Morgunblaðið - 15.05.1947, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 15. maí 194Z
Vöruskiftajöfnuðurinn jan. ti!
apríi óhagstæður um riimar
100 miljónir kr.
HAGSTOFAN skýrði Morgunblaðinu svo frá í gær, að vöru
sbiftajöfnuðurinn í aprílmánuði hefði verið óhagstæður um
25.9 miljónii'. Þá er vöruskiftajöfnuðurinn fyrstu fjóra mán-
uði þessa árs óhagstæður um því sem næst 106 miljónir króna.
f apríl nam verðmæti inn-
fluttrar vöru 41.7 milj. En
verðmæti innfluttrar vöru mán
uðina janúar til aprilloka, nem
ur 158,7 milj. króna. Verðmæti
útfluttrar vöru nam í apríl 15,8
milj. Og jan.—april 52,8 milj.
króna.
Hagstofan hafði ekki tekið
saman stærstu liði innflutnings
ins i gær. En stærstu liðir út-
flutningsvöru var ísfiskur til
Bretlands fyrir 5,2 milj. freð-
íiskur til Bandarikjanna og
Frakklands fyrir 1,3 milj. Til
Póllands, Bandaríkjanna og til
Þýskalands var flutt lýsi fyrir
eina miljón. Fiskimjöl var selt
til Póllands, Tjekkóslóvakiu og
nokkuð til Palestínu, fyrir 1,1
milj. Þá var í apríl flutt 213
smál. af ull til Póllands og lítils
háttar til Noregs og fjekst fyrir
hana 2,15 milj. Færeyingar
keyptu af okkur skip fyrir 3
milj. Voru það tveir togarar,
Vörður og Gylfi, vjelskipin
Kópanes og Ehba og þeir
keyptu pólska togarann Podloe
sem strandaði austur á söndum
á s.l. ári. Þá seldur við Bret-
um síldarolíu fyrir tæpa milj.
Sigurjón Pjetursson með hraungrjótið. — Myndina tók ljósm.
Morgbi. Fr. Clausen, í gær.
Heklukross í mion-
ismerki um Jénas
Hallgrímsson
SIGUR.TÖN Pjetursson að
Álafossi sýndi blaðamönnum í
gær kross, sem hann hafði mót
að í Hekluhraunsstein með sjer
staklega gerðum töngum. Er
krossinn lítill, varla meira en
10 sentimetra hár. Tengurnar
liafði hann íátið gera í vjel-
smiðju hjer í bænum og á þær
er greipt „Hekla — 1947“.
Sigurjón fór með hóp íþrótta
manna með sjer austur að
Hekluhrauni og höfðu þeir m.
a. stungið hnífum í brennandi
liraun, sem siðan storknuðu í
liraunsteinunum, ennfremur
liöfðu þeir greipt smámynt í
hraunsteina á sama hátt.
Sigurjón kvaðst hafa í hyggju
að láta gera minnimerki „þar
sem eldkrossinn væri uppistað
an í“ og á það að verða minnis-
merki yfir Jónas Hallgrimsson.
„Það er ekki víst að það verði
reist á Þingvöllum“, sagði
hann. Ennfremur hefir Sigur-
jón í hyggju að senda eldkross
sem gjöf til Sálarrannsóknar-
fjélagsins í Bretlandi.
ÍNokkrir gestir voru þarna
atik blaðamanna og bauð Sig-
urjón upp á rúsinuskyr og
rjóma. Og rómuðu gestir mjög
jþær veitingar.
Jénas spyr - Ey-
steinn neilar að
svara
Jónas Jónsson kvaddi sjer
hljóðs utan dagskrá í neðri deild
í gær og beindi nokkrum fyrir-
spurnum til flugmálaráðherra,
Eysteins Jónssonar, varðandi
flugvellina í Reykjavík og
Keflavík. ✓
í fyrsta lagi hvað mörgum
miljónum væri búið að eyða í
framkvæmdir á báðum flugvöll
unum? Hvort það væri rjett,
sem hann hefði heyrt, að búið
væri að eyða á 7. miljón kr. í
þá?
I öðru lagi, hvað margir
starfsmenn væru á Reykjavík-
urflugvellinum og Keflavíkur-
flugvellinum (íslenskir) starf-
andi eða óstarfandi og hvaða
tekjur þeir hefðu?
Eysteinn Jónsson, flugmála-
ráðherra svaraði ekki þessum
spurningum, en sagði að Jónas
gæti komið með þetta í fyrir-
spurnarformi samkvæmt þing-
sköpum.
