Morgunblaðið - 04.04.1944, Blaðsíða 6

«
MORGUNBLAÐIÐ
Þriojudagur 4. april 1944
Útg : H.f. Árvakur, Reykjavík
Fraxnkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
I lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Kaupgjald og dýrtíð
FLESTUM hugsandi mönnum hrís hugur við því,
hvernig aðstaðan verður í atvinnu- og fjármálum okkar
þjóðfjelags þegar flóðalda þeirrar verðhækkunar, sem
stríðið hefir valdið, fjarar út. Þó unt yrði fyrst um sinn
að viðhalda svipuðu hlutfalli í innanlandsviðskiftunum,
verður engin leið til að framleiða nokkra vöru fyrir út-
lendan markað með þeim tilkostnaði, sem nú er við
framleiðsluna.
Menn hafa fyrir löngu gert sjer grein fyrir því, að það
tvent, sem hefir aukið dýrtíðina, umfram annað, er kaup-
gjald og verðlag innlendrar framleiðsluvöru. Hafa margir
að vonum fest augun á landbúnaðarvörunum öðru fremur
í því sambandi. Þær eru þýðingarmestu neysluvörur
þjóðarinnar og kemur það best fram i því að full 50%
af þeim nauðsynjum, sem verðlagsvísitalan er reiknuð
eftir, eru landbúnaðarvörurnar. Þessa vegna hefir sú
hugsun verið svo rík hjá mörgum, sem hugsa grunt um
þessi mál, að helsta ráðstöfun, sem þyrfti að gera gegn
dýrtíðinni, væri sú, að halda niðri verði landbúnaðar-
varanna, án tillits til þess, hvað kostar að framleiða þær.
Á þeim grundvelli voru reistar dýrtíðartillögur núver-
andi ríkisstjórnar, sem lagðar voru fyrir Alþingi vetur-
inn 1943.
Eins_og kunnugt er, snerist Alþingi gegn þessum til-
lögum og frestaði að miklu leyti afgreiðslu dýrtíðar-
málsins til haustþings. Skyldi þá vera búið að rannsaka
til hlítar, hvert vera skyldi hlutfallið milli kaupgjaldsins
annars vegar og afurðaverðsins hins vegar, svo að fult
samræmi væri þar á milli. Þessi rannsókn var gerð og
tókst svo vel, að 6 fulltrúar þeirra stjetta, sem hjer höfðu
mestra hagsmuna að gæta, urðu á eitt sáttir um niður-
stöðu. Gerðu flestir sjer von um að þar með væri sú
deila leyst og samkomulagið gæti gilt til stríðsloka, til
að byrja með.
Hefði þá mátt færa niður verðlag og kaupgjald smátt
og smátt í rjettum hlutföllum og lækka þannig dýrtíðar-
flóðið í smáum skrefum. Er það sú stefna, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefir lýst fylgi við, og sem flestir fram-
leiðendur sveitanna mundu hafa látið sjer lynda.
Fyrst í stað leit út fyrir að ríkisstjórnin vildi fara
þessa leið. Hún skipaði sex manna nefnd til að gera til-
lögur um þetta. Fulltrúar bænda í nefndinni vildu ganga
þessa götu, en hinir neituðu. Stjórnin Ijet þar við sitja,
enda þótt um væri að ræða það málið, sem hún taldi sitt
aðal hlutverk að leysa.
Síðan þetta gerðist hefir það svo skeð, sem alþjóð er
kunnugt, að í stað þess að byggja á þeim grundvelli sem
rannsóknin og samkomulagið lagði, og færa síðan kaup-
gjald og verðlag niður í rjettum hlutföllum, fekk stærsta
verkalýðsfjelag landsins hækkað kaupgjald frá því sem
áður var um 92 aura á klst., sem hlýtur óhjákvæmi-
lega að hafa áhrif á dýrtíðina til hækkunar, enda er það
þegar komið á daginn.
Það var eigi nóg með að ríkisstjómin sætti sig við
þetta, heldur var hún fyrsti aðilinn sem samþykti, áður
en deilan var sætt, að hækkað kaupgjald mætti taka með
í hækkuðu verðlagi.
Leiðrjetting þessara mála fæst aldrei, ef enginn vill
eða þorir að fórna neinu, og enginn þorir að standa við
yfirlýsta stefnu.
Með sameiginlegu átaki þjóðarinnar í heild, er áreið-
anlega hægt að vinna bug á dýrtíðinni. Allir verða þar
einhverju að fórna. En hjer er í rauninni rangt að tala
um fórn, því að með því að sigrast á dýrtíðinni, væri þjóð-
in að tryggja framtíð sína. Ef hún hinsvegar lætur allt
reka á reiðanum áfram, uns hrunið skellur yfir, verður
áfall hennar svo geigvænlegt, að hún mun seint bíða
þess bætur.
