Morgunblaðið - 04.02.1941, Blaðsíða 5

f»riðjudagur 4. febr. 1941.

Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgóarm.).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiósla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,50 á mánuöi
innanlands, kr. 4,00 utanlands.
f lausasölu: 20 aura eintakið,
25 aura með Lesbók.
Jarðirnar
Fvlgismenn 17. greinar Jarð-
ræktarlaganna eru að
gefast upp. Sennilega hefir híð
nýja fasteignamat átt sinn þátt
í því. I fyrirmælunum um það,
hvernig matið skyldi fram-
kvæmt var að sjálfsögðu gert
ráð fyrir því, að tilgreint yrði
„fylgifje" hverrar jarðar, hve
mikið það væri orðið, þessi eign
sem enginn veit hver á, sem
samkv. hinu vitleysislega laga-
ákvæði, átti að renna út úr
höndum sjálfseignabænda og
annara jarðeigenda, ef á jörð-
inni væru gerðar endurbætur,
sem styrktar eru úr ríkissjóði.
Þegar til fasteignamatsins
kom, þá varð ýmsum mönnum
það skiljanlegra en áður, að
: sjálfseignarbændum og öðrum
jarðeigendum er það harla ó-
geðfelt, að vera orðnir að hlut-
höfum í sinrii eigin jarðeign, er
: sitja í óskiftu búi við hina ó-
; $ýr<i5e.gu eígendur fylgifjárins,
Er líklegt, að mörgum þeirra
hafi þá skilist að alt þetta fylgi-
fjárbrask, og sú aðferð ríkis-
valdsins að taka það með ann-
ari hendinni að nokkru leyti
Æ,ftur, sem látið er af hendi
rakna í jarðabótastyrknum er
íékki.annað en seiling sósíalism-
. ans áð Iþvl marki, að gera jarð-
, ir íslenskra bænda að ríkiseign.
Best færi á því, og happa-
;‘sælast yrði það fyrir bændur
llandsins, að 17. grein Jarð-
. ræktarlaganna hyrfi svo ger-
samlega úr sögunni, að hún
: skildi ekki eftir neinar minjar
.1 löggjöf landsins.
★
Milliþinganefnd Búnaðar-
þingsins, sem fjallað hefir um
þetta mál, og sem leggur það
til, að nema á brott þetta laga-
ákvæði, hefir ekki fallist á
það, að láta ekkert ,,koma í
staðinn“. En það væri Sjálf-
stæðisflokknum vafalaust kær-
. ast. Til samkomulags hefir full-
trúi Sjálfstæðisflokksins í
nefndinni, Þorsteinn Þorsteins-
son sýslumaður, fallist á, að
settur yrði skattur á söluverð
jarða, sem seldar eru 25 % yf-
Ir fasteignamati. Er eftir að
vita, hvernig Búnaðarþing og
síðar Alþingi tekur því máli.
En nefndarfulltrúi Sjálfstæðis-
manna lítur vitanlega svo á, að
mikið sje fyrir það gefandi, að
losna við 17. greinina og fylgi-
fjárbraskið.
Fyrsta afleiðing þess verður
'|)á sú, að þessi þokukendi eign-
arhluti jarðanna, sem hálft í ^
hvoru er ríkisins, kemur í
hendur rjettra eigenda kvaða-
laust, og íslenskir jarðabóta-
rnenn, sem ríkisstyrks njóta, fá |
mftur fult eignarhald á jörðum,
siínum.
Furöuleg grein
um ísland í ame-
rísku tímariti
Bysð á frásögn kanad-
iskra hermanna
í janúar-hefti ameríska tímaritsins „Time", sem nýtur
mikils álits, bæði í Ameríku og víðar, birtist eftirfarandi
grein, sem telja má með því kjánalegasta, sem birst hefir um
ísland erlendis, og er þó
Greinin fer hjer á eftir í
Island hefir ekki átt upp á há-
borðið hjá landfræðingum
sögufræðingmh og öðrum menta-
mönnum. Ilingað til hefir landið
naumast verið skoðað nema sem
þjóðsaga. Ónafngreint 10. aldar
breskt skáld kallaði það „forað‘‘.
