Morgunblaðið - 04.07.1947, Page 6

MORGTTIfBL A»IÐ
Föstudagur 4. júlí 1947
I
í t
Útg.: H.f. Árvakur, Rpykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Vonandi ekki íleiri
torfærur á leiðinni
til Reykholts
ÞAÐ ER sjaldgæft, að almenningur fordæmi svo gersamlega
sjálfkrafa og á svipstundu, verknað eins og raunin hefur orðið
á um bann Dagsbrúnarstjórnarinnar við, að stytta Snorra
Sturlusonar væri sett á íslenska grund.
Hugsanlegt var, að menn segðu sem svo:
Hvað er að fást um þetta. Margskonar óþægindi hljóta ætíð
að leiða af verkföllum. Og ekki skifta afdrif einnar styttu
miklu máli miðað við alt það fjárhagstjón, sem leitt hefir af
verkfallinu. Atvinnurekendur hafa þegar beðið mikið pen-
ingatap. Þúsundir verkamanna hafa mist atvinnutekjur sínar
um mánaðartíma. Ríldveiðarnar, sem eiga að standa undir
mest öllum þjóðarbúskap íslendinga þetta árið, eru settar í
hættu. Alt þetta eru afleiðingar verkfallsins, sem kommúnistar
stofnuðu til af pólitískum hvötum en ekki með hag verkamanna
fyrir augum. Hverju máli skiftir innan um öll þessi vandkvæði,
hvað um eina styttu verður?
Víst hefði mátt gera ráð fyrir, að sumir hugsuðu svo. En hafi
þeir verið einhverjir, þá voru þeir vissulega fáir.
Á sama stendur í hvaða stjett menn eru, allir ljúka upp ein-
um munni til að víta gerðir stjórnenda Dagsbrúnar. Megin þorri
verkamanna í Dagsbrún er ekki síður hneykslaður á þessu en
aðrir. Meira að segja mega margir kommúnistar eiga það, að nú
segja þeir, að fyrst gangi fram af sjer.
Rosknir menn fullyrða, að þeir muni ekki til, að svo almenn
gremja sem þessi hafi á örskammri stundu farið sem eldur um
sinu um bæinn, síðan danski varðskipsforinginn tók íslenska
fánann af báti Einars Pjeturssonar hjer á Reykjavíkurhöfn fyrir
nærri 35 árum.
En hvernig stendur þá á þeirri hneykslun og reiði, em nú
hefir gripið hugi nær allra manna?
Sjálfsagt á andúð almennings á öllum tiltektum kommúnista
hina síðustu mánuði nokkurn þátt í þessu. En þó að sú andúð
sje bæði víðtæk og rökföst í hugum manna, er fordæmingin á
þessu tiltæki bæði magnaðri og býr með enn þá fleiri mönnum.
Stytta Snorra Sturlusonar gat ekki haft allra minstu áhrif
á gang verkfallsins hjer í Reykjavík. Dagsbrún var jafn nærri
eða fjarri því að vinna verkfallið, hvað sem um hana varð.
Hindrun landsetningar hennar var því tilgangslaust hermdar-
verk, sem engum gat orðið til góðs, en hlaut að hafa í för með
sjer varanlega skömm þeirra, sem þessu rjeðu og vanvirðu fyrir
landsmenn í heild.
Kommúnistar mega eiga það, að þeir sjá þetta nú eftir á. Þess
vegna reyna þeir að velta skömminni áf sjer og segja nú, að
alt sje þetta ríkisstjórninni að kenna. Rökstuðningur þeirra fyrir
því er einn hinn furðulegasti, sem nokkru sinni hefir sjest á
prenti. Auðvitað er það Þjóðviljinn, sem gefur mönnum kost á
að kynnast þessum skýringum kommúnista.
Skýring blaðsins er sú, að ríkisstjórnin íslenska hafi af mann-
vonsku sinni stillt svo til, að styttan var send með þessari ferð
Lyru og þess vegna sje alt hneykslið henni að kenna.
Ummæli Þjóðviljans verða ekki skilin á annan veg en þann,
að ríkisstjórnin hafi lagt gildru fyrir Dagsbrúnarstjórnina og
hún þá ekki látið á sjer tanda að ganga í gildruna og verða sjer
svo rækilega til skammar sem henni frekast var unt!
