Morgunblaðið - 17.07.1945, Blaðsíða 6

6
MO RG UNBL A Ð IÐ
Þriðjudagur 17. júlí 1945

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.slj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræli 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Dulbúinn óttí
ÞAÐ ER GAMAN að lesa skrif Tímans um samtök
bænda. Bak við þessi skrif er bersýnilega einhver leynd-
ur ótti. Tíminn þykist vera því mjög hvetjandi, að
bændur efli sjettarsamtök sín. En jafnframt þarf hann
altaf að minna bændur á, að það sje engan veginn nóg
að efla hin ópólitísku samtök. Hitt sje meira um vert, að
bændur þjappi sjer saman í hinni pólitísku baráttu. Og
jafnan enda þessar hugleiðingar Tímans á því að minna
bændur á Framsó'knarflokkinn, sem sje þeirra flokkur!
Eru þessi skrif ekki lærdómsrík? í full 17 ár hafði
Framsóknarflokkurinn verið alls ráðandi í landbúnaðar-
málum þjóðarinnar. Altaf þóttist hann vera að vinna
fyrir bændur. En bændavinirnir í Framsókn voru ekki
fyrr komnir úr ráðherrastólunum, að aðalmálgagn flokks-
ins viðurkennir, að aðstaða bænda sje nú svo bágborin
í þjóðfjelaginu, að brýna nauðsyn beri til að efla og
styrkja samtök þeirra. Felst ekki í þessu þung ásökun
í garð forráðamanna Framsóknarflokksins, sem hafa
haft leiðsöguna í málum landbúnaðarins? Og getur Tím-
inn í alvöru vænst þess, að bændur hlýði nú því kalli
hans, að efla Framsóknarflokkinn, eftir þessa ömurlegu
niðurstöðu?
Einn af minni spámönnum Framsóknarflokksins virðist
lika sjá, að ráð Tímans gagni ekki. Þessi maður er Hall-
dór Kristjánsson, Kirkjubóli. Hann skrifar grein í Tím-
ann og bendir á annað úrræði, sem sje það, „að takmarka
áhrif höfuðborgarinnar á skipun löggjafarþingsins“, eða
m. ö. o. að krefjast þess að frambjóðendur sjeu búsettir
í kjördæmunum. Afleiðing þessa fyrirkomulags yrði sú
fyrir Framsóknarflokkinn, að helmingur núverandi þing-
manna flokksins yrði að víkja brott af Alþingi og þ. á. m.
allir aðalforingjarnir með tölu!
Ekki hefir ritstjóri Tímans látið í ljós skoðun sína á
þessu úrræði flokksbróður síns.
Hún var Framsóknar-
stjórn
[JíLwrji íLrijar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Vinsæll maður kveð-
ur landið.
VALDIMAR BJÖRNSSON sjó-
liðsformgi er á förum hjeðan af
landinu. Ef til vill verður hann
kominn til Ameríku þegar sum
ykkar Jesið þessar línur. •—■ Með
Valdimar hverfur af landinu vin
sælasti maður í hópi þeirra
manna, sem hingað hafa komið
í ófrið.rum. Maður, sem unnið
hefir meira gagn sínu föðurlandi
og frændþjóð sinni á íslandi en
nokkur annar einstaklingur. -—
Sambúð íslendinga og setuliðsins
hefði rft orðið með öðrum og leið
inlegri nætti, ef hans hefði ekki
notið 'hð sem milligöngumanns.
Hjálpsemi Valdimars við háa
sem lága þarf ekki að lýsa. Það
hefir verið sama hvort |>að var á
nótt á degi, að einhver þurfti að-
stoðar við. Valdimar hefir ávalt
verið tilbúinn að gera hverja bón.
Va’öimar hefir löngum haft á-
huga íyrir íslandi og íslensku
þjóðinni. Einu sinni var hann að
því spurður, hvort hann ljeki
ekki golf, eða spilaði bridge sjer
til dægrastyttingar. „Nei“, svar-
aði Valdimar. „Jeg má ekki vera
að því. I frístundum mínum safna
jeg íslenskum orðum“.
•
Besti landkynnirinn.
VALDIMAR kom hingað til
lands í fyrsta skipti snögga ferð
árið 1934. Er hann kom heim til
sín aftur varð hann besti land-
kynnir erlendis, sem hugsast get-
ur. Hann var eftirsóttur fyrirles
ari hjá fjelögum vestra og hann
þreyttist aldrei á að tala um ís-
land og íslendinga. Sá, er þetta
ritar, átti þess nýlega kost, að
gista Minniepolisborg, þar sem
Valdimar starfaði, sem ritstjóri
og fyrirlesari. Hann átti sömu
vinsældum að fagna þar sem
hjer. Það var sama við hvern tal
að var. „Þekkirðu Val Björns-
son?“ var fyrsta spurningin, sem
spurt var að“. „Fer hann ekki að
koma neim? Hvernig kann hann
við sig á íslandi? Góði, segðu
mjer einhverjar frjettir af Val“.
