Morgunblaðið - 23.03.1944, Blaðsíða 5

*
Fimtudag-ur 23.
• t i
mars
1944.
MORGUNBLAÐIÐ
- HLEÐSLA TOGARANMA -
NÚ AÐ undanförnu hefir
skömmunum rignt yfir hin
syndugu höfuð íslenskra togara
skipstjóra út af hleðslu togar-
anna. Skipstjórararnir hafa lát
ið þetta yfir sig ganga eins og
ýmislegt annað aðkast, misjafn
lega vel meint, og af misjafnri
þekkingu á þeirra starfi sagt.
Sumir af þeim mönnum, sem
fundið hafa hvöt hjá sjer til
þess að taka til máls, hafa sem
sjómenn, haft yfir nokkurri
þekkingu að ráða, en svo eru
aftur aðrir, sem ekki verður
með nokkru móti sjeð að hafi
nokkuð það til bruns að bera,
sem þarf til þess að dæma um
þessa hluti, enda ekki annað
gert en að nota kærkomin tæki
færi til þess að kasta köpur-
yrðum til skipstjóranna og þar
með lýsa öfund sinni, úlfuð og
hatri á þessari sjett, sem ekki
vérður annað sjeð en stafi af
því að þeim finnist þeir
skyggja á dýrð sína vegna mik-
illa happasælda og afkasta fyr
ir þjóðarbúið.
Því miður er það svo, að við
eigum, að mjer virðist, altof-
mikið af þeim mönnum, sem
hlaðnir eru þeim viskuhroka,
að þeir þykjast hafa vit á öllu
milli himins og jarðar, og
fleipra því oft um hluti, sem
þeir hafa lítið eða ekkert vit á.
Það ætti að vísu að vera sama
um orðaskvaldur þessara
manna í þessu máli og það er
líka svo, hvað rökræður áhrær
ir, en hitt er lakara, en að því
munu þeir einmitt stefna, að
sá frækorni vantrausts og ó-
samlyndis milli yfir- og undir-
manna togaraflotans, og væri
vel, ef sjómenn gerðu sjer
rækilega grein fyrir því hvort
slíkt sje ávinningur fyrir þá
sem stjett. Eigum við sjómenn
irnir að láta þessum mönnum
verða að ósk sinni og spilla
þannig sambúð okkar? Jeg fyr
ir mitt leyti segi nei!
'ér
SIJMIR þeir sjómenn, sem
látið hafa til sín heyra, hefir
mjer virst að ekki gengi annað
en gott eitt til, en því miður
er ekki hægt að segja það und-
antekningarlaust, og áberandi
nokkuð er það, að menn hafi
fallið fyrir þeirri freistingu að
láta hin einstöku tilfelli gilda
sem rök sín í málinu og út frá
því dæma svo alla heildina
rjett eins og það sje sæmandi,
að ef lakasta sjókænan í flotan
um ekki ber farm sinn með
prýði þá sje því þar með slegið
föstu, að svo sje með alla hina
og því um augljósa ofhleðslu
að ræða, og þar með allir brotn
ir yfir sama kamb.
Það er eftirtektarvert hversu
þessum möpnum verður tíðráett
um ofhleðslu skipanna, heim áf
veiðum og mega þeir þó vel
vita það, að eftir að heim er
komið, er bætt í þau að jafnaði,
kolum til útferðar, miðað við
núgildandi hleðslumerki, sem
verið hefir í gildi undanfarið,
og maður skyldi því halda, að
þeir sem þessum reglum hafa
hlýtt, gætu verið undanþegnir
umræddum ásökunum. Og hvað
meina þessir menn? Eru þessi
merki ekki einhtít? Ber að saka
skipstjórana, ef svo er ekki?
Voru það þeir, sem settu þessi
Eftir Sigurjón Einarsson skipstjóra
merki, eða voru þeir nokkuð til
ráða spurðir, í þeim efnum?
Það ætti að mega krefjast það
af þeim mönnum, sem um þessi
mál endilega vilja fjalla,, að
þeir sýndu þess greimlegri
merki, að þeir skilgrcindu milli
hugtakanna ,,bfhleðsla“ og
,,mishleðsla“, því þao er mis-
hleðslan,.sem bagar skipið mest
á leið heim af veiðum, orðin
þá stundum ljett að aftan en
þeim mun þyngrí að framan.