Jónas stóð þá aftur upp og
sagði, að Eysfeinn mundi bráð-
Iega fá tækifæri að ræða þessi
mál nánar, ef hann heíði kjark
til þess þá.
Mlklar umræður
um þjóðleikhús og
skemtanaskaft
STJÓRNARFRUMVÖRPIN
um Þjóðleikhús, fjelagsheimili
og breytingu á skiftingu skemt-
anaskattsins eru komin til 3.
umræðu í Nd.
Mentamálanefndin hafði frv.
til meðferðar og lagði til að þau
yrðu samþykkt með nokkrum
breytingum.
Þjóðleikhús.
Sigurður Bjarnason var fram
sögumaður nefndarinnar í
þessu máli og gerði grein fyrir
breytingartillögunum.
1) Þjóðleikhússtjóri skal
ráða fasta leikara til fimm ára
í senn og gera við þá ráðn-
ingarsamninga, hann ræður og
aðra starfsmenn, enda sam-
þykkir mentamálaráðherra og
þjóðleikhúsráð fjölda leikara
og annara starfsmanna og ráðn
ingarkjör þeirra.
2) Þjóðleikhúsið skal flytja
leikrit í ríkisútvarpið sjónleiki
utan Reykjavíkur eftir því, sem
við verður lcomið og vinna að
eflingu leiklistar hvarvetna á
landinu.
3) Þeir af fastráðnu starfs-
mönnum Þjóðleikhússins, sem
áður hafa unnið hliðstæð störf
í þágu íslenskrar leiklistar,
skulu einnig eiga kost á að
njóta eftirlaunarjettar fyrir
þann starfstíma. Ráðherra á-
kveður rjettindatíma hvers og
eins að fengnum upplýsingum
og tillögum Fjelags íslenskra
leikara.
4) Náið samstarf skal vera
á milli Þjóðleikhúss og ríkis-
útvarpsins. Þjóðleikhúsið lætur
ríkisútvarpinu í tje leikrit til
flutnings, eftir því, sem sam-
komulag verður um milli þjóð-
leikhússtjóra og útvarpsráðs.
Starfsmönnum Þjóðleikhússins
ber hvorki sjerstök þóknun fyr
ir slíkan flutning nje leiksýn-
ingar utan Reykjavíkur.
5) Tekjuafgangur af rekstri
Þjóðleikhússins skal lagður í
rekstrarsjóð þess.
Þessar tillögur voru teknar
aftur til 3. umr.
Fjelagsheimili.
Við það voru nokkrar breyt-
ingar samþyktar m. a. að kven-
fjelög skyldu talin með þeim
fjelögum sem afnot hafa af fje-
lagsheimilunum.
I sambandi við þetta frum-
varp urðu nokkrar deilur um
skiftingu skemtanaskattsins.
Taldi Jónas Jónsson hlut
dreifbýlisins (45% ) allt of lít-
inn.
Mentamálaráðherra, Páll Þor
steinsson og Sigurður Bjarna-
son sýndu Jónasi fram á hve
mikið hefði áunnist hjer, þar
sem tekið væri 45%
(um 700 þúsund kr. á
ári) til dreifbýlisins, sem ekki
hefði fengið einn eyrir áður. —
Bæri því vissulega að fagna
þeirri stefnubreytingu, sem
orðin er í þessum málum.
BUCHAREST: — Einn af
talsmönnum rúmensku stjórn-
arinnar hefur neitað því, að
stjórnarvöld landsins hafi, sam
kvæmt skipun Rússa, afhent
þeim 400 flutningavagna af
hveitimjeli.
Sýning Eggerls Guðmundssonar !
EGGERT GUÐMUNDSSON hefir fyrir skömmu opnað sýn-
ingu í vinnustofu sinni, Hátúni 11. Hafa um 200 manns sótt
sýninguna og 14 málverk hafa selst. Myndin hjer að ofan er
af sýningarmyndunum og nefnir Eggert hana „Flúðir“.
Athugasemd við
Daginn og véginn
FRÚ SIGRÍÐUR Eiríksdótt-
ir hjúkrunarkona flutti erindi
í útvarpið í fyrrakvöld. — Kom
frúin víða við og ræddi ýms
þjóðfjelagsvandamál sem bíða
úrlausnar. Jeg er um margt
sammála frúnni, en það er önn
ur saga.