Hakluyt sagði; „Það tekur því
ekki að tala um fsland, að harð-
fikinum undanskildum* ‘.
★
Shakespeare hafði það álit á ís-
lendingum, að þeir væru „óþrifa-
hundar með spert eyru“.
Fjelagshyggjuskáldið Hugh
Wystan Auden, sem kom til ís-
lands 1936 og 1937, ritaði: „Þar er
laglegt landslag, en lítið um land-
búnaðarvjelar* ‘,
í síðustu vikxi bárust greinileg-
ar fregnir frá hinni eyðilegu norð-
lægu eyju, sem er eins og önd í
lögun.
Hehnild; 16 óskáldlegir Kanada-
hermenn, sem eftir að hafa kval-
ist á íslandi, voru úrskurðaðir í
E-deild — óhæfir til herþjónustu
(aðallega vegna ígerðar í maga)
og sendir heim til Kanada um
Bretlandseyjar.
Dvölin á fslandi, sögðu her-
mennirnir, var ekki þægileg. Þeg-
ar breski herinn liertók ísland, um
það leyt.i sem nazistar liernámu
Noreg, voru móttökurnar frá
hendi hinna innfæddu alt annað
en hjartanlegar. íslendingar voru
svo gramir út í Breta, að her-
mennirnir urðu að fara saman
þrír í hóp, vel vopnaðir og á verði
gegn hnífstungum og byssuskot-
um.
Þegar hermennirnir keyptu sjer
egg, urðu þeir að greiða $ 1.20
(8 kr.) fyrir tyfltina, en auk þess
varð að hafa gætur á kaupmönn-
um, því þeir áttu til að láta að-
eins 10 egg í pokann.
Matur var af skornum skamti á
íslandi. Það var kindakjöt í hverja
máltíð, kindakjötsmauk, soðið,
brasað, steikt. Veður var slæmt og
hermennirnir bjuggu í tjöldum,
sem þeir nefndu í háði „Cozy
Apts“, „Queen Mary Arms“ o. s.
frv.
★
Mestum áhyggjum olli þó her-
mönnunum hin þrjóska kven-
þjóð á íslandi. Hjer um bil ein-
asta orðið, seni þeir lærðu á ís-
lensku, var orðið stúlka. Þeir voru
vanir að ganga á götum og kalla
„Hí, stúlka“ á allar ljóshærðu
stúlkurnar. En þeir fengu ekkert
svar. Ef þeír fóru í eitthvert af
þrem danshúsum Reykjavíkur
gengu stúlkurnar inn á að dansa
mörgu misjöfnu saman að jafna.
heild:
við þá; en vildu ekki leyfa þeim að
fylgja sjer heim. Ef einhver stúlka
var svo óvarkár að láta sjá sig
með Englending, var rakað af
henni hárið eins og Maríu í „For
Whom the Bell Tolls“.
Hermönnunum var ekki leyft að
koma inn á íslensk heimili. Reykja-
vík, sem stærði sig af þessum lög-
um og reglu, hefir 65 lögreglu-
þjóna til að gæta þess að lögúm
sje hlýtt.
íslensltir verkamenn heimtuðu
há vinnulaun af innrásarhernum.
Allar þessar óvinsældir, sögðu
hermennirnir, stöfuðu af þýskum
áróðri, sem með þrautsegju hafði
verið breiddur út; og íslendingum
var kent að ísland og Þýskaland
væru bræðraþjóðir.
★
Fyrir þreniúf árum sagði skáld-
ið Auden frá því, að hann hefði
sjeð bróður Hermanns Görings í
Reykjavílt og heyrt að von væri
bráðlega á trúarofstækismanninum
Alfred Rosenberg.
Bretar fundu víða velli, þar sem
búið var að hreinsa burt alt grjót,
augsýnilega í þeim tilgangi að
nota velli þessa sem flugvelli.
Þó hernám íslands þyki lítils
virði, virðist sem það geti haft
þýðingu sem varúðarráðstöfun".
