Morgunblaðið - 20.06.1941, Síða 5

3?östudagur 20. júní 1941.
cnpmMa&tó
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgTSarm.).
Auglýsingar: Árni óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreittsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 4,00 á mánutti
innanlands, kr. 4,50 utanlands.
f lausasölu: 25 aura eintakið,
30 aura meö Lesbók.
Samtal við fimtugan skipstjóra
B >
Orð og gerðir
GÖMLU samherjarnir, Al-
þýðublaðið og Tíminn
skrifa mikið um yfirlýsingu, er
Ólafur Thors gaf við 3. umræðu
dýrtíðarfrumvarpsms í neðri
deild, þess efnis, að honum hafi
verið kunnugt um innihald
frumvarpsins, eins og það var,
er viðskiftamalaráðherrann
lagði það fyrir þingið. Þykir
blöðunum hart, að Morgunblað-
ið skuli ekki hafa birt þessa yf-
irlýsingu Ólafs.
Þessu er því til að svara, að
hjer er engin nýlunda á ferð-
inni. Því var yfirlýst af við-
skiftamálaráðherra, við 1. umr.
málsins 1 Nd. 10. júní, að stjórn-
in hafi ákveðið að leggja frum-
varpið fyrir þingið, án þess þó
,að hún væri sammála um ein-
: stök atriði þess. Frá þessu skýrði
.Morguríblaðið strax næsta dag.
Ágreiriingurinn innan stjórn-
arinnar var um tekjuöílunar-
Teiðirnar og þá fyrst og fremst
um almenna skattinn. En þar
:sem stjórriin gat ekki komið sjer
santa® ákváð hún, að láta, þing-
ið skera úr um þetta.
Tíminn hefir ásakað Sjálf-
stæðismenn fyrir það, að hafa
Ilækkað almenna skattinn. — En
.-''Mþýðublaðið hefir þakkað sínu
lítla flokksbroti fyrir þessa
endurbót á frumvarpi við-
.skiftamálaráðherra.
En heilindin bak við skrif
blaðanna og flokkanna, sem að
þeim standa sjest glegst á at-
viki, er gerðist í efri deild. við 2.
.umræðu málsins þar.
Bernharð Stefánsson flutti
'|>ar breytingartillögu við al-
xnenna skattinn og lag‘ði til, að
bann færðist í sama horf og
hann var í frumvarpi viðskifta-
málaráðherrans. Sagði Bern-
harð, að sá skattur væri ,,lág-
markskraf a“ Framsóknar-
flokksins. Þessu hjelt og Svein-
bjöm Högnason fram í Nd.
En hvað skeður svo í efri
deild ? Þegar breytingartillaga
Bernharðs skyldi koma undir
atkvæði, tók hann tillöguna aft-
ur. En Alþýðuflokksmaðurinn,
Erlendur Þorsteir.sson tók til-
löguna upp, svo að hún kom til
atkvæða. Hvað skeður þá, —
AHir Framsóknarmenn, með
tölu, snerust nú gegn iillegunni,
isem átti að vera „lágmarks-
krafa“ flokksins!
Sýnir ekki þetta, ao öll skrif
Tímans um ,,skemd“ á frum-
varpi viðskiftamálaráðherrans,
með lækkun almenna skattsins,
eru gerð í blekkingarskyni?
Vissulega. Og þetta sýnir einn-
ig, að Alþýðuflokksmemr voru
reiðubúnir að ganga inn á híia,
nlmenna skattinn. Fmda er vit-
að, að þeir vilja fvrst og fremst
taka álögurnar í beinum skött-
um.
Um „landslagið“ í Faxaflóa
og togaraveiðar í „gjám“
,Menn þurfa vitanlega að gera
alt eins og þeir geta“
p’yrir nokkrum árum.
heyrði jeg; skrítnar sög-
ur um æfikvöld þorsksins
hjer við strendur landsins.
Einhversstaðar xiti í Faxaflóa
átti að vera lieilmikil gjá. Ofan í
þessari gjá væri altaf fult af ríga
þorski. Þeir lægju meðfram neð-
ansjávarhamrabeltinu, og sneru
hausnum í harmavegginn. Eins og
kindur á jötu. Þetta væru alt
fjörgamlir þorskar, og hinir
stærstu sem til væru. Og flestir
væru þeir orðnir svo gamlir, að
þeir væru orðnir blindir á öðru
auganu(!)
Það merkilegasta við þessa sögu,
sem mest líktist því, að hún væri
úr íslandslýsingu Blefkens hins
stórlýnga, fanst mjer vera þó það,
að maðurinn, sem sagði mjer hana,
hann trúði henni.
Ilann Ijet það fylgja frásögn-
inni, að einn slunginn togaraskip-
stjóri hefði fundið þessa gjá. Og
síðan ysi hann upp fiskinum all-
an ársins hring, eins og honum
sýndist, upp iir þessu elliheimili
þorsksins í sjávardjúpinu.