Þeir munu nú kanske vilja
ségja, að það komi út á éitt, þar
sem hvorttveggja geti verið
jafn hættulegt, og er það að
vísu nokkuð rjett, en fullkomið
traust er ekki hægt að bera til
málflytjenda, sem hafa þannig
þausavíxl á hugtökum, því að
í'gegnum það skin áróður, nema
þá að um beina vanþekkingu
sje að ræða.
★
ALVEG SÖMU ónákvæmn-
innar, áróðursins eða vanþekk-
ingarinnar gætir á Alþingi, þar
var því haldið fram, og lögð
fram skýrsla frá Fiskifjel. ís-
lands, því til sönnunar, að tog-
ararnir flyttu nú sumir hart
nær helmingi meira afla til Eng
lands úr hvenú veiðiför, en í
stríðsbyrjun. Viðkomandi þing-
maður komst að orði eitthvað
á þá leið, í þessu sambandi, að
þetta væru svo glöggar sann-
anir fyrir ofhleðslu, að ekki
þyrfti um að efast, hjer yæri
um ofhleðslu að ræða og ekk-
ert annað. Þetta er, vægast
sagt, mjög fljótfærnisleg álykt-
uru Alyktunin hefði að vísu
verið rjett ef skýrslan hefði
fjallað um hleðslu, en það ger-
ir hún ekki. Skýrslan slær
föstu fullfermi skipanna í báð-
um tilfellum en þao er bara
engan veginn eitt og hið sama
og fullhleðsla, en því tvennu
blandar þingmaðurinn sjáan-
lega saman af einhverjum á-
stæðum, og þar sem skýrslan
segir ekkert um hleðslu skip-
anna, nær hún ekki annað en
að sanna það, að ísfiskfarmar
skipanna í stríðsbyrjun hafi
aðeins verið um hálíhleðsla,
miðað við það að núgildandi
hleðslumerki takmarki rjetti-
leg fullhleðslu. Það kemur
hjer, sem oftar, fyrir, að skýrsl
ur geta verið villandi sje þeim
ekki rjettilega beitt. Að skipin
voru svona ljett hlaðin með ís-
fiskfarmana fyrir strið, eins og
slegið hefir verið föstu með
þessari skýrslu, þótt svo hafi
tæplega verið til ætlast. var
skipstjórunum það Ijóst. Þeir
höfðu vanist því að setja mik-
ið þyngri farma í skipin, sem
sje saltfiskfarma og kolafarma,
sem teknir hafa verið í Eng-
landi og teknir eru þar enn.
Þessir farmar koma að sjálf-
sögðu frekar til greina til sam-
anburðar þegar ræða á um
hleðslu togaranna, en gömlu
ísfiskfarmarnir, sem mönnum
virðist sVo starsýnt á, og á
grundvelli þessa samanburðar
juku togaraskipstjórarnir ís-
fiskfarminn þegar hín breytta
verkunaraðfeíð gerði það kleift.
Hleypidómalausir og sann-
gjarnir rnenn munu þá komast
að nokkurri annari niðurstöðu-
en þeir, sem ekki hafa hirt um j
að kynna sjer málið rækilega,'
en éinblína skiiningslausum
augum á ísfiskfarminn fyr og
nú, og fá með engu móti skilið
þá breytingu; sem á er orðin, á
annan veg en þann, að hún
hljóti óhjákvæmilega að vera.
ofhleðsla, af þeim ástæðum, og
það vegna þess, ao þeir virðast
ekki kunna að gera greinarmun
á fullfermi og fuílhleðslu.
MÖNNUM hefir orðið tiðrætt
um • hina breyttu verkunarað-
ferð á ísfiskinum. Það kom
fljótt í ljós. þegar farið var að
hausa fiskinn, að hann geymd-
ist þá mun betur í ísnum en
áður, sem er ofur skiljanlegt
hverjum þeim, sem sæmilega
þekkingu hefir á ísun fiskjar í
botnvörpungum. Þá kom í ljós,
að þarflaust var að moka jafn-
miklu af ís í sama magn af
fiski og áður, en við það notað-
ist íarmrúm skipanna mun bet
ur, og var það notfært þar sem
svo mikið vantaði á að skipin
væru full hlaðin með hinni
eldri aðferð.
