Morgunblaðið - 23.04.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudag'ur 23. apríl 1944
ýtg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjártansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
OG FSNNAR
Mannaskifti og pólitísk
grautargerð
ÞAÐ ER ALKUNN staðreynd í íslenskum stjórnmál-
um, að innan Framsóknarflokksins er það fyrst og fremst
einn maður, sem bygt hefir upp stefnu og starf flokksins,
þar sem er Jónas Jónsson.
Fyrir nokkru var á það minst hjer í blaðinu, að hann
hefði skömmu fyrir flokksþing Framsóknarflokksins sent
frá sjer bækling varðandi málefni flokksins, er varpaði
nokkuð annarlegu ljósi á ástandið innan flokksins. Þunga-
miðjan í bækling þessa þáverandi formanns flokksins var
sú, að flokksþingið þyrfti með breytingum á skipulags-
reglum flokksins að skapa öryggi gegn því, „að fámenn
klíka í Reykjavík geti nokkurn tíma beitt valdi flokksins
á móti vilja kjósenda —
★
Nú er flokksþinginu lokið. Ekkert hefir af því heyrst,
að umræddar „slysavarnar-ráðstafanir“ hafi verið gerð-
ar. Hitt skeði, að Jónasi Jónssyni var sparkað sem for-
manni flokksins og Hermann Jónasson settur í formanns-
sætið.
★
Og nú liggur fyrir vitnisburður Tímans um þetta sjer-
stæðá þing: „Flokksþingið sýndi frábæran einhug og sam-
heldni um öll stefnumál flokksins“, segir blaðið í gær.
Ennfremur: „Flokksþingið sýnir, að Framsóknarflokkur-
inn er sterkur og vaxandi flokkur“. Jú, halda menn ekki
að verið hafi allt í senn „einhugur“, ,,samheldni“, bróð-
urlegur kærleikur og styrkur í handtakinu, er núverandi
formaður flokksins kvaddi hinn fyrverandi og sá óskaði
þeim nýkjörna til hamingju? Það er hægt að auglýsa sig
öðru vísi en til er ætlast með yfirdrifnu skrumi og manna-
látum!
★
Sennilega hefir hinn nýkjörni formaður staðið að því
að setja einskonar nýtt „vörumerki“ á flokkinn með
stjórnmálayfirlýsingu, er þingið var látið samþykkja. En
hvernig er svo þessi stjórnmálayfirlýsing? Hún er áreið-
anlega ein ljelegasta grautargerð, er sjest hefir í stefnu-
yfirlýsingum stjórnmálaflokka hjer á landi. Hún á að
vera einskonar skilgreining á „stefnuskrá og starfsað-
ferðum“ Framsóknarflokksins, en ef hægt er að finna
nokkuð út úr henni, er það einna helst það, að hún dragi
upp mynd af flokknum í líkingu við austurlenskar skurð-
goðamyndir, þar sem útlimir og allskyns angar stefna í
allar áttir og skapnaður allur hinn ófjetislegasti.
★
Framsóknarflokkurinn er sagður „fyrst og fremst flokk-
ur bænda“. Þá flokkur „fiskimanna11. Loks flokkur „ann-
ara framleiðenda“, að vísu aðeins þeirra, sem eru „vinn-
andi“. Ennfremur flokkur „allra þeirra, sem viðurkenna
gildi og nauðsyn samvinnunnar“. Og allra síðast er hann
svo „jafnframt“ öllu þessu „frjálslyndur miðflokkur“!
Enn segir í þeirri merku „stjórnmálayfirlýsingu":
„Framsóknarflokkurinn hafnar öllu samstarfi, sem ekki
er bygt á lýðræðis- og umbótagrundvelli, en getur sem
frjálslyndur miðflokkur átt meira eða minna samstarf
við hvern þann stjórnmálaflokk eða fulltrúa, sem þjóðin
hefir falið umboð sitt á löglegan hátt —“. Virðist þá engu
skifta, þótt viðkomandi flokkur væri e. t. v. ólýðræðisleg
ur öfgaflokkur, eða byltingaflokkur? Eða er hugsunin, að
teygjanleikinn og tækifærisstefnan í hinum nýja fram-
sóknar-skrokki skuli engum takmörkum háð?
