Morgunblaðið - 19.06.1947, Qupperneq 8

MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 19. júní 1947
Frá Hutl
M.J. „6REBBESIR00M"
fermir í Hull 25—26. þ. m.
EINARSSON, ZOÉGA & Co. hf
Hafnarhúsinu,
Símar: 6697 & 7797
Asbjörnsons ævintýrin. —
Ógleymanlegar sögur
Sígildar bókmentaperlur.
barnanna.
■HtfMirioMiiiiiiinininia
ijenv
nlfítn
tiOÍPUV
fffjnnwttfi
38(1)
— Meðal annara orða
Framh. af bls. 6
En nú sem stendur virðist
engin hætta vera í aðsígi, og
því getur verið að hún skelli
því voðalegar á, þegar hún
kemur í ljós að lokum og brjóti
þá allt niður. Þannig hugsa og
vona þeir sem vilja Bandaríkj-
unum verst.
En Bandaríkin koma með
staðreyndirnar móti slíku
þvaðri. B. M. Baruch lýsti því
yfir eftir nákvæma rannsókn,
að á fjármálalífi okkar eru
engir ágallar, sem ekki mætti
bæta úr með meiri framleiðslu.
Undirstaða fjármálanna.
Lögmálið, sem hann vill
fylgja. er þetta. Ef menn ætla
að lifa sæmilegu lífi, verða
þeir að framleiða meira en
þeir eyða. Fjármálin geta ekki
byggst upp af peningum eða
gulli eingöngu. Peningarnir
eru aðeins tæki til að auðvelda
viðskiftin, en bæði atvinnulíf og
fjármál hljóta að byggjast upp
fyrst og fremst af framleiðsl-
unni.
Fjármálaöngþveitið í Eng-
landi um 1925 hefur oft verið
kennt því, að hætt var við gull
trygginguna. Ytra virtist það
þannig, en ef grafist er fyrir
þetta. kemur í ljós, að aðalor-
sökin var ekki sú, heldur að-
ins hitt, að England hafði þá
dregist aftur úr í iðnaðarfram-/
leiðslunni og hafði enga aðstöðu
til að vinna sig upp. Einn1
bandarískur fjármálamaður á
að hafa sagt: „Við getum ekki
fengið kreppu yfir okkur jafn
vel þótt við reyndum til þess“.
Þó þetta sje vitanlega ýkjur,
þá er þó víst, að engir af þess-
um körlum, sem hatast við
Bandaríkin, geta spáð krepp-
una yfir okkur.
JT _____ Jt
HATIÐAHOLDIN
Duglegur umboðsmaður
getur fengið umboð fyrir hið
þekta firma okkar. Lítið eitt af
minnismerkjum þegar komið
til Reykjavíkur. Upplýsingar
um banka óskast.
P. Shannongs
Monumentforretning
0. Farimagsgade 42
Köbenhavn 0.
Gistihúsið á Laugarvatni
vantar þrjár starfsstúlkur.
viðtals á Njálsgötu 3. Kl. 11-
— Gistihússtjórinn er til
-12 og 16—18, sími 4487.
Framh. af bls. 5
þjóðir og traðka á rjetti ann-
ara. Þetta er gömul saga þeirra,
sem stjórnað hafa hrunadansi
hejmsveldanna um aldaraðir.
En svo er til önnur tegund mik-
ilmenna, sem vinnur sitt stóra
starf fyrir frelsi, menningu og
umbætur, án þess að troða öðr-
um um tær, án þess að mylja
einstaklinga eða þjóðir undir
fótum sjer. Til þeirra telst Jón
Sigurðsson. Lífsstarf hans var
fólgið í því þrennu, að vekja
þjóðina, að telja í hana kjark
og að leiða hana og leiðbeina.
Á öllu þessu er þörf í dag.
Ef vjer reynumst trúir hug-
sjónum Jóns Sigurðssonar heiðr
um vjer best minningu þess
manns, sem mikilhæfastur hef-
ur verið allra þeirra, er þjóð-
málum hafa sint á íslandi að
fornu og nýju.