Flestar nýjungar eiga sjer
vantrúendur, oft menn, sem
eru orðnir gamlir og hættir að
fylgjast nógu vel með, og eiga
því bágt með að setja sig inn
í það, hvers vegna þetta eða
hitt heldur ekki áfram að vera
eins og það áður var, eða
menn. sem eru hræddir við all-
ar nýungar, menn, sem eru eins
og karlinn, sem ekki vildi nota
blísökkuna og sagði að lang-
afi sinn, afi og íaöir hefðu
notað stein og hann notaði því
stein líka.
.Togaraskipstjórarnir kippa
sjer ekki upp við það að ýmsir
steinrunnir afturhaldsseggir
ekki skilja nýungar. sém við
koma þeirra störfum, enda ger
ir það ekki svo mikið til, og
það eru algjörlega óþarfar á-
hyggjur, sem þeir menn gera
sjer, sem veríð hafa að fárast
út i vöndun ísfiskjarins hvað
botnvörpunga áhrærir. Það er
og hefir verið svo, að við höf-
um lært og Iagað okkur eftir
þeim kröfum, sem Englending-
ar sjálfir gera til íískjarins.
Þeir meta sjálfir hvern farm,
sem landað er og leyfa ekki
sölu á öðrum fiski en þeim, sem
þeir sjálfir ákveða að sje sölu-
hæfur. Það eru ekki siðari tíma
fyrirbrigði að skip hendi það
óhapp að fá fisk sinn dæmdan
að einhverju leyti ósöluhæfan,
sem getur komið fyrir af ýms-
um ástæðum, heldui’ kemur það
mikið sjaldnar fyrir nú en áð-
ur, síðan farið. var að hausa
fiskinn; sú er mín reynsla.
Enda blandast mjer ekki hug-
ur um að mikið hægara er að
verja fisk skemdum með þess-
ari aðferð.
GUÐMUNDUR Guðmundsson
frá Ófeigsfirði hefir í dagbl.
„Visir“ kvatt sjer hljóðs í þessu
hleðslu máli. Hann kemur þar,
að flestum mun: finnast, með
unar, þar sem hann lýsir átak-
anlega ferðalagi skips, sem
hann var á, til hafnar, að af-
lokinni veiði, og telur, að mig
minnir, að það hafi tekið skip-
ið hátt i sólarhring að komast
þá leið, sem annars væri um
6 klst. stím. Jeg komst að því,
að skip það, sem hann á við, er
skip, sem jeg hefi haft stjom
á um þriggja ára skeið, fyrir
um 14 ái-um síðan. Skip þet.ta
hafði þann leiða galla þegar
jeg var með. það. að fleygja
sjer æði djúpt þá minst varði,
þótt ekkert sjerstakt væri að
veðri, eða um mikla hleðslu
áð ræða. Mjer kemur það því
ekkert á óvart, þó svo hafi farið
i þessu tilfelli, þegar skipinu
var snúið til andófs frá liðug-
um vindi, sem er hin sjálf-
sagðasta tilhögun, þegar sigl-
ing gerist varhugaverð, en þar
með var ferðalagi skipsins heim
hætt, þar til storminn tók að
lægja; Mjer sýnist Guðmundur
halli þar rjettu máli, þegar
hann telur andóf til þess tíma,
sem það tók að sigla skipinu
heim að þessu sinni. Um veðrið
ber honum engan veginn heim
við dagbók skipsins, sem jeg
hefi fengið að líta i og taka
þetta upp úr:
„Sunnudag 22. mars 1942.
Legið i aðgerð til kL 6.30,
þá lagt af stað til Hafnar-
fjarðar með hálfri ferð, kom-
inn S.V. stormur og sjór kl.
10,20 snúið upp í og slowað
S.V. rok“.
Þá er í skýrslum Slysavarna
fjelagsins þess getið, að þennan
dag hafi brotsjór gengið yfir
m.b. Brynjar út af Sandgerði,
brotið af honum stýrishúsíð,
tekið 3 menn fyrir borð en
tveim, sem eftir voru í bátn-
um, var bjargað af öðrum bát.
Þetta ætti að nægja til að sýna
að Guðmundur fer alrangt
með það, sem hann segir um
veður, enda auðvelt að færa
frekari sönnur á með dagbók-
um fleiri skipa, sem voru á
sömu slóðum.
