Morgunblaðið - 22.03.1942, Síða 6

«
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 22. mars 1942.
UR
DAGLEGA LÍFINU
Bessastaðakúsíð.
Víkverji skrifar:
í gær átti jeg tal við Gunnlaug
Halldórsson arkitekt og spurði hann
hvort ekki hefði verið erfitt fyrir
hann, sem nýtisku húsameistara, að
fást við að endurbæta hús í svo göml-
um stíl. sem Bessastaðahúsið.
Að vísu er það erfitt, sagði hann.
®n það hefir verið mjer mjög mikill
Ijettir, hve ríkisstjóri Sveinn Björns-
son hefir haft mikinn áhuga fyrir
þessu og hve mikinn, að kalla má fag-
legan smekk hann heíir í því efni.
Reynt hefir verið að gera húsið sem
líkast því og það var. Vera má, að
það hafi upprunalega verið fátæklegra
útlits en það pr nú. En stefnt hefir
verið að því, að gera það alt sem svip-
aðast og virðulegar bústaður var á
þeitn tíma, er húsið var bygt.
★
„Barok“-stíII.
Búsið er bygt í „harok''-stíl, eða
er ,,barok“-hús, þó sá stíll komi ekki
mikíð fram í byggingunni. En fyrir-
komjulag þess er þannig, að húsið er
sýnilega bygt samkvæmt grundvallar-
hugmyndum þess byggingarstíls. Það
kemur m. a. í Ijós í því, að millibil
glugganna er mismunandi, og í ýms-
um smáatriðum öðrum, er minna á
,,bar»k“-tímann.
Vtggirnir, meters þykkir, eru
hlaðiiir úr lítt tilhöggnum grásteíní.
Þeir hafa verið kalkhúðaðir. Undir-
stöðúr hússins eru ákaflega miklar og
Verndun gamalla húsa,
Gunnlaugur mintist á það, að mjög
væri það þess vert, að steinhús þau,
sem hjer standa uppi frá 18. öldinni,
yrðu varðveitt sem best, sem þjóð-
minjar, og þeim ekki breytt til lýta.
Ættu þessa byggingar, svo sem Landa
kirkja í Vestmannaeyjum, Nesstofa
og Viðeyjarstofa, að vera undir eftir-
liti og umsjá Þjóðminjavarðar.
★
Varðveisla Tjarnarinnar.
Útaf þeirri uppástungu, að stór-
hýsi Rauða Krossins ameríska yrði
bygt út í Tjörnina, hefir Vigfús Guð-
mundsson skrifað mjer, og nefnir
þetta „fráleita tillögu. Hann segir:
Fráleit er sú tillaga, að setja nokk-
1111; hús út í tjörn bæjarins, hvar sem
það væri. Og því verra, sem húsið
væri stærra, og nær miðju tjarnar.
Hyrfi þá meginhluti þessarar bæjar-
prýði — sem á að vera — og hollustu-
svæðís. Hyrfi í bikaða möl og ofaní-
borna vegi umhverfis stórbygginguna
og út frá henni til lands á tvo (minst)
tða fleirí vegu.
Kæmi þar svo ein nýmóðíns kulda-
klöpp tilbreytingarsnauð og fegurð-
arlaus, væri það hnífstunga og hol-
undarsár í hjarta bæjarins.
Útlendingar; -— sjúkrahús þar fyrst
og fremst! Sárin, sýkin og dauðinn,
kæmi í stað fjörs og fegurðar, end-
vrlífgunar og unaðar fuglalífsins. I
stað þess að flæma fuglana burt af
tjörninni, væri nær að hlúa betur að
standa á klöpp. Sumstaðar eru^ þær þeim, og bæta þar við nokkrum undur
jafnháar veggjunum. Svo mikið Verk
hefir það verið að gera þær.
Þegar grafið var fyrir undirstöð-
unni undir hið nýja fordyri, fannst
rúmlþga meter fyrir neðan núverandi
yfirborð, sæmilega vel lögð gang-
stjett. Svo mikið hefir jarðvegur v|g athugum siðar.
fögrum álftum.
Hvað svo hinsvegar um aukakostn-
aðínn allan við húsbygging og gatna
út í tjarnardíkinu?
★
Fleiri segir Vigfús um tjömina, er
hækkað af mannavöldum, síðan þama
var fyrst reist hús.