Vjer minnumst stofnunar
hins íslenska lýðveldis fyrir
þrem árum. Um það hafði verið
deilt, hvenær skyldi slíta sam-
bandinu við Dani og stofna lýð-
veldið. En þótt sundrungin hafi
lengstum verið landlægur sjúk-
dómur hjer, tókst í þessu máli
að senda út á sextugt djúp sund-
urlyndisfjandann, og að ná
samkomulagi allra alþingis-
manna og svo að segja allrar
þjóðarinnar. Öllum umheimi
var sannað, að íslenska þjóðin
vill vera sjálfstæð og engum
öðrum háð.
Vjer íslendingar veröum að
vera sjálfstæðir, það er óað-
skiljanlegur þáttur af tilfinn-
inga- og vitsmunalífi voru. ■—-
Sjálfstæðið er oss tilfinninga-,
hugsjóna- og hagsmunamál.
En að sjálfstæði voru og
grundvelli þess, íslensku þjóð-
inni, steðja og hafa steðjað ýms
ar hættur. Ein þeirra grúfði yfir
þessum degi í fyrra. Kröfur er-
lends stórveldis um herstöðvar
voru þá uppi og það mál óleyst.
Ef vjer hefðum látið undan
þeim óskum, hefðum vjer ekki
ráðið öllu landi voru sjálfir, og
sjálfstæðið verið skert. En þjóð-
in reis gegn þessu og mótmælti
nær einum rómi. Það mál var
leyst á viturlegan hátt. Það
vanst hvorttveggja, að vjer
losnuðum við allan erlendan her
af íslenskri grund, öðluðumst
aftur full yfirráð landsins og
hjeldum fullri vináttu við mesta
lýðræðisríki heims.
En grundvallarskilyrði þess,
að vjer varðveitum sjálfstæðið
er sívakandi skilningur á þýð-
ingu hins íslenska þjóðernis.
Það er hið sjerstaka þjóðerni
vort, tunga, saga, menning, sem
skapa oss tilverurjett sem sjálf-
stæðri þjóð. Ef það glatast, er
og sjálfstæðið glatað.
Fyrsta skyldan er þar gagn-
vart íslenskri tungu. Ástkæra,
ylhýra málið ,allri rödd fegra,
er einstætt meðal þjóða, fyrir
þá sök, að það hefur haldist nær
óbreytt í meira en eitt þúsund
ár. Skólarnir, blöðin, tímaritin
og alþjóð manna hafa ríkar
skyldur gagnvart tungunni og
því mega menn aldrei gleyma
hversu þýðingarm. varðveisla
hennar er fyrir verndun sjálf-
stæðis og þjóðernis. Vjer þurf-
um að taka upp í öllum skólum
landsins æfingar og kenslu í
framsögn, ræðuhöldum, skýrum
framburði, til þess að tryggja
verndun hinnar fögru tungu,
sem skáldið sagði að ætti orð til
um alt sem er hugsað á jörðu.
Eitt af táknum þjóðernis og
sjálfstæðis er íslenski fáninn.
Um leið og lýðræðið var stofn-
að reis upp þjóðarhreyfing í
fánamálinu. Þúsundir íslend-
inga fengu sjer fána og fána-
stengur og draga hinn fagra
þrílita fána að hún á hátíðar-
dögum þjóðarinnar. Fyrsta em-
bættisverk forseta íslands 17.
júní 1944 var það að staðfesta
fyrstu fánalögin sem vjer höf-
um eignast. íslenski fáninn er
tákn og boðberi íslensks full-
veldis heima og heiman, hann
minnir oss á skyldurnar við
ættjörðina.
Stundum heyrist því hampað,
að þjóðrækni og ættjarðarást
sje skaðleg friðsamlegri sam-
búð þjóða og ein orsök styrj-
alda. Ef þjóðræknin lendir í
öfgum yfirdrottnunar og á-
gengni, er hún háskaleg. En
engin þjóð hefur sannað eins
skýrt og íslendingar, að þjóð-
ernis- og sjálfstæðiskend er ekki
háskaleg friði mannkynsins,
heldur lyftistöng andlegra og
efnalegra framfara.