Nú skyldi maður halda, að
sagan væri öll, en svo er ekki,
þvi rúsínan er eftir. Mánudag-
inn 23. mars. 1942 er það eng-
inn annar en Guðmundur sjálf
ur, sem undirritar sem skip-
stjóri, dagbók skipsins, og er
þá sjálfur á leið til Englands
með þetta svo, að hans eigin
dómi, alt of hlaðna skip. Var
það furða þó að þáttur hans í
þessu máli’ væri farinn að
þyngja svo á samvisku hans
siðan 23. mars 1942, að hann
nú settist í skriftastólinn? Hitt
er merkilegra, að hann úthellir
þar sálu sinni yfir syndum ann
ara, en gleymir sínum eigin.
Guðmundur vill nú kanske
bera það íyrir sig, að tekið hafi
verið úr skipinu veiðafæri og
lýsi, en þó að það hefði ljett
samvisku hans. nægjanlega, þá
þarf það ekki að gilda um skip
ið, gengið út frá þeirri hleðslu-
lýsingu, sem hann gefur af því,
enda hefir skipið óhjákvæmi-
lega hlotið að leggjast meira
fram við þær aðgerðir, en það
er þess veika- hlið, það er mjer
kunnugt. Skipið er með burð-
arminstu skipum á framendan
og þolir illa framhleðslu.
JEG HEFI nú tekið hjer til
athugunar þaðhelsta, sem fram
hefir verið sett í þessu hleðslu-
máli. Þótt jeg hafi hjer deilt
á aðfarir þær, sem menn hafa
viðhaft, þá má enginn skilja
orð mín þannig, að jeg vilji
mæla ofhleðslu bót, því íer
fjarri. Mjer þykir það merki-
legt, hvað margir leikmenn
geta fullyrt um hleðslu.
Til þess að jeg geti með nokk
urri nákvæmni ákveðið hvað
má bjóða einu skipi^ þarf jeg
að þekkja kosti þess og galla,
enda hefir þvi verið fyrir löngu
slegið föstu, að ekki er hægt
að treysta þvi að tvö .jafnstór
skip sjeu jafn fær með sama
þunga. Gæðamismunur skipa er
meiri en svo.
Jeg þykist eiga kröfu til þess
að vera ekki borinn sökum um
of'nleðslu, þar sem jeg' tel mig
ekki hafa yfirtroðið reglur þær,
sem settar eru um hleðslu tog-
ara, og undir það tekur fjöldi
skipstjóra, það er jeg viss um.
Þeir menn, ef einhverjir eru,
sem þrátt fyrir hleðslumerkin,
telja skipin oíhlaðin, eiga vissu
lega að snúa sjer beint gegn
reglugerðinni. Meini þeir hins
vegar að reglugerðin sje brot-
in, þá beint gegn sökudólgun-
um. Þá lágmarks kröfu ætti
maður að geta gert til þeirra
manna, sem gerast ásakendur
i þessu máli, því að hvaða vit
er í því að semja lög og reglu-
gerðir og svivirða svo undan-
tekningarlaust heila stjett eða
öllu heldur stjettir manna fyr-
ir það að þeir skuli fylgja þess-
um settu reglum.
Jeg sje ekki annað en að við
skipstjórarnir ættum að geta
felt okkur við hvað litla
hleðslu sem er, án tillits til
þess, hvort hún er hæfileg eða
ekki. ef hún er aðeins nóg til
þess að viðhaMa okkar gömlu
skipum, því að svo er að sjá,
að við fáum að liía og devja
með þeim, útlitið er vissulega
ekki svo örfandi að við þurfum
þessvegna að vera að rembast
við það að afla sem mest.
★
EN hvað hugsa útgerðar-
menn og sjómenn? Er ekki
kominn tími til að þeir taki
höndum saman um þetta mal
og reyni hvort að þeir sameig-
inlega ekki geta komið þeirri
skímu í gegnum skilningsljóra
þeirra manna, sem að hvorki
hafa viljað sjá nje heyra. Eða
á að bíða þar til að þeir þá
skilja það í gegnum annað o-
æðra líífæri, og verður það þá
ekki of seint?
Öryggismál sjómanna eru,
eða í það minsta ættu að vera
þeim sem helgur dómur. Það
er því bráðnauðsynlegt að á
þeim ■ sje tekið með nákvæmni
og’ skilningi og öruggum rök-
um, ef vel á að fara. Allar
vafasamar fullyrðingar i sam-
bandi við óupplýst slys, eru
vansæmandi og eiga að leggj-
ast niður, því að þær gera ekk
ert gagn fram yfir það, sen>
tilfellið í sjálfu sjer gerir sjálft
í því að vekja menn til var-
úðar.
Framhald á 8. síðu.