Morgunblaðið - 28.02.1941, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 28. febrúar 1941
ÚR
DAGLEGA LÍFINU
Kviksögumar, sein fæöast hjer í
bænum, koma í bylgjum. Stórflóð var
í Jx-irn hjer um daginn. Voru þær svo
afkáralegar að furðu sætir, að nokk-
ur skuli hafa getað, flutt þær í alvöru.
1 landi, þar sem frjettaflutningur er
frjáls í blöðum, ættu slíkar kviksög-
ur ekki að geta þróast, enda verða
þær flestar skammlífar.
+
Oðru máli er að gegna í löndum
eins og Daínmörku, þar sem allur
fr.jettaflutningur blaðann er undir
•ströngum heraga, ag blöðin fá ákveð-
ín skamt frá hemaðaryfirvöldum af
sönniun fregnum og lognum, sem þau
mega birta.
Þar sem almenningur getur ekki
lengur treyst frjettaflutningi blaðanna
á nokkum hátt, þar grípa menn til
frásagnanna, sem ganga frá manni
til manns.
*
Um þetta var talað í hinni nýju
dönsku útvarpsstöð, sem byrjaði dag-
legar útsendingar fyrir stuttu síðan.
Úvarpsstarfsemi þessi er rekin í óleyfi
þýsku hemaðaryfirvaldanna, og þá líka
í óleyfi dönsku yfirvaldanna. Stöð
þessi hefir undanfarið sent út frjett-
ir kl. .SV2 ísl. tími á bylgjulengd 30,9.
Þar er ýmislegt sagt um núveerandi
ástand í Danmörku. Sagt var þar frá
því, að samkvaamt nýjum lögum má
dæma menn í þungar refsingar fyrir
a'ð láta sjer um munn fara sögur,
sem ein þýska innrásarhemum óvin-
veittar.
I fyrra mánuði þvinguðu þýsku yf-
irvöldin Ríkisþingið til þess að sam-
þykkja lög á einum degi, viðvíkjandi
mjósnum og frjettaburði, með því a'ð
sú hótun barst þinglieimi, að ef lögin
yrðu ekki samþykt samstmidis, þá yrðu
nokkrir danskir liðsforingjar skotnir,
Að lögunum samþyktum v.ar látið í
veðri vaka, að liðsforingjar þessir
myndu sleppa með æfilangt fangelsi.
En hvað þeiú höfðu gert af sjer, það
vissi enginn — nema Þjóðverjar.
★
Þegar þýska njósnaflugvjelin kom
Shjer yfir Reykjavík um daginn, birti
þýska útvarpið frá herstjórninni, að
f'Iugvjelar, í'Jeiri en ein, hefðu flogið
alla leið hingað. Samkvæmt brjefi sem
blaðið hefir nýlega fengið, gerðu
Þjóðverjar meira úr þessu, en menn
vissu hjer. Því sagt var að þeir hefðu
varpað niður sprengjum í nágrenni
höfuðstaðarins. Plugvjelin var ein, sem
kunnugd er, og sprengjumar vom vjel-
byssukúlumár við Ölfusárbrú.
Þetta er í fyrsta sinn, sem við get-
um sannprófað sannleiksgildi þýskra
herstjórnartilkynninga, og þá er ná-
kvæmnin þessi. Einkennileg tilviljun
væri það, ef hjer væri „ein báran
stök“.
★
I dönskum skopleik eða revýu, sem
danska útvarpið sendi út nýlega, vora
þessi orð lögð í munn eins leikand-
ans:
Jeg kom í gær inn á veitingahús,
þar sem þjónninn, er afgreiddi mig
stamaði mikið. Jeg spurði gestgjafann
að því, hvort það væri ekki erfitt að
hafa þjón sem stamaði svona mikið.
Gíestgjafinn var 'ekki á þvi. Hann
sagði að þetta væri til mikilla hags-
bóta fyrir veitingahúsið því oftast
nær er einhver verðhækkun skollin á,
áður en þjónninn kemur því út úr sjer
hvað gestimir eiga að borga,
★
„Vinkona" hefir sent blaðinu eftir-
farandi stöku til birtingar, með svo
hljóðandi skýringu:
Tryggvi Einarsson, bóndi í Miðdal
í Mosfellsssveit átti lengi bleikan hest
er Sprettur hjet. Hann var gæðingur,
svo að af bar, og þar eftir vitur.
Sprettur er (nú) nýlega fallinn frá,
23. veitra að aldri. Hann hjelt fjöri
sínu og þreki óskertu til hins síðasta,
og virtist jafnvel yngjast með ári
hverju.
Ótal sögur mætti segja af greind
Spretts og höfðingslund, og illa munu
vinir hans kunna því, að hann liggi
lengi „óbættur hjá garði“.
