Morgunblaðið - 19.04.1947, Qupperneq 8

MORGUNBLASIÍ)
Laugarcragur 19. apríí 1947
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgCarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utan-lands.
K I lausasðlu 60 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Sagan endurtekur sig
MARGIR eru án efa minnugir þess, að það var ekki
iítið sem á gekk hjer á árunum, þegar verið var að reisa
olíugeymana við Skerjafjörð. Þessi verknaður var talinn
þjóðhættulegur. Þeir, sem að honum stóðu, voru sagðir
vera leppar erlends auðfjelags, sem erlent stórveldi rjeði
yfir, og ekki var hikað við að setja á þá landráðastimpil.
Það var aðallega Tíminn og liðsmenn hans, sem höfðu
forustuna í þessari þokkalegu herferð. Þá voru ekki spör-
uð stóryrðin eða fullyrðingarnar, fremur en oft endranær.
Sem dæmi má nefna það, að fullyrt var, að Shellgeym-
arnir við Skerjafjörð væru svo stórir, að bersýnilegt væri
að þeir væru ekki bygðir með þarfir íslenskra atvinnu-
vega fyrir augum. Geymarnir nægðu öllum breska flot-
anum, sögðu vitringarnir þá. Og þeir áttu að vera reistir
sem hernaðarbækistöð breska flotans- Hjer væri því verið
að stofna sjálfstæði íslands í hættu. Hjer væri verið að
vinna augljóst landráðastarf!
Fleira af svipuðu tagi kom frá Tímamönnum á þessum
árum. Og ekki var látið nægja orðin tóm. Fyrirskipuð var
opinber rannsókn, til þess að reyna að knjesetja þá menn,
sem að þessum framkvæmdum stóðu!
Reynslan skar brátt úr um þvætting Tímamanna á
þeim árum. Þegar á öðru ári frá því að geymarnir við
Skerjafjörð voru reistir, kom í ljós, að þeir voru ekki
stærri en það, að þeir rjett fullnægðu þörf atvinnuvega
landsmanna. Og brátt urðu geymarnir of litlir.
★
Gamla sagan frá þeim árum, að reistir voru olíugeym-
arnir við Skerjafjörð endurtekur sig nú. Aðeins er sú
verkaskifting, að nú kemur árásin frá kommúnistum, í
stað Tímaliðsins áður.
Hið nýstofnaða Olíufjelag h.f., sem Samband íslenskra
samvinnufjelaga, ásamt nokkrum hinna stærri kaupfje-
laga, olíusamlaga og fárra einstaklinga standa að, hefir
fest kaup á olíugeymum, sem herinn hafði í Hvalfirði.
Hjer er um að ræða alinnlent fjelag og stofnað í þeim eina
tilgangi, að reyna að koma á samkeppni í olíuversluninni
og þar með fá olíuverðið lækkað. Þetta nýja fjelag hefir
samið við ameríska olíufjelagið Standard Oil um kaup á
olíu fyrst um sinn, en hugmyndin er í framtíðinni að
vera í sambandi við erlendu samvinnufjelögin, sem hafa
í hyggju að taka upp olíuverslun í stórum stíl.
★
Kommúnistar telja það glæpsamlegt af ríkisstjórninni,
að selja þessu nýja olíufjelagi S. L S. o. fl. geymana í
Hvalfarði, því að þetta fjelag sje ekkert annað en leppur
ameríska auðfjelagsins og þar með amerísku stjórnarinn-
ar. Hjer sje því vitandi vits verið að koma upp dulbúinni
herstöð fyrir Bandaríkin!
Sleppum þeirri aðdróttun, sem kommúnistar beina hjer
að S. í. S. og kaupfjelögunum, sem eru þátttakendur í
þessu nýja fjelagi, og svo olíusamlögum útvegsmanna
víðsvegar á landinu. Jafnvel KRON sleppur ekki, sem
fjelag innan vjebanda S. í. S. Best að láta þessa aðila sjálfa
gera upp sakirnar við kommúnista.
Spurningin er þessi: Gerði ríkisstjórnin rangt, er hún
seldi hinu nýja olíufjelagi geymana í Hvalfirði?
Allir ját. kommúnistar einnig, að olíugeymar þeir,
sem nú.eru 1 í landinu fullnægi hvergi nærri þörf lands-
rnanna, eirm og hún er í dag, hvað þá, þegar nýju togar-
arnir og allur vjelbátaflotinn hefir bæst við.
Nú stóð svo á, að til voru olíugeymar í Hvalfirði, að
vísu reistir þar í þágu hernaðar, en orðnir eign íslenska
ríkisins, eins og svo margt annað, sem herinn hafði. komið
upp hjer á landi. Hvað var eðlilegra — og sjálfsagðara
— en að hagnýta þessi tæki í þágu atvinnuvega lands-
rhanna? Og hvað komumst við áfram með nýsköpun at-
vinnuveganna, éf ekkert má gera, sem nota mætti í hern-
aði?
\Jilverji óhriýar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Lögreglan fær ákúrur.
BÆJARSTJÓRNIN HEFIR
veitt lögreglunni ákúrur fyrir
að hún hafi ekki gott eftirlit
með umferðinni í bænum. Það
er gamall siður að kenna lög-
reglunni um flest, sem aflaga
fer á götum bæjarins og má
vera að stundum sje það rjett-
mætt, en þó tæpast undantekn-
ingalaus regla.
En hvað um það, bæjar-
stjórnin hefir vitanlega fulla
heiriild til að setja ofan í við
sitt starfsfólk, þegar henni
finst eitthvað gert öðruvísi en
hún vill hafa það.
•
Skammirnar einar
engin lausn.
HITT ER SVO ANNAÐ mál,
að skammirnar einar eru engin
lausn á vandamálunum, síst í
umferðarerfiðleikunum hjer í
bænum. Það þarf meira til og
það mikið meira. Það er t. d.
hægt að skipa lögreglunni að
gæta þess að bifreiðum sje ekki
lagt þannig við götur. að öll
umferð stöðvist. Lögregluþjón-
arnir eru á þönum um bæinn,
skrifa upp sökudólga, sem síð-
an fá áminningar eða sektir. En
næsta dæg eru bifreiðarnar,
sem ólöglega hefir verið lagt,
kanski orðnar ennþá fleiri, en
þær voru daginn áður. Stafar
það að sjálfsögðu ekki af ó-
dugnaði lögreglunnar, heldur
hinu, að bifreiðar eru orðnar
svo margar í bænum, að það
er ekki rúm fyrir þær allar á
götunum. Þeir, sem eiga bif-
reiðar, og borga af þeim skatta
og skyldur, vilja fá að nota þær
til að aka í þeim um bæinn,
sem von er.
Rannsókn nauðsynleg.
SANNLEIKURINN er sá, að
orðið er tímabært, að það verði
látin fara fram ítarleg rann-
sókn á því hvernig hægt er að
greiða úr umferðarflækjunni í
bænum.
í borg vestur í Ameríku, sem
hefir nú álíka marga íbúa og
Reykjavík og hefir stækkað á-
líka ört styrjaldarárin, áttu
bæjaryfirvöldin í líkum erfið-
leikum og við hvað bílastæði
snertir. Þar var það ráð tekið
til að byrja með, að skólabörn
og skátar voru fengnir til að
skrifa upp við hverja einustu
götu í bænum hvað mörgum
bílum var lagt á hverjum stað
og hvað margir urðu frá að
hverfa í hvert skifti og enn-
fremur söfnuðu börnin skýrsl-
um um það hjá bæjarbúum,
hvernig þeir notuðu bíla sína
og til hvers daglega. Hvar þeir
geymdu þá o. s. frv. Með þessu
fyrirkomulagi komust bæjar-
yfirvöldin að fyrsta aðalatriði
vandamálsins. Þörfinni fyrir
bílastæð og þá fyrst var hægt
að gera einhverjar ráðstafanir.
•
Á skal að ósi stemma...
ÞAÐ ER EINMITT eitthvað
líkt. sem gera þarf hjer. Það
þarf fyrst og fremst að rann-
saka í hverju vandamálin
ligg.ia. Á skal að ósi stemma,
sögðu þeir í gamla daga og
mun vera sannmæli enn þann
dag í dag.
Bæjarfulltrúarnir mega vita
það, án þess að þeim sje á það
bent sjerstaklega, að það er
sama hvað mikið lögreglulið
væri hjer í bænum og hversu
duglegt sem það væri, þá er
ekki hægt að búast við að úr
ist. að óbreyttum aðferðum til
lausnar þeim.
Síldarhreistur fyrir
slökkviliðið.
HVAÐ ÆTLI YRÐI sagt um
slökkviliðsstjórann okkar, ef
hann færi fram á það við bæj-
arsjóð, að hann fengi nokkrar í
smálestir af síldarhreistri til að
slökkva elda. Hann Jón yrði
vafalaust álitinn ruglaður.
En það getur þó komið að
því, að hann fari fram á þetta,
slökkviliðsst j órinn.
Samkvæmt frjett. sem Morg
unblaðinu hefir borist frá Lon-
don höfðu kanadiskir og amer-
iskir fiskimenn frá 260 .kr. upp
í 1040 króna daglaun í fyrra
við bað eitt að safna síldar-
hreistri, sem síðar var notað í
efni. sem fór í slökkvitæki.
Vísindamenn bandamanna
fundu það upp í styrjöldinni,
að hægt er að framleiða eitt
besta slökkviefni, sem nú þekk
ist úr síldarhreistri. Einkum
þykir þetta hreistursslökkvi-
efni gott til að slökkva eld, sem
brotist hefir út í vjelum, t. d.
bíla- og flugvjelamótorum.
Margt er hulið.