★
Þegar á allt er litið, virðist ekki sú staðhæfing Tímans
öðru fráleitari í sambandi við þetta flokksþing, að það sje |
„veglegasta flokkssamkoma í sögu landsins“! j
En hætt er þó við því, að um þennan vitnisburð kunni1
að reynast skiftar skoðanir, og sumir þykist hafa aðra !
sögu að segja frá þessari veglegustu samkomu í sögu 1
landsins. 1
I IHNU ÞERlvTA ame-
ríska blaði ..Saturdaey Even-
inj>’ Post“, er í ritstjórnar-
grein látin í ljósi eftir eftir-
farandi skoðun á afstöðu og
framkpmu Finna í styrjöld-
inni:
„Enda þótt hernaðarnauð-
syn rjettlæti þvingunartil-
raunir þær, sem IIull, utan-
ríkisráðherra, Iiefir haft í
frammi við Finna. þá er sann
leikurinn sái, að það eru ekki
margir Bandaríkjam. sem hægt
er að æsa til áróðursherferðarl
gegn þeim. Undanteknir eru
þó nokkrir vinstri menn, sem
kalla sig borgaralega. lýð-
ræðisskipulag í Finnlandi
„hina miskunnarlausu ógnar-
stjórn hyítliöa Mannerheims“.
Finnland er ekki nema smá-
ríki, sem á í harðvítugri bar-
áttu um að varðveita frelsi
sitt, samtímis því, sem það1
land er vígvöllur í átökum'
tveggja voldugra þjóða, Þjóð
verja og Rússa. Finnar snjer-
ust ekki á sveif ^neð Þjóð-
verjum vegna þess, að þeir
væru á nokkurn hátt hlyntir
facsismanum, heldur vegna
hins, að það vildi svo tiþ að
undanfarandi reynsla þeirra
af harðstjórn var einmitt
tengd við bolshevismann.
V.jer vitum ckki, hvað
bandarísk stjórnarvöld helst
gætu gert til þess að afla.
Finnum hagstæðara friðarsam
inga hjá Rússum. En ef vjer
lítum á það, sem gerðist árið
19:?í), þegar Rússar rjeðust á:
Finna, þá virðist sem sjálfs-
virðing vor krefjist þess, aö
vjer gefum út einhverja yf-
irlýsingu um þetta efni.
Flestir eru fúsir til að við-
urkenna hernaðarlega erfið-
leika Stalins, og margir fall-
ast' á þá afsökun Rússa, að
breyting á finsku landamær-
unum hafi verið nauðsynleg
til þess að tryggja öryggi
Eeningradborgar. Allmargir
a.f oss minnast þó þess, að
Rússar rjeðust á Finna eftir
lángvarandi samningaumleit-
anir' þar sem Finnar fjellust
raunverúlega á, allar kröfur
Rússa. En rauði herinn rjeð-
ist síðan inn í Finnland og
Rússar settu á laggirnar lepp
stjórn í Finnlandi, en allir
meðlimir þeirrar stjórnar
hjeldu sig bak við víglínu
Rússa. Almenningsálitið í
heiminum var þá svo eindreg-
ið með Finnum, að England
og Frakkland voru í þann veg
inn að sénda her til Finnlands
og Roosevelt, forseti, hraðaði
lánum tjil Finna, svo að þeir
gæiu keypt mat og iðnaðar-
vörur.
ITull, útanríkisráðherra, hef-
ir niinnt Finna á það, að þetta
sjé ,,ein styrjöld", og þeir
ættu að taka sjer þar aðra
stöðu en þeir nú hafa. Það
er líka margt, sem bendir til
}>ess, að þeir vildu gjarnan
gera það, en það er varla
liægt að ásaka Finna fyrir að
minnast hinna ægilegu tíma
árið 1939, þegar rauðliðarnir
æddu um Ilelsinki, myrtu
helstu borgarana og hófu til
valda þá æstustu kommúnista.
