Morgunblaðið - 08.08.1945, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAPIÐ
Miðvikudagur 8. ágúst 1943

y
%

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: Ivar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.

Verðlagning
búnaðarvara
ÞESSA dagana sitja á ráðstefnu ýmsir aðiljar og ræða
um verðlag landbúnaðarafurða á komandi hausti. Bún-
aðarþing hefir verið kvatt saman til aukafundar, til þess
að ræða þessi mál. Kom það saman í gær og mun sitja
fram eftir vikunni.
Landbúnaðarráðherra hefir nýlega skrifað Búnaðarfje-
lagi íslands og Alþýðusambandinu, þar sem ráðherrann
tilkynti þessum aðiljum, að ríkisstjórnin hafi frestað á-
kvörðun um tilhögun á verðlagningu búnaðarvara, þar til
búnaðarþing hefir fengið tækifseri til að fjalla um málið.
En þessir aðiljar, Búnaðarfjelagið og Alþýðusambandið
hafa að undanförnu verið að reyna að komast að sam-
komulagi um verðlagningu landbúnaðarafurða. Ráðherra
leggur í brjefi sínu áherslu á, að ef um slíkt samkomulag
gæti verið að ræða, þá yrði því komið á fyrir 15. þ. m.,
því að lengur geti ríkisstjórnin ekki beðið með að taka
ákvarðanir.
Ekki er nema gott eitt við því að segja, að reynt sje að
ná samkomulagi í þessu viðkvæma deilumáli. Og áreið-
anlega væri það hið mesta happ fyrir þjóðfjelagið í heild,
ef takast mætti að ná slíku samkomulagi, enda væri þann-
ig um hnútana búið, að aðgengilegt væri fyrir ríkisstjórn
og Alþingi.
★
Eins og nú er ástatt í okkar þjóðfjelagi, er verðlagning
búnaðarvara eitt erfiðasta og vandasamasta málið, sem
ríkisstjórnin á við að glíma. Orsökin er sú, að ríkissjóður
hefir verið flæktur inn í þessi mál svo hatramlega, að til
stórvandræða horfir.
Svo sem kunnugt er, hækkaði verð landbúnaðarvara
mjög mikið eftir samkomulagið, sem gert var 1943, í sex-
manna nefndinni margumræddu. Þessi mikla verðhsekk-
un kom ýmsum á óvart. En þeir, sem þessum málum voru
kunnugastir, sáu fyrir, að þessi yrði niðurstaðan.
Samkomulag sex-manna nefndarinnar var raunveru-
lega sama og lög, þ. e. a/s., bændur voru í sínum fulla
rjetti að verðleggja sína vöru í samræmi við samkomu-
lagið.
En þegar Alþingi sá fram á hina gífurlegu verðhækkun,
sem varð á neysluvörunum, leyst því ekki á blikuna. Af-
leiðingin hlaut óhjákvæmilega að verða.stórfeld hækkun
vísitölunnar. Alþingi þorði ekki að horfast í augu við
þessar afleiðingar. Og þá var gripið til þess óheillaráðs,
að verja stórfje úr ríkissjóðf til þess að „greiða niður”
verðið og forðast á þann hátt hækkun vísitölunnar. En
þetta hefir komið harkalega niður á ríkissjóði, þar sem
verja hefir þurft um og yfir 20 miljónum króna á ári í
niðurgreiðslurnar, ásamt uppbætur á útflutningsvöruna.
★
Öllum er ljóst, að þessi leið verður ekki farin til lengd-
ar. Þetta var síðasta landsfundi Sjálfstæðisflokksins ljóst,
en hann gerði svofelda ályktun í málinu:
„Fundurinn telur, að Alþingi hafi leiðst inn á mjög
varhugaverða braut með niðurgreiðslum landbúnaðar-
afurða, er kosta ríkissjóðinn tugi miljóna króína, enda
hafa bæði neytendur og bændur andmælt þeirri skipan.