ÞAÐ SKYLDI nú ekki fara
svo,. að nýr atvinnuvegur væri
hjer á ferðinni. Það er ekki svo
lítið af síldarhreistri. sem fer
til ónýtis hjer við land árlega.
Og þannig getur það verið á
mörgum öðrum sviðum, að það
liggi hulið gull í því, sem við
nú köllum skít, slor og sorp.
•
Barnaleikrit.
ÞARFAVERK var það hjá
Jóni Aðils 1 eikara, að koma
upp barnaleikriti. Ekki þarf að
efa, að hann hefir valið gott
leikrit, sem börnin hafa bæði
gagn og gaman af að sjá.
Eins og margtoft hefir verið
á bent hjer í dálkunum væri
það vel þess vert, að hafa að
staðaldri barnaleikrit hjer á
veturna. Það eru ekki svo
margar skemtanir, sem yngstu
borgararnir geta sótt.
MEÐAL ANNARA ORÐA
Eftir James Whiftaker.
MEIRI upplýsingar hafa nú
verið birtar um hið stórmerki-
lega starf, sem breskir vísinda-
menn hafa leyst af hendi í sam
bandi við fiskrækt. I fyrri
grein minni um þetta efni lýsti
jeg því, hvernig þessir fiski-
fræðingar hafa þá skoðun, að
yrkja beri sjóinn líkt og jörð-
ina, og að líta eigi á fiskinn
eins og uppskeruna — það er
að „segja hlú að fiskinum,
vernda hann og fæða, hjálpa
honum að gjóta við sem best
skilyrði og loks bera áburð í
sjóinn á sama hátt og áburður
er borinn í jarðveginn.
A. C. Hardy prófessor, vís-
indamaður frá Yorkshire, sem
rannsakað hefir þetta efni, he-
ir sýnt á óyggjandi hátt, að á
sama hátt og hægt er að nota
rjettan áburð til að auka upp-
skeruna, þannig er einnig hægt
að auka fiskstofninn, með notk
un rjetts áburðar. Hardy pró-
fessor, hefir við rannsóknir sín
ar athugað 50:000 fiska.
; ?j! ■ IT ■ Ui h |
Góður árangur.
I Skotlandi hafa tilraunir
verið gerðar með notkun sjáv-
aráburðar. Árangur tilraun-
anna hefir verið stórmerkileg-
Að yrkja sjéinn.
mönnum Skotlands, Sir John
Graham Kerr og Gross pró-
fessor, hafa staðið fyrir rann-
sóknum þessum, sem fram hafa
farið við Loch Sween, sem er
fyrir austan Jurasund. Vís-
indamennirnir lokuðu um 20
ekrum af Loch Sween og báru
ýmsí.r tegundir af phosphate
og saltpjetursúru salti á svæði
þetta. Þessi efni juku gróður
smáplantna þeirra, sem svifið
nærist á, með þeim árangri að
það bæði stækkaði og fjölgaði.
Kola- og lúðutegundir, sem
komið var fyrir á svæðinu, uxu
meir á tveimur mánuðum, en
þessir fiskar mundu undir eðli-
legum kringumstæðum hafa
vaxið á tveimur árum. Fiskar,
sem rannsakaðir voru, voru 20
sinnum þyngri en undir venju-
legum skilyrðum.
Islensk fiskrækt.
Arangur þessara tilrauna
virðist benda til þess, að koma
mætti upp stórum fiskræktun-
arstöðvum á stöðum eins og
Hvalfirði, þar sem fiskar gætu
hry^jt og vaxið við sjerstök
skilyrði, áður en þeir halda á
úthafið.
Eýg síldarinnár éru að
minsta kosti 35.000 að tölu,
ur. Tveir af þektustu vísinda^-
þorsksins 9.000.000. Ef vísindin
geta verndað þessa fiska með-
an á hrygningartímanum stend
ur og sjeð afkvæmum þeirra
fyrir sjerstakri fæðu (áburði),
þýðir það, að þessir fiskar munu
að lokum leggja af stað frá
hrygningasvæðunum mikið
stærri og hraustari en nokkru
sinni áður, auk þess sem þeir
munu snúa til þessara sömu
stöðva bæði sterkari og fjöl-
mennari.
Athyglisvert mál.
ísland liggur ákaflega vel við
til samskonar tilrauna og skýrt
hefir verið frá hjer á undan.
Þar eru hundruð fagurra
fjarða, þar sem auðveldlega
mætti framkvæma slíkar til-
raunir, og þar sem þeir eru í
námunda við fiskisvæðin,
mundi sú staðreynd auðvelda
mönnum að fylgjast með á-
ranprinum. Síld nærist þvínær
eingöngu á svifi. Vísindin geta
nú sýnt sjómanninum, hvernig
hann getur alið svifið og feng-
ið það til að vaxa, og þar sem
áta er mikil, þangað mun síld-
in leita,; Því betra, sem svifið
er, bví betri verður síldin. All-
ir íslendingár verða að fylgjast
með þessum tilraunum. enda
snerta þær að mjö^ miklu leyti
efnahag íslands.