Morgunblaðið - 22.10.1946, Síða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 22. okt. 1946
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jóíisson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsia,
Auscurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.0u á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Framíanr
RJETT tvö ár eru liðin síðan núverandi stjórn tók við
völdum í landinu. Það er stuttur tími.
En á þessu stutta tímabili hafa orðið stórstígari fram-
larir en nokkur dæmi eru áður til í sögu þjóðarinnar.
Vjelatæknin hefir verið tekin í þjónustu atvinnuvega og
hverskonar umbóta í landinu. Atvinnuleysi hefir ekki
verið til. Allir landsmenn hafa haft yfirdrifið að starfa
og útlendir menn lagt kapp á að komast inn í landið.
Eftirspurn eftir verkfróðum mönnum og almennum
verkamönnum hefir verið miklu meiri en landsfólkið hefir
getað fullnægt.
Þrjátíu nýtísku togarar af fullkomnustu gerð og
margir tugir smærri vjelskipa hefir verið kevpt þó ekki
sje lokið við smíði nema nokkurs hlutans. Fullkomnar og
stórvirkar verksmiðjur hafa verið reistar. Stórfeld raf-
orkuver og rafleiðslur er í byggingu.
Vegir, símar, brýr og hafnarmannvirki hefir verið bygt
i stærri og fullkomnari stíl en nokkru sinni fyr og stór-
virkar verkvjelar teknar í þjónustu þeirrar starfsemi.
Skólar, leikfimishús, vinslustöðvar, skrifstofuhús, íbúðar-
hús og margvíslegar aðrar byggingar hafa risið af grunni
í höfuðborginni og víðsvegar um landið. Til landbúnaðar-
ins hafa verið keyptar og teknar í notkun stórvirkari og
fjölbreyttari vinnuvjelar, en nokkur dæmi eru áður til,
enda hefir verið framleitt meira af fáu fólki á þessum
árum en nokkurn innlendan hafði áður dreymt um.
Alt hefir þetta skeð vegna þess, að landinu hefir verið
stjórnað af bjartsýnum mönnum, sem trúa á landið á þjóð-
ina og á framfarirnar.
En þess ber að geta, að miklu af hinum margbreyttu
framförum hefir verið hrint í framkvæmd fyrir lánsfje
og svo hlýtur jafnan að vera. Afturhaldsmenn óttast láns-
fje. En hefir þjóðin í heild sinni óttast það? Þvert á móti.
Allsstaðar er beðið um meiri framfarir, meira lánsfje. í
hverjum kaupstað og hverju hjeraði er af miklum áhuga
óskað eftir meiri framkvæmdum. Fólkið vill fleiri raf-
stöðvar, lengri og margþættari rafleiðslur, lengri vegi,
fleiri síma, fleiri brýr, fleiri vinnuvjelar fleiri verksmiðj-
ur, fleiri og fullkomnari hafnarmannvirki, og síðast en
ekki síst miklu fleiri íbúðarhús, gripahús og geymslu-
hús, fyrir fóður, vjelar og vörur. Allir vita að þetta kostar
aukið lánsfje. En fólkið óttast það ekki Jafnrjetti um
lífsþægindi og atvinnulega aðstöðu vilja landsmenn hafa
hvort sem þeir búa á þes’sum stað eða hinum.
En framkvæmdirnar eru tengdar við hugarfar, sam-
heldni og manndóm þeirra manna sem stjórna landinu og
málum þess.
Bjartar vonir hafa hvarvetna verið tengdar við núver-
andi ríkisstjórn. Menn hafa vænst þess að hún lifði lengi
og hjeldi áfram að koma miklu góðu til ieiðar. Það kom
því eins og hríðarbylur úr heiðskýru lofti þegar einn
stjórnarflokkurinn hleypur á brott út af ágreiningi um
eitt mál. Óskiljanlegum og ofsafengnum ágreiningi að
flestra áliti. Ætla þessir menn að svíkja stefnu sína og
loforð? spyrja menn. Ætla þeir að stofna til innanlands
ófriðar? Ætla þeir að svíkja framfarirnar? Úr því mun
reynslan skera á næsu vikum og mánuðum.
Engum hefir dottið í hug, að stjórnarsamvinna ólíkra
flókka geti verið með öllu erviðleika- eða árekstralaus.'
síst er við slíku að búast á breytingasömum tímum. Ár- ■
angurinn getur verið eðlilegur um marga hluti og svo
er jafnan. En aðal sjónarmiðið verður að ráða mestu. I
Það verður að stjórna ferðinni. Hjá okkar tveggja ára
sjórn, sem enn starfar, þó sagt hafi af sjer, var aðal sjón-
armiðið auknar framfarir, friður milli atvjnnurekenda og
verkamanna, og vinna handa öllum landsmönnum. Þörf-
in fyrir þetta er óbreytt. Samvinnu og fnðar er nú engu
minni þörf en fyrir tveim árum. Að hætta við hálfnað
verk er fávíslegt: Það er alkunn saga. I
'UíLverji shri^ar :
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Fallegt listaverk.