Jeg vildi aðeins með þessum
línum leiðrjetta misskilning,
sem kom fram í erindi frúar-
innar. Hún sagði, að ekki væri
hægt að fá leigða samkomu-
sali í bænum, án þess að leigu-
taki legði á borðið með sjer
leyfi til áfengisveitinga. Þetta
er alger misskilningur og væg
ast ekki sæmandi að bera fram
slíkar fullyrðingar fyrir al-
þjóð, án þess að kynna sjer
sannleiksgildi þess áður en
hlaupið er af stað í útvarpið.
Jafnvel þó að frúin hafi sjeð
það í blaði, en samkvæmt henn
ar eigin játningu, eru blöðin,
að undanskildum Þjóðviljan-
um, ekki ævinlega þann veg
rituð, að allt sem þar stendur
sje hafandi eftir.
Sannleikur þessa máls er sá,
að umsögn frúarinnar er al-
gjörlega villandi, a. m. k. það
sem snýr að Sjálfstæðishúsinu
(og jeg held að mjer sje óhætt
að mæla fyrir munn allra veit-
ingahúsanna, nema þess, sem
hefur fast vínveitingaleyfi).
A liðnum vetri hafa flestir
framhaldsskólar bæjarins, nokk
ur átthagafjelög, íþróttafjelög
og fleiri, haldið dansleiki og
skemtanir í Sjálfstæðishúsinu,
án þess að einu orði væri minst
á leyfi til áfengisveitinga. Á
þetta vildi jeg benda frúnni.
Lúðvíg Hjálmtýsson.
Verðlaun fyrir bestu
ritgerðir
Á ÞESSU vori verður byrj-
að að veita verðlaun fyrir þrjár
bestu ritgerðir fullnaðarprófs-
barna hjer í Reykjavík.
Hallgrímur Jónsson fyrver-
andi skólastjóri liefur gefið 10
þús. krónur í sjóð og skal helm
ing vaxta hans veitt þeim þrem
börnum er bestu ritgerðir gera
við fullnaðarpróf, eins og fyr
segir. Hefur Hallgrímur nefnt
sjóð þennan: Verálaunasjóður
fullnaðarprófsbarna í Reykja-
vík.
Þjóðræknisstarf
meðal ungra V.-
fslendinga
Á MEÐAL Vestur-íslendingsj
eru allmargir áhugamenn sem
láta sjer ant um það, að sú kyn-
slóð sem er að alast þar upp nú
og kann lítið í íslensku, fái
nokkra fræðslu um ísland og
íslenskt þjóðlíf. í því skyni hafa
þeir stofnað fjelag í Winnipeg,
sem nefnist The Icelandic Cana
dian Club of Winnipeg. Það
fjelag heldur alloft fundi til
fræðslu og skemmtunar, og auk
þess gefur það út blað á ensku,
er nefnist The Icelandic Cana-
dian, og kemur út á hverjurd
ársfjórðungi.
í síðasta hefíi þess blaðs er
athyglisverð grein eftir Walter
J. Líndal, dómara í Winnipeg,
sem lætur sjer mjög ant um að
unga kynslóðin vestur-íslenska
glati ekki tengslum við íslenskf;
þjóðerni og menningu. í sama
hefti birtist grein um samstarf
Islendinga austan hafs og vest-
an eftir sjera Friðrik Hallgríms
son, og munu fleiri greinar hjeð
an að heiman birtast í blaðinu
á næstunni.
í Lesbók Morgunblaðsins
mun næstkomandi sunnudag
birtast grein eftir Líndal dóm-
ara, en hánn ritaði í fyrsta
hefti þessa árgangs Icelandiq
Canadian grein, sem að efninu
til er erindi er hann flutti í
íslenska kvöldskólanum í Win-
nipeg um mentamál á íslandi.
Morgunblaðið telur það vel'
farið ef almenningur hjer a
landi gæfi gaum að þessu máli,
því að svo margir íslendingar
hafa orðið þjóð sinni til sóma
vestan hafs, að hún ætti að
gleðjast af því og meta það að
verðleikum.
Þ j óðr æknisf j elag íslendingá
vill greiða fyrir útbreiðslu
blaðsins The Icelandic Canadi-
an hjer heima. Það kostar hjer
8 krónur árgangurinn, en 18
krónur 3 árgangar greiddir fyr
irfram. Þeir sem vilja gjörast
áskrifendur, .geta snúið sjer til
skrifstofu fjelagsins í Þjóðleik-
húsinu (gengið inn frá Lindar
götu), sem verður opin'fyrst
um sinn á mánudögum og
fimtudögum kl. 10—12 árd. ;