Nokkru ofar í uppgreftrinum fanst
riddafaspori úr kopar.
QE
3QE3EC
30
Gólfteppi
En tillagan um að byggja stórhýsi
þetta út í Tjörn, mun vera í sambandi
við fyrri tillögu, er komið hefir fram,
að byggja stórhýsi, jafnvel ráðhús út
í Tjömina, í vikinu, sem nú er milli
Iðnó og K. R.-hússins. Sennilegt, að
mönnum detti ekki í hug að byggja
út í miðri Tjöra. En mörgum mun
íinnast eins og Vigfúsi, áð hvergi eigi
að byggja út í Tjörnina. Hún eigi að
fá að halda sjer og hana eigi að
í mörgum stærðum og gæð-
um, þar á meðal Wilton- gj prýkka frá því sem nú er.
teppi, eru komin
ursverslun
veggfóð- Q
Victors Helgasonar,
Hverfisgötu 37. Sími 5949.
QE
3QG3QG
3Q
Linolsum
1 í öllum þyktum, gólfpappi og =
1 gólfdúklím fyrirliggjandi í 1
| j i
veggfóðursverslun
Victors Helgasonar, i
| Hverfisgötu 37. Sími 5949. |
BC

RIMISINS

99
Þór
l
éé
hleður n.k. mánudag til Vestmann
eyja.
Vörumóttaka fyrir hádegi sama
dag.
Svör vií spurningunum í gaer:
1. I hinu íslenska gróðurríki eru
fyrst og fremst trjátegundirnar tvær,
reynir og birki. En auk þess fanst blæ
ösp út á víðavangi hjá Garði í Fnjóska
dal fyrir 35 árum, og ekki vitað að
hún hafi þangað fluttst af mannavöld-
um. Aðrar trjátegundir, sem hjer vaxa
hafa verið fluttar hingað.
2. Dyveke var frilla Kristjáns II.
Danakonungs, dóttir Sigbrit&r Vill-
umsdóttur, dó 1517, og varð mikil
rekistefna út af fráfalli hennar.
2. Af húsum þeim, er Skúli fógeti
Ijet byggja, eru nú uppistandandi
jessi: Viðeyjarstofa og kirkja, fyrst
og fremst. En auk þess stendur enn
eitt af húsum ,,Innrjettinga“ hans, er
hjet í lýsing „Innrjettinganna“ „Fa-
brikshús nr. 2, Kontor og Magasin-
hús“ og er nú Aðalstræti 1Ó, vérslun
Silla og Valda. Þá eru uppistandandi
bæjardyr og dyraloft af bæ þeim, er
Skúli ljet byggja að Stóru-Ökrum í
Skagafirðj, er Skúli var þar sýslu-
maður.
4. Lárus E. Sveinbjörnsson yfir-
dómari, var fyrsti bankastjóri Lands-
bankans. •
5. „Sá drekkur hvern gleðinnár
dropa í grunn“ o. s. frv., er úr hinu
skínandi kvæði Einars Benediktsson-
ar, Fákar. Er kvæði þetta uppáhalds-
kvæði allra hestamanna.
Seinkun
slmskeytls olll
þrætu Curtlns
og Churchills
Prætan, sem orðið hefir milli
(Tirtms forsætisráðherra Ást-
ralíu og Churchills út, af útnefn-
ingu Casey sendiherra í stríðs-
stjórnina bresku, stafaði af
því, að símskeyti frá London til
Curtins, sein merkt var „Mjög á-
ríðandi“, seinkaði. í símskeyti
þessu var Curtin skýrt opinber-
lega frá útnefningu Caseys.
Þetta npplýstist er orðsending-
ar milli hinna tveggja ráðherra
um þetta mál voru hirtar opin-
hérlega í gær. Churehill hirti orð-
áendingarnar ypeð samþykki Curt-
ins. •
Churchill símaði Curtin þann
12.; mars s.l.’og sagði honum, að
hann væri að hugsa um að útnefna
Casey sem ráðherra í stríðsstjórn-
ihni og ætlnnin væri að hann tæki
við hinn lausa embætti í Kairo.
Churchill fór frain á, að farið yrði
með þetta sem hið mesta leyndar-
mál. Hann hafði ekki minst á
þetta við Casey.
• Curtin svaraði, að það væri hín-
um mestn erfiðleikum hundið fyr-
ir Ástralíu að leysa hann frá
Rússar
og
Bretar
störfum í Ameríku og þegar all
Bretar herða
ólloa
Landbúnaðarmálaráðherra
Breta lýsti nauðsyn þess í
breska þinginu í gær, að hver
skiki í Englandi, sem raektan-
legur væri, yrði settur undir
plóginn.
Aðalboðskápur ræðu hans
var, að breska þjóðin yrði að
vera því búin að herða að sjer
ólina.
Fyrir stríð var ræktunarmál-
ym Breta lítið sinnt af bresk-
um stjórnarvöldum, þar eð
heppilegra þótti að flytja inn
ýmsar landbúnaðarafurðir frá
útlöndum. En ráðherrann upp-
. lýsti, að sex miljón ekrur hefðu
verið teknar í nýrækt í Englandi
frá því að stríðið hófst.
Hann sagði, að í Bretlandi
væru nú notaðar meiri vjelar í
Íandbúnaðinum, heldur en í
nokkru öðru landi. Bretar not-
uðu nú fleiri traktora beldur
en Þjóðverjar. En hann sagði,
að enn yrði að efla ræktunina,
svo að meiri afrakstur fengist
af hverju býli.
Ráðherrann hrósaði mjög
íórnarlund breskra bænda og
sagði að margir þeirra befðu
mirina upp úr erfiði sínu, heldur
en þeir greiddu kaupamönnum
sínum í laun.
• I
ar aðstæður væru athugaðar væri
best, að ekkert yrði úr _ þesSU. j
Churchill svaraði’ þá, að hann ^
hefði haft tækifæri til að tala við,
Casey í járnbrautarvagni, erj
hann var í Ameríku, og að þá
hefði Casey sagt sjer, að hannj
hefði mikiun hug á að skifta um
starf. Hanri hefði meira að segja
stungið upp á því, að hann fengi
starf sem milligöngumaður (Liai-
son officer) meðal hinna svo-
nefndu ABC-ríkja. Churchill bað
Curtin að endurskoða mótmæli sín
Curtin símaði aftnr, að hann
vildi ekki standa í vegi fyrir því,
að Cásey breytti um embætti, en
hann hefði aldrei heyrt um það
frá Oasey, að hann langaði til að
hreyta til.
Er Curtin hafði gefið blaðamönn
nm viðtal um málið bað Churchill
hann um að skýra frá öllum mála-
vöxtum, þar sem hann (Churchill)
yrði að öðrum kosti neyddur til
að birta opinberlega það sem þeim
hefði farið á milli. Curtin símaði
þá aftur. að honum dytti ekki í
hug að álasa Churchill á neinn
hátt og að bann hefði enga á-
stæðu til að kvarta í þessu máli
Curtin sagði:
„•Teg sagði, að óskir áströlsku
stjórnarinnar væru, að liann hjeldi
áfram í þjónustu Ástralíu. Hann
hefði valið hvorki yður eða okkur.
Að lokum benti Churchill á í
sambandi við kvörtun Curtins yf-
ir því, að hann hefði ekki verið
látinn vita um útnefningu Caseys
áður en breska útvarpið birti
frjettina, að það' hefði' stafað af
því, að skeytinu, sem merkt var
winjög áríðandi", hefði seinkað.'
Reuter.
Hi'aða iauna ætlast Sovjet-
Rússland til af Banda-
mönnurn fyrir hinar stórkost-
legu fórnir þjóða sinna?, segir
Times í gær.
Fyrst og fremst ætiast þa$ til, aS
vopnasendingarnar verði sto’Sugar,
Felst vaxandi. HvaS viíS kemur þess-
ari kröfu, þá mun Bretland ekki
á liÖi sínu aÖ gera sitt ítrasta.
ÞatS ætti aÖ vera okkur* kappsmál, a?S
styrkja svo Rússland, a?S þaÖ geti snú-
i?S vætanlegri vorsókn ÞjótSverja upp
í vorhrun.
ÞaÖ sem vitS sendum nú á næstunni
til Rússlands, gæti e. t. v. reki<5 smitSs-
höggitS á hrakfarir ÞjótSverja þar.