Framhald á 8. síðu.
\Jíkverji ólrlpc
\ % i
aaiecici
iíj^inu
Hætta á ferðum.
Á ÖÐRUM STAÐ hjer í blað-
inu er sagt frá sprengingu, sem
varð á föstudaginn langa í flug-
skýlinu á Sandskeiði. Ungir pilt
ar fundu sprengikúlu, sem sprakk
svo að segja í höndunum á þeim.
Það var hreint kraftaverk, að
ekki skyldi af hljótast stórslys,
dauðaslys, eða ægileg limlesting.
Það fer ekki hjá því, að víða
hjer á landi liggi ósprungnar
sprengikúlur. Erlent setulið hef-
ir dvalið í landinu nærri fjögur
ár og hefir allan þann tíma haít
skotæfingar hingað og þangað í
bygðum og óbygðum landsins.
Það kemur ávalt fyrir, að ein
og ein sprengikúla er gölluð,
þannig, að hún springur ekki,
þegar henni er skotið úr byssu.
Þessi sama kúla getur þó verið
stórhættuleg síðar, eins og sýndi
sig með sprengikúluna á Sand-
skeiðinu, sem augsýnilega hafði
legið lengi úti, því hún var öll
ryðguð. Hjer er mikil hætta á
ferðum.
•
Aðvarið unglingana.
MENN VERÐA að gæta hinn-
ar ítrustu varkárni, ef þeir rek-
ast á sprengjur, eða sprengiefni
á víðavangi. Einkum er það nauð-
syn-legt að foreldrar og kennar-
ar hrýni fyrir unglingunum, hve
hættulegt það sje, að hreyfa við
sprengjum og sprengiefni. Ungl-
ingum er gjarnt að fikta við það,
sem þeir finna. Lögreglustjóri
sagði blaðamönnum frá því í gær
morgun, að í fyrra hafi lögreglu-
maður verið á ferð hjer í ná-
grenni bæjarins. Hann sá ungl-
inga, sem voru að leika sjer að
sprengju. Tók lögreglumaðurinn
af þeim sprengjuna og stakk
henni í vasa sinn. Þegar hann
kom til bæjarins fór hann með
sprengjuna á lögreglustöð hers-
ins, en er hann tók sprengjuna
upp úr vasa sínum, ætluðu her-
lögreglumennirnir að hlaupa út.
Þeir vissu, hve hættuleg sprengj-
an var.
Ef að menn finna sprengjur,
sprengiefni, eða annað, sem þeir
vita ekki hvað er, eiga þeir þeg-
ar að gera næstu setuliðsstöð að-
vart. Ef það er hjer í ijágrenn-
inu má tilkynna fundinn á lög-
reglustöðina íslensku, sem hefir
sjerstaka sprengjukönnunarsveit.
Það er sama, hvort það er stór
sprengikúla, eða lítil, menn eiga
aldrei að snerta slíkt. Jafnvel lítil
ríffilkúla getur valdið slysi, tek-
ið af fingur eða auga, og slíkt
verður ekki bætt, þegar slysið
hefir skeð.
•
Skíðafæri alt sumarið.
SKÍÐAÍÞRÓTTIN er orðin svo
vinsæl hjer á landi, að margir
eru þeir, sem myndu ekki hugsa
sig um að eyða sumarfríinu sínu
á skíðum, ef þeir vissu af stað,
þar sem hægt væri að iðka skíða
íþróttina um hásumarið. í gær
hitti jeg mann, sem þóttist hafa
fundið staðinn, þar sem hægt
væri að sameina þetta þrent fyr-
ir skemtiferðafólk að sumarlagi:
skíðaland gott, sjóbaðsströnd og
fiskveiðar.
Staðurinn er, sagði hann, undir
Snæfellsjökli, skamt frá Arnar-
stapa. Það vantar ekki annað
en skíðaskála, eSa gistihús; nátt-
úran leggur hitt til sjálf. Nú er
verið að leggja veg út með Snæ-
fellsnesinu og það eru ekki nema
rúmlega 100 km. leið frá Borgar-
nesi, eða 2 V-i klst. ferð í bíl, þeg-
ar þar að kemur.
