Morgunblaðið - 12.08.1944, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Laug-ardagur 12. ágúst 1944.
HEIMA 17. JU
VÍST ER það svo með mig
sem aðra mannkvisti hins nor-
ræna kynstofns, að jeg hefi frá
bernsku þráð fult frelsi; óskor-
að olnbogarúm( því er það( að
jeg sem flestir aðrir íslendingar
fagna náðu marki lengi þráðs
fullveldis, þess vegna fagnar
hin íslenska þjóð 17. júní 1944
sem sigurhátíð; þessvegna erum
við allir og öll og ekki síst þeir
sem sveitirnar byggja hvort-
tveggja í senn stoltir og sigur-
glaðir; bljúgir og þakklátir.
Þytur umfangsmikilla undir-
búningsathafna barst frá höfuð
stað landsins út til hinna
dreifðu bygða.
Reykvískum fagurfræðingum
og smekkvísum nýmóðins mann
fagnaðarfrömuðum var víst til-
trúandi að setja eftirminnileg-
an hátíðarsvip á 17. júní með
tilstyrk Þingvalla. Og svo rann
upp 17. júní 1944. Það var ó-
neitanlega leiðinlegt að við sem
heima sátum skyldum ekki
geta fengið neitt af hinum fal-
legu hátíðamerkjum, líka var
það slæmt hve illa tókst að út-
varpa sumu frá hátíðarhöld-
unum á Þingvöllum. En það
voru kannske smámunir, við
dreifbýlisbörnin vantreystum
engu um svipfagran búning
hinnar glæstu hátíðar þar suður
á Þingvöllum. En þrátt fyrir
þær glæ&tu myndir sem öll lík-
indi brugðu upp fyrir okkur
var þó eitthvað, sem hjelt í okk
ur heima, flesta. Jeg er ekki
einn f þeirra hóp sem þyktist
eða fyltist beiskju til þeirra
Reykvíkinga, sem sendu út að-
varanir til landslýðsins, utan
Reykjavíkur og nágrennis að
fylkja ekki liði mjög fjölmennu
í suðurveg þann 17. jún. Nei
það var eitthvað annað.
TVÖ ÖFL toguðust á; mig
langaði til Þingvalla; vissi að
þar myndu skapast skýrastar
myndir löngu liðanna atburða;
jeg vissi að þar mundi jeg
eygja skýrast þá kappana, sem
hæst hafa haldið merkinu og
harðastá háð baráttuna fyrir
frelsi okkar og þjóðarrjetti —
mennina; sem við áttum að svo
miklu leyti að þakka þennan
hamingjudag( sem nú var upp
runninn 17. júní 1944. En svo
ómaði á aðra hlið mjer hin
blæmjúka h$imarödd; og minti
mig á það; að alls hins besta
sem lífið hefði hingað til fært
mjer; hafði jeg heima notið;
og þetta var vissulega rjett; því
hver vill ótilneyddur sleppa
Eítir Þorbjörn Björnsson,
Geitaskarði
rjetti til að njóta helgifriðar
og gleði þeirra hátíðlegu stunda
sem lífið gefur honum kost á.
Hver vill ekki helst njóta slíkra
stunda heima? Hver vill ekki
helst vera heima um jólin? —
Og þetta voru raunar hin fyrstu
jól fyrsta sigurhátíð frelsis og
bjartra framtíðarvona til handa
mjer og niðjum mínum til
handa allrar hinnar íslensku
þjóðar.
Eitthvað á þá leið töluðu hin
innri rök; er rjeðu heimasetu
minni og eitthvað svipað mun
hafa valdið hjá öðrum þeim; er
heima voru; við vildum njóta
helgi og hamingju þessa dags
í heimahúsum og heimahögum.
SVIPUR SÁ; sem veðrið hjer
nyrðra setti á 17. júní var raun
ar hinn ákjósanlegasti. Veðrið
var kyrt og milt. Við sáum hæg
lát skúradrög svífa yfir fjalla-
hringnum til suðvesturs. Þetta
voru helgiskúrir; heilagt vígslu
vatn; sem átti að þvo augu okk-
ar og gera okkur heilsjáandi og
rjettsjáandi; þetta var vatn; er
átti að þvo af okkur gamlar
syndir liðinna tíma og skíra
okkur til friðarsamstarfs og
bróðurlegra átaka; til aukins
þroska og allrar framtíðar
blessunar.
Mjer var áreiðanlega öðru-
vísi innanbrjósts þann dag en
alla aðra liðna lífsdaga. Það
var óvenjuleg öryggiskennd í
nálægð vi§ mig og eins og æv-
inlega; eða ætti ævinlega að
vera; þegar lífið er okkur gjöf-
ult á gleði og hamingju. Fanst
mjer alt hið fagra fegurra en
venjulega, en alt hið andstæða;
skuggalega og ógnþrungna hlyti
að vera órafjarri. Mjer fanst
hinar mildu mjúku línur ás-
anna í vesturátt óvenju þýð-
og laðandi, mjer fanst hinn
ögrandi karlmennskuþróttur í
brúnasvip Langadalsfjallanna
að austan, aldrei svo eggjandi
sem nú. Hlíðin hafði áreiðan-
lega aldrei verið svona fagur-
græn og freistandi — ef til vill
ekki eins freistandi fögur sem
Gunnari reyndist Fljótshlíðin
forðum — en fögur samt. Og
Blanda gamla, þessi vatnavarg-
ynja sem í vorleysinganna jaka
þunga offorsi, mylur upp græn
Rennismiðir
°g
járnsmiðir
geta fengið atvinnu nú þegar í
Landssmiðjunni.
Landsmiðjan
an engjasvörðinn við túnfót-
inn, hún var nú svo lágróma
og mjúkhent á strengi sína. Og
umfram alt fáninn — fánalit-
irnir höfðu aldrei verið svona
dásamlega fagrir, hreinir og
skýrir og vel í samræmi við
umhverfið, í samræmi við mig
sjálfan. En nú var líka 17. júní
1944. Fáninn beitti öllum lit-
mætti sínum þar sem hann
bærðist hægt og örugglega í
suðvestan blænum. Mjer flaug
í hug hið dásamlega fánaljóð
Stefáns G.:
Flýttu þjer fáninn vor góði
og faðmaðu storminn og lýstu
yfir okkur.
Þjóðblettur þerrður af blóði
í þig verði ei nokkur.
Minn oss með ljóði, sem lýðir
ei gleyrria,
er litirnir titra í heiðsvalan
vaktir
að: hjartað og heima sje hvar
sem þú blaktir.
SVO er nú það, en hvers er svo
að vænta af framtíðinni? —
Áreiðanlega getum við vænst
alls hins besta, því íslenskir lífs
möguleikar skera okkur í engu
þröngan stakk hagsællar af-
komu, ef við aðeins viljum
leggja til þann skerf sem okk-
ur er skylt, með þreki, vinnu-
semi og hófsemd. Ef við viljum
hlíta orðum spartversku kon-
unnar sem ráðlagði syni sínum
að ganga feti framar, er hann
kvartaði um að sverð sitt væri
of stutt. Við þurfum að ganga
feti famar hjer eftir en hingað
til, þá munu vopn okkar í sig-
ursælli drengskaparbaráttu
ekki reynast of stutt.
Það er meistaralega mikils
um vert, að missa ekki sjónar af
fortíðinni, hugsa og horfa til for
ingjanna, sem óeigingjarnastir
og sigursælastir hafa reynst í
þaráttunni fyrir þjóðarrjetti,
þjóðarfrelsi og þjóðarhag —
horfa til þeirra manna sem á
þrauta-j^ og niðurlægingartím-
um þjóðar okkar mistu aldrei
trúna á gæði landsins og innri
þrótt þjakaðra samtíðarmanna.
Þeir sáu og vissu að þrátt fyr-
ir alt, átti þetta blessaða land
í sjer fólginn ótæmandi auð og
mátt til hagsældar og hamingju
börnum sínum. En svo sjálfsagt
og nauðsynlegt sem það er að
minnast með lotningu, þökk og
hlýhug, hinna horfnu baráttu-
kappa, þar sem þeir bera við
himin — sumir nær — aðrir
fjær — á hinni gengnu þjóðlífs
braut, þá verðum við þrátt fyrir
nærstæða sundrung, óheilindi
og heimskulegan flokkadrátt á
yfirstandandi tíma, þá verðum
við að vona að í nútíð og fram-
tíð vaxi upp þeir forystumenn,
sem sjeu hvorttveggja í senn:
vitrir menn og góðgjarnir, ör-
uggir og giftudrjúgir í störfum
til þjóðar heilla, til mannbóta.
— En við megum ekki varpa
öllu okkar trausti á foringjana;
við verðum að gjalda varhugð
við að vanmeta ekki okkar eig-
in skyldur, nje þann hlut, sem
við eigum þar til að leggja
fram, sem nýir þjóðfjelagsþegn
ar. Okkur verður að vera ljóst,
að það sem í raun og veru
mestu veldur um farsæld og
hamingju þjóðarheildar, er það
— hvernig við reynumst —
hver og einn — hve trúir við
reynumst í starfi hvers dags —
hve vel við ávöxtum okkar
•fDund frá morgni til kvölds —
yfir höfuð hve vel við rækjum
lífsskyldurnar, skyldurnar gagn
vart sjálfum okkur og öðrum,
skylduna þá, að vera dugandi
drengskaparmenn.
ÞAÐ ER staðreynd, að alt líf
— öll hin efnislega tilvera, er
uppbygð af smámununum, af
hinum örsmáu frumögnum. Og
eins og það er víst að mergð
örsmæðanna skapar hina vold-
ugu, efnalegu tilveru, eins er
hitt víst að hver mannögn
stærri og smærri þjóðfjelags-
heilda á sinn þátt og mátt í sjer
verandi til þess, annað tveggja
yfir litlu, þá muntu verða sett-
ur yfir rheira“, sagði mesti
siðameistari allra tíma, — það
eru sannindi sem fela í sjer
stórt fyrirheit.
ÞAÐ ER í raun og veru engin
framtíð sem byggist á því að
hal^a hátíðlegan 17. júní 1944,
með ræðuhöldum, söngvum,
blástrum og flaggaveifum. Við
verðum að muna það, jeg og þú,
kar) og kona, maður og meyja,
að á okkur, hverju og einu og
öllum til samans byggist fram-
tíð og hamingja þjóðar okkar,
— það byggist á því hve mikið
trúleiks, dáða og drengskapar-
fólk við reynumst.
Enginn má láta sjer detta í
hug að lítið byggist á honum
einum, Það er fullkoml. eðlil.
meira að segja, alveg sjálfsagt
að fagna og vera syngjandi
glaðir yfir fengnu frelsi og full
veldi, en vjð skulum bara muna
það, að rjettindum fylgja skyld
ur, skyldur við guð, sjálfa okk
ur og þjóðarheild. — Skyldur,
sem stundum reynast erfiðar til
uppfyllingar, svo erfiðar að það
reynir verulega á manndóm
okkar og sálarþrek að fá upp-
fyllt þær. Við verðum hver ein
asti karl og kona að þola eða
standast eldraun skyldunnar.
Ef við stöndumst ekki þá raun,
að byggja upp, máttugt, sam- ! getur frelsisgjöfin 17. júní 1944
stilt og frjálst þjóðfjelag, eða
hitt, — fylli hún ekki sitt rúm
með sæmd og trúleik, þá veik-
ir hún og gefur enga von til
þegnlegra nje þjóðfjelagslegra
heilla.
Það er oft talað um ábyrgðar
mikil störf og það með rjettu,
en öll störf eru ábyrgðarstörf,
því hin stóru, umsvifamiklu og
þungu ábyrgðarstörf byggjast
á því og eru því aðeins fram-
kvæmanleg að smærri störfin
sjeu með trúleik og skilningi af
hendi leyst. Við heyrum stund-
um talað um lítilfjörleg störf,
en í sannleika eru engin lítil-
orðið okkur hefndargjöf í kom-
andi tíma. I herrans nafni
gleymum því ekki — Islend-
ingar. —
Þorbjörn Björnsson
Geitaskarði.
Hengyang fallin.
London: Hin mikilvæga sam-
göngumiðstöð Hengyang í
Hunanfylki, Suður-Kína er fall
in Japönum í hendur, eftir
vasklega tveggja mánaða vörn
Kínverja. Fjellu verjendur
borgarinnar svo að segja allir
fjörleg störf til, —.„vertu trúr eftir grimmilega bardaga.
ÓDÝR ÍBÚÐ
Timburhús, ca. 100 fermetrar, sem auðvelt
er að breyta í íbúð, verður selt á sanngjörnu
verði til brottflutnings. Húsið má flytja í
tveim hlutum. Þeir, sem áhuga hafa, leggi
nöfn sín og síma inn á afgr. blaðsins fyrir
hádegi í dag, merkt: „Timburhús“.
ÍKJx*HSxSxSx®x®x$x$xSx8x8x»<SxSxSx$K®xSx®xSxSxSxSxg
(Jtgerðarmenn
Hefi til sölu 40 hestafla
SKANDIA-MÓTOR
ný uppsettan. — Upplýsingar gefur
Sigurður Jónsson
skipaskoðunarmaður, Húsavík. Sími 39.