Síðar komst jeg að því, að þessi
skipstjóri, er átt var við í liinni
Blefkenkvnjuðu sögu, væri Sigurð-
ur Sigurðsson bæjarfulltrúi og
skipstjóíi á togaranum Geir. En
jafnframt vissi jeg, að Sigurður
átti engan þátt í sögusögn þessari.
En hann: hefir orðið að láta sjer
það lynda, eins og aðrir menn, sem
skara fram úr öðrum á einhverju
sviði, að utan um þá og starf
þeirra, mvndast kynjasögnr.
★
En sannleíkurinn um Sigurð og
sjómensku hans er sá, að hann,
eins og menn komast að orði.
þekkir fiskimið í Faraflóa eins
og vasa sína.
Síðan hefi jeg kynst Sigurði og
stundum talað við hann mn ýmis-
legt er að sjómensku og fiskiveið-
um lýtur, að svo miklu leyti sem
sjómaður getur talað við lancl-
krahba eins og mig, sem naum-
ast veit hvað á að snúa aftur eða
fram á bát.
Nokkra hugmynd fekk jeg þó
um starf hans hjer um daginn er
jeg heimsótti hann, og hann sýndi
mjer ýmislegt og sagði mjer flein
um fiskveiðarnar hjerna í Flóan-
um.
í dagstofunni á hinm vistlega
heimili hans við Túngötu gevmir
hann uppi í háum skáp ýmislegt
er hánn hefir hirt af því, sem
hann hefir fengið í vörpuna á, veið-
mn sínum. Sýndi hann mjer kór-
alla og kynjadýr og gróður af
hafsbotninum. En þar var líka
lítið glas með hvítum, grófum
skeljasandi ,eða skeljamylsnu.
— Svona er botnlagið úti í hin-
um svokölluðu „Eemmm“ hjerna
í Fl.óanum, sagði Sigurður.
•Teg fann strax að það myndi
geta haft mikla þýðingu fyrir tog-
aramenn að vita skil á því, hvern-
ig saudurinn væri á miðunum. Og
mjer þótti þetta hera vott um ná-
kvæmni í starfi, að hirða af hon-
um sýnishorn og geyma þau í
stássstofunni sinn. Og þá fór jeg
að spyrja Sigurð um' fiskimiðin í
Faxaflóa, og hvar „Remiurnar“
væru o. s. frv. En ekki býst jeg
við að lýsing mín af þeim geti
orðið neinum fiskimönnum til leið-
beiningar.
— Rennurnar eru gjár í hraun-
inu, sem er hjerna úti í flóanum,
og liggja þær í sömu stefnu og
ríkjandi gjástefna er hjer á Suð-
vesturlandinu. Höft og „hólmar“
eru á milli þeirra. En í botni
þeirra er þessi sandur. Jeg gerí
mjer í hugarlund, að þær sjeu í
rauninni hálffullar af þessum
sandi, og fyllist smátt og smátt.
En vegna ]iess að ekkert berst
í þær af „jarðefnum“ er ekki
annað sem fyllir þær, en kalkið
eða steinefnin úr dauður sjávar-
dýrum.
— Ilve mikill munur er á sjáv-
ardýpinu í gjánum og á hrauninu
umhverfis, eða hve djúpar eru
sjálfar gjárnar?
— Á hrauninu er dýpið 7—12
faðmar, en í gjánum um 25 faðm-
ar. Hraunið er skift í tvent, Vest-
urhraun kallað og Suðurhraun og
eru hinar svokölluðu Rennur á
milli þeirra.
— ITve breiðar eru þessar gjár?
— Þær eru nm 200 faðma, þar
sem þær eru breiðastar, og svo
alt í það að vera það mjóar, að
aðeins er hægt að draga trollið
í gegnum ]iær. En í gjánum er
fiskisælt. Það er gamalkunnugt.
Jeg þvkist. vita að orsökin til
þess sje beinlínis sú, að meðfram
„gjárbökkunum" er mikið um æti.
Einkum sandsíli. Þar sem er sand-
síli þar er þorskur. Meðan þorsk-
urinn hefir sandsílið, verður hanu
tæplega upprættur hjer í flóanum.
Yandinn við að toga í gjánum,
er að þræða meðfram gjáröndun-
um. Einu sinni hefi jeg á þessurn
slóðum fengið 550 körfur í einu
,,hali“. Það eru um 18 tonn. Það
er góð veiði á 3 kortjerum.
— Hvernig farið þið að finna
þessar gjár og þræða eftir þeim?
— Það kemur með æfmgunni.
Fyrst verður maður að renna
nokkuð blint í sjóinn. En svo er
að fikra sig áfrám með miðunum.
Það er gott um fjallamið hjer í
Flóaiium. Því maður getur svo
víða miðað saman fjöll, sem eru
mismunandi langt í burtu. Svo ná-
kvæmum miðunum er hægt að
fylgjá, að maður geti ekki snúið
skipinu við með hinni kröppustu
beygju, eins og maður gerir inni
á höfn, án þess að sjá mun á
fjallamiðunum.
Sigurður Sigurðsson.