MENTASKÓLAFÁNINN nýi
var ein af þeim afmælisgjöÞ
um, sem skólanum barst á 100
ára afmælinu, sem einna mesta
eftirtekt vakti, enda er fán-
inn forkunnar fagur. Fálkinn,
merki skólans, er saumað m<=“ð
silfurþræði í hvítt silki á blá-
um feldi. Er fáninn svo hag-
lega gerður að sjerstaka athygii
vekur.
Af tilviljun komst jeg að því
á dögunum, að það eru tvær
kornungar stúlkur og kennari
þeirra í listsaum, sem gerðu
fánann og ennfremur að þær
hafa unnið fleiri listaverk, sem
vekja myndu athygli og á-
nægju, ef sýnd væru almenr-
ingi.
Hinar ungu hagleikskonur
eru Ásdís Jakobsdóttir og
Edda Alexandersdóttir, en
kennari þeirra er frú Unnur
Ólafsdóttir, sem fyrir löngu er
orðinn landskunn fyrir list-
saum sinn, að. llega kirkjugripi.
Er altarisklæði og hökull sá,
er frú Unnur saumaði fyrir
Akraneskirkju, hökull og alt-
arisklæði kapellunnar í Mikl-
holti og hökull Frjálslynda
safnaðarins, sem nú er eign
Dómkirkjunnar, ef til vill þekt-
ustu verk hennar.
•
Hökull Hallgríms
Pjeturssonar.
í SUMAR fór frú Unnur með
nemendur sína til Svíþjóðar til
þess að kynna þeim kirkjulist
og listsaum. Var ungu stúlk-
unum sú för lærdómsrík og
ánægjuleg. En það er önnur
saga, og ennfremur væri það
efni í sjerstaka grein, að lýsa!
heimsókn í heimili frú Unnar,1
sem er eins eg að koma í dýr-
mætt safn listaverka, og þar á
meðal merkra kirkjugripa. En j
það verður ekki gert hjer, því
ætlunin er að segja frá grip,
sem á sínum tíma mun vekja
óskipta athygli og þykja verð-
uður minjagripur um Hallgrím
Pjetursson sálmaskáld.
Gripur þessi er hökull, sem
er verk Ásdísar og Eddu. Er
hann gerður úr handofnu,
svörtu vaðmáli, en ísaumaður
kross. í krossinn er saumað
myndir úr píningarsögu Krists
og sálmurinn „Upp, upp, mín
sál“. Frú Unnur Ólafsdóttir
hefir sagt fyrir um gerð hökuis-
ins, en nemondur hennar saum-
uðu hann 1 Svíþjóðarferð sinni.
Til ágóða fyrir
blinda.
REYKVÍKINGAR muna vel
eftir sýningu, sem haldin var á
verkum frú Unnar í Háskólan-
um skömmu eftir Lýðveldis-
hátíðina. Sú sýning stóð of
stutt, en vakti mikla og óskipta
athygli. Þegar Hjörvarður Árna
son listfræðingur var hjer kom
hann á heimili frúarinnar og sá
verk hennar, ljet hann svo um-
mælt, að tvímælalaust myndu
þessi listaverk sóma sjer vel
og vekja aðdáun hvar sem væri
í heiminum.
Sýningin í Háskólanum var
haldin til ógóða fyrir Blindra-
vinafjelag íslands, sem frú
Unnur lætur sjer mjög ant um.
Kom inn talsvert fje á sýningu
þessari.
Er jeg spurði frúna, hvort
ekki væri bráðlega von á sýn-
ingu á hökli Hallgríms Pjet-
urssonar, sem marga mun fýsa
að sjá, og fleiri verkum henn-
ar og nemenda hennar, vildi
hún ekki segja neitt ákveðið
um það, en taldi þó líklegt að
svo gæti orðið og myndi þá
slík sýning verða til ágóða fyr-
ir Blindravinafjelagið.
Það er vel þegar fögur lista-
verk og vel unnin geta orðið
blinda fólkinu til gagns, eins og
frú Unnur hefir gert sjer far
um að verða mætti, hvað snert-
ir verk hennar og nemenda
hennar.
•
„Flug“.
ÞAÐ SÝNIR best hve flug og
flugtækni hefir rutt sjer til
rúms og vakið áhuga margra
hjer á landi, að farið er að gefa
út sjerstakt og myndaxdegt
tímarit um þau mál, en það
væri varla hægt, nema að
nokkuð margir menn hefðu
áhuga fyrir flugi.
Þetta nýja tímarit, sem nefn-
ist „Flug“, fer myndarlega af
stað og er þar margskonar
fróðleik að finna. Það er ekki
einungis flugmenn og lærðir
menn í listinni, sem munu
hafa gaman af að lesa þetta rit.