Fjðlmenn árshátíð
Sjálfstæðisfjelaganna
í Hafnarfírði
Um 250 manns tóku þátt í árs-
hátíð Sjálfstæðisfjelaganna
í Hafnarfirði, sem haldin var í
Góðtemplarahúsinu síðastliðinn
laugardag.
Samkoma þessi fór hið prýðileg-
asta fram. Ræður fluttu Bjarni
.Snæbjörnsson, þingmaður Hafn-
firðinga, Árni Jónsson frá Mttla,
Þorleifur Jónsson, Hermann Guð-
mundsson, Gunnar Thoroddsen og
Jóhann G. Möller. En ank þess
var til skemtunar bæði tvísöngur
og gamanvlsnasöngur. Gunnar
Thoroddsen ljek undir tvísöng
þeirra Árna frá Múla og Pjeturs
Á. .Jónssonar, en Brynjólfur Jó-
hanness'on söng gamanvísur með
undirleik Sigfúsar Halldórssonar.
Síðan var dansað fram eftir
nóttu.
Eyjólfur Kristjánsson stjórnaði
hófinu.
laniiiiimminiwnniuiHniinnnmiiiuiniimmmHRimmmnmimininiiinntnnmntnniimmmimimtnnnmnBMnp
| Nýárshugleið- |
f ingar Jóns
I á Brúsastöðum
iimiiiiiiiiiiiiiiuiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii.
lestir ern sammála um,
að ískyggilegt sje útlitið
þegar hið nýja ár heilsar,
hó velgengni sje á flestum
sviðum; hættan er oft mest
þegar vel gengur.
Aldrei hefir reynt meira á
manndpm þjóðarinnar en nú, mik-
ið er í liúfi að hún reynist þeim
vanda vaxin, sem liin nýju og ó-
væntu viðhorf færa henni í ýmsum
myndum.
Margir verða á gullinu gintir.
Það er oft misnotað það vald, sem
það gefur yfir mönnum og málefn-
um. Þroska einstaklinga og þjóða
má mikið marka af því, hvernig
á þessum málum er haldið; hver
einstaklingur á helgidóm, sem
ekki má seljast. fyrir fje. Því mið-
ur ber oft út af því, en með því
dragast einstaklingarnir niður á
við sem spillir og missa sjónar á
tilgangi lífsins. í því liggur nú
hættan jafnvel meiri en nokkru
sinni fyr, að hið besta spillist.
Sjálfsag't er það gott að þjóðin
•græði fje, þó það sje óeðlilegt og
einhver sársauki fylgir þeim
gróða, þegar vitað pr a§ ftðrir ]íða
| sárristu ney§ og allskonar þreng-
ingar.
Á þéssiuh tímum vill heimtu-
frekja og að setja fram háar kröf-
ur eiga sjer lítil takmörk. Þó
glæsileg sýnist fjáröflun þjóðarinn
ar, þá er þess aldrei meiri þörf
en nú, að einstaklingai-nir hvar
sem er í þjóðfjelaginu hafi það
hugfast að stilla kröfum sínum í
hóf. Þess auðveldara verður að
græða sárin, sem hið skapandi á-
stand hlýtur að leiða af sjer. Lít-
um til næstu nágranna, hvað
verða þeir að þola. Enginn getur
sagt, hvað bíður okkar næstu
daga. Það lætur margt betur í eyr
um þjóðarinnar - en að spara, en
þess er að líkum aldrei meiri
þörf en nú, og aldrei meiri þörf
en nú að geta lifað af eigin fram-
leiðslu.
Daglega minka möguleikarnir
að geta siglt um höfin; enginn
getur sagt um, hvað sú eyðilegg-
ingar og spillingar öld getur náð
langt, eða hvenær hún nær há-
marki sínu, eða hvernig hún end-
ar.
Aldrei hefir verið meiri mann-
ekla en nú í sveitum landsins. Er
áframhald verður á því, þá er fyr-
irsjáanlegt, að e i nyrkjubúskapur
verður almennari en nokkru sinni
fyr og framleiðslan dregst saman.