Þjóðin á vissulega glæsilega framtíð, ef hún skilur sinn
vitjunartíma.

Tómas
Þorsteinsson
málarameistari Ijest hjer í bæ
þann 29. fyrra mánaðar af
heilablóðfalli, og hafði um
nokkurt skeið áður átt-við van-
heilsu að búa, en þó bjuggumst
við við, sem þektum hann og
hittum hann jafnaðarlega, að
honum yrði lengra lífs auðið,
sakir hans andlega frískleika.
Tómas Þorsteinsson var fædd
ur á Brekkulæk í Miðfirði þann
2. nóvember 1872. Hann var af
húnvetnskum bændaættum
kominn. Hann misti á unga
aldri föður sinn og varð því
snemma að sjá fyrir sjer sjálf-
ur. í ungdæmi hans tíðkaðist
allmjög, að ungir efnismenn á
Norðurlandi sækti suður til
sjóróðra, og varð það hlutskifti
Tómasar. Fyrstu manndómsár-
in var hann í káupavinnu
nyrðra, en stundaði sjó syðra og
gerðist brátt aflásæll formað-
ur, vinsæll og drengur góður.
Nokkuru fyrir aldamót rjeðst
hann til Jens Lange málara og
nam hjá honum málaraiðn, sem
hann stundaði til dauðadags af
frábærum dugnaði og samvisku
semi. Eignaðist hann ótal við-
skiftavini, sém aldrei leituðu
til annars en hans, væri þess
nokkur lcostur.
. Tómas kvongaðist árið 1899
Sigríði Hallgrímsdóttur frá
Görðum i Mýrdal. Hún ljest ár-
ið 1939. Einkadóttir þeirra er
frú Guðrún, kona Olafs Sveins-
sonar vjelsetjara. Þau hjónin
Tómas og Sigríður ólu upp
Björn Björnsson skrifstofu-
stjóra, bróðurson Sigríðar, og
reyndust honum sem foreldrar.
Tómas var mikill fjörmaður
fram til hins síðasta. Hann var
maður skapljettur og kunni vel
að taka þátt í græskulausu
gamni. Engu síður duldist það
engum, sem þekti hann, að á
bak við bjó lífsreyndur maður,
sem gerði kröfur til annara, en
þó fyrst og fremst til sín sjálfs.
Þótt Tómas vildi láta þá vinna
vel, sem hann stjórnaði við
verk, þá var síður en svo, að
hann hlífði sjálfum sjer. Það
gerði hann aldrei, enda var
dagsverk hans orðið mikið.
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn
myndaðist varð Tómas ótrauð-
ur fylgismaður hans og fylgdi
'stefnu hans ávalt síðan. Hann
fór aldrei í launkofa með skoð-
lanir sínar í þeim efnum og 1 jet
ekki hlut sinn. Þrátt fyrir það
aflaði hann sjer eigi neinna ó-
vinsælda, eins og hætt getur
við, því að á bak við var hrein-
lyndi og vinátta, sem mildaði
Framh. á bls. 11
werfi áln L:
^ldr da.g.ieaci lífl
Blað allrar fjölskyld-
unnar.
LESENDUR MORGUNBLAÐS
IN6 munu veita því athygli er
þeir lesa blaðið sitt í dag, að ör-
lítil breyting hefir verið gerð á
blaðinu. Síðan með framhaldssög
unni, barnasögunni og skemti-
dálknum „Með morgunkaffinu",
sem hefir verið á 11. síðu, hefir
verið flutt á 10. síðuna og dag-
bókin og annað, sem áður hefir
verið á 10. síðu flutt á þá 11.
Þessi breyting hefir verið gerð
til hagræðis fyrir lesendurna.
Morgunblaðið er blað allrar fjöl-
skyldunnar. Þegar blaðið kemur
á morgnanna, þurfa allir að sjá
það. En áhugi manna er misjafn
fyrir hinu margvíslega og fjöl-
breytta efni blaðsins. Húsbónd-
inn vill lesa frjettirnar fyrst. Þær
eru á 1., 2, og 12. síðu.
Konan vill fyrst lesa framhalds
söguna og auglýsingarnar á 3.
síðu. Kvennasíðuna, þegar hún er
og margt og margt annað, sem er
á innsíðum blaðsins. Börnin
vilja sjá barnasöguna og X-9
fyrst af öllu.
Með þeiri niðurröðun efnisins,
að hafa sögusíðuná á þeirri 11.
fylgdi hún með þeirri 12. og hags-
munir húsfreyjunnar annars veg
ar og húsbóndans hinsvegar rák-
ust á.
Með nýja fyrirkomulaginu get-
ur bóndinn fengið sinar frjetta-
síður og konan það, sem hún vill
sjá og bæði geta lesið blaðið sam-
tímis.
