Alþýðublaðið - 24.05.1929, Blaðsíða 2

I
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
|AL&ÝÐUBLABIÐ j
< Jcemur út á hvefjum virkum degi. f
4 l’greiðsla i Alpýöuhúsinu viö ►
j Hveríisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. f
1 tíl kl. 7 síðd. f
< Skrifstofa á sama stað opin kl. f
| 91/*—10Va árd. og kl. 8-9 síðd. f
| Simari 988 (afgreiðsian) og 2394 f
j (skrifstofan). f
| Verðlags Askriftarverð kr. 1,50 á f
j mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 f
hver mm. eindálka. [
Prentsmlðja: Alpýðuprentsmiðjan £
(í sama húsi, simi 1294). f
< _______ ►
Samvinnufélag Isfiritnga
Aflinn á fjórnm mánnðum
ívöfalt meira virði en ábyrgð
ríhissjóðs nemur.
. iaun við *verktun fisksins og ann-
að par ab lútandi. Skifta pau
mörgum tugtim púsunda króna.
Beinar tekjur rikissjóðs af at-
vinnurekstri félagsins pessa 4
mánuði nema 10—20 pús. krón-
um. Ern pað útflutningsgjöld af
fiski, lýsí o. fl. og ínnflutndngstoll-
ur af salti, veiðarfæmm, olíu o. fl.
Auk pess auknir skattar af tekj-
urn fólksins, sem við fyrirtækið
vinnur á landi og sjó.
Fyxir ábyrgð sína, 225 pus. kr„
hefir pjóðin panuig í pessa 4
mán. fengið hálfrar milljónar v:ið-
bótartekjur og 10—20 pús. krón-
ur beint í ríkissjóðinn.
Og pað sem mest er um vert:
Visir að nýju og heilbri'gðu skipu-
lagi í atvinnumálum er gróður-
settur. Vísir, sem áreiðanlega á
eftir a'ð vaxa og proskast
Eitt hið parflegasta, er alpingi
í fyrra sampykti, var að veita
ríkisstjórninni heimild til pess aS
jganga í áhyrgð fyrir lánum til fé-
Jagsmanna i Samvinnufélagi Is-
firðinga til kaupa á fiskiskipum.
Þess parf tæplega að geta, aði
íhaldið stóð sem einn maður gegn
pessu parfa máli og lét eklti linna
á hrakspám óg rógsögum um
petta pjóðprifafyrirtæki.
Með pessu var gróðursettur
fyrsti visir til samvinnufélags-
skapar um útgerð hér á landi og
sjómenn og verkamenn vestra
styrktir til pess að koma á fót
atvinnufyrirtækjum í stað peirra,
sem fallið höfðu í rústir undir
stjórn stórútgerðarmanuanna.
Um áramótin síðustu fengu fé-
iagsmenn 5 ný mótorskip um 45
smálestir með 90 hiestafla vélum,
Eru skipin öll af sömu gerð og
vélarnar líka. Kostuðu skipin fuil-
búin, komin til ísafjarðar um 57
pús. pús. krónur hvert. Af pví
gekk ríkissjóður í ábyrgð fyrir
45 pús kr. fyrir hvert skip, eða
225 pús. krónum alls.
Skipin byrjuðu veiðar seint j
janúarmánuði, og var afli peirra
á hvítasunnu, eða í tæpa 4 mán-
uði, orðinn' sem hér segir:
1 ísbjörn
Sæhjörn
Ásbjörn
Vébjörn
Val.björn
um 539 pús. pd.
501
_ 482 — V—
— 464 — — .
— 459 — —
Samtals urn 2445 pús. pd.
eða um 1220 smálestir upp úr
skipi. Mun pað svara til nærri
5COO skippunda af verkuðum fiski.
Verðmæti aflans i pessa 4 mán-
uði nemur sennilega um hálfri
milljón króna, miðað viö að
mestur hluti aflans verði seldur
fullverkaðux og verð lækki ekki
mikið frá pvj, sem nú er.
. Á hverju skipi hafa verið 12
tii 14 menn, eða um 65 alls, og
voru hlutir peirra til páska, eða
í h. u. b. 10 vikur, 1800—2200
kTónur. Aflanum frá páskum til
hvltasunnu er enn óskift, nemur
hann um 2/5 hiutum aflans ails.
Eru pá enn, ótalin öll vintrtu-
Svessis IFIs'lls.
Fluttningui* alpingis til
\ Þinpalla.