Það eru margir, gem sjá eftir
Valdimar þegar hann nú fer af
landi nurt. En við vinir hans get
um huggað okkur við, að hann
mun koma aftur í heimsókn til
íslands undireins og hann getur
því við komið og enníremur vit-
um við, að hvar, sem hann fer,
þar á íslenska þjóðin glæsilegan
málsvara.
Við óskum Valdimar gæfu og
gengis hvert sem hann fer og von
umst eítir að sjá hann sem allra
fyrst aftur.
•
Óþörf Matvæla-
skömtun.
FYRSTA stríðsráðstöfunin, er
gerð var hjer á landi haustið 1939
var, að fyrirskipuð var skömtun
á ýmsum nauðsynlegum matvæla
tegundum, sem við þurftum að
flytja inn. Þetta var viturleg og
sjálfsögð ráðstöfun á þeim tíma.
Það vissi enginn hvernig okkur
myndi takast að afla nauðsynja.
Við höfðum slæma reynslu’ frá
fyrri heimsstyrjöld og við vild-
um vera við öllu búin.
En það kom brátt í Ijós, að það
var mesti óþarfi, að skamta t.d.
kornvöru. Kaffi hefir ennfrem-
ur löngum verið nægjanlegt án
skömtunar og jafnvel svo, að
um tíma vorum við aflögufær í
þeim efnum og gátum miðlað ná-
granna okkar af kaffibirgðum
okkar.
Kornvöruskömmtunin hefir
eiginlega aldrei verið tekin al-
varlega. Fólk hefir getað gengið
í verslanir og brauðabúðir og það
hefir ekki verið tekið alvarlega,
þó „menn hafi gleymt skömtun-
armiðunum heima“. Framleidd-
ar hafa verið alskonar kökur,
sem ekki voru skömtunarskyld-
ar. Þegar loks var farið að
skamta smjörið fór sú skömtun
meira og minna í handaskolum
og þarf ekki að ræða frekar um
það. Sú eina vörutegund, sem
þurfti að skamta og þarf enn, er
sykur.
< •
Því ekki að afnema
kornvöruskömtun?
ÞAÐ vill oft verða ákaflega
hættuiegt, að setja hömlur á eitt
eða annað, ef ekki er framfylgt
út í ystu æsar öllum reglum.
Almenningur verður sljór fyrir
nauðsyn haftanna og reynir að
komast í kringum þau. — Þann-
ig er það að verða með mat-
vælaskömtunina hjer húna.
Kaupmenn segja mjer, að það
sje að verða æ algengara, að
fólk , gleymi skömtunarmiðun-
um.
Það væri sennilega heillaráð,
að afnema með öllu kornvöru-
skömtun hjer á landi og enn-
fremur kaffiskömtunina, ef það
skyldi koma í ljós, að hægt er að
útvega nægjanlegar birgðir af
kaffi.
Hinsvegar mun nauðsynlegt, að
halda við sykurskömtun, .og
þá er sjálfsagt að ganga ríkt eft-
ir að hver maður fái sinn skamt
og hvorki meira nje minna.
•
Á Þingvöllum.
ÞINGVELLIR eru enn einhver
vinsæíasti skemtistaður í ná-
grenni bæjarins. Fleiri bæjarbú-
ar leita þangað um helgar þeg-
ar vel viðrar, en á nokkurn einn
stað annan.
Það er því gleðilegt til þess að
vita, að aðbúnaður til að taka á
móti gestum hefir stórbatnað þar
undanfarin tvö sumur og virðist
stöðugt vera í framför. Veiting-
arnar og aðbúnaður allur í Val-
höll er til fyrirmyndar. — Hefir
þeim mönnum, sem tekið hafa
að sjer veitinga og gistihúsrekst-
ur í Valhöll, tekist að gera stað-
inn, að einu besta og skemmtileg
asta gisti- og veitingahúsi lands-
ins. Nú er ekki þar með sagt, að
alt sje fullkomið í Valhöll. Húsa
kynni eru þannig, að Valhöll
verður aldrei fyrsta flokks gisti-
hús. En það hefir verið gert það,
sem hægt er og það sýnir meðal
annars, að víðar gæti aðbúnaður
og framkoma við gesti verið betri
en hún nú er. Forstjórinn, sem
stjórnar Valhöll í sumar, Gunn-
iaugur Ólafsson, fyrrverandi
bryti, er smekkmaður, sem kann
sitt fag. Við þurfum á fleiri slík
um mónnum að halda í veitingá-
og gistihúsfagið.
Rusl.
LEIÐINLEGT er að sjá papp-
írsrusl, tómar fölskur og kassa-
ræfla hjer og þar í Þingvalla-
landi. Það er ekkert verk, að
bæta úr þessu. Tveir unglingar
gætu hreinsað til á einurn degi.
Það þarf ekki annað en framtak-
ið til að láta gera verkið. — Því
fyrr því betra.