Það þarf því ekki að efa, að
hið nýja fyrirkomulag verður
vinsælt hjá lesendum.
Fallegri bær.
FYRIR NOKKRUM dögum fór
jeg með lesendur mína í smá-
ferðalag um bæinn í huganum.
Við kyntum okkur girðingaá-
standið í nokkrum hluta bæjar-
ins. Það var ófágurt um að litast,
sumstaðar.
Nú væri gaman að leggja upp
í nýjaru. leiðangur og skoða ytra
útlit nokkra húsa í bænum. Við
skulum hugsa okkur að það sje
sólskinsdagur og við skulum fara
víða um bæinn. En vegna þess,
að þetta er mikið tiifinningamál
einstakra manna, skulum við
ekki að þessu sinni nefna hús-
númer. — Það er hætt við, að
ekki væri hægt að gera öllum
jafn undir höfði, ef farið yrði að
nefna ákveðin hús og rúmið, sem
við höfum í blaðinu myndi ekki
nægja, ef alt ætti að telja fram.
Það er gott að byrja í miðbæn-
um. Ef við göngum eftir Austur-
stræti, er heildarsvipurinn æði
mislitur. Steinhúsin eru grá og
ómáluð flest. Eitt eða tvö hús
hafa verið húðuð með skelja-
sandi. Gömlu timburhúsin eru
allavega lit. Eitt þeirra er há-
rautt, eins og slökkviliðsbíll, ann-
að er, eða rjettara sagt var, gult,
það þriðja er brúnmálað og
fjórða grátt.
Ekki verður samræmið meira
I þegar út í Aðalstræti kemur. Þar
eru húsin máluð öllum regnbog-
anslitum, en fleiri eru þó þannig,
að ekki verður í fljótu bragði
sjeð, hvaða litur var upphaflega
á málningunni og svo langt er
síðan að sum þeirra voru máluð,
að engin man lengur hvernig þau
voru lit.
Það er í rauninni óþarfi, að
halda þessari upptalningu áfram.
Við getum farið um bæinn þver-
an og endilangan og alsstaðar
verður fyrir okkur sama sjónin.
Það er sama, hvort við leggjum
leið okkar um Vesturgötu, Grett-
inu
»4,
isgötu og Njálsgötu, eða við för-
um út í úthverfin, alsstaðar er
það sama sagan.
Undantekningarnar.
EN INNANUM í þessum tötra-
legu húsaröðum eru undantekn-;
ingar, sem að efniviði og bygg-
ingarlagi eru ekki frábrugðin
hinum, en sem þó skera sig úr
og bera afeins og gull af eiri. Það
eru húsin, sem húseigendurnir
hugsa eitthvað um, og hafa yndi
af því að halda þeim við.
Væri ekki hægt, að setja reglu-
gerð um viðhald og málningu
húsa. Bæjaryfirvöldin hafa þönd
i bagga með útliti þeirra húsa
sem bygð eru ný í bænum og
ekki má breyta útliti gamalla
húsa, nema með leyfi yfirvald-
anna. Hvernig væri, að sett yrði
lög eða reglugerðir um málning-
arlit á húsum. Ef að húseigandi
vildi mála hús sitt yrði hann að
fá leyfi yfirvaldanna og þau lát-
in ákveða, hvaða litur ætti að
vera á húsum í þessu, eða hinu
hverfinu.
Slík ákvæði myndu áreiðanlega
gefa bænum nýjan svip með tím-
anurh og vissulega yrði það til
bóta, að húsaliturinn væri sam-
rýmdur meira en nú er og að til-
viljun ein sje ekki látin ráða um,
hvernig menn mála hús sín.
•
Vísurnar um Bör og
Helga.
VÍSURNAR, sem birtar hafa
verið hjer í blaðinu um Helga
Hjörvar og Bör Börsson, hefir
komið af stað skriðu af vísum
um sama efni. Hafa blaðinu bor-
ist allmargar nýjar vísur um
helgina, en fáar þeirra eru sjer-
staklega góðar. Ein er á þessa
leið:
Eitthvað dvelur Helga Hjör,
hjalað margt um Öldurstaði.
Hátt talað um herra Bör„ —
hefðarmey og límonaði.
Verða nú ekki birtar fleiri vís-
ur um þetta efni hjer í bróð,
nema að einhverjar sjerstaklega
snjallar berist, sem taka fram
því, sem þegar hefir birst.
Leikkona í fram-
NÚ ÆTLA kvikmyndaleikkon-
urnar líka að fara á þing. Mynd-
in sýnir Helen Gahagan, konu
Melvin Douglas, en hún hefir
boðið sig fram við kosningar tii
fulltrúadeildarinnar í kjördæmí
sínu í Californíu.