Áður en alpingi var slitdð féíkk
Sveinn. í Firði að komast að, til
pess að lesa upp úr blaðabunka
Íiínum í 5 stundarfjórðunga kosn-
ingaræðu, svo að hiún kæmist í
pingtíðinidin og væntainlega í
„Tí.mann“ eða eitthvert annað
„Framsóknar“-flokksbIað, ef hún
pykir pá svara prentkostniaði peg.
ar til kemur. Höfðu 10 pingmenn
skrifað sig á pingsályktunartil-
lögu i rieðri deild pess efnis að
skora á stjórnina að iáta fara
fram pjóðaratkvæðagrei'ðsl u nm
flutning alpingis á Þingvöll. Var
Sveinn fyrstur á blaði, og kom
pað i ljós við umræðurnar, að
hann hefði smalað hinum. A. m.
k. játaði einn peirra að hafa gert
pað fyrir Svein að skrilfa upp
á blaðið. Auk Sv;eins voru par
pessi nöfn: Ben. Sv„ Magnús
Torfason, Þorleifur, Hákon, Hanm-
es, Bjarni, Bernharð, Halldór
Stef. og Jörundur. Það er a. m.
k. víst, að hefði svo mörgum
pingmönnum, par á meðal, for-
seta deildarinnar, verið kappsmál
að fá tillöguna borna undir at-
kvæði, pá hefði hún komiið til
umræðu fyrri en á síðasta ping-
degi. Sá dagur var hins vegar
jafnvel til pess fallinn og hver
annar að bera framsöguræðu
Sveins inin í piingtíðindin.
Sveinn dró mjög fram, hVer af-
skiftií hann hefði sjálfur haft af
pessu alpingisflutnitngsmáli og
hversu áhugi fyrir pví hafi vaxið
við tilkomu hans. Annars leit svo
út, sem honum virtist, að timarnir
hafi, iítið breyzt síðan á dögum
Fjölnismanna. Tvent virtist hon-
um pykja niest um vert, sem
hanm bjóst við að leiða myndi af
flutningi pingsins. Á Þingvöllum
yrði meira næði fyrir pingmenn
og par væru þeir lausairi (eða
lausir?) við gagnrýni blaöanna.
Það, sem hann taldi til truflunar
peim hér í Reykjavík var m. a.
kaffihúsasetur og götudrósir. —
Skyldi petta tvent hafa glapið
pingstörf Sveins að miklum mun?
Héðinn Valdimarsson bsnti hon-
um á, að Sveini mynidi pá lík-
lega pykja taka að fjölga á Þing-
völlum pegar alpingi væri flutt
pangað, meiera heldur en hann
ætlist til. Og Sigurjón Á. Ólajjfs-
son taldi, að ef flýja ætti gagn-
rýni blaðanna myndi sá helzt tii
að flytja pingið upp á Vatraai-
jökul. — — Og jafnvel pangað
miyndu blaðamenn komast eins
greiðlega og pingið sjálft.
Héðinn sagði, að parna hefði
Sveinn vakið upp gamla draug-
inn, sem Jón Sigurðsson kvað
niður, en illk fari fyrir þeám-sem
vekja upp siíka drauga í kosn-
ingaskyni, án pess að meina neitt
annað með pvj, pegar svo verði
sem nú, að peir magni pá svo,
aö peir ipori loks sjálfir ekki
annað en fylgja peim eftir. Sýndi
hann rækilega fram á, hve van-
hugsuð tiliagan var. Ef vetrarping
skyldi halda á Þingvöllum, yrði
að hyrja á pví að leggja pangað
jámbraut með öflugum snjóplógi,
pví iað pingið parf sjálft á ör-
uggu samhandi að halda við
Reykjavík. Hér eru beztar upp-
lýsingar að fá um ýms mál, sam
pingmenn piekkja ekiki af eigin
reynd, og kvað hann flutnings-
mönnum til.löguniniar myndi ííkt
farið og öðrum pingmöniuum, að
peir hafi ekkl aljan pann fróð-
leik og 'pekkingu í höfðinu, sem
til parf að taka við pingstörfin.
Ef tilætlunin sé sú, að haldtn
verði sumiarping, pá myndi sú
tilhögun gera flestum bændum ó-
kleift að sitja á pingi. Væri pað
pó víst ekki tilætíun „Framsókn-
ar“-flokksins að útrýma bændum
af alpingi. — Þá spurði hann,
hvort pað væri tilætlun peiirra
Sveins, að pingmenn byggju í
tjöldum eins og forðum og héldu
pingið úti Ef ekki, pá yrði að
reisa pinghús á Þiragvöilum. Og
margar fleiri byggingar pyrfti til.