Fyrst þegar jeg jeg byrjaði að
fiska á þessum slóðum, festi jeg
kanske vörpuna í botni 5—6 sinn-
um á dag. En á þessu lærði jeg
smátt og smátt hvar ójöfnurnar
væru, hvar væru „rennurnar“ og
hvað væríl að varast.
— En hvernig farið þjer þá að,
þegar ekki er fjallasýn, og engin
mið er hægt að taka?
•— Það er vitaskuld erfiðara.
En með kunnleikanum kemst mað-
ur langt. T. d. ef maður siglir út
frá, Reykjavík í dímmvíðri, þá, er
hægt að hitta á einhvern stað
sem maður ætlar sjer, með því
að taka tíniann og Stefnuna frá
Reykjavík. Þegar maður hyrjar
að toga þá finst fljótt hvernig
botninn er, hvort hann er mjúk-
ur eða harður. Þegar rnaður finn-
ur hrannbrúnina, verður að reyna
að fvlgja henni og hafa svo á til-
finningumri hvar maður er.
En hafi maður staðbundið sig á
einhverjum stað, þegar dimt er í
veðri, þá er lengi liægt að halda
áfram út frá. þeini stað. En þetta
er oft þreytandi og þá notar mað-
ur baujur sjer til hægðarauka.
Stundum þarf maður að standa
með kíkirinn allan daginn. Og
hálfa leiðina til Englands legst
maður aldrei til svefns, svo ekki
sje þetta sarna í liuga manns. Það
fylgir manni jafnt i svefni sem
vökn.
— Það hlýtur að hafa tekið
langan tíma, að fá svoua náinn
kunnleika á botninum.
— Jeg er húinn að fiska hjer
í Flóanum í 14 ár. Byrjaði að
leggja stund á þetta vegna. þess að
jeg var oft á ísfiski á þeim tíma
árs, sem helst var hvergj fisk að
fá, nema hjer.
— Það væri mikils virði fvrir
ungan skipstjóra að fá fyrirhafn-
arlaust þenna kunnleika.
— Þetta er svoleiðis lagað, að
þó einliverjum sje sagt frá þessn,
þá kemur það ekki að gagni. Menn
ruglast í því, þangað til þeir læra
það af reynslunni.
— Hafið þjer aldrei skrifaíí
neitt af þessum fróðleik upp yður
til minnis?
— Nei, jeg hefi þetta bara
svona á bak við eyrað.
★
— Er ekki oft heldur tilbreyt-
ingarlítið líf á togaraveiðum?
— Ekki finst mjer það, segis*
Sigurður, og brosir við. En rnikiS
fjörgar fuglinn upp tilveruna. Alt-
af er krökt af fugli' utau um skip-
ið, og myndi okkur þykja tóm-
legt, ef liann hyrfi. Fuglinn þekk-
ir skipin, og veit, að þar sem
togararnir eru, þar er ætisvon.
Þeir safnast að spúgötunum a
borðstokknum, þar sem slóginu er
fleygt út. Og síðau við fórum a5
hafa lýsisbræðslu um borð þykir
þeim ágætt að fá heitan mat einu
sinni á dag, þegar grútnum er
fleygt úthyrðis. Þeir lepja hann
upp með áfergju.
— Bendir fuglinn ykkur ekki
á fisk stundum?
— Jú, það nui segja, að með
okkur sje góð samvinna. Hann
bendir okkur oft á hvar fisktrr
er í sjó, og nýtur svo góðs af
þegar við förum að veiða. Því þar
sem fugl er, þar er venjulega
líka eitthvert æti fyrir fisk.
— Getið þið alls ekki togað uppi
á hrauninu?
— Jú, þar er hægt að hitta á
sæmilega sljettan botn. En þar er
ekki eins fiskisælt. Hraunið hjer
í flóanum er móhelluhraun, o«y
eins er hraunið á Selvogsbanka.
En út af Reykjanesi er hruna-
hraun.
★
Síðan snerist tal okkar að sjó-
mensku alment. Hefir Sigurðnr
verið 36 ár á sjó, bvrjaði 14 ára
gamall, og’ á fimtugsafmæli í dag.
—- Sjaldan á æfinni hefir mjer
liðið verr, en fyrstu nóttina, sem
jeg var á sjónum. Sjóveikur va.'
jeg og allavega illa haldinn. En
jeg hafði sjálfur beðið um að fá
að fara. Og því var að halda því
striki. Og brátt fann jeg að þarna-
lá mín leið.
— Og nú eruð þjer húnir a'5
vera nærri hálfa æfina skipstjóri.
— Já, og hefi ekki annað i
lniga en halda áfram. Finn ekki
til neinnar þreytu ennþá. —
Menn eru stundum að spyrja mig,
hvort jeg sje ekki orðinn þreyttnr
á þessu. En mjer virðist menn
geta alveg eins orðið þreyttir á
að standa í húð eða sitja á skrif-
stofn.
Oft er jeg að huga um, hvernig
á því getur staðið, segir hann síð-
an, að sumir menn eru svo hepn-
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.