugt,
fregnir um óeirðir og óánægju
Rúmena. Skemdarverk eru stöðugt
framin víðsvegar í landinu.
Mjög er þar farið að bera á
vöruskorti og dýrtíð er ógurleg ;
landinu. Hefir verðlag nauðsynja
ferfaldast síðan þýski herinn kom
í landið.
Ríkisstjórninni hefir ennþá tek-
ist að halda nokkurnveginn uppi
reglu í landinu, en talið að ekk-
ert megi út af bera til að alt kom-
ist í uppnám.
Amerískir frjettaritarar segja
að fullkomið öngþveiti ríki í land-
Fall Bardfa
FRAMH. AF ANNARI SÍÐU.
Hinn mikli fjöldi fanga, sem
Bretar hafa tekið, veldur að því
íeyti erfiðleikum, að það þarf að
fæða þá, en örðugleikar eru á að-
drætti vista. Talið er þó að svo
miklar vistir sjeu í Bardia, að
hægt sje að fæða fangana á þeirra
eigin mat, fyrst um sinn. Hafa
þegar verið gerðar ráðstafanir til
að flytja fangana á brott frá
Bardia. Til þeirra flutninga eru
að mestu notaðir herteknii ítalsk-
ir hermanpabílar og eru ítalskir
bílstjórai- látnir aka þeim undir
eftirliti breskra hermanna.
80 þúsund fangar.
Samanlögð tala þeirra fanga,
sem Bretar hafa tekið síðan þeir
hófn sókn sína í vestursandauðn-
inni, er nú komin upp í um 80
þúsund. Er það talið vera % hluti
alls þess liers, sem Graziani mar-
skálkur hafði yfir að ráða í Libyu
til innrásarinnar fyrirhuguðu í
Egyptaland.
Það voru hermenn frá Ástralíu,
sem báru hita og þunga dagsins
af töku Bardia-borgar og voru í
broddi fylkingar inn í borgina. í
fregn frá London er skýrt frá
því, að mannfall í liÖi Ástralíu-
manna, sem voru miklu liðfæri en
þeir ítalir, sem þeir tóku til fanga,
hafi aðeins numið um 400 manns.
Fall Bardia hefir vakið óhemju
athygli um allan heim. í Ítalíu
hefir almenningi ekki verið birt
frjettin um fall borgarinnar enn-
þá.
Þýðing Bardia.
Ansaldo ritstjóri gat þess í' út-
varpi frá Rómaborg á sunnudag,
að vel gæti svo farið, að Bardia,
fjelli í hendur Bretum, og taldi
hann það hinn mesta skaða fyrir
ítali ef svo færi.
Þýðing Bardia-borgar hefir oft
verið rædd bæði í ítölskum og
þýskum blöðum, sem hafa ekki
farið dult með það, að ef Bardia
fjelli í hendur Bretum, þá hefðu
þeir „hlið Libyu“ á valdi sínu.
Albanía.
Frá bardögunum í Albaníu hafa
borist litlar frjettir aðrar en þær,
að Grikkir segjast stöðugt sækja
á. —
í útvarpi frá Aþenu í fyrra-
dag var þess getið, að innan ör-
fárra daga myndi hernaðaraðstaða
ftala í Albaníu vera orðin miklu
verri en hún er nú og því hin al-
varlegasta fyrir ítali.
Leikfjelag Reykjavíkur sýnir
leikritið „Iíái Þór“ í Iðnó í kvöld
kl. 8.
Revýan „Forðum í Flosaporti“
verður sýnd í Iðnó annað kvöld
kl.^81/2.
1 Álfabrennan, sem Knattspyi'nu-
fjelag Reykjavíkur og Glímufje-
lagið Ármann ætluðu að halda 4
sunnudaginn, gat ekki orðið þá
vegna þess að veður var óhag-
stætt. En brennan verður haldin
á íþróttavellinum jafn skjótt og
yeður leyfir..
Gjafir til húsmæðraskóla í
Reyk.javík: IIið ísl. kvenfjelag 200
kr. Frú Elísabet Kristjánsd. Foss
50 kr. Mart. Einarsson stórkpm.
200 kr. H.f. Djúpavík 1000 kr.
H.f. Alliance 2000 kr., sem hjer
með kvittast fyrir með þakklæti.
. Vigdís Steingrímsdóttir.