Morgunblaðið - 24.08.1945, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagu 24. ágúst 1945

ecj, er
JÓNATAN SCRIVENER
JJ^tir (JíauJe ^JJou^hton
Irf\ý ^ramhatclóiacfa at byrj
a
^4 ist me Í fr á by rj
u n
'MW
|HSKÍ®»MJÍ>tó®5ílí)áí
Stríðsherrann á Mars
2>,
>re ii (j/aóaffa
Eftir Edgar Rice Burroughs.
7.
Nú sá jeg líka aftur þann sem jeg var að elta, og sá
hann vel. Jeg átti ekki hið minsta erfitt með að fylgjast
með honum, þar sem mikið var af fosfór í klettunum yfir
höfðinu á mjer, og lýsti hann upp hellinn.
-Þetta var fyrsta ferð mín eftir ánni Iss, og það sem
jeg sá í hellum þeim, sem hún rennur um, mun ætíð
lifa í minningu minni.
En þótt það væri hryllilegt, getur það ekki hafa verið
neitt svipað því, sem þar var áður en Tars Tarkas, hinn
græni stríðsmaður, Xodar, hinn svarti aðalsmaður og jeg,
höfðum varpað ljósi sannleikans á þær ástæður, sem
ríktu í trúarefnum Marsbúa, og stöðvað allar þær miljón-
ir, sem lögðu af fúsum vilja upp í hina síðustu pílagríms-
ferð, sem þeir trúðu að myndi enda í hamingju grænna
dala, ást og fegurð.
Og jafnvel nú voru eyjar þær, sem í ánni voru, þaktar
af mannabeinum og hálfjetnum líkaleifum þeirra, sem
vegna ótta eða vegna þess, að þeir fóru að koma auga
á sannleikann, höfðu staðnæmst rjett þegar ferð þeirra
var að enda.
í hinni viðurstyggilegu óþefjan á þessum hryllilegu
beinaeyjum, flugust skinhoraðir brjálæðingar á um leif-
arnar af skrokkum hinna, en á hinum eyjunum, þar sem
ekkert var nema gjörnöguð beinin, varð jeg vottur að því,
að þeir sem þar lifðu eftir, börðust upp á líf og dauða,
aðeins til þess að afla sjer fæðu hver af annars holdi, eða
reyndu að draga til sín líkin, sem flutu niðureftir straumn-
um.
Thurid veitti öllu þessu ekki hina minstu athygli,- þótt
þessar vesælu verur væru við og við að æpa á hann og
rjetta út eftir honum hendurnar, — hann virtist því vera
vel kunnur ölJum þessum ástæðum, og ósköpunum sem
hann sá alt umhverfis sig. Hann hjelt áfram upp ána
um langan veg, máske eina tvo kílómetra, og þá reri
hann yfir að vinstri bakkanum og dró bát sinn upp á lága
klettasillu, aðeins lítið eitt hærri en vatnsborðið.
Jeg þorði ekki að fara yfir ána á eftir honum, því hann
hlyti að hafa sjeð mig. í stað þess stöðvaði jeg bát minn
við klett, sem varpaði dimmum skugga. Þaðan gat jeg
haft augun á Thurid, án þess að eiga á hættu, að hann
sæi mig.
6. dagur
,,Þau eru fleiri en mann grun
ar. Það eru þrjú svefnherbergi,
tvær stofur og svo bókaher-
befgið“.
„Jæja. — Nei, jeg hefi vitan-
lega ekkert að gera með svo
mörg herbergi. — En meðal
annara orða — hvað heitið
þjer?“
„Matthews, herra“.
„Skildi hr. Scrivener eftir
nokkur boð til mín?“
„Það er brjef til yðar inni í
bókaherberginu, herra“.
„Jæja. Það er þá ef til vill
best að jeg líti á herbergi
mín“.
„Já, herra“.
Við fylgdumst að eftir breið-
um gangi. Hún sagði, að bóka-
herbergið væri fyrir endanum
á ganginum. Tvö herbergi, við
hliðina á því, höfðu verið út-
búin handa mjer: svefnherbergi
og dagstofa. Stofan var stór og
bæði herbergin voru búin glæsi
" legum húsgögnum. Jeg hafði
aldrei á ævj. minni dvalið í svo
glæsilegum húsakynnum fyrr.
Hver smáhlutur þar inni bar
vott um auð og djúprætta sið-
fágun. Þögnin þarna var svo
djúp, að manni fanst það nálg-
ast helgispjöll að þurfa að tala.
Á meðan jeg stóð þarna, og
virti fyrir mjer húsgögnin,
fanst mjer, að þetta hlyti alt
að vera draumur — innan
stundar myndi jeg vakna og
skunda af stað til vinnu minn-
ar hjá Petersham.