Lög um þetta efni falla úr gildi á næsta hausti. Á hinn
bóginn eru enn hvorki fyrir hendi nauðsyníegar upplýs-
ingar um markaðshorfur erlendis nje fjárhagsafkomu og
annað, er mestu máli skiftir.
Landsfundurinn skorar því á þingflokk Sjálfstæðis-
manna að bera fram, að fengnum nauðsynlegum upplýs-
ingum tillögur um lausn málsins, er byggist á því, að sjá
hag bænda sem best. borgið, enda verði að því keppt að
koma verðlagningu landbúnaðarvara í hendur framleið-
enda”.
Óskaridi Vóerr, að ríkisstjóm og þeir aðiljar, sem um
þessi mál fjalla, bæru gæfu til að leysa þau þannig, að
aliir geti vel við unað. • .
\Jiluerji ólnpar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
i
Vantar vegvísa.
UNDARLEGIR- menn sumir
vegavinnuverkstjórar. Þeim virð
ist vera meinilla við vegvísa. —
Það er hrein- undantekning, ef
slíkt sjest þar sem verið er að
leggja vegi, eða gera við gamla.
Sumstaðar eru settar nokkrar
steinvölur á vegamót og þær eiga
að gefa vegfarendum til kynna,
að ekki sje öruggt, að aka þá
leið.
Þetta er betra en ekki neitt og
kemur stundum að notum. — En
oftar er það svo, að menn verða
að finna á Sjer hvort nýr vegar-
kafli, sem virðist vera nýlokið
við er fær, eða ófær. Þurfa ókunn
ir menn, að hafa sjestaka spá-
dómsgáfu, sem fæstum er gefið,
til að komast að raun um til
hvorrar handar ekið skal.
Á Kerlingarskarði.
Á KERLINGARSKARÐI á
Snæfellsnesi er nú senn lokið
nj>jum og ágætum vegi. Er aðeins
smáspotti eftir ógerður. — En
þannig hagar til, þegar ekið er
vestur, að kafli af hinum nýja
vegi, er fullgerður og hefir verið
ekið talsvert eftir veginum. Það
sjest á hjólförunum. Ókunnir
menn, sem koma þarna að hljóta
að álykia, að óhætt sje að aka eft
ir hinum nýja vegi, en þeir kom
ast að því eftir stuttan akstur,
að vegurinn er alls ekki fullgerð
ur og verða að snúa aftur. — Er
af þessu talsverð töf.
Það hefði ekki kostað mikið,
að setja spýturæfil, eða einhvers
konar bendingu á vegamótum um
að vegurinn sje ófær. Það hefði
ekki þurft að vera mikil fyrir-
höfn. Það væri meira að segja
hægt að nota sömu spjöldin ár
eft.ir ár, ef vel væri með þau far-
ið.
•
Næturgreiði.
FYRIR nokkrum dögum sagði
jeg smásögu um verð á gistingu
norður á Akureyri. Nú hefir J. Ó.
P. sent mjer eftirfarandi í því
sambandi:
Herra Víkverji!
í dálkum yðar 31. júlí er sögð
saga af hjónum, sem eiga að hafa
orðið fyrir okri á gistingu í húsi
einu á Akureyri. Mjer er per-
sónulega kunnugt um, hvað gist
ing er venjulega seld í einkahús-
um, sem gistihús bæjarins út-
vega ferðamönnum gistingu í,
þegar þau eru sjálf yfirfull, en
það er kr. 10.00 fyrir rúmið, ef
fleiri en einn sofa í sama her-
bergi. Oft dvelja gestirnir aðeins
eina nótt, og ef menn vilja kynna
sjer, hvað þvottahús taka fyrir
að þvo af einu rúmi og hand-
klæði með, geta þeir sjálfir sjeð,
hvert „okur“ er þar um að ræða.
Hinsvegar tel jeg ekki ástæðu til
að vjefengja sögu yðar, en þar er
auðsjáanlega um undantekningu
að ræða. Svipaðir sögu hefi jeg
heyrt úr Reykjavík, en þar kost
aði rúmið 50 kr., að sögn. Engum
Akureyringi myndi þó detta í
hug að dæma Reykvíkinga yfir-
leitt okrara vegna þess.
