Morgunblaðið - 06.04.1945, Síða 9

Föstudagur 6. apríl 194."
MORGUNBLAÐIÐ
9
bOa aðrar
BETUR?
Vantrú á landbúnaði-
A síðustu tímum hefir su
kenning víða skotið upp koll-
jnum, af íslenskur landbúnað-
ur geti í framtíðinni ekki orð-
ið arðbfer atvinnugrein. Annað
hvort verði því að gera: að veita
bænaum opinbera styrki til
landbúnaðarframleiðslu eða
að leggja hana að mestu niður
og flytja inn landbúnaðarvör-
ur frá öðrum löndum að meira
eða minna leyti. Eilt skáldið
okkar hefir, eins og flestum
mun kunnugt, orðað þetta eitt-
hvað á þá leið, að heppilegra
mundi að reka kúabúin fyrir
vestan haf en austan fjall.
Margir hafa tekið undir þetta
beint eða óbeint. Jeg hygg, að
sú skoðun sje nokkuð útbreidd,
ekki aðeins í kaupslöðum, held
ur sumsstaðar einnig í sveitum,
að ísland sje illa fallið til land-
búnaðarframleiðslu. sökum
legu þess á- hnettinum. Við
munum því ekki geta kept við
bændur annara landa í því efni.
Því sje best að tæma bygðir ís-
lenskra sveita, reka iítils háttar
búskap í nánd við fiskverin
og borgirnar til bragðbæíis fyr
ir þá, er þar búa, en fiytja
börn dalanna út að ströndinni
til þess að draga fisk úr sjó.
Landbúnaður er
nauðsynlegur.
Flestir munu þó enn sem kom
ið er viðurkenna, að fram-
leiðsluvörur landbúnaðarins
sjeu nauðsynlegar fil fæ'ðis og
gagnlegar til klæða, jafnvel þólt
gerfiefnin sjeu að ryðja sjer
braut á mörgum sviðum. Spurn
ingin verður í þessu tilfelli um
það, hvort framleiða beri þess-
ar vörur fyrir vestan haf eða
austan fjall, þ. e. a. s. hvort ís-
lenskir bændur geti á nokkurn
hátt verið samkepnisfærir við
stjettarbræður þeirra í öðrum
löndum, hvort íslensk ræktun-
arskilyrði og íslensk bænda-
menning sje og verði í fram-
tíðinni svo mikið á eftir því,
sem gerist í öðrum Iöndum, að
íslenskur búskapur sje dauða-
dæmdur sem atvinnugrein, en
muni í framtíðinni verða iðk-
aður sem einskonar sport þeirra
manna, sem fást við fiskveiðar,
verslun, iðnað eða opinber
störf.
Samanburður
við önnur lönd.
í þessu erindi vil jeg leitast
við að gera nokkurn saman-
burð á búskaparskilyrðum og
framleiðsluháttinn iandbúnað-
ar hjer á landi og í nokkrum
eðrum landbúnaðarlöndum.
Slíkur samanburður getur ver-
ið mikilvægt skilríki fyrir því,
hvað við í framtíðinni eigum
að gera fyrir landbúnaðinn ís-
lenska. Og í þessu tilfelli dug-
ir ekki að miða við krónur.
þegar borinn er saman landbún
aour ýmissa þjóða, því að kaup
máttur þeirra er svo misjafn-
lega mikill. Allir vita, að nú
er hægt að fá smjör, kjöt og
fleiri landbúnaðarvörur miklu
ódýrari vestur í Ameríku en
hjer á landi. En það út af fyrir
sig segir ekkert til um það,
hvort ísland er betur eða ver
fallið til þessarar framleiðslu
en Ameríka. í þessu efni verð-
ur það einnig að athugast,
u; Útvarpserindi, fiutt 16. mars af Guðm. ^
sjex', að i skauti íslenskrar náti
getur ýmiskonar jarðar-
gróður þrifist ekki verr en í
mörgum öðrum landbúnaðar-
löndum. Ná! I úruskilyi'ðannn.
vegna getum við því ekki með
neinum rökum gert landbún-
aðinn að einskonar útburði ís-
í allan velur. Þær þi’ífasl allar j lenskra atvinnuvega.