Sprettur þegar spymti’ í völl,
sprettur hver var unninn.
Sprettur nú í sporin öll.
Sprettur lífs er runninn.
Flutningur til íslajnds
Eeglulegar hálfsmánaðar ferðir frá vesturströnd Bret-
Bands til Reykjavíkur. 3—4 skip í förum. Sjerstaklega
hagkvæm flutningsgjöld ef um stærri vörusendingar er
að ræða.
Tilkynningar um vörur sendist
Culliford & Clark Lid.
Bradleys Chambers,
London Street, Fleetwood,
eða
er gefur frekari upplýsingar.
Geir H. Zoega
Símar 1964 og 4017,
Minningarorð um Björgu
Guðmundsdóttur
¥ dag verður jarðsungin ekkjan
* Björg Giiðmundsdóttir, er and-
aðist á heimili dóttur sinnar, Guð-
rúnar Jónsdóttur, Hólatorgi 6 hjer
í bænum, þann 19. þ. m.
Björg var fædd í Svartanúpi í
Skaftártungu þann 12. júní 1854.
Foreldrar hennar voru Guðmund-
ur Runólfsson, bóndi þar, ættað-
ur úr Mýrdal, og kona hans Sig-
ríður , Eyjólfsdóttur, ættuð úr
Fljótshverfi. .Þegar Björg var 5
ára að aldri, dó faðir hennar. Um
það leyti tóku við búinu hálfsyst-
kini hennar, þau Runólfur Guð-
mundsson og kona hans Sigríður
Jónsdóttir. Var Björg hjá þeim
þar til hún var komin yfir þrí-
tugsaldur. Flutti hún þá að næsta
bæ, Búlandsseli, til Þorleifs bónda
þar, Jónssonar frá Skagnesi í Mýr-
dal og konu hans Þorbjargar Jóns-
dóttur, Björnssonar á Búlandi.
Mun Björg þá hafa verið heit-
bundin Jóni syni þeirra hjóna og
giftust þau árið 1888. Um það
leyti' tóku þau við búinu og bjuggu
þar í 6 ár. og vegnaði þeim þar
fremur vel. Jörðin var slægjulítil
og þeim mun hafa fundist að þau
ekki gætr. rekið þar nógu stórt bú.
A þessum árum sótti Jón um að
mega byggja nýbýli á Síðuheið-
um undir Leiðólfsfelli, þar sem
Leiðólfur kappi að Á hafði annað
bú sitt, enda eru þar í grend
allmiklar slægjur tileyrandi Út-
Síðujörðum. Eigendur landsins
mótmæltu nýbýlinu og var leyfið
ekki veitt.
Árið 1894 fluttu þau hjón að
Skál á Síðu. Er það stór jörð og
ágætt sauðland, en litlar slægjur
nema í nyrsta hluta landsins, ein-
mitt þar sem Jón hafði hug á að
stofna nýbýlið. Með miklum dugn-
aði nytjaði hann þó slægjur þess-
ar frá Skál, en erviðleikum var
það bundið, þar sem sjö klukku-
tímar gengu til þess að koma hey-
lestinni af engjunum heim að bæn-
um. — Ýmsum öðrum örðugleik-
um urðu þau hjón að mæta fyrst
eftir að þau komu að Skál og
var það ekki síst bráðafárið í sauð-
fje, sem gerði þeim þungar bú-
syfjar, á meðan stofninn var lítill.
Tókst þeim þó að yfirstíga þá örð-
ugleika og bjuggu þar síðan sæmd-
arbúi. Allmikil gestakoma var þá
að Skál, því þá var þar alfaraleið
skamt frá. Tóku þau gestum með
alúð og rausn og ef húsbóndinn
var ekki heima, taldi húsfreyjan
ekki! eftir, að taka tíma frá störf-
um, til að veita þeim viðtal.
Björg misti mann sinn af afleið-
ingum inflúensu í maí árið 1900.
Jón var fæddur 12. júlí 1854.
Hann var mesti merkismaður.
