Morgunblaðið - 22.01.1947, Síða 7

Miðvikudagur 22. jan. 1947
MORGUNBLAÐIÐ
7
BEVIN BRETAVELDIS -

HINN holdugi, setti Ernest
Bevin, sjálfmentaði verklýðs-
leiðtoginn, sem nú er utanríkis-
ráðherra Hans hátignar Breta-
konungs. Hann gengur næst
Churchill allra breskra stjórn-
málamanna hvað snertir fram-
komu og ráðsmensku. Hvort,
sem það er rjett eður eigi, þá
er því haldið fram, að það sje
hann, sem ákveður stefnuna í
ríkisstjórn Attlee’s bæði innan-
lands o| utan. Til er saga, sem
gengur í London og, sem ýkir
hið raunverulega ástand, en gef
ur þó góða hugmynd um skoð-
anir almennings á málinu:
,,Attleb er kallaður forsætisráð-
herra, Morrison heldur að hann
sje forsætisráðherra, en Bevin
er forsætisráðherra".
Vildi verða fjármálaráðherra.
Þegar Verkamannaflokkur-
inn komst til valda stóð yfir
önnur orustan um Bretland —
barátta upp á líf eða dauða. í
innanlandsmálum þurfti flokk-
urinn engu að kvíða. Þar átti
hann marga forystumenn, sem
höfðu sýnt það í þjóðstjórninni
með Churchill, að þeir voru
vandanum vaxnir, sem þeim
var lagður á herðar. En fáir
forystumenn Verkamanna-
flokksins höfðu reynslu í utan-
ríkismálum. Attlee hafði ætlað
Bevin fjármálaráðherraembætt
ið, embætti, sem hann veru-
lega langaði í. „Látið mig hafa
stjórn ríkissjóðs í fimm ár“,
hafði Bevin sagt við vini sína,
„og jeg skal rjetta við fjárhag
þessa lands, þannig að honum
verði aldrei breytt framar í
sama horfið“. ,
Attlee fór á fund konungs í
Buckingham-höll til að leggja
fram lista yfir ráðherra sína.
Þegar hann kom út frá kóngi
var Bevin orðinn utanríkisráð-
herra Bretlands.
Þeir, sem eru kunnugir hnút-
unum í breskum stjórnmálum
halda því fram, að er George
VI. og Churchill hafi frjett um
hinn upprunalega ráðherralista,
hafi þeir í sameiningu fullviss-
að Attlee um, að Bretland
þyrfti á slyngnum og hörðum
samningamanni að halda þegar
gengið væri frá samkomulagi
því, sem nefnt verður friður og
að eini maðurinn í Verka-
mannaflokknum, sem fær væri
að taka það að sjer væri Bevin.
Þó Churchill liti á kosningasig-
ur Verkamannaflokksins t eins
og persónulega móðgun við sig
og byrði fyrir þjóðina, var hann
þess' nokkurnveginn viss, að
fyrrverandi samstarfsmaður
hans í ríkisstjórninni myndi
halda áfram höfuðstefnunni í
utanríkismálum, sem hann
hafði undirbúið.
Slefna Churchills ríkir.
Stefna Bevins var heldur
ekki langt frá stefnu Churc-
hills og Edens og vinstri armur
Verkamannaflokksins, sem
hafði gert sjer vonir um nýja
utanríkisstefnu Breta byrjaði
að nöldra. Þegar Bevin hjelt
jómfrúræðu sína sem utanríkis-
ráðherra vildi svo til að íhalds-
þingmenn klöppuðu ákaft, en
verkamannaflokks þingmenn
sátu hljóðir og ygldir. „Mjér
hefir verið sagt, að þegar and-
Eftir Allan A. Michie
Höfundur þessarar greinar um Ernest Bevin
utanríkisráðherra Bretlands er ritstjóri við tíma-
ritið Readers Digest og er búsettur í London. Um
bresku ráðherrana e.r sögð sú saga, að Attlee sje
kallaður forsætisráðherra, Morrison haldi að
hann sje forsætisráðherra, en Bevin sje forsætis-
ráðherra.
síðar, er sambandið óbreytt
öllum grundvallaratriðum.
Þegar Churchill var að því
spurður hvers vegna hann
hefði valið Bevin í ráðherra-
embætti í stjórn sinni, svaraði
hann, að sitt álit væri, að Bevin
„væri einn af duglegustu mönn
um framleiðslunnar“. En öníi-
ur aðalástæða var vitanlega sú,
að er Chamberlain fjell var
Bevin sá maður, sem gat sam-
einað verkamenn í Bretlandi
undir eitt merki til að mæta
erfiðleikum algjörs stríðs.
Húsbóndi 25,000,000 manna.