Ðenti hann og fieiri, sem and-
mæltu Sveini, á, að auk alpingis-
húss pyrfti að koma par upp
heimavistum fyrir pingmeran,
stjórnarráðsskrifstofum, pví að
ekki yrði komiist af án peirra
í námurada við alpingii, prent-
smiðju, starfsmannabústöðuim., par
sem starfsmenn pingsiras iog
hinna - stofnarianna höfðu aðsetur,
a. m. k. um pingtímann.
Ýmsa fleiri annmarka var bent
á, sem sýndu, í viðbót við pað,
sem nú var talið, hve vanhugsuð
tillagan var. Og að lokurix minti
Héðinn flutningsmenniina á, að
petta er stjórnarskrármál, pví að
í stjórnarskránni er svo fyrir
mælt, að samkoimustaður alpingis
sé jafnaðarlega í Réykjavík.
Væntanlega hafa peir munað eft-
ir pví, að stjórnarskrárbreytingu
skal jafnan bera uradir pjóðina
með hýjum kosningum. Tillagan
færi pví fram á pað, að pjóðin
væri spurð um, hvort Sveinn eða
félagar hans mættu bera fram
stjórnarskrárbreytingu. Þýðing at-
kvæðagreiðslunnar, sem peir
bæðu um, gæti pví ekki orðið
önnur en sú að freista pess, hvort
úrslit henniar veittu péiim hug-
dirfð til að bera fram stjórnar-
skrárbreytinguna um petta efni,
Auk annara ástæðína fyrir pvi.
að sjáifsagt er, að pingið sé
haldið í höfuðstað landsins, hafi
peir pingmenin, sem eru svo lif-
andi dauðir eiras og ræða Sveins
bar vitni um, gott af pví að konia.
einu sirarai á ári í fjölmenni
Reykjavikur, til pess að peir fái
tækifæri til að átta sig á pví„
að peir eru enn pá lifandii.
Magnús Guðmundsson stakk
upp á pví, að tillögunni væri
visað tii stjórnarinnar. Ætlaði
bann að gera henni pað til rniska,
pví að hann taldi stjórnina vera
ósammála ram alpingisflutrainginn.
Lítið varð úr svörum hjá Sveini,
og virtist hann sætta sig vel við
pað, .að málið var tekið út af
dagskrá og fékk að sofna svefn-
inum langa, enda voru fyliriragar
hans tekraar að pynnast. Hákon
var ,sá eini af meðflutraingsmönn-
um hans, sem tók til máls. Og
hanra lýsti yfir pví, að hann hefð,i
gert pað fyrir Svein að skrifa
upp á tillöguraa, era kvaðst hafBj
sagt honum um leið, aö hann
væri samt á móti pingflutningn-
um, og væri petta gert í mein-
ingarleysi af sinni ixálfu, og svo
myndi um fleiri flutraíngsmenn,
eða , ekki tryði hann, öðru(!).
Stakk hann upp á pvi við Sveln,
að peir tæki tillöguna aftur. Það
hefði peim líka veriö óhætt að
gera, pví að ræð|an haras Sveins
var komin í pingtíðindin hvort
sem var, Hitt pótti pó skárra
niðurlag, að forseti tæki máiið
út af dagskrá, og sá varð endir-
inra.
Hefir óburðugri málaflutningur
sjaldan heyrst á alpingi en peirra
Sveins.
Afvopnun Norðurlanda.
Ú.t af kosningasigri jafnaðar-
jraanraa í Danmörku hafa hafist
rnikiar umræðuir á Norðuirlöndum
um algerða afvopnun landanna
priggja. Daniraerkur, Svípjóðar og
Noregs. Dómur dönsku pjóðar-
inraar yfir hernaöarbröskurmmm
orkaði ekiki1 tvímælis. Hanra var
á pá leið, að hún álíti algera af-
vopnura eirau og sjálfsögðu lausn-
ina á hernaðarmálunum. Sænslrir:
-jafraaðariraenn hafa nú tekið málið
sérstaklega tiil yfirwegunair og
hafa mikmn hug á að koma á
samvinnu allra jaflnaðjínnanna á
Norðurlöndum um að virana að
fuUkominni afvopnun allra Norð-
urianda. — Hervar nará ðhexrann
danski, Laust Rassmuissera, er
einnag var hervarnaráðhBna jafn-