Stalin sagÖi í rætSu, atS fólkitS mætti
búast vitS endanlegum sigurfregnum
RautSa hersins innan árs, jafnvel inn-
anhálfs árs. SítSan hann Ijet sjer þessi
ortS um munn fara, hafa horfurnar
breyst mjög ti! batnatSar.
En til þess a?S þatS megi takast,
vertSur hver einasti matSur „a?S leggja
sinn skerf“ til þess. Hjer { landi ríkir
alger eining þjótSarinnar um atS senda
Rússum a|!t sem hún má án vera. ÞatS
er of mikitS í húfi til þess atS hægt sje
atS fella ti! greina stjórnmálaskoSSan-
ir einstaklingsins.
En auk vopnasendinganna vill
Rússland líka hafa óbundnar hendur
í því aíS tryggja öryggi sitt. Þegar
Stalin sagði í sí'Sastli'ÍSinni viku, a?S
takmark Rússa væri ,,aÖ hrekja ÞjótS-
verja úr iandinu og frelsa sovjethjer-
uÖin úr höndum árásarhersins“, var
hann um Iei?S aÖ leggja áherslu á aí
þaS vekti ekki fyrir Rússum a* stofna ' SJer 0rSakÍr ÞeSS- að heV'
neinskonar Sovjetheimsveld; í Evrópu skipin Gneisenau, Scharnhorst Og-
og sta*festir l>a* ummreli Stalins vi* Prinz Euger, koxnust leiðar sinna)'
Þýskn hersrfclpin:
Rannsóbn lofcið
Rannsóknarnefndin, sem skip-
uð var til þess að kynna
Eden, um a* Rússar myndu ekki fara
fram á auki* landrými fram yfir þa*
sem Jreir höfSu, er Hitler hóf Rúss-
landsíör sína í júní 1941.
Bandaríkin efla
stramfvarnirnar við
Atlantshafsstrðndina
T/’ nox, flotamálaráðh. Banda
ríkjanna, upplýsti á blaða-
mannafundi í gær. að á næstu
tveim mánuðum myndi verða
bætt við mörgum var-ðskipum
við Atlantshafsströnd Banda-
ríkjanna. Einnig myndi eftirlit
úr fiugvjelum verða eflt.
Ráðherrann sagði, að hlut-
fallslega mjög fáum skipum
væri sökt af kafbátum við At-
lanishafsströnd Ameríku. —
(Reuter).
norður Ermarsund, hefir nú lokið
störfum.
Það var upplýst í breska þing-
inu í gær, að skýrslan myndi ekki
verða birt, þar sem óvininum
myndi með því vera gefnar upp-
lýsingar, en það var tekið fram,
að engin meiriháttar vanræksla
hefði átt sjer stað, én ýms atriði,
sem fram hefðu komið við rann-
sóknina, myndu nú verða t.ekm
til yfirvegunar.
Skýrsla elfir
Berlinarlör
ISTAMBUL í gær: — Husrev
Gerede, sendiherra Tyrklands 1
Berlín er kominn hingað á leið
sinni til Ankara. Hann mun gefa
stjórn viimi skýrslu innan skams.
Tnenu Tyrklandsforseti er hing-
að konrimi úr ferð sitmi til
Smvrna. — Reuter.
Rússland
FRAMH. AP ANNARI *1ÐT/.
stöðugt að flytja lið sitt frá ein-
um stað til annars, eins og vilt
dýr, sem er að reyna að brjótast
út úr búri. Til þess að bæta upp
ugurlegt manntjón sitt verða Þjóð
verjar stöðugt að senda liðsauka
í flngvjelum til vígstöðvanna.
Junkers flutningafl u gv jelar
reyna að kasta niður matvælum í
stórum stíl til hinna umkringdn
hersveita*, en rússneskar ornstu-
flugvjelar liggja fyrir þeim. —-
Stórkotalið og riffilskyttur á
jörðu aðstoða við að éyðileggja.
flutningaf lugv j elarnar. Þýsku
flugmennirnir reyna að í'ljúga
lágt til að komast hjá orustuflug-
vjelunum, en þá mæta þeim kúlnr'
úr riflum rússnesku hermannanna.
Fótgönguliðsmenn Rússa hafa sjer
stakar deildir riffilskytta og vjel-
byssuskytta, sem a;fðar hafa vei-
ið í að granda flugvjelum, sem
1 fljúga lágt.