I höndum Bevins sem at-
vinnumálaráðherra styrjaldar-
árin hvíldi ábyrgð og stjórn
25,000,000 karla og kvenna og
hefir enginn einn maður- haft
annað eins vald yfir jafnmörg-
um í Bretlandi síðan Cromwell
leið. Bevin afnam mörg þau
rjettindi verkalýðsins, sem
in hnepti verkamenn í, en hin
ástæðan er sú, að honum er
illa við breska kommúnista fyr-
ir hve þeir hafa reynt að koma
á ósamkomulagi í bresku verk-
lýðsfjelögunum og reynt að
skríða þar inn.
I styrjöldinni varð Bevin
einu sinni svo að orði: „Mitt er
ekki að vinna fyrir sósíalisma,
heldur að sjá til þess að auð-
valdsskipulagið dugði“. Og það
er nokkuð til í þessu.
Hann heldur með því, að
einkaframtakið fái að njóta sín
í frjálsri samkepni í stað
hlekkja sósíalismans, því hann
er þeirrar skoðunar að með því
einu sje hægt að bæta lífskjör
alþýðunnar.
Vili vera í næði.
Bevin er skarpgreindur mað-
ur og vel mentaður, þótt ek-ki
sje hann langskólagenginn. En
hann á til að „myrða enska
tungu“ heldur illilega enn þanli
dag í dag. Er blaðamaður spurði
hann að því er hann kom frá
Moskva einu sinni, hvort hann
hann hafði barist fyrir að koma talaði rússnesku, svaraði hann:
Bevin á Parísarráðstefnunni.
stæðingarnir klappi fyrir mjer,
þá hafi jeg á röngu að standa“,
sagði Bevin. „Allir gera ráð
fyrir, að jeg breyti um stefnu
í utanríkismálum. En þessir
menn gleyma því, að stað-
reyndirnar breytast ekki.“
Bevin er sömu skoðunar og
Churchill, að Bretar megi ekki
þola neitt, sem valdi því að
samband þeirra við samveldis-
löndin rofni. Og Bevin er einnig
tvö árin vann hann í veitinga-
húsum, v.ar sendill, ökumaður
í gosdrykkjagerð, en var at-
vinnulaus á milli. Á sunnudags'
morgna stundaði hann nám
í fræðsluhring verklýðs flokks
ins.
Kreppa mikil ríkti þá í
Bristol og 3 af hverjum fjórum
hafnarverkamönnum vor at-
vinnulausir, en iðnaðarmenn
höfðu þá um 50 aura á tímann.
sömu skoðunar og Churchill, að j Bevin og nokkrir fjelagar hans
Sovjet Rússland ætli sjer að
reyna að skera Breska heims-
veldið á háls.
Bretar urðu jafn undrandi er
Bevin var valinn í utanríkis-
stofnuðu þá „Rjettindi til að
vinna“-nefnd og var Bevin
framkvæmdarstjóri fjelagsskap
arins, launalaus.
Á aðfangadagskvöld stjórn-
ráðherraembættið, eins o^ aði hann göngu atvinnulausra
Bandaríkjamenn yrðu, ef John
L. Lewis yrði skipaður utan-
ríkisráðherra. Til 1940 hafði
fólk litið á hann, sem vandræða
mann, sem annað hvort hótaði
verkföllum, eða stóð fyrir þeim.
Uppvöxtur í fátækt.
Uppvaxtarár Bevins í fátækt
mörkuðu honum braut sem
stjórnmálamanni. Móðir hans
var ljósmóðir í smáþorpi. Fað-
ir hans, sem dó nokkrum mán-
uðum áður en Bevin fæddist,
1881, var vinnumaður hjá bænd
um í smáþorpinu Winsgord í
Somerset. Bevin varð foreldra-
laus er hann var sex ára. Hann
varð að hætta skólanámi 11 ára
á, svo sem 40 stunda vinnuviku,
rjettinum til að gera verkfall.
Verkamenn voru bundnir við
vinnu sína, eða sendir þangað
sem Bevin ákvað. Vinnuveit-
endum var sagt, að það væri
ákveðið hvað þeir mættu græða
og þeim var bannað að ráða
menn, eða reka þá úr vinnu
og laun voru ákveðin af ríkis-
stjórninni á meðan á styrjöld-
inni stóð. Þegar styrjöldinni var
lokið var mönnum ljóst, að auk
Churchills hafði enginn einn
maður í Bretlandi átt eins mik-
inn þátt í sigri Breta sem Bev-
in.
Vinátta Churchills og
Bevins.
Það var Bevin, sem fjekk
Verkamannaflokkinn til að
leggja niður alt friðarskraf og
taka upp ákveðna baráttu gegn
fasisma og nasisma. Bevin
sagði Hitler og Mussolini stríð
á hendur um leið og þeir eyði-
lögðu verkalýðsfjelögin hjá
sjer.