„Jeg fór þarna úm“, hjelt sögu-
maður minn áfrani í júlí í fyrra,
❖❖*>*>4»:*<**x**x~:~:*<**:~i*
þá var jökullinn sljettur og
ágætis skíðafæri. Það er stutt að
fara úr bygð upp á jökul, ekki
nema „bæjarleið“. Honum fanst
sólskinið sterkara þarna á Snæ-
fellsnesinu, en annarsstaðar, þar
sem hann hafði ferðast.
•
Sjóbaðsströnd.
,,SJ ÓB AÐSSTRÖND er þarna
á næstu grösum, í Breiðuvíkinni.
Einhver hin ákjósanlegasta frá
náttúrunnar hendi, sem jeg hefi
sjeð“, sagði maðurinn. I Breiðu-
vikinni er sandfjara mikil og lón,
Sandrif er milli hafs og lóns, en
þó opið „útfall" á milli.
Það þyrfti ekki að gera mikið
til að þarna yrði skemtilegur bað
staður og svo er það fiskurinn.
•
Þorskveiðar á stöng.
„MEÐ LÍTILLI FYRIRHÖFN
mætti veiða þarna fisk frá landi,
það er jeg alveg viss um.
„Við hamraberg, sem þarna er,
liggur fiskur, nógur fiskur. Frá
Arnarstapa þarf ekki annað en
að „ýta á flot“, þá er komið á
fisk. Dýpi er mikið við bergið og
er þar fiskur svo að segja alt
sumarið. Það þætti sennilega ein-
hverjum ágætt sport, að veiða
þorsk á stöng!
„Ef þarna eru ekki skilyrði fyr
ir sumargistihús með tilbreyti-
legri dægradvöl fyrir alla, þá veit
jeg ekki hvar það er. Það vantar
ekki annað en gistihúsið og þá
munu gestirnir koma, það er jeg
viss um“.
Á þessa leið fórust sögumanni
mínum orð. Kanske einhver fram
takssamur maður, eða fjelag vilji
athuga hugmyndina?
•
Hvað verður af eins-
eyringunum?
ÞAÐ STÓÐU ÞRÍR blaðamenn
hjá Pósthúsinu um 10-leytið í gær
morgmi, og voru að rabba sam-
an. Þá bar þar að kunnan borg-
ara hjer í bænum og hann varp-
aði fram þessari spurningu:
„Getið þið ekki sagt mjer, hvað
verður af einseyringunum og
tveggeyringunum, sem fólk ý hjá
mj ólkurbúðunum? ‘ ‘
Við horfðum á manninn og viss
um ekki hverjum við áttum að
svara í fyrstu. En svo skýrðist
þetta. Fyrirspyrjandinn sagði:
„Það er nefnilega svo, að það
virðist vera föst regla í mjólkur-
búðunum, að afgreiðslufólkið
segi, þegar viðskiftavinirnir eru
að borga: „Eigið hjá mjer einn
eyri, eigið hjá mjer tvo aura.-
Þetta er hreint ekki svo lítið fje
yfir árið“.
Jeg fór að hugsa um þetta á
eftir. Vissulega er það rjett, að
einseyringarnir geta orðið að
stórum upphæðum, þegar saman
safnast. En ætli það sje nú urri
hreinan „gróða“ að ræða í'þess-
um efnum. Þó nokkuð sje nú orð-
ið langt síðan jeg sótti mjólkina
og brauðin, þá man jeg ekki bet-
ur, en að það kæmi fyrir hjá við-
skiptavinunum lika, að þeir bæðú
um að eiga hjá sjer „einn eða tvo
aura“.
Ætli þetta jafni sig þá ekki
nokkurnveginn upp þegar alt
kemur til als?
Sporvagnaverkfalli
afljett.
LONDON í gærkvöldi: Spor-
vagnastarfsmannaverkfalli því,
er hjer hefir staðið að undan-
förnu, er nú afljett, og hurfu
verkfallsmenn, sem voru um
2000, til vinnu í dag.