„Hr. Scrivener bað mig að
segja yður, herra, að ef ein-
hverjar af ákvörðunum hans
brytu í bága við óskir yðar, þá
skylduð þjer um fram alt
breyta þeim eftir yðar geð-
þótta“.
„Þetta er alt eins og best
verður á kosið. Jeg er viss um,
að mjer líður prýðilega hjer“.
Eftir stutta þögn sagði hún:
„Það var venja hr. Scriven-
ers, herra, að láta mig vita að
morgunverði loknum, hvort
hann myndi snæða miðdegis-
verð og kvöldverð heima, og
hann stakk upp á því, að þjer
mynduð ef til vill vilja gera
það líka“.
„Já — það er sjálfsagt“, svar-
aði jeg. „Hvenær fór hr. Scri-
vener frá Lundúnum?" spurði
jeg því næst.
„Fyrir viku síðan, herra“.
„Og þjer hafið enga hug-
mynd um, hvenær hann muni
væntanlegur hingað aftur?“
„Nei, herra“.
Jeg leit á hana, en svipur
hennar ljóstraði engu upp. Jeg
gerði ráð fyrir, að hún liti svo
á, að Scrivener væri það hátt
yfir hana hafinn, að það myndi
ósvífni af hennaf.hálfu að for-
vitnast um hagi hans. Það var
bersýnilegt, að hún myndi ekki
á neinn hátt hjálpa til þess að
lyfta þeirri hulu, er hvíldi yfir
Scrivener.
„Mynduð þjer vilja sjá bóka-
herbergið, herra?“
Hún opnaði dyrnar, sem voru
fyrir endanum á ganginum, og
jeg gekk inn. Jeg nam staðar
rjett fyrir innan dyrnar, og gat
rjett með naumindum komið í
veg fyrir, að jeg ræki upp
undrunaróp. Jeg hafði aldrei
sjeð svona athyglisvert her-
bergi. Traustar bókahillur
þöktu veggina frá lofti niður
í gólf, og það var ekki hægt
að hugsa sjer hin fögru hús-
gögn í öðru umhverfi. Mjúkar,
þykkar, persneskar ábreiður
voru á gólfinu. En það var frem
ur andrúmsloftið en húsgögnin
á herberginu, sem hreif mig.
Það var þrungið persónuleika
eigandans. Það beið þess, að
hann kæmi aftur. Það gerði að
verkum, að maður hafði á til-
finningunni, að maður væri
þarna óboðinn og óvelkominn
gestur. ,Það eru aðeins þeir mátt
ugu, er þannig geta markað
dauða hluti persónuleika sín-
um, og þetta bókaherbergi bar
þögult en glögt vitni um at-
gjörfi húsbóndans. Herbergið
var listaverk og á einu andar-
taki sagði það mjer meira um
Scrivener en Winkworth og
Matthews höfðu gert. Það sagði
meira og það vissijneira.
Geislar síðdegissólarinnar
fyltu herbergið mjúkri birtu —
gældu við fegurð þess — Ijeku
sjer í litauðgi þess. Jeg stóð
hreyfingarlaus. Eina ,hljóðið,
sem heyrðist, var lágt snarkið
í arineldinum.
„Viljið þjer fá teið hingað
inn, herra?“
»Já — eftir svona tíu mín-
útur“, Svaraði jeg.
Jeg fór inn í svefnherbergið
og hafði fataskiíti. Jeg kom
aftur inn í bókaherbergið í
sama mund og Matthews kom
þangað með teið.
— Á meðan jeg drakk teið,
fór jeg í huganum yfir samtal
mitt bæði við Winkworth og
Matthews. Jeg reyndi að muna
hvert orð, er okkur hafði farið
á milli. Voru þau litlu fróWi
um Scrivener en jeg — eða
reyndu þau af ásettu ráði að
dylja mig einhvers um hann?
Jeg fann, að svarið við spurn-
ingu þessari hafði talsvert
mikla þýðingu, en því lengur
sem jeg hugsaði um samræður
mínar við þau, því sannfærðari
varð jeg um, a'ð Winkworth
Ijetist vita meira en hann í raun
‘rjettri vissi, þar sem Matthews
aftur á móti gerði enga tilraun
til þess að fa'ra í launkofa með
fáfræði sína. — Það var eitt,
sem jeg var viss um, og fjekk
mjer nokkurar forvitni: hvor-
ugt þeirra virtist undrandi yf-
ir því, þótt Scrivener hefði
ákveðið, að ráða bráðókunnug-
an mann í þjónustu sína. —
Winkworthrhafði sagt, að hann
væri einkennilegur. Leit hann
svo á, að ráðning mín væri að-
eins enn eitt dæmið um kenjar
húsbónda síns?
Eða var skýringin alt önnur?
Var jeg nauðsynlegur, til þess
að Scrivener gæti hrundið í
framkvæmd einhverju sam-
særi? Var jeg þvældur í glæpa-
starfsemi, þar sem hægt var
að nota mig í einhverju augna-
miði — sem jeg gat ekki einu
sinni gért mjer í hugarlund,
hvert væri? Jeg .vissi vitanlega,
að loforð um auðgrædda pen-
inga var agnið, sem nýliðar
voru gintir með út á þá braut.
Yfirborðið, sem Scrivener sýndi
heiminum, var að vísu lýta-
laust — en sú staðreynd hafði
enga þýðingu. Það er enginn,
sem trúir á heiðarleik á vorum
dögum — en flestir — og þá
einkum og sjer í lagi glæpa-
menn — gæta þess vandlega,
að koma fyrir almenningssjón-
ir sem óvjefengjanlega heiðar-
legir og virðingarverðir menn.
En útlitið blekkir mig ekki, og
ástæðan til þess er veigamikil.
Jeg hefi litla reynslu, í þeirri
merkingu, sem menn leggja al-
ment í það orð: jeg hefi ferðast
mjög lítið og jeg hefi ekki kynst
mörgu fólki. En jeg hefi lifað
í einstæðingsskap árum saman,
og það er reynsla, sem þeir
einir öðlast, er hafa verið ein-
mana. Á þessum árum neydd-
ist jeg til þess að læra talsvert
um sjálfan mig, og sú þekkihg
kefndi mjer, hvers jeg ætti að
leita hjá öðrum. Ef þú hefir
komið á bak við tjöldin í leik-
húsi, getur þú aldrei framar
látið blekkjast af því, sem fram
fer á leiksviðinu, eins og sá,
sem ætíð hefir verið í hópi
áhorfenda. Það má í raun rjettri
segja, að jeg hafi komið á bak
við tjöldin, og þess vegna læt
jeg ekki útlitið blekkja mig
framar. Yfirborð það, sem fólk
sýnir heiminum, gefur oftast
aðeins til kynna, hvað það vill,
að aðrir haldi um sig.
Hvað vildi Scrivener, að jeg
hjeldi um sig? Sennilega að
hann væri einkennilegur og
sjervitur mannvinur. Venju-
legur maður ræður ekki til sín
ókunnugan mann fyrir einka-
ritara — mann, sem hann hefir
aldrei sjeð — greiðir honum
höftingleg laun og læíur hann
búa á heimili sínu. Það var eitt-
hvað dularfult við þetta alt
i saman og jeg fastrjeð að vera
á verði — reyna eftir megni að
finna einhverja lausn gátunn-
ar. Jég iðraðist þess ekki, að
vera hingað kominn. Jeg þurfti
ekki að hugsa um neinn — taka
tillit til neins. Jeg átti von á
að komast í æfintýri, og það.
var vissulega tilhlökkunarefni.
— Ekki vildi jeg vera seinni
maður ekkju.
— Það er þó skömminni til
skárra en að vera fyrri mað-
urinn hennar.
ir
Gyðingurinn var að taka lán
af bróður sínum með 9% vöxt-
um.
— Ja, jeg ætla nú svo sem
ekki að vera neitt að kvarta,
en ekki veit jeg hvað hann
pabbi okkar myndi segja, ef
hann vissi að minn eigin bróð-'
urinn er að okra svona á mjer.
— Blessaður vertu rólegur.
Þaðan sem hann er, lítur þetta
út eins og 6%.
★
— Meiddirðu þig í fallinu?
— Nei, ekki í fallinu, en þeg
ar jeg kom niður á jörðina, þá
braut jeg báðar lappirnar á
mjer.
★
Þetta gerðist í Skotlandi.
— Hvaða uppistand var
þetta þarna fyrir framan bíóið?
— Tveir hálfbræður voru að
reyna að komast inn á sama
miðann.
Tveir Englendingar sátu sam
an í klúbbnum, báðir niður-
sokknir í Times. Loks leit annar
upp úr blaðinu.og sagði:
— Það er sorglegt að heyra
um konuna þína, gamli.
— Ha, hvað segirðu? feagði
hinn og leit nú upp úr sínu
blaði.
— Jeg var að segja, að það
væri sorglegt að heyra um
konuna þína, þeir voru að grafa
hana í gær.
— Já, sagði hinn, og bjó síg
til að fara að lesa aftur. Síðan
bætti hann við eftir nokkra um
hugsun: — Sjáðu, þeir urðu að
gera það. Dauð.
Maður nokkur strengdi þess
heit að ganga í 6 mánaða vín-
bindindi. Skömmu síðar hittu
vinir hans hann dauðadrukk-
inn úti á götu.
— Hvað er þetta maður,
varst þú ékki kominn í bind-
indi?
— Hik, jú, en jeg tek þáð
bara ekki alt í einu lagi.