Á FUNDINUM á Blönduósi 8. þ. m. talaði Björn Páls-
son oddviti á Ytri-Löngumýri í 10 mínútur. Hann er
einhver greindasti maður Framsóknarflokksins í Húna-
vatnssýslu og þó víðar sje leitað, enda gaf hann betri
skýringu á því en allir hinir, hvers vegna Framsóknar-
menn eru utan við stjórnarsamvinnu.
Honum fókust m. a. orð á þessa leið:
„Utanþingsstjórnin var sett að tilhlutun kommúnista
og Framsóknarmanna, en kommúnistar sviku hana fljót-
lega, af því hún hallaði sjer að Framsóknarflokknum.
Hún var Framsóknarstjórn“.
Þetta er fullkomnasta skýringin, sem komið hefir á
öllum fundunum á framkomu Framsóknarmanna síðustu
tvö árin.
Hvað áttu Framsóknarmenn að gera við samvinnu við
aðra flokka, þegar þeir höfðu einlita Framsóknarstjórn?
Var það nokkur furða þó þeir reyndu að spilla samn-
ingum milli flokka? Var það nokkur furða þó að þeir
vildu halda dauðahaldi í dr. Björn Þórðarsonar í sæti
forsætisráðherra í samvinnustjórn?
Vissulega er ekkert af þessu uodarlegt, þegar miðað
er við hugsunarhátt Tímamanna. Hinn greindi bóndi,
Björn Pálsson, hefir skilið rjett hjartaslögin í þeim flokki,
sem hann er nýkominn í.
Hitt er annað mál, hvort þetta, sem Björn bóndi á Ytri-
Löngumýri sagði á Blönduósfundinum, hefir mátt segj-
ast af flokksmanni. Vafalaust átti að halda þessu leyndu
og þræta fyrir raunveruleikann, alveg eins og
hefir gert.
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI
Fundur hinna þriggja stóru
FUNDUR hinna þriggja stóru
er nú að hefjast í höll einni
í námunda við Berlín. Þar mæt
ast Harry S. Truman forseti
Bandaríkjanna, Winston Churc
hill forsætisráðherra Breta og
Josef Stalin generalissimo
Rússaveldis. Með eftirvæntingu
bíður allur heimurinn eftir
fregnum af þessum merkilega
fundi, því árangur hans getur
orðið mannkyninu örlagarík-
ari en alt, sem á undan er geng-
ið, Á þessum fundi veltur hvort
stórveldin geta komið sjer sam
an um framtíðarskipulag Þýska
lands og fundurinn verður próf
steinninn á það, hvort banda-
mönnum tekst að „vinna frið-
inn“ í sameiningu,
★
Tveir fundarmanna, Churchill
og Stalin, hafa áður hittst. Þeir
þekkjn hvor annan og skoð-
anir hvors annars. Þriðji mað-
urinn mætir nú í fyrsta sinn
á fundi hinna þriggja stóru og
í fyrsta sinn á ráðsteínu, þar
sem rædd eru mál, er varða
allan heiminn. Truman forseti
er ennþá óskrifað blað. En í
Bandaríkjunum gera menn sjer
miklar vonir um hinn nýja for-
seta sinn, því hann þykir hafa
sýnt þann stutta tíma, sem
hann hefir setið við völd, að
hann viti hvað hann vill og hafi
ákveðna skoðun og stefnu í ut-
anríkismálum.
★
Vandamálin eru mörg, sem
ræða þarf á fundinum i Berlín.
Mesta vandamálið er, hvernig-
fara á með þýsku þjóðina. Rúss
ar virðast þegar hafa tekið aðra
stefnu í þeim málum en Bretar
og Bandaríkjamenn. Rússar
hafa tekið þá stefhu, að leyfa
hermönnum sinum að sýna þýsk
um borgurum vináttumerki,
umgangast þá og skemta sjer
með þeim. Fram að þessu hafa
hinsvegar Bretar og Banda-
ríkjamenn ekki leyft hermönn
um sínum að eiga vingott við
Þjóðverja, en hafa þó neyðst til
að ljetta af því banni allveru-
lega síðustu vikurnar. I þeim
hluta Þýskalands, sem el á
valdi Rússa, hafa vinsti'i flokk-
arnir, kommúnistar og jafn-
aðarmenn, fengið að gefa út
blöð undir eftirliti Rússa. Hjá
Bretum og Bandaríkjamönnum
hefir það ekki verið leyft.
★
Fundur hinna þriggja stóru
verður ekki friðarráðstefna i
orðsins fylstu merkingu. Þeir
munu ekki ákveða endanlega
landamæri Þýskalands, eða ann
ara landa í álfunni. En þeir
munu reyna að koma sjer sam-
an um aðalstefnuna á friðar-
ráðstefnunni, og þess vegna er
þessi fundur jafnmerkilegur, ef
ekki merkilegri en sjálf friðar-
ráðstefnan.
m