Hvað „morgunkaffinu“ viðvík-
ur, skal það tekið fram, að ekki
er venja að færa ferðafólki morg
unkaffi í rúmið, nema þess hafi
verið óskað.
Ef ferðafólk verður fyrir okri
á gistingu, ætti það að kæra fyr-
ir því gistihúsi, sem vísað hefir
þvi heim til okraranna, áður en
það hleypur í blöðin til að koma
„okrara“-stimpli á heila bæi.
J. Ó. P.
Ofnæmi.
ÞAÐ ER fallega gert af J. Ó. P.
að skrifa þenna stubb, því það
er auðsjeð á brjefinu, að honum
leiðipt þetta atvik fyrir hönd Ak-
ureyringa. En það er þó alveg ó-
þarfa ofnæmi hjá honum að taka
þetta svona óstint upp.
Ennfremur vil jeg benda hon-
um á, að hann má ekki gera
mjer þann óleik, að reyna að
læða því inn hjá fólki, að jeg hafi
kallað Akureyringa okrara í
heild, eða reynt að koma okrara-
stimpli á heila bæi. Jeg sagði að-
eins frá einu dæmi um okur fyr-
ir gistingu og sú saga er sönn.
Það vildi þannig til að sagan gerð
ist á Akureyri. Við því var ekk-
ert að gera, því'miður.
•
Brjef frá sumargesti.
FRÁ sumargesti hefi jeg fengið
eftirfarandi orðsendingu:
Viltu Víkverji sæll skjóta þessu
inn í dálka þína:
Þegar gestir á Laugarvatni
frjettu af útásetningargrein í
Vísi um daginn um fæðið þar 1
sumar, voru þeir sammála um,
| að þar væri yfir engu að kvarta.
, Fæðið er þar ágætt og selt við
j verði, sem verðlagsnefnd hefir á-
’ kveðið, að meðtöldu þjónustu-
gjaJdi.
Aðsókn hefir verið þar svo
mikil í sumar, að suma dagana
hefir þurft að framreiða þar mat
fyrir 200 manns.
Enginn kippir sjer upp við það,
þó innan um allan þann fjölda
| hafi verið ein og ein manneskja
! sem er svo útásetningarsöm, að
j hún hefir ánægju af að telja sjer
ekkert nægilega gott, ekki síst
þegar færi gefst á að koma órök-
studdym aðfinnslum sínum á
prent, án þess að segja til nafns
síns, nema að hálfu leyti.
Vísir hefir farið eftir þeirri
gullvægu reglu, að hafa það held
ur er sannara reynist, og hefir
birt leiðrjettingar við grein hinn
ar óánægðu konu.
Slæm hom.
LOKS skulum við snúa okkur
að umferðarmálunum. Það er
mjög í tísku að ræða þau um
þessar mundir, enda virðist
margt ábótavant í þeim efnum.
Allir hafa einhverja úrlausn og
vilja gera bót, en seint verða
menn sammála í þessu frekar en
öðru.
Seltirningur skrifar mjer t. d.
um húshornið, sem skagar út í
Vesturgötuna, beint á móti Geirs
búð. Gamla Zoega-húsið, eða
hluti af því byrgir algjörlega alt
útsýni, þannig, að þegar komið
er að beygjunni, sem er á Vest-
urgötunni við Geirsbúð, er ó-
mögulegt, að sjá hvort' einhver
kemur á móti, hvort sem það er
vestan að eða austanað..
Brjefritari telur, að varla geti
það verið svo ýkja kostnaðar-
samt, að taka hornið af húsinu,
sem byrgir útsýnið og það þurfi
ekki að minnka nema sáralítið.
En þetta sje alveg nauðsynlegt,
því hornið sje stórhættulegt. •—
Vegfarendur og þeir, sem kunn-
ugir eru á þessum slóðum vita,
að Seltirningurinn hefir alveg
rjett fyrir sjer.