Ekki er nú afsökunin burðug. Má segja, að ekki hallist á um
mat Þjóðviljans á góðvild ríkisstjórnarinnar og gáfum Dagsbrún-
arstj órnarinnar, úr því að blaðið telur þetta sennilegustu skýr-
inguna.
Hitt þarf ekki að taka fram, að íslenska ríkisstjórnin hafði
engin skifti af því, hvenær styttan væri send hingað til lands.
Því rjeðu Norðmenn einir og hafði ætíð heyrst, að það yrði gert
með fyrstu ferð Lyru hingað að ófriðarlokum, sem og varð.
Kattarþvottur Þjóðviljans skolar þess vegna síður en svo
skömmina af þeim ráðamönnum Dagsbrúnar, sem ábyrgð bera á
þessu frumhlaupi.
Vonandi verða þess vegna ekki fleiri torfærur á leið Snorra
að Reykholti. Öll þjóðin fagnar hinni miklu hátíð, sem þar er
ákveðin við komu hans. Þeim fögnuði veldur bæði sæmdin, sem
sýna á Snorra og íslendingum, en þó ekki síður vmátta Norð-
manna, er í öllu þessu lýsir sjer íslendingum til handa. Enda er
þeirri vináttu ekki beint til einstakra flokka og stjetta á íslandi
heldur til allra Islendinga jafnt.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Á ferðalögum.
ÞAÐ ERU margir á ferð og
flugi um landið um þessar
mundir. Margir geta leyft sjer
að ferðast í eigin faratækjum
nú orðið, en fleiri eru þeir, sem
verða að kaupa sjer far með
almenningsvögnum. Það skeð-
ur margt á langri leið oft á tíð-
um. Stundum er ferðin skemti-
leg og oft leiðinleg. Það fer mik
ið eftir því hvernig ferðafje-
lagarnir eru. Fólkið kemur í
almenningsbílana úr öllum átt
um og þekkist venjulega ekki.
Fyrst í stað er kyrð og þögn í
bílnum, en svo tekur einhver
lágið og aðrir taka undir, eða
einhver skemtilegur náungi er
með, sem þekkir umhverfið,
sem ekið er um og segir frá því.
•
Hvað má gcra í
almenningsbíl?
HVERNIG EIGA menn að
haga sjer í almenningsbílum?
Um það spyrja margir. í raun-
inni er víst engin regla fyrir
því, nema að haga sjer kurteis-
lega. Það getur verið ágætt að
syngja, en er líka drepleiðin-
legt, þegar hver syngur með
sínu nefi eða skifta sjer í marga
flokka með sitt hvert lagið.
•
Engin regla.
ÞViÐ GETUR verið gaman að
einum náunga, sem hrýtur eða
talar upp úr svefni, eða öðr-
um, sem jetur harðfisk við bíl-
veiki. Það fer alt eftir „stemn-
ingunni“ í það og það skiftið.
Háværir og fyndnir náung-
ar, sem alt vita eru undir
flestum kringum stæðum hin
mesta pest í bíl, en þó getur
það líka verið misjafnt. — Það
er með öðrum orðum erfitt, að
gefa reglur um hegðun í al-
menningsbílum.
Hvað heitir bærinn?
HJER ÁÐUR fyr þegar ferð-
ast var um landið fótgangandi
eða á hestum, kyntust ferða-
menn hverjum bæ, sem þeir
fóru fram hjá og mundu nöfn
á þeim. Eftir að bílarnir komu
til sögunnar hefir örnafnaþekk
ingu hrakað til muna og ferða-
menn þekkja ekki lengur nema
bæ og bæ á stangli á þeirri
leið, sem þeir fara um.
Jafnvel bílstjórar, sem aka
almenningsvögnum. þekkja
ekki bæina og er lítil aðstoð í
að spyrja þá. En flestir ferða-
menn eru þannig gerðir, að þeir
vilja vita hvað bæir og sjer-
kennilegir staðir, sem verða á
leið þeirra, heita.
•
* Skilti með bæja-
nöfnