Morgunblaðið - 19.12.1945, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 19. des. 1945.

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og aígreiðsla,
Austurstraeti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Kapphlaup þingmanna
ÞAÐ HEFIR ORÐIÐ samkomulag innan ríkisstjórnar-
innar og milli stuðningsflokka stjórnarinnar á Alþingi,
að fresta störfum þingsins, sem nú situr. Einnig hefir
orðið samkamulag um að færa samkomudag reglulegs
Alþingis 1946 fram á haustið, ákveða hann 1. október í
stað 15. febrúar.
Alþingi því, sem nú situr, verður frestað næstu daga,
svo að þingmenn geti komist heim fyrir jól Samgöngur
c-ru að vísu erfiðar út um land eins og stendur, og getur
farið svo, að þingmenn komist ekki allir heim fyrir jólin.
Þessi tilhögun, að fresta þessu þingi til 1. febrúar og
flytja samkomudag reglulega þingsins 1946 fram á haust-
ið, er án efa hyggileg og sparar vafalaust ríkissjóði
stórfje.
★
Mörg stórmál hafa legið fyrir þessu þingi og hafa
nokkur þeirra hlotið afgreiðslu. Þau eru þó fleiri, sem
bíða.
Alþingi er nú í þann veginn að ljúka við afgreiðslu
íjárlaganna. Oft hefir gætt bjartsýni af hálfu þingmanna
við afgreiðslu fjárlaga, en sjaldan eins og nú. Því að skylt
er að ganga út frá því, að fulltrúarnir á löggjafaþingi
þjóðarinnar aðhafist ekki annað í slíku stórmáli sem
íjárlagaafgreiðsla jafnan er, en það, sem þeir telja for-
svaranlegt. Hitt væri óafsakanlegt, ef þingmenn vitandi
vits stefndu fjárhag ríkissjóðs í hættu. Því að þá mis-
beittu þeir umboði sínu og myndi það bitna á allri þjóð-
inni.
Það þykja að sjálfsögðu góð meðmæli með þingmanni,
er hann kemur heim í kjördæmið og getur bent „hátt-
virtum kjósendum“ á miklar fjárfúlgur til kjördæmis-
ins. En ef þessar kröfur á hendur ríkissjóði, sem allir
þingmenn hafa „á lager“ verða til þess að gjaldgetu
.ríkissjóðs verði ofboðið, þannig að ekki verði fyrir hendi
f je til framkvæmdanna, þá fer vissulega ljóminn af með-
mælunum. Því að hjeruðunum gagnar það lítið að stórar
ijárfúlgur sjeu veittar á fjárlögum til ýmiskonar nytsam-
legra framkvæmda, ef ríkissjóður hefir ekkert fje til
íramkvæmdanna.
★
Við 2. umræðu fjárlaganna hækkuðu rekstrarútgjöldin
um 8.5 milj. kr. Þessi mikla hækkun var nál. eingöngu
til opinberra framkvæmda á ýmsum sviðum, þar af
rúmar 2 milj. króna til nýrra akvega.
Þegar fjármálaráðherrann lagði fjárlagafrumvarpið
fyrir þingið, bað hann fjárveitinganefnd vandlega að at-
huga, hvort ekki væri rjett að taka upp nýja stefnu í
vegamálunum. Þannig, að varið yrði stærri fúlgu til
vega á ákveðnum stöðum og nota þar stórvirkar vinnu-
vjelar. Myndi þessi tilhögun spara ríkissjóði stórfje og
auk þess flýta stórlega fyrir því, að akvegir kæmust um
landið. En með fyrirkomulagi því, sem nú væri á haft,
að veita tiltölulega smáar fúlgur til vega um alt land,
yrði vegagerðin margfalt dýrari og afköstin miklu minni,
þar eð ekki væri unt að nota fullkomnar vinnuvjelar á
öllum þessum dreifðu stöðum.
★
Fjárveitinganefnd vildi ekki fallast á þessa stefnu ráð-
herrans. Hún var.að vísu sammála ráðherra um það, að
leggja bæri „áherslu á að ljúka sem fyrst ýmsum vegum,
sem tengja eiga saman hjeruð eða stærri þorp“. En hitt
væri ógerlegt, að láta þessar framkvæmdir draga á nokk-
urn hátt úr öðrum vegaframkvæmdum. Niðurstaða nefnd-
arinnar varð því sú, að auk hinna stærri vegafram-
kvæmda, voru teknar inn á fjárlögin fjárveitingar til
vega víðsvegar um land, eins og tíðkast hefir.
Þessi afstaða fjárveitinganefndar er mjög skiljanleg,
því að allsstaðar vantar vegi. En verður ekki afleiðing
þessarar ráðsmensku sú, að allsstaðar verður hálfkarað
verk, en kostnaður ríkissjóðs margfaldur móts við það,
sem þurft hefði?
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Jólakveðjur útvarps-
ins.
ÚTVARPSSTJÓRINN er ekki
á sama máli og fjöldi útvarps-
hlustenda, að jólakveðjulestur í
útvarpinu sjálfa hátíðisdagana
sje leiðindaþula, sem fáir menn
hafi ánægju af að hlusta á, en
sje hinsvegar mörgum til leið-
inda. í gær fjekk jeg brjef frá
útvarpsstjóranum, þar sem hann
ræðir þetta mál, og þó ekki sje
að öllu 1 eyti rjett með farið hjá
honum, blessuðum þykir ekki
rjett að neita honum um rúm
fyrir athugasemdirnar. En ekki
er hægt að láta þær fara mót-
mælalaust með öllu. Útvarpsstjór
inn eignar Víkverja greinina um
jólauglýsingarnar, en það er ekki
rjett, enda tekið fram, að grein-
in hefði komið í brjefi, (en það
skiftir minna máli, þar sem jeg
er alveg sammála brjefritara). —
Brjef útvarpsstjóra fer hjer orð-
rjett á eftir, en jeg hefi leyft mjer
að setja í það fyrirsagnir:
o
Saga málsins.
„HR. VÍKVERJI. Þjer hafið í
dálkum yðar þ. 15. þ. m. ráðist
harkalega á jóla- og nýárskvéðj-
ur útvarpsins og færið þeim eink
um það til foráttu, að þær sjeu
þrautleiðinlegur lestur . og bægi
frá skemtiefni í dagskránni um
jólin. Þjer segið að jólin sjeu
fyrst og fremst gleðihátíð og það
sje því harla óviðurkvæmilegt,
er mönnum sje ætlað að sitja við
viðtæki sín og hlusta klukku-
stundum saman eftir hugsanlegri
kveðju til sín. í þriðja lagi segið
þjer, að kveðjurnar sjeu auglýst
ar með slíkum ákafa, eins og ein-
hver ótilgreindur maður hafi ein-
hvern hagnað af því að kveðj-
urnar verði sem mestar. Loks ber
ið þjer fyrir brjósti starfsfólk út-
varpsins, sem þurfi að sitja signt
og heilagt yfir hátíðisdagana við
afgrpiðslu þeirra“.
•
Gleði og kærleiks-
hátíð.
í SAMBANDI við fyrsta atrið-
ið, að jólakveðjurnar spilli-jóla-
dagskránni, þá þótti mjer fara
einkar vel á því, að þessi ádeila
var flutt í eintaki af Morgun-
blaðinu, þar sem ca. 1214 síða af
16 síðum voru auglýsingar. í
þessu felst engin ádeila á Morg-
upblaðið frá minni hendi, enda
á það óskilið mál um þetta með
öðrum blöðum, sem ganga mjög
á lesmál sitt um jólin vegna aug-
lýsinga.
Það er rjett að jóiin eru gleði-
hátíð en þau eru einnig kær-
leikshátíð. Og það sem gerist í
sambandi við jólakveðjurnar í
útvarpinu er ekkert annað en
það, að menn nota sjer þennan
farveg til að rækja eldgamlan
þjóðarsið og siðvenju allra krist-
inna þjóða, að óska hver öðrum
gleðilegra jóla“.
•
Skjölin til reiðu.
„ÚT AF dylgjum yðar um
persónulega hagsmuni i sam-
bandi við jólakveðjurnar, er yð-
ur hjer með boðið upp á að
kynna yður afgreiðslustörf og
bókfærslu í sambandi við jóla-
kveðjurnar, og um starfsfólk út-
varpsins er það að segja, að það
býður með gleði fram hjálp sína
við afgreiðsluna, enda er svo til
hagað, að afgreiðslustörfum öll-
um er lokið áður en jólahald
byrjar.
Loks vil jeg svo minnast á lest-
ur jólakveðjanna. Þjer hafið sýni
lega ekki veitt því eftirtekt, að
jóla kveðjum er raðað eftir sýsl-
um og kaupstöðum og lesturinn
rækilega auglýstur fyrirfram.
Enginn er því neyddur til að
sitja við tæki sitt nema aðeins
stutta stund á meðan lestur á
kveðjum til bæjar hans eða sýslu
fer fram. Jónas Þorbergsson“.
•
Hefði mátt spara*sjer
púðrið.
EFTIR ÞEIM undirtektum að
dæma, sem grein borgara um
jólakveðjurnar í útvarpinu hefir
fengið, held jeg, að útvarpsstjóri
hefði getað sparað sjer púðrið,
því það virðist vera álit flestra,
að þessar jólakveðjur mættu al-
veg missa sig, nema þá helst til
fólks, sem býr á afskektum stöð-
um úti á landi. Það sjá allir, hvað
það er hlægilegt, að , elsku
frændi á Njálsgötu 201“ skuli
vera að láta lesa upp jólakveðju
í útvarpinu til „fjölskyldunnar á
Njálsgötu 203“. En eitthvað því
líkt eru þær stundum.
Útvarpsstjóri harmar, að blöð-
in skuli vera full- af auglýsing-
um, og ætti hann þá manna best
að skilja, hvernig útvarþshlust-
endum verður við að fá ekki
nema tilkynningar á sjálfum jól-
unum. En minna vil jeg hann á
það, að taka sjer í hönd Morg-
unblaðið frá því á sunnudaginn
var til þess að sjá, hvað hægt er
að gera fyrir lesendur, ef vilj-
inn er fyrir hendi. Þá voru í blað
inu um 10 síður auglýsingar en
14 síður lesmál.
Dylgjur voru engar í fyrstu
greininni um þetta mál. Hefi
jeg engan heyrt halda því fram
í alvöru, að einstaklingar hefðu
persónulegan hagnað af þessu
tilkynningafargani útvarpsins,
þó hitt hafi verið nefnt, að það
væri engu líkara en að svo væri,
svo mikið kapp sem lagt væri á
að fá menn til að kaupa þessar
tilkynningar.
•
„Kærleiksapparat“.
MIKIÐ HEFIR verið látið af
því, að útvarpið væri menning-
artæki mikið, og víst getur það
verið það, þegar því er vel og
viturlega stjórnað. En það verð-
ur það ekki af sjálfu sjer. Nú er
komið upp úr kafinu, að það er
orðið einskonar ,kærleiksappa-
rat“ líka og það fyrir kraft jóla-
kveðjanna. Einhver hefir líka
heyrst orða áróðurstæki í sam-
bandi við Ríkisútvarpið, einkum
upp á síðkastið.
Það er svo tilgangslaust að vera
að munnhöggýast um þetta mál.
Það_ gerir tilkynningarnar ekki
neitt skemtilegri. En ef útvarps-
stjóri vill komast §ð því, hvort
hlustendur óska eftir þessum
þulum á jólunum, þá ætti hann
að láta fara fram skoðanakönn-
un meðal hlustenda. Gæti jeg þá
trúað, að hann kæmist að óþægi
legri staðreynd.
• m^ m m mm mmmmmmmumm* m m m mm m mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmrn Vfli v m m w s m m m m m m m m m m m w m ■ w m m *. m m m m m m m m m m m m m mmjm_mm
! Á INNLENDUM VETTVANGI
m ^
m
Að svelia eða endurrelsa
ÞEGAR stjórnmálamennirnir
komu saman i júlí s.l. í Potsdam,
til þess að ráða ráðum sínum um
framtíð Þýskalands, var himin-
inn heiður og sumarsólin skein
skært. I vikunni sem leið þyrl-
aðist snjórinn til jarðar á rústa-
hauga Berlínar, og á Grúnewald
(skóginn græna), þar sem trjen
höfðu verið höggvin í eldinn, og
jafnvel ræturnar var nú verið að
grafa upp. Þúsundir skjálfandi,
dauðþreyttra Þjóðverja drógu
eldiviðinn þaðan að utan heim
í köld hálfhrunin hús sín. Öll
sjúkrahús vo'ru full af veiku
fólki. Vegna þess, hve magnlitlir
sjúklingarnir voru af langvinn-
um næringarskorti, dóu margir
þeirra. —
Þeir sem lifðu, bölvuðu „Pots-
dam-friðnum“.
Samt • var það ekki aðeins
Þýskaland, sem þjáðist. Það voru
ekki aðeins Þjóðverjar, sem voru
kaldir og svangir, heldur líka
f lestar ^aðrar þjóðir á meginlandi
Evrópú. Mikið var rætt um, að
þýska þjóðin myndi svelta heilu
hungri í vetur. I sambandi við
þetta var rætt um hin þrenns-
konar lífskjör, sem sigurvegararn
ir höfðu sett Þjóðverjum.
Fyrst og fremst var það ákveð-
ið í Potsdam að Þjóðverjar
mættu ekki lifa betra lífi en aðr-
ir menn í Evrópu. Sumir Banda-
ríkjamenn, sem þektu til í Þýska
landi.fyrir stríðið, fyltust skelf-
ingu, er þeir sáu, hve mikill mun
urinn var á viðurværi manna þá
og nú. — Þjóðverjar höfðu þá
lifað miklu betur en flestar aðr-
ar þjóðir.
I öðru lagi settu Bandarfkja-
menn • sjerstakan matarskamt
handa Þjóðverjum (hann var á-
kveðinn um 1550 hitaeiningar á
Þjóðverja á dag) og talinn vera
nægilega mikill til þess að koma
í veg fyrir sjúkdóma og uppþot.
Þjóðverjar fengu þó ekki
meira síðasta mánuð hjá Banda-
ríkjamönnum, en sem nam svo
sem 1350 hitaeiningum á mann.
Sumir fá meira, vegna þess að
þeir kaupa af leynisölum eða
hafa lagt fyrir matvæli. En eftir
því sem veturinn líður fram, er
hætta á því, að skamturinn minki
verulega.
Og það er ákaflega erfitt að
hafa nokkra skömtun, vegna
þess, þve illa fjögra velda stjórn
in á Þýskalandi gefst. Þótt rætt
hefði verið um það og það sam-
þykt í Potsdam, að fara með
Þýskaland sem eina fjárhagslega
heild, voru hin fjögur hernáms-
svæði enn eins og fjandsamleg
ríki, sem engin viðskifti höfðu
sín í milli.
Þegar hernámsráðið kom sam-
an nýlega, sýndi hernámssvæða-
skipulagið sína verstu mynd. Zu-
kov marskálkur sagði rólega, að
þótt hann treysti Bretum vel, þá
gæti hann ekki skilið, að á breska
hernámssvæðinu væru enn heil-
ar þýskar herdeildir undir vopn-
um og undir stjórn sinna fyrri
foringja. Montgomery marskálk-
ur svaraði styggilega, að þetta
væri ekki rjett með farið hjá Zu-
kov. Spurningin var því næst lát
in eiga sig, en óbragð skildi hún
eftir í allra munni.
En það gekk stöðugt á mat-
vælabirgðirnar. Frá Washington
að Bandaríkjastjórn myndi senda
kom uppörfandi loforð um það,
matvæli. Þar að auki virtust
Framhald á bls. 12