Flugið er að verða svo mikill
þáttur í lífi almennings, að það
er að vakna talsverður áhugi
fyrir því meðal landsmanna. —
Ótrúlega margir hafa lært flug
sjer til skemtunar á undanförn-
um mánuðum hjer á landi,
enda eru starfandi hvox’ki
meira nje minna en þrír flug-
skólar á Islandi í dag.
iiiiiiiiiiimiiiiinmiiiMniimi
iinniwniiMNimu
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
ll■ll•lllu■■ll•lltllllllllll•l■ll■llll■lll■■•lll■lnllll■lll■•:lllllll■ll•lllllmll■m
OFT og einatt hafa komið
fram raddir um það víðsvegar
um heiminn, að eins og sakir
standi læri menn allt of mikið
og of lengi yfirleitt. Sje skóla-
seta og bókalærdómur um
margra ára skeið ekki ein-
ungis þarflaus, heldur og skað-
legur fyrir hið unga mannkyn.
Fyrir nokkru birtist í er-
lendu blaði grein um þetta mál
eftir verkfræðing einn. Þar sem
greinin vakti almenna athygli,
verður hjer endursagt aðalefni
hennar.
Það er óhugnanlegt að sjá
fimm ára snáða vera að rölta í
smábarnaskólann með töskuna
sína á sólbjörtum morgni, ó-
hugnanlegt vegna þess, að
maður getur vel ímyndað sjer
það, að þessi drengur eigi eft-
ir að sitja á skólabekknum í
tuttugu ár eða jafnvel lengur,
tuttugu bestu árin af æfi sinni
á hann að sitja meiri hluta
dagsins yfir bókum, þetta er
bæjarbarn og það er alls ekki
víst að hann sjái sveitir og
landbúnaðarlíf fyrr en hann
er orðinn fullorðinn, ef hann
sjer það þá nokkurntíma. Og
hvernig skyldu vöðvarnir hans
vera orðnir eftir þessa tuttugu
ára skólasetu, ef hann er ekki
annars sjerlega umhyggjusam-
ur um að halda sjer í þjálfun
með íþróttum. Og það verður
fleira að honum, aumingjan-
urri, það verða ekki mörg svið
lífsins, sem hann verður heima
á eftir alla þessa skólasetu.
Þegar jeg horíi á eftir snáð-
Læra menn oi mí
anum, dettur mjer t. d. í hug,
að hann leggi fyrir sig mál-
fræði. Geri hann það verður
hann líklega kennari og það
sem er kallað „fræðimaður".
Kannske setur hann einhvern-
tíma upp doktorshattinn. Og
hefir þá gefið út pjesa um að
þetta orð sje runnið af þessum
stofni og hafi engir vitað það
nje fundið áður. En ósköp
finst mjer þetta allt saman
fjarlægt lifinu, svona menn
hafa ekki þekkt lífið, aldrei
vitað hvað er að lifa í raun og
veru.
Þegar jeg var í skóla, krafð-
ist jeg þess af foreldrum mín-
um, eftir að jeg fór að kom-
ast til ára, að fá að vera úti í
sveitinni allan þann tíma, sem
skólarnir störfuðu ekki. Og jeg
fjekk það. Þessu þaJika jeg það,
að mjer veittist Ijett enn í dag
að snúast gegn nýjum viðfang',-
efnum, það getur ekkert komið
fyrir mig, sem kemur mjer al-
gerlega á óvænt, jeg get snúist
jafnskjótlega við hvaða við-
horfi sem er. Þetta þakka jeg
ekki mínu langa skólanámi,
heldur hinu að jeg umgekst
altaf lífið eins og almúgafólkið
lifir því og sökti mjer heldur
aldrei niður í bækurnar meira
en góðu hófi gengdi. Mjer
fannst jeg nefnilega alls ekki
þurfa að vita nándarnærri eins
mikið og var verið að reyna að
troða i mig, jeg vissi að fjöldirin
allur af því sém jég læfði
myndi aldrei verða mjer að
minnsta gag'ni og jeg áðeins
gleyma því innan mjög skamms
tíma. Og jeg vildi ekki vera að
eyða tíma 1 það, dýrmætum
tíma af þessari einu æsku sem
maður er viss um, þessari einu
æfi sem maður veit að maður
lifir. Jeg vildi ekki sóa lífinu
til þess að læra utanað skræð-
ur, sem bæði voru mjer hund-
leiðinlegar og með öllu óþarf-
ar. Og jeg gerði það heldur
ekki.
Veslings litli drengurinn. —
Eftir svo sem 30 ár verður hann
kannske orðinn doktor og þekk
ir út og inn allar rætur allra
orða í mörgum málum. En til
hvers? Og hvenær hefir hann
lifað? Og í hve mörgum af
vandamálum lífsins skyldi hann
sem kynst hefir hinu harða en
indæla lífi manna, er sátu rjett
mátulega á skólabekknum og
standa sig jafnan best?
Þetta er aðalinntak úr grein
verkfræðingsins. Kannske ein-
hver hafi gaman af að velta
efni hennar fyrir sjer á þess-
um tímum, þegar svo að segja
hvert mannsbarn er frá ára-
tug og upp í 30 ár 1 skólum.
ÍT b
SIÐASTA verk Guðmundar
Kambans „Vítt sje jeg land og
fagurt'1' er nú komið út í heild
hjá Helgafelli. í fyrra kom fyrri
hluti þesS út og var þá eins og
kunnugt er metsölubók forlags-
ins fyrir jólin.