Aldrei hefir verið hættara en
nú á snöggum og óvæntum breyt-
ingum, sem geta haft hinar alvar-
legustu afleiðingar. Að litlu gagni
gæti komið þó við ættum svo og
svo margar miljónir (af ímynduð-
um peningum) úti í löndum, ef
björg er hvergi að fá, en lands-
fólkið búið að láta gullið villa
sjer sýn.
Nú sem stendur mun stór hluti
af orku þjóðarinnar vera í þjón-
ustu erlendrar þjóðar; þess stærri
lillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllUllt
sem sá hópur verður, þess ótrygg-
ari getur framtíðin örðið, því það
sem skapar verðmætin eru gæði
landsins og hennar vinnuafl
(manna og vjela).
Það er fátt, eða ekkert sem
skapar þjóðinni tryggara öryggi
en að landbúnaðurinn geti fram-
leitt sem allra mest af neysluvör-
um þjóðarinnar; við höfum sjer-
staka aðstöðu, þar sem við biium
á eylandi langt frá öðrum lönd-
um og flutningar geta stoppað af
óyfirstíganlegum og ófyrirsjáan-
legum örðugleikum.
Nú munu marigr spyrja: Hvern-
ig stendur á því, að laixlbúnað-
urinn þolir ekki samkepni við
aðra, atvinnu, með því verði sem
er á landbúnaðarafurðum f Þar
kemur margt til greina. í fyrsta
lagi er afrakstur landbúnaðarins
hjer hjá okkur seintekinn, kostar
mikla vinnu, en sjávaraflinn er
fljótteknari. En það leiðir aftur
af sjer eyðsluhneigð og heimtu-
frekju, þegar þetta fólk á svo að
fara að vinna að landbúnaðar-
vinnu; stenst bóndinn ekki kröf-
prnar pg <ipna§ yerr^ þg,§ §piittar
ut frá sjer, og telja bóndann nuri-
ará, sem engu tímir. — Ef hús-
bændurnir geta ekki gengið á
undan, og unnið hin óumflýjan-
legu skyldustörf á heimilinu, þá
eru þau oft neydd til að hætta, og
bætast oft í hópinn á mölina, sem
heimta atvinnuleysistyrk, ef ekki
er nóg til að bíta og brenna, sem
verður óbeint til að íþyngja fram-
leiðslunni, sem ásamt embættis-
mannabákninu er að vaxa þjóð-
inni yfir höfuð, sem fæðir af sjer
nýja skatta. Það sjest kannske ef
ein lítil steinvala berst fyrir hjól-
ið, þannig að það hætti að snúast.
Á þessum tímum getur alþjóð-
arheill þrafist þess, að nú verði
gripið til þess ráðs að koma á
þegnskylduvinnu, til að vinna að
I a ndbún aðar störf um til sjós og
sveita. Aftur gæti komið til mála
að landbúnaðarafurðir væru seldar
með skaplegu verði, ef það sýndi
sig að framleiðslan þyldi það. Að-
alatriðið er að framleiðslan drag-
ist ekki saman. Landbúnaðurinn
er fasta staða þjóðfjelagsins,
landsfólkið getur dregið fram líf-
ið á honum ef annað bregst.
Það þarf að gera alt til þess
að það fjármagn, sem talið er að
þjóðin hafi nú yfir að ráða í ó-
vanalega ríkum mæli, geti orðið
starfandi í landinu sjálfu í vjel-
um og öðrum tækjum; þó þau
tæki sjeu óvanalega dýr nú, dug-
ar ekki að láta það aftra fram-
kvæmdum, því fjeð, sem talað er
um, getur verið ótrygt, og að þessi
tæki geti orðið sem flestra ein-
staklinga eign, þess minni hætta
er á allskonar vinnustöðvunum,
sem er eitt mesta þjóðarböl.
Jafnhliða því ætti að vera hægt
aS ljetta vaxtabyrðum fram-
FRAMH. Á SJÖTTU SIÐU