Þessi dagur er minningardag-
ur um leiðtogann mikla, Jón
Sigurðsson. Þessi dagur er fagn-
aðarhátíð íslenskrar alþjóðar
um sigur sjálfstæðisbaráttunn-
J ar. Og hann er dagur heitstreng
inga um að vernda og virða lýð-
veldið, þjóðernið, tákn þess og
tilveru.
SÖNGUR, GLÍMA OG DANS.
Næst söng karlakórinn Fóst-
bræður undir stjórn Jóns Hall-
dórssonar við mikinn fögnuð á-
heyrenda. Þó fór fram bænda-
glíma. 14 glímumenn tóku þátt
í henni. Gert hafði verið ráð
fyrir að þeir Guðm. Ágústsson
glímukóngur úr Ármanni og
Friðrik Guðmundsson glímu-
kappi úr K.R. yrðu bændur, en
þeir forfölluðust. í þeirra' stað
voru bændur Tryggvi Haralds-
son úr Ármanni og Guðmundur
Guðmundsson úr KR. — Meðan
glíman fór fram var nokkur
rigning og því illa stætt á glímu
palli. Helgi Hjörvar skrifstofu-
stjóri lýsti glímunni og þótti öll
um hin mesta skemtun af, því
Helgi var að vanda óspar á
brandarana. — Þessari bænda-
glímu lauk svo með því að
Tryggvi Haraldsson fór með
sigur af hólmi, en Guðmundi
tó'kst þó að leggja Tryggva.
Nú gekk upp á pallinn Karla-
kór Reykjavíkur er söng nokkur
lög undir stjórn Sigurðar Þórð-
arsonar. Einsöngvari var lúnn
þjóðkunni söngvari Guðmundur
Jónsson. Er Karlakórinn hafði
lokið söng sínum söng Þjóðkór-
inn undir stjórn dr. Páls ísólfs-
sonar, en mannf jöldinn tók und-
ir a. m. k. að einhverju leyti.
Er kórinn hafði lokið söng
sínum var klukkan langt gengin
11. Meðan hátíðahöldin höfðu
farið fram þarna í garðinum
hafði rignt nær því viðstöðu-
laust, en nú var rigningin hætt.
Ljek nú Lúðrasveitin nokkur
lög, en því næst hófst flugelda-
sýning. Sýningin tókst mjög vel
en henni hefði mátt vera betur
stjórnað, því oft lá við að slys
hlytist af er spíturnar úr flug-
eldunum komu niður á Frí-
kirkjuveginn og Skothúsveginn,
en þar voru þúsundir bæjarbúa
á gangi. Þetta fer betur næst.
Er flugeldasýningunni var
lokið hófst dans á Fríkirkjuvegi
og ljek átta eða níu manna jazz-
hljómsveit undir stjórn Bjarna
Böðvarssonar. Hljómsveitin var
á upphækkuðum palli við barna
skólann. Þótti öllum mjög gam-
an að heyra til hljómsveitarinn-
ar enda voru í henni margir af
bestu jazzhljómlistarmönnum
bæjarins.
Óþekta stúlkan: Drottinn minn, þú hefir lokað
hurðínni, alveg eins og þeir gera í kvikmyndunum.
ÍKalli: Þú sagðist hafa sjeð mig myrða Pleed í
■kvöld. Hvernig ætlarðu að sanna það? Stúlkan:
•Jeg hefi sönnunargögnin hjerna í töskunni. Jeg var
viðstödd, þegar þú myrtir hann. Þegar þú fórst,
tók jeg brjefið, sem þú ljest Pleed skrifa. Þú
neyddir hann til að skrifa undir brjefið, þar sem
sagt var, að Corrigan væri að neyða út úr honum
peninga. Ef brjefið verður ekki póstað í kvöld, getur
þetta mistekist hjá þjer. Kalli: Þú ert ekkert illa
gefin, góða mín. Hvað tekurðu fyrir að setja brjefið
í póst?