Tveimur árum fyrir stríð, er
Churchill var utangátta i stjórn
málunum, en Chamberlain og
fylgismenn hans gerðu ekkert
til að mæta hættunni, sem var
á leiðinni, gekkst Churchill fyr-
ir nokkrum samkomum á Savoy
gistihúsinu í London. Þar hitt-
ust m. a. Sir Norman Angel,
Sir Walter Citrine og Bevin.
En Bevin. hjelt því lejmdu að
manna til dómkirkju borgarinn
ar og ljet hópinn standa í þögn
í kirkjunni, sem þögult vitni
um vesöldina í Bristol á meðan
pre^turinn flutti ræðu sína.
Söfnuðinum ofbauð og kirkju-
menn í bænum heimtuðu að
eitthvað yrði gert. Bevin stakk
upp á atvinnubótavinnu og bæj
arstjórnin gekk inn á að láta
grafa fyrir tjörn. Þakklátir j hann kæmi á þessa fundi fyrst
verkamenn skírðu hana Bevin-
tjörn, og heitir hún því nafni
enn.
Bevin verður framkvæmdar-
stj«ri TGWU. *
Árið 1922 samþykktu fulltrú-
ar frá 14 verklýðsfjelögum að
og varð þá að fara að vinna '^stofna „Samband flutninga.og
fyrir sjer á sveitabæjum, hann ; almennra verkamanna“ og var
vann myrkranna á milli, sjö Bevin kjörinn framkvæmdar-
daga vikunnar, fyrir sex pence stjóri. TGWU, eins og samband
(um 60 aurar) á viku.
Eftir tvö ár lenti í hart milli
ið er skamstafað á ensku, er
eitt af stærstu verklýðssam-
Bevins og húsbónda hans og, böndum i heimi og er sam
drengurinn tók saman föggur steypa af 45 verklýðsfjelögum,
í stað. En á þessum fundum
óx skilningurinn milli þeirra
Bevins og Churchills og áhugi
Churchills fyrir Bevin var ekki
ástæðulaus, því hann vissi að
hann myndi þurfa á slíkum
manni að halda er styrjöldin
brvtist út, en um það var Churc
hill ekki í neinum vafa.
sínar í rauðan klút og lagði af
stað til Bristol, þar sem bræð-
en fjelagar eru um 1,100,000.
Bevin gekk svo vel frá stofnun
ur hans tveir bjuggu. Næstu þessa sambands, að nú 25 árum
Var hrifinn af Rússum.
Bevin var í fyrstu hrifinn af
bvltingunni í Rússlandi, en það
var einkum tvent, sem fjekk
hann til að skifta um skoðun á
rússneskum kommúnisma.
Sem verklýðsfjelagsmaður
hrylti hann við þeim hlekkj-
um er Lenin og Stalin-stjórn-
„Skrattinn hafi það, maður
minn, jeg sem tala ekki einu
sinni ensku“.
Heima hjá sjer vill Bevin fá
að vera í friði og lifa rólegu
og einföldu lífi. Áður en hann
varð ráðherra hafði hann aldrei
haft hærra-kaup en sem svarar
30,000 krónum árlega auk
ferðakostnaðar, bifreiðar og bíl
stjóra. Sem utanríkisráðherra
hefir Bevin um 130,000 krónur
í árstekjur, frían bústað og
luxusbíl. En Bevin hjónin ætla
að halda áfram að búa í sinni
gömlu íbúð í Kensington.
Utþensla Rússa.
Það er líklegt, að Bevin sje
þeirrar skoðunar, að mesta hætt
an fyrir friðinn sje útþensla
Rússa, bæði landaleg og stjórn-
málaleg. Hann hefir ékkert á
móti því, að breska heimsveld-
ið verði leyst upp smátt og
smátt, en er hræddur við, að
ef það skeður alt í einu, þá
muni Rússar hrifsa til sín völd
in*við Miðjarðarhaf í Indlandi
og víðar.
Bevin hefir verið þeirrar
skoðunar, að góð samvinna
þurfi að haldast með Bretum
og Bandaríkjamönnum til að
stemma stigu fyrir valdabrölti
Rússa, en það beri þó ekki að
gera neina opinbera samninga
um slíkt.
Bevin segir að næsta stríð
verði gegn fátækt og þekking-
arleysi cg því, sem leitt hefir
þjóðirnar út í stríð.
Hann er fyrsti stjórnmálamað
ur, sem eitthvað kveður að hjá
stórþjóð, sem hefir tjáð sig
fylgjandi þeirri hugmvnd, að
sett verði upp eitt alheimsþing,
þar sem almenningur í löndun-
um kýs þingmenn, sem siðan
fara með stjórn heimsins.
En þó hann haldi þessum
skoðunum fram á opinberum
vettvangi, þá fer hann ekki
dult með það í einkasamtölum,
að það sjeu Rússar, og útþensla
þeirra, sem hafi neytt sig út í
að taka upp þá stefnu, sem
breskir stjórnmálamenn hafa
jafnan þurft að taka vegna hags
muna Bretlands.