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI
BRESKA blaðið Manchester
Guardian gerir rjettarhöld Rússa
yfir Pólverjunum í Moskva ný-
lega að umtalsefni. Fer hjer á
eftir umsögn blaðsins:
„Það mun rjettlátt að segja, að
öll hin miklu rússnesku rjettar
höld hafi haft pólitískan tilgang.
Rjettarhöldin yfir Troskyistun-
um áttu að sanna það að Rússar,
sem fylgdu skýringum Trotskys
á kennisetningum Marxista,
væru í raun rjettri einnig óvinir
Sovjetríkjanna. Rjettarhöldin
yfir bresku og þýsku verkfræð-
ingunum áttu að sanna það, að
útendingar. værlu hættUlágir ör-
yggi kommúnistaríkisins. Þannig
áttu einnig rjettarhöld þau,: sem
fyrir skemmstu stóðu í Móskva
yfir pólsku leiðtogunum, að gefa
viss atriði í skyn. Og það var það:
að allir Pólverjar, sem hlýddu
skipunum stjórnarinnar pólsku
í London, og sem börðust með
heimahernum, væru í rauninni
hversu hraustlega sem þeir
hofðú barist gegn Þjóðverjym,
einnig fjandmenn Sovjetrikánna,
sem rúSshésk yfirvöld gætu þess
vegna ekki treyst. En þar sem
fyrri í-jettarhöld áttu að auka
lotningu Sbvjetþjóðanna, er ljóst,
að þessi rjettarhöld voru háð með
það fyrir augum að bandamenn
Rússa, sjerstaklega Bretar, tækju
eftir þeim.
í rauninni sögðu rjettarhöldin
þetta: „Nú skulum við sýna ykk-
ur, hversvegna við neitum að
viðurkenna stjórn Pólverja í
London, og hversvegna við vilj-
um helst als ekki taka við nein
um af fulltrúum ykkar erlendis
frá. Ef þið trúið okkur ekki, þá
gefið gaum að þessum rjettar-
höldurn".
Það er einnig Ijóst, að Rúss-
um fannst þeir hafa látið nógu
skýrt í ljós,; það sem þeir ætluðu
sjer, svo þéir gátu leyft sjer að
vera vægir 4 dómum sínum í mál
inu sjálfu. Viðurlögin voru ekki
þung, að minnstakosti ekki á
rússneskan maílikvarða. — Þrír
af hinum ákærðu voru sýknaðir.
Eins og ákærandinn sagði: „Þess
ir, menn. eru ekki lengur hættu-
legir Sovjetríkjunum“. En það
sem Rússana langar nú mest til
afbvita er þetta: Hafa rjettarhöld
þessi' éannfært Vesturveldin?
• Hvað sem maður hugsar sjer
um gang málaferla í Rússlandi,
og um hinn eftirtektarverða og
því nær stöðuga ákafa hinna á-
kærðu í að játa sekt sína, þá er
erfitt að lesa málsskjölin án þess
að komast að þeirri niðurstöðu,
að sannleiksgrundvöllur hafi
verið fyrir ákærum Rússa. Eftir
því, sem menn þessir sjálfir ját-
uðu, litu þeir á Sovjetríkin sem
fjandsamlegt ríki, og voru reiðu
búmr, ef tækifæri bauðst að vera
með baktjaldamakk og jafnvel
rísa gegn þeim í verki. Nú er það
augljóst að slíkt er eins og sak
ir standa, hreinasta flónska, og
má ekki líðast, hvorki af Rúss-
um nje bandamönnum þeirra. En
á hinn bóginn er ekki hægt að
furða sig svo mjög á þessari af-
stöðu. Því að öllu athuguðu, þótt
það sje alls ekki á nokkurn hátt
sök annars aðilans, þá er ekki
hægt að segja, að Rússar hafi
farið sjerlega vel með Pólverja.
Jafnvel þótt piaður gleymi því,
sem lengra er umliðið, (sem eng-
inn PolVerji ge’túr, -frekar en ír-
arnir) þá er það samt stað-
*; Framhald á 8. slðu.