Morgunblaðið - 11.03.1944, Blaðsíða 7

Laugardagnr 11. mars 1944
M 0 R G UNBLAÐIÐ
7
- HVAÐ VILL GANDHI? -
DAGINN sem árásin var
gerð á Pearl Harbor, og dag
inn eftir, dvaldi jeg í ein-
setumannsbústað Gandhis í
Wardha og lagði mig mjög
fram til þess að fá hann til
að fordæma hina smánar-
legu árás. Mjer tókst það
ekki. í stað þess að fordæma
Japana, ljet hann nokkrum
dögum síðar í ljós hrygð
sína vegna þess, að Banda-
ríkin skvldu hefja þátttöku
í styrjöldinni, og enn seinna,
;þann 18. maí 1942, benti
hann ásakandi á þetta 'land
(Bandaríkin) er hann sagði:
,,Jeg get ekki varist þeirri
hugsun, að Bandaríkin
hefðu getað haldið sjer utan
styrjaldarinnar. Jafnvel
enn geta þau það, ef þau
losa sig undan hlekkjum
þeim, sem auður þeirra hef-
ir á þau lagt“.
í febrúarmánuði sama ár
hafði hann gefið Chiang Kai
shek svipað ráð, næstum
fimm árum eftir að Japan-
ar rjeðust inn i Kína. í fjög-
urra og hálfrar stundar við-
tali við hershöfðingjann hafi
Gandhi varið trú sína á of-
beldislausa baráttu, og hald-
ið því fram, að hægt væri
að beita henni með fullum
árangri gegn Japönum.
Hann skýrði kínverska þjóð
arleiðtoganum frá því, að
hann væri andvígur þeirri
stefnu, að skilja eftir sviðið
land, þar sem hörfað væri,
og sæi hann ekki birtast
neitt hugrekki í aðgerðum
Kínverja og Rússa á þessu
sviði.
Þessar skoðanir hafa eðli-
lega valdið miklu umróti
erlendis. Margir fvrri að-
dáendur Mahatma Gandhi
hafa nú snúið baki við hon-
um, með þeirri skýringu, að
hann væri óskiljanlegur —
eða jafnvel enn verra. Sum-
ir hafa dregið þá álvktun,
að hann hefði samúð með
einræðisríkjunum, eða hefði
að minsta kosti ekki nægi-
lega samúð með þjóðum
þeim, sem væru að berjast
gegn yfirgangi möndulveld-
anna. Svo hvatvíslegar á-
lyktanir fela í sjer mikið
ranglæti gagnvart manni,
sem tvímælalaust er eitt-
hvert mesta mikilmenni,
sem nú er uppi. Þær auka
aðeins enn meir á misskiln-
inginn og flækjurnar í ind-
verska vandamálinu, ein-
mitt á þeim tíma, þegar
meira raunsæis er þörf en
nokkru sinni fyrr. Rjettur
skilningur á skoðunum
Gandhis og aðstöðu hans í
landinu er lykillinn að ind-
versku stjómmálaflækj-
unni.
Gandhi er einlægur
í baráttu sinni.
GANDHIER EKKI ábyrgð
artilfinningarlaus, og hann
er ekki skrumari. Gagnstætt
þessu er hann einhver heil-
steyptasti þjóðarleiðtogi
seinni tíma. Það kann að
vera ógerlegt að fallast á
ýms sjónarmið hans, en ein-
lægni hans er hafin yfir
allan vafa. Framkoma hans,
Eftir T. A. Raman
Flcstir íslendingar munu hafa heyrt getið um ind-
verska þjóðleiðtogann Mahatma Gandhi, sem oft hefir
reynst Bretum óþægur Ijár í þúfu. í sjálfstæðisbaráttu
sinni hefir hann beitt sjerstæðum aðferðum, og eiga
niargir Vesturálfumenn erfitt með að skilja skoðanir
hans á ýmsum málum. Höfundur greinar þessarar leitast
hjer við að skýra viðhorf hans gagnvart umheiminum.
Greinin er nokkuð stytt í þýðingu.

' í ^ 'i
■'V'
sem jafnvel kann að virðast
ósæmileg eftir vestrænum
skilningi, verður oftast nær
eðlileg, þegar hún er hlevpi-
dómalaust skoðuð í ljósi lífs-
skoðana hans.
Endurspegla skoðanir
Gandhis þá skoðanir meiri
hluta indversku þjóðarinn-
ar? Svo er ekki. Jeg get hugs
að mjer, að um það bil einn
tíundi hluti samlanda hans
hugsi eins og hann. Eru þá
skoðanir hans í samræmi við
skoðanir meiri hluta hans
flokks — Congressflokks-
ins? Aftur verður að svara
neitandi. Einungis tveir full
trúanna í hinu tólf manna
flokksráði eru honum alger-
lega sammála. Engu að síður
eru áhrif hans mjög mikil
meðal allra stjetta, og það
væri varhugavert fvrir hin-
ar sameinuðu þjóðir að gera
ráð fyrir öðru.
Gandhi er hin fullkomn-
asta ímynd hins helga
manns, eins og Indveriar
hugsa sjer hann, og þeir
munu því fylgja honum þar
til yfir lýkur, hvort sem
þeir eru honum sammála
eða ekki. Þegar á alt er lit-
ið, þá eru það áhrif Gandhis
sem eru ríkjandi * í hinum
aðgreindu deildum Congress
flokksins — stærsta flokks
landsins — jafnvel þegar
sjónarmið hans eru greini-
lega í minni hiuta.
Gandhi er ekki
möndulveldasinni.
GANDHI ER EKKI fylgj-
andi möndulveldunum. —
Hann er aðeins í^lgerlega
andvígur styrjöldum, og
höfuðmarkmið hans er að
halda landi sínu utan styrj-
aldarinnar. Snemma á árinu
1939 ráðlagði Gandhi nefnd
kínverskra trúboða að revna
ekki til þess að gera upp á
milli Kínverja og Japana,
heldur aðeins biðja þess að
rjettlætið sigraði, og gera
þar bæði vinum og óvinum
jafnt undir höfði. Hann
fjelst jafnvel ekki á við-
skiftabann á japanskar vör-
ur í Indlandi. Seinna. þegar
óveðursskýin tóku að þjett-
ast yfir Evrópu, reit hann
Hitler brjef, og grátbændi
hann að forðast styrjöld,
,,sem getur komið mann-
kvninu á ný á stig villi-
menskunnar“. Áður hafði
hann sagt, að „enda þótt
hjarta Hitlers væri harðara
en steinn, mvndi það bráðna
fyrir nægilegum hita óvirkr
ar mótspyrnu“.
Hann tárfeldi við tilhugs-
unina um hina komandi
evðileggingu, er hann hitti
varakonung Indlands, dag-
inn eftir að styrjöldin braust
út. Hann lagði áherslu á
það, að allur sá stuðningur,
sem hann gæti veitt, myndi
eingöngu verða siðferðislegs
eðlis. „Jeg óslfa Englandi
alls góðs“, sagði hann, „en
ieg myndi ekki kæra mig
m að byggia frelsi lands
íns á rústum evðilagðs
ýskalands“. Hann lagði
ka áherslu á það, að ekki
ætti túlka orð sín þannig,
ð þau viðurkendu rjett-
æti vopnavaldsins, jafnvel
varnar viðurkendu rjett-
íti. Hann lýsti yfir því, að
angressflokkurinn væri
fgður á kenningunni um
'beldislausa baráttu, og
eti hann því aldrei veitt
irkan stuðning i styrjöld.
Þegar Frakkland gafst
np, lofaði Gandhi mjög —
samræmi við friðarsinna-
nnfæringu sína — „hetju-
íð“ Pétains. marskálks, við
amkvæmd uppgjafarinn-
„Hreysti franska her-
iannsins“, skrifaði hann,
er heimskunn, en gerum
| nnig heiminum kunnugt
ð mikla hugrekki hins
anska stjórnmálamanns' í
iðarleit sinni“. Fvrir milli-
ingu varakonungsins sendi
mn bresku stríðsstjórninni
;tirfarandi boðskap:
„Leggið niður vopn, því
ð þau eru gagnslaus til
sss að frelsa yður eða
lannkvnið . . . Þjer skulið
Ójóða Herr Hitler og Signor
Mussolini að taka það, sem
þeir vilja, af þeim löndum,
sem þjer kallið yðar eign.
Látið þá leggja undir sig
vðar fö?ru eyju, með hinum
mörgu fögru byggingum. Ef
þessir herramenn vilja
leggja undir sig heimili yð-
ar, þá vfirgefið þau. Ef þeir
ekki vilja leyfa yður út-
göngu ,þá leyfið þeim að
myrða yður, karlmann,
konu og barn, en þjer skulið
neita að vinna þeim holl-
ustueiða".
Hann hefir bjargfasta trú
á vopnlausri baráttu.
EINS OG JEG áður hefi
sagt, þá fordæmdi Gandhi
ekki Japana fyrir árásina á
Pearl Harbor. Síðar mót-
mælti hann því, að banda-
rískum hersveitum væru
leyfðar bækistöðvar í Ind-
landi, „því að það mun að
lokum hafa í för með sjer
amerísk áhrif, ef ekki amer-
ísk yfirráð, til viðbótar þeim
bresku“. Hann var þeim
ekki andvígur af því að þau
væru amerísk, heldur af
því, að þau voru erlend.
Hann var engu síður and-
vígur komu indverskra og
breskra hersveita, og hann
bað varakonunginn „að
flytja á brott þessar erlendu
hersveitir, og stöðva frekari
herflutninga til* landsins,
því að það er skaðvænlegt
fyrir hagsmuni Indlands og
hættulegt fyrir frelsi lands-
ins, að erlendir hermenn
sjeu þangað fluttir“.
Þann 1. maí 1942 birti
hann yfirlýsingu, sem ef til
vill hefir vakið mesta furðu
aðdáenda hann í Vesturlönd
um. Gaf hann þar til kvnna,
að hann myndi tafarlaust
hefja friðarsamningaumleit-
anir við Japana, ef land
hans væri frjálst. Síðar
skýrði hann þessa yfirlýs-
ingu þannig. að hann ætlaði
sjer að hefja samningaum-
leitanir við Japana í því
skyni að frelsa Kína, og
hann bauðst til þess að fara
sjálfur og gera þetta krafta-
verk. Um svipað leyti sagði
hann, að ef Bretar hyrfu frá
Indlandi, myndu Japanar
sennilega -ekki gera innrás í
landið, en ef þeir gerðu
hana, þá mvndi óvirk ekki-
samvinna á einhvern hátt
stöðva þá. Alt þetta hljóm-
ar fávíslega í evrum Engil-
saxa, en það væri ennþá
meiri fásinna að álykta. út
frá því, að Gandhi væri
fascisti. Hann er alt of hrein
skilinn og of mikil persóna
til þess að hægt sje að gruna
hann um hin minstu við-
skifti við möndulveldin.
Hann fyrirlítur stefnu
þeirra jafn einlæglega og
Churchill og Roosevelt gera.
Ríkisdýrkun þeirra, ofbeld-
isdýrkun þeirra og þjóðern-
iskenningar eru í algerri
andstöðu við dýpstu sann-
færinguhans. .Jeg vildiheld
ur láta skjóta mig en gefast
upp fyrir Japönum, ef þeir
ráðast inn í Indland“, sagði
hann við breskan blaða-
mann. Friðarstefna Gand-
his er ekki takmörkuð við
Breta, Bandaríkjamenn eða
Kínverja, heldur nær hún
til allra ríkja á öllum tím-
um og hvar sem er. Hann
er hinn sjerstæðasti maður,
sem hæpt er að hugsa sjer:
Hann trúir algerlega á heim
spekikenningar sínar, og
starfar efíir þeim.
Þjóðin dýrkar hann.
EINUNGIS . lítill hluti
einnar miljónar meðlima
Congressflokksins hcfa
sömu óhagganlegu trúna á
hinni óvirku baráttu og
Gandhi. Meðal hinna tíu
fulltrúa flokksráðsins, sem
ekki eru sömu skoðunar og
Gandhi, er Jawaharlal
Nehru, ákafur andstæðing-
ur nasista og Japana. Gefur
þetta til kynna, að vald
Gandhis sje blekking ein?
Langt frá því. Vald hans
yfir hinum fjögur hundruð
miljónum Indverja, er senni
lega veigamesti þátturjnn í
allri sögu þessa ógæfusama
lands. Hann einn hefir djúp
tæh áhrif á fjöldann. Ef til
vill virðir einn tiundi hluti
ibúanna Nehru, Patel og.
aðra leiðtoga. Hinir niu tí-
undu hlutar þjóðarinnar
hafa sennilega ekki einu
sinni heyrt um þá getið eða
Congressflokkinn. En allir
íYamh. á 8. síðu.