Ijómandi vel, og þori jeg að |
leggja þær undir dóm hvei's Sústofninn.
hvernig hagur bændanna er við | 6 eða víðasl eins hénfugt og það sem væri. Ennfremur fá mjólk- ( Þegar hinsvegar er litið a
þessi ákveðnu markaðsskilyroi | getur verið.
og hvernig hagar til um hina
einstöku þætti framleiðslukostn
aðar.
Jónssyni, kennara á Hvanneyri
Fyrri hluti
Kaupgjaldi haldio niðri
í öðrum löndum.
Það er t- d. ekki sama, hvorl
öllu kaupgjaldi er haldið niðri,
eins og er í Bandaríkjunum,
svo að vinnulaun hækkuðu að-
eins um 70% frá 1939 lil 1942
og hafa sennilega lítið hækk-
að Ivö síðustu árin, eða hvort
alt er láíið leika lausum hala.
eins og gerl hefir verið hjer á
landi, svo. að kaupið við iand-
búnaðai’vinnu var árið 1942—
‘43 (frá hausti til hausts) 5,9
sinnum hærra en það var 1939.
Ef kaupgjaldi við landbún-
aðarframleiðslu hefði hjer ver-
ið haldið niöri
urkýrnar allmikið af votheyi. þann bústofn, sem aðallega gef-
4. Islenskur mvrafjarovegur virðast og nokkrar'vonir ur arð í bú bóndans, er þar
er mjög efnaauðugur. bæði af bundnar við vjelþurkun á heyi, miklu örðugra um allan sam-
köfnunarefni, en einkum af án þess að óbærilegur kosinað- anburð við önnur lönd. Auð-
sieinefnum I ur bvi- Það virðast með veidast er að bera samán af-
5 Hárpípuafl jai’ðvegsiiis er bðrum orðum vera möguleikar urðir kúnna, mjólkina. Jeg vil
mikið.
Öll þessi atriði ei'u mjög
heniug í íslenskum jarðvegi,
j íyrir því, að bændur þurfi ekki j áælla, að hjer á landi sje með-
í framtíc inni, eins og verið alnythæð 2200 kg.- á ári. í
heíir, að láia rosann ráða um i Bandaríkjunum er sú tala um
jafnvel þótt borið sje
,-aman hábjargræðistímann.
2100 kg. og í Danmöi'ku um
við góðan jarðveg í öðrum- iönd i JeS tel að öllu samanlögðu, 2300. Islenskar kýr virðast þvx
„rn enda 'liel nrófessor Weiss að veðrá!lufarið hjer á landi mega teljast sæmilega nytháar
s“ o'™ min, aatrú^ras telias, ssemileg, ,„ Mrr- ! In„a„ sauSfjár og „es,a hje, a
ist gæði íslenskrar moldar. Það j ar framleiðslu, er við aðallega j landi eru áreiðanlega góðix
má því slá því föstu, að fs. j leggjum stund á, en það hlýlur
lenskur jarðvcgur er fyllilega attat að verða meginairioi hjá
sambærilegur við jarðveg ann- i bændum allxa landa að haga
ara iaxuia.
Veðráttufarið.
Veðráttufarið
er tiltölulega!
j lakara en jarðvegurinn. Méðal-
svipað og í hitinn er lágur,
Bandaríkjunum, þá teist mjer j vorið og sumarið, veðrá
svo til við' lauslega aíhugun, J óstöbue, En eneinn skvlt
að vísitöluverð landbúnaðar-1
ins til bænda 1943 hefði ekki
þurft að vera hærra en um kr.
2,20 hvert kg. af kjöti og ná-
lægt 40 aurum á hvei’t kg.
mjólkur, eða íæplega þriðjung-
ur af því, sem það var ákveð-
ið.
Jeg tel það einnig mjög hæp-
ið að fordæma landbúnaðinn
fyi’ir það, að fiskveiðarnar gefa
í augnablikinu betri arð. Fyrir
þessa slyrjöld sem nú geisar
átti útvegui'inn við erfiðieika
að stríða. Og enginn veit, hvern
ig markaðsskilyrðum verður
háttað eftir stríðið, þegar þjóð-
irnar hafa tekið skip sín til
einkum yfir
átta oft
óstöoug, En enginn skyldi ætla,
að altaf sje sól og sumar í ö.ðr-
um löndum og að veðráttufarið
sje þar eins og hugur manns-
Langvarandi þurrkar, hagl-
skúrii', fellibyljir o. fl. þess
háttar gelur stundum eyðilagt
uppskeruna á stórum land-
svæðum eða skemmt hana til
muna, fjenaðarfellar verða og
slundum af ýmsum ástæðum.
Því miður hef jeg ekki hand-
bæi'ar nýjar tölur um þeíta
eíni. Jeg,skal þvi aðeins nefna
eitt dæmi frá Ástraiiu. Þar er
sauðfjárrækt mikil. Fyrir um
40 árum síoan fækkaði sa,uð-
fjenu þar á fáum árum úr 103
jmiljónum niður í 48 og naut-
nyísamlegra stai'fa. Það er lít- gripum úr 10.7 rniljónum niður
ils vert deiluefni að karpa um ; 6.4. Þetta var af völdum mjög
það. hvort einn atvinnuvegur langvarandi þurka.
er mikilvægarí en annar. En | Hjer á landi er lengri sólar-
suðlægari
að miklu
leyti upp hið kalda og stutta
sumar okkar.
fyrir sjerhverja þjóð hefir bað . gangur daglega en i
mikið gildi, að atvinnulífið sje ' löndum. Það bætir
fjölbreytt, svo að hinna breyti-
legu marltaðsskilyrða verði
ávalt notið á einhverjum svið-
um.
Efiir Lennan inngang skal jeg
snúa mjer að efni þessa erind-
is, að bera saman skilyrði til
landbúnaðarframleiðslu hjer á
landi og í nokkrum öðrum
löndum, er jeg hef gelað aflað
mjer slíkra upplýsinga frá.
Frá bendi náttúrufarsins er
það aðallega tvent, sem hefir
áhrif á framleiðslu landbúnað-
arafurða: Það er jarðvegur og
veðráttufar.
Jarðvegur.
ísienskur jarðvegur befir all-
mikið verið rannsakaðúr af út-
lendum og innlendum fræði-
möpmSm. t. d. Gi'úner,, Weiss,
Jakob Líndal o. fl. Við þær
rannsóknir hafa eflirfarandi
atnði komið í ljós:
1. Islenskur jarðvegur er fín-
gerður.
búskaparaðferðum sínum í sem
fyilstu samræmi við veðráitu-
far lands sins.
Uppskeran.
Einskonar samnefnari fyrir
nátlúruskilyi’ðin yfii'leitt er
uppskera af þeim iarðargróða,
sem hjer er ræktaður. Margir
munu fyrirfram vera þeirrar
skoðunar, að þar. þýði lítið að
jafna Isiandi við önnur lönd,
hjer muni uppskeran vera
minni en víðast annarsstaðar.
Jeg skal nú færa fram nokkrar
tcjlur um þelta efni eftir hag-
rkýrsium ýmissa ianda.
Fyrst nefni jeg uppskeru
heys. Hjer á landi er meðal-
uppskera af töðu talín um 37
hestburjðir af ha. í Bandaríkjun
um er uppskeran talin 28
hestb., í Slóra-Bretlandi um 26
hesíburðir, í Danmö-rku 38—55
hesiburðir. Meðaluppskera hjer
á landi virðist því vera furðu-
iega góo, en þýfið hefir hjer
ávalt verið Þrándur í Göíu við
heyskapinn. Það er miklu meira
hjer en víðast erlendis, og ber
brýna nauðsvn til að útrýma
því með öllu úr slægnalönd-
unum.
Hvað sneríir uppskei'u garð-
ávaxta mun mega telja að ís-
stofnar til, en ræktun þessa bú-
fjár er skemmra á veg komin
hjer en víða erlendis.
Rosinn má ekki ráúa.
íslenskir bændur búa sig oft
ekki sem skyldi undir það að
mæla misjöfnum sumrum, en
þeir eru smám saman að læra
það. Það er stundum dýr tími
Ílaííu sæfeir fram
London i gærkveldi.
Ilersveitir úr áttunda lieru-
uxn breska, sem berst á Italíu,
háf'náð á sitt vald eftir .harða
bardaga, eiði einu, sem er
milli Comachövatnsins og sjáv-
ar, nokkru fyrir norðan iiav-
enna. Var herlið sett á laudt
að baki l>jóðver.jnm og. 200,
þeirra teknir hondum, Varnir
.Þjóðverja voru ákaflega harð-
ar og sóknin mjög erfið. —-
Fregnir hafa borist um að1
eftirmaður Kesselrings við her
stjórn á Italíu sje Fedinghof
hershöfðingi, allkunnur í
Jjýska hernum, sjerfræðingur
í skriðdrekáhernaði. Hann bei:
ir barist á flestum vígstöðv-
um, var einu sinni varamaður
Models og er prússneskur að
ætt, ITann er ekki talinn naz-
isti. . ■— lteuter.
— Frá frændþjóðunum
Framhald af bls. 8
Norðmenn líta á þetta tiltæki
iand «je um eða ofán við með- Þjóðverja sem vott þess, hve mik-
allag. Meðal uppskera af kart-
öí'lum mun vera hjer náiægt
110—120 tunnum af ha. Hærri
uppskerutölur fást t. d. i Dan-
mörku, Noregi, Svíþjóð, Finn-
fvrir bóndann, þegar rignir dag iandi, Englandi og Þýskalandi,
efíir dag, hey hrekjast, vinna len iægri í Bandaríkjunum,
fer lil einskis og fóðurgildi þess, Canada, Rússlandi, Ásiralíu,
sem í garð er hirt, er aoeins Argentínu og fleiri löndum.
lítill hluti af því, sem er í góðu Kornrækt á víðast örðugt.
heyi. Svona er veðráttufarið uppdráttar hjer á landi. Á! reiðarnar. En með því eldsneyti
oft hjer á landi. Því verður Sámsstöðum fæst oft um 20 tn. komast þær erfiðlega leiðar sinn-
ekt:i breytt. En getur bóndinn bi’ggs af ha. Mun sú lala vera ar-
il örvænting hefir gripið þá.
★
Þjóðverjar halda áfram að
flytja herlið áleiðis til Þýska-
lands frá hafnarbæjum við Osló-
fjörð. En aliir flutningar með
járnbrautum landsins tefjast
mjög vegna þess, hve járnbraut-
irnar hafa verið skemdar, og
Vegna kolaleysis. Nú er ekki ann
að eldsneyti en viður fyrir eim-
ekki breytt búskaparháttum i náíægt meðallagi þar. Af 12
sínum og störfum á 'pann veg, löndum, sem jeg hef tölur fyr-
að þau verði í samræmi við ir, er uppskeran af byggi mest
veðráltuna, en ekki á móti í Danmörku, um 28 tn„ en
henni?
Á Ilvanneyri hefir um langt I af ha., en meðaltal fyrir þessi
Hinn kunni trúmálaleiðtogi
tallesbye hefir lengi 'verið í
fangabúðum Þióðverja að Grini.
,Nýlega hefir hann verið settur í
mmnst í Rússlandi, tæpar 9 tn. :fangaklefa einn sins liðs.
skeið \rerið nolað mikið af vot-
heyi, en mest hin síðustu ár. Á
s. 1. sumri settum við um 40%
\af öllum hevfeng í vothey. í
2. Efnageymslueðli hans er ‘ vetur gefum við öllum hross-
mikið, svo að hann geymir á- Éunum, öllu f'jenu, öllu geldneyti
burðarefnin vel.
eintómt volhey. Þessar skepn-
3. Súrstig háris ér nálægt pH'ur hafa ekki fengið þiirt strá
12 lönd er 15—16 tn- af ha,
Hýgg jeg, að sú uppskera muni
víða fást hjer á landi, ef menn
lærðu kornyrkju og legðu
stund á hana.
Ef litið^er á þessar tölulegu
staðreyndir um uppskeru ým-
issa landa, þá bera þær með
Skurðlæknir myrtur.
London: — Sjötugur skurð-
læknir var nýiega myrtur í
lækningastofu sinni nærri Liv-
erpool. Var hann einn þar, er
ráðist var á hym. Morðinginn
hefir verið handsamaður.