Morgunblaðið - 23.03.1947, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
SunnudagUr 23. mars 19471
MMItefMHt > ífi i i • * 1 J " " ’1"
1 Jóhann Hafstein þakkar þjóð-
viljanum kynningarstarfsemi
ÞJÓÐVILJIXX hefir sýnt
f mjer þá einstöku tillitssemi að
gcta þess jafnan á einn eða ann-
; an hátt, ef jeg tek til máls á
Alþingi eða í bæjarstjórn. Auk
> þess hefir blaðið haft það meira
: við mig en aðra, að vcra öðru
i hverju að birta myndir af mjer,
og vil jeg nú ekki láta dragast
l lengur að þakka fyrir þessa
l kynningarstarfsemi.
Að vísu hefir Þjóðviljinn sinn
: hátt í þessum kynningarskrif-
; um um mig, cn það cr nú ekki
f meira en við var að búast.
S.l. föstudag birtir blaðið
h mynd af mjer ásamt ummælum
um það, að ,.jcg slepj)i engu
f tækifæri til að láta í ljós andúð
é mína á verkalýðshreyfingunni
j og alþýðunni“. Tilefni blaðsins
f voru umrnæli, sem jeg ljet falla
'í á Alþingi urn frv. til laga um
f. að lögskipa 17. júní og 1. maí,
: sem almenna frídaga. Já —
i. þetta með andúðina á alj)ýðu,
; — það hefir maður reyndar
f heyrt áður hjá sama blaði. Ann-
f að hvort hlýtur nú fólk, sem les
s Þjóðviljann, að halda að jcg sje
| ógurlegur verkalýðsböðull og
| illmenni í garð alþýðu manna
;; — eða menn taka ekki nokkurt
f mark á slíkum skrifum blaðsins,
og er nú hvorugur kosturinn
■ góður.
- Að })essu sinni ætla jcg að
hafa svo mikið við að birta }>á
Tæðu mína, sem að dómi Þjóð-
[ viljans á að lýsa minni miklu
í alþýðu-andúð. og gctur ])ví hvcr
s dæmt fyrir sig, — en jeg end-
; nrtek þakkirnar fyrir kynning-
arstarfsemina:
Herra forseti!
Eins og fram kom í ræðu hv.
11. landskjörins hafa á síðari ár-
um komið fram raddir um J>að,
að lögbjóða 17. júní sem al-
mennan frídag, }>ar sem }>ctta
er nú þjóðhátíðardagur Islend-
ínga, — og í sannleika sagt
hafa verið nokkrar misfellur á
því að 17. júní hafi verið al-
mennur frídagur upp á síðkast-
ið, þó að það hafi færst í vöxt
eftir stofnun lýðveldisins.
Jeg vil leyfa mjer í þessu sam-
bandi að vitna til þess, að eins
og fram hafa komið áskoranir
frá í. S. í. um, að 17. júní yrði
lögskipaður frídagur þá hafa
einnig komið fram úr öðrum
áttum slíkar áskoranir, m. a.
frá ungum Sjálfstæðismönnum,
og var samþykkt ályktun þar
urri á Sambandsþingi s.l. sumar.
Og það er nokkuð langt síðan
það barst í tal milli mín og hv.
þm. N.-ísf., að hann hefði átt
viðræður við hv. 11. landsk. um
það, að þeir flyttu frv. um þctta
efni, og gerði jeg })á ráð fyrir,
að þeir fiyttu þetta mál sam-
an, og þá jafnvel fuHtrúar allra
])ingflokkanna, sem vel hefði
farið á í slíku máli. En út af
fyrir sig er ekkert við því að
segja þó svo hafi ekki orðið,
málið á jafn mikinn rjett á sjer,
þó að hv. 11. landsk. flytji það
einn. Þó vil jeg segja það,
aðalefni málsins er, að lögskipa
17. júní sem almennan frídag,
en er hinsvegar ekki alveg jafn
viss um, að það sje viðfeldið að
leggja bæjar- og sveitarstjórn-
um þá skyldu á herðar, að
stofna til hátíðahalda þennan
dag. Jeg teldi eðlilegast, að það
kæmi af sjálfu sjer, að fólkið
efndi til hátíðahalda án laga-
skyldu, á sínum þjóðhátíðar-
degi, og ætti nefndin, sem fær
þetta mál til meðferðar, að at-
huga þessa hlið málsins.
2. gr. })cssa frv. er um það,
að lögskipa, sem almennan frí-
dag, 1. maí, sem haldinn hefir
verið hátíðlegur af verkamanna-
stjettinni. En jeg er ekki jafn-
sammála hv. flm. um það, að
ástæða sje til að lögskipa 1. maí
sem almennan frídag. Hjer er
um hát-íðisdag einnar stjettar
að ræða, og mætti hafa það í
huga, að með þessu skapaðist
fordæmi um það, að fleiri stjett-
ir óskuðu þess, að þeirra frídag-
ur yrði lögskipaður sem al-
mennur frídagur. En eðli máls-
ins samkvæmt finst mjer óþarft
af stjettunum að ætlast til þess
að þeirar 'eigin stjettardagur.sje
almennur frídagur allra stjetta.
Um 1. maí er það hins vegar að
segja, að það er ein stærsta
stjett landsins, sem heldur hann
hátíðlegan, og hv. flm. vjek
einnig að því, að þó að hann
yrði lögskipaður þá væri í raun
og veru aðeins með því stað-
fest ákvörðun fólksins sjálfs og
sú venja, sem skapast hefir. Það
er m. a. út frá þessu sjónarmiði
sem jcg tel óþarft að lögskipa
þetta, vegna þess, að þó að það
yrði ekki í lögum þá yrði ekki
skert sú hátíð, sem þennan dag
er haldin af verkalýðsstjettinni,
njc heldur þátttaka í hátíða-
höldunum af öðrum stjettum.
Jeg vil á engan hátt með þessu
draga úr því, að hátíðahöld fari
fram 1. maí og frí sje frá vinnu
þann dag. Það er aðeins for-
dæmið, sem jeg tel að btri að
varast, að Alþingi ákveði að
einstakur stjettardagur skuli
jafnframt vera lögskipaður frí-
dagur annara stjetta.
í þessu sambandi vildi jeg
minna á, að það eru, eins og
kunnugt er, vissir dagar, bæði
helgidagar þjóðkirkjunnar, viss-
ir afmælisdagar merkra manna
og frídagar einstakra stjetta,
eins og t. d. 1. maí, sem hafa
verið fánadagar hjer á landi.
Forseti íslands mun kveða á um
það, hvaða dagar sjeu fánadag-
ar. Finst mjer æskileg og vil
koma því hjer með á framfæri,
að þeir dagar, sem stjettir þjóð-
fjelagsins liafa kjörið sem sinn
frídag, væru jafnframt fvrir-
skipaðir fánadagar, og þjóðin
sýndi })annig viðkomandi stjett
hug sinn og samúð mcð því að
draga fána að stöng, eins og t.
d. á sjcr stað nú 1. maí. Enda
er 1. maí fyrirskipaður fánadag-
að} ur. Svo er hins vegar ekki um
hátíðisdaga annara stjetta, svo
sem frídag verslunarmanna og
Sjómannadaginn, og síðar
kynnu fleiri hátíðisdagar ein-
stakra stjetta að koma til
greina. En hátíðisdagar stjett-
anna ættu allir að vera fána-
dagar þjóðarinnar.
Það er að vísu ekki verkefni
þessarar háttvirtu deildar að á-
kvcða um þetta atriði, en því
er hreyft hjer, eins og jeg sagði,
til þess að koma því á framfæri.
Það voru svo ekki önnur at-
riði sem jeg vildi víkja að við
þessa umræðu málsins.
AððHundur Breið-
firðingafjelagsins
—Breiðfirðingafjelagið hjelt
aðalfund sinn fimtudaginn
20. febr. s.l., í Breiðfirðinga-
búð. Flutti formaður, Jón
Emil Guðjónsson, all ítarlega
skýrslu um starfsemi fjelags
ins s.l. ár. Er starfsemi fje-
lagsins fjölbreytt mjög. Auk
stjórnarfunda og almennra
fjelagsfunda, voru haldnir á
árinu hátíðafundir í sam-
bandi við opnun Breiðfirð-
ingabúðar, kvöldvaka að
gömlum íslenskum sið, spila-
kvöld, árshátíð, skemtun fyr
ir 60 ára Breiðfirðinga og
eldri, kvöldvaka í Ríkisút-
varpinu, jólatrjesskemtun og
hlutaveltu.
Happdrætti, er fjelagið nú
með vegna húsbyggingasjóðs
síns, verður dregi'ð í því 12.
apríl n.k.
Fjelaginu bárust ýmsar
gjafir á árinu þar á meðal
mjög vönduð slagharpa frá
Breiðfirskum konum, ræðu-
stóll, stór skrifstofuskápur
og peningagjafir.
Eins og áður starfa í fje-
laginu ýmsar deildir, þar sem
fjelagarnir vinna að sínum
hugðarefnum, eftir því hvað
hverjym hentar, má þar
nefna Breiðfirðingakórinn,
handavinnudeild, málfunda-
deild, tafldeild og skemti-
deild. Fjelagið gefur út tíma
ritið „Breiðfirðing“, er það
eina átthagaritið, sem út
kemur á landinu. Ýmsar
fastanefndir eru líka í fjelag
inu, svo sem ferðanefnd, kvik
myndatökunefnd o.fl.
Fjárhagur fjelagsins er
góður og var þetta í níunda
sinn, sem gjaldkeri fjelags-
ins, Snæbjörn G. Jónsson,
skilar reikningum þess. Hann
hefur verið gjaldkeri fjelags
ins frá upphafi og undir hans
umsjá hefur hagur þess farið
sí vaxandi.
Jón Emil Guðjónsson, sem
verið hefur formaður fjelags-
ins undanfarin þrjú ár, baðst
undan endurkosningu við
stjórnarkjör. Var honum
þakkað mikið og vel unnið
starf í þágu fjelagsins og
hyltur ákaít.

imilið tekið
til starfa að nýju
EFTIR SJÖ ÁRA hlje á starfsemi Sjómannaheimilisins, tók
það að nýju til starfa í gærdag . Stofan er til húsa þar sem áður
var rekin veútingastofa frú Kristínar Dalsted við Tryggvagötu.
Hefir forstöðunefnd Sjómannaheimilisins látið breyta þar og
endurbæta allt. Við opnun þess í gær voru viðstaddir meðal gesta
borgarstjórinn og biskupinn yfir Islandi.
> v
Sjera Sigurbjörn A. Gíslason
baiíð gesti velkomna og rakti
hann þar helstu tildrög að stofn
un Sjómannaheimilisins hjer í
Reykjavík og starfsemi þess.
Fyrsta Sjómannaheimilið var
stofnað hjer í bænum árið
1923. Það ár kom hingað til
lands danskur maður, Vilhelm
Rasch að nafni. Hann starfaði
fyrir dönsku Sjómannaheimil-
in. Hánn vakti máls á þessu
við nokkra áhugamenn. Sjö
manna nefnd var falið að
hrinda málinu í framkvæmd. —
Form. nefndar þeirrar var Jón
Helgason biskup. Með aðstoð
þáv. borgarstjóra, Kn. Zim-
sen, tókst að koma Sjómanna-
heimilinu á stofn. Þá var það
til húsa að Vesturgötu 4, í húsi
Björns Kristjánssonar. — Þar
var heimilið rekið í nokkur ár,
en síðar var það á ýmsum stöð-
um við höfnina. Síðast var það
í Fiskhöllinni, en þegar Bretar
hernámu landið, vildu þeir fá
húsnæðið, og varð því Sjó-
mannaheimilið að víkja. Og öll
stríðsárin, þar til í gær, hefir
Sjómannaheimili ekki verið rek
ið hjer af ísl. mönnum.
„Jeg hefði kosið, að geta boð-
ið ykkur í miklu stærra hús-
næði“, sagði sr. Sigurbj. Á.
Gíslason. „Við tókum þetta
pláss, því annað var ekki að-
gengilegra. Þetta húsnæði er að
eins til bráðabirgða, því allir
sem unna sjómannastjettinni,
innlendum eða erlendum, vilja
að hjer komist upp fyrirmynd-
ar Sjómannaheimili“, sagði sr.
Sigurbjörn.
Næst gerði hann grein fyrir
húsnæði því, er Sjómannastof-
an tekur nú til starfa í. Þegar
Sjómananheimilisnefndin tók
við húsinu, ljet hún fara þar
fram miklar og kostnaðarsamar
endurbætur og telur sr. Sigur-
björn að þær hafi kostað um
30 þús. kr. Þar eru nú til af-
nota fyrir sjómenn, veitinga-
stofa og lestrarstofa og þar
geta sjómenn skrifað brjef og
hlustað á útvarp. Það verða
frammi til afnota fyrir gestina
allskonar dægradvalir og bæk-
ur, sem enn eru þó of fáar. —
Þar er og eitt orgel. Uppi á lofti
fær Sjómannaheimilið tvö her-
bergi. Enn hefir ekki tekist að
fá til afnota, nema annað
þeirra. Hitt mun fást á næstu
mánuðum. Forstjóri heimilisins
er Axel Magnússon, en honum
til aðstoðar verður kona hans
og ein stúlka.
Starfsemi Sjómannaheimilis-
ins nýtur styrks Rvíkurbæjar,
og var því á fjárlögum 1946 og
svo nú, veitt 50 þús. k. í hvort
skifti.
í lok máls síns, þakkaði sr.
Sigurbj. Á. Gíslason bæjaryfir-
völdunum aðstoð þá, er þau
hafa veitt stofnuninni á undan-
förnum árum, og sagðist von-
ást til, að þegar Sjómanna-
heimilið bæði næst um aðstoð,
fengi hún skjóta úrlausn mála
sinna. í því sambandi gat hann
þess að næst yrði sótt um lóð
fyrir stórt og myndarlegt sjó-
mannaheimili, sem yrði bæjar-
fjelaginu til sóma.
Er. sr. Sigurbj. hafði lokið
máli sínu tók Gunnar Thorodd-
sen borgarstjóri til máls. Borg-
arstjóri bar fram þá ósk fyrir
hönd bæjarstjórnar, að gæfa og
heill mætti fylgja störfum Sjó-
mannaheimilisins. Hann kvaðst
vona, að bæjaryfirvöldin
myndu taka vel þeirri málaleit
an stofnunarinnar, er hún
myndi leita til bæjarins um að-
stoð til þess að færa út kví-
arnar.
Næstur tók til máls Sigur-
geir Sigurðsson biskup. Ræddl
hann um þá þýðingu, sem slík-
ar stofnanir hefðu fyrir sjó-
mannastjettina. „Því margir
sjómenn hefðu þá sögu að
segja, það hafi verið þeim ó-
gæfa, að engin slík stofnun var
til, þar sem þeir hefðu komið
að landi“, eins og biskup komst
að orði.
Að lokum bað hann þess, að
blessun mætti fylgja stofnun-
inni og starfsemi hennar um
ókomin ár. Kirkjunni væri það
gleðiefni að rjetta henni hjálp-
arhönd.
Síðastur tók til máls Henry
Hálfdánarson, er mælti fyrir
hönd Sjómanadagsráðsins. En
það á tvo fulltrúa í stjórn heim-
ilisins. Þakkaði hann það merki
lega starf sem Sjómannaheim-
ilið hefði leyst af höndum á
fyrri árunum og hann kvaðst
vona, að þegar framtíðardraum
ur Sjómannadagsráðsins hefði
ræst, þ. e. a. s. byging dvalar-
heimilis aldraðra sjómanna,
væri tekin til starfa, mætti tak-
ast gott samstarf milli þessara
stofnana.
I stjórn Sjómananheimilisins
eiga sjö menn sæti. Frá því að
hún tók til starfa hafa átt sæti
í henni, þeir sr. Sigurbjörn Á.
Gíslason, sr. Bjarni Jónsson
vígslubiskup og sr. Arni Sig-
urðsson. Ennfremur eru í stjórn
inni Sigurður Halldórsson, Þor-
varður Björnsson, Jónas Jónas-
son og Þorsteinn Árnason. Þeir
tveir síðasttöldu eru fulltrúar,
Sjómannaráðsins.
SLUNGINN LÖGREGLU-
MAÐUR
WASHINGTON: — Blöðin
hjer segja frá því, að Raumond
Blackmore, leynilögreglumað-
ur í San Jose, Californíu, hafi
fyrir nokkru verið að flytja’
fyrirlestur um glæpamál, þegar
honum varð litið út um glugg-
ann, kom hann auga á mann,
sem lögreglan hafði lýst eftir,
þaut út og handtók hann.