Mjög vel greindur og bókhneigð
ur. Engrar tilsagnar naut hann í
æsku, nema í lestri og kristin-
dómi, sem heimilið veitti honum,
eins og þá var títt. Sjálfkrafa
lærði hann að skrifa, á þann hátt,
að hann fjekk sjer stafróf hjá
síra Brandi Tómassyni, þá presti
í Asum, til að fara eftir, og náði
hann góðri rithönd. Einnig lærði
hann reikning eftir bókum og
varð ágætur reikningsmaður, enda
var hann mjög hneigður fyrir
hann og einnig eðlisfræði. Af lestri
bóka varð hann vel fróður maður
í ýmsum greinum. Jón komst fljótt
í álit hjá hreppsbúum sínum
(Kirkjubæjarhrepps), sem og
sýndi sig í því að rjett strax eft-
ir að hann kom að Skál, gerðu
þeir hann að oddvita og sýslu-
nefndarmanni sínum og gegndi
hann þeim störfum til dánardæg-
urs. — Jón var fríður maður,
gjörfulegur á velli, háttprúður í
allri framgöngu og drengur hinn
besti, enda hvers manns hugljúfi
er honum kyntist. Sambúð þeirra
hjóna var hin ástsælasta. Jón var
talinn ágætur verkmaður að
hverju sem hann gekk. Voru þau
hjón vel samhent í því að vel færi
búskapurinn, en þó mun húsfreyj-
an hafa verið enn meiri driffjöður
í honum. Hún var mesti forkur
til verka, bæði úti og inni og
myndarleg í verkum sínum og allri
framgöngu.
Ekki naut Björg neinnar bók-
legrar fræðslu í æskn, nema í
lestri og kristindómi, en eftir að
kún kom að Búlandsseli, lærði
hún að skrifa hjá ástvini sínum.
Hún var vel greind konli, en gaf
sig minna að bóklegum fræðum,
vegna áhugans á búverkunum.
Þegar Jón dó voru 5 börn í
ómegð, hið elsta 10 ára. Virtist
því fremur erfitt framundan, en
Björg var ekki á því að gefast
upp, enda hafð.i reynslu fyrir því
að henni gekk vel að halda vanda-
laust fólk og lagði því ótrauð á-
fram á sömu braut og rak bú-
skapinn með dugnaði, fyrst 9 ár
eftir lát mannsins, í Skál, en
flutti þá að Skaftárdal og bjó
þar nokkur ár, uns uppeldissonur
hennar, Guðmundur Þorleifsson,
tók við búsforráðum.
Börn þeirra hjóna eru fjögur á
lífi: Guðriin, sem um langan tíma
hefir verið og er enn kennari við
Landakotsskóla; Þorleifur, giftur
og búsettur í Vestmannaeyjum;
Sigríður, gift uppeldissyni Bjarg-
ar, Guðmundi Þorleifssyni, sjá áð-
ur, nú búsett í Reykjavík, og
Þorbjörg, kona dugnaðarbóndans
Kristjáns Pálssonar í Skaftárdal á
Síðu. Tvo drengi mistu, þau unga,
Guðmund viku gamlan og Jón, llí
ára, mesta efnispilt.
Auk þess ólu þau hjón upp, að
nokkru, þrjú vandalaus börn: Sig-
urð Sigurðsson frá Ljótarstöðum,
nú dáinn; fyrnefndan Guðmumí
Þorleifsson, og Marín konu Björns
hreppstjóra í Holti á Síðu. — Þeim
sem þetta ritar er kunnugt urn
það, að uppeldisbörn þessi hafa
minst þeirra hjóna eins og börit
geta best minst einkaforeldra
sinna.
Eftir að Guðmundur Þorleifsson
og dóttir Bjargar tóku við bús-
forráðum, var Björg hjá þeim,
fvrst í Skaftárdal og síðar í Hjör-
leifshöfða, er þau fluttu þangað.
Ekki mun Björg hafa, lagt niður
störfin, þó hún slepti búsforráð-
um. — Frá Iljörleifshöfða flutti
Björg til Revkjavíkur árið 1922
og dvaldi það sem eftir var æv-
innar hjá Guðrúnu dóttur sinnl,
kennara. Hafði hún þá hægara
fyrir og var við góða heilsu, þar
ti! fyrir 7 árum að hún veiktist af
æðakölkun og síðustu 6 árin var
hún alblind og mun blindan hafa
fallið henni þyngst. Var hún rúm-
föst þenna tíma og varð að þjóna
henni sem ungbarni.Mátti hún ekki
af dóttur sinni sjá, enda hefir hi'm
hjúltrað henni með afbrigðum vel.
Bar Björg þessa löngu og dimmtt
legu með þolinmæði. Trú hennar
mun hafa gefið henni styrkleika tll
þess. Ilún var ávalt mjög trúnð
kona. Hjelt uppi húslestrum >
lieimahúsum; gekk í kirkju á
meðan hún gat, eftir að hiin kom
til Reykjavíkur; hlýddi á útvarps-
messur í legunni og ljet auk þess
lesa yfir sjer guðsorð. Óhætt mun
að segja að hún hafi haft Krist
að leiðarljósi.
Björg hjelt sálarkröftum til síð-
ustu stundar. Fylgdist með út-
varpsfrjettum og jafnvel stjóm-
málum.
Björg tilnefndi sjálf prestinn,
sem skyldi tala yfir henni og einn-
ig sálmana, sem syngja skyldi vI8
jarðarförina.
28. febrúar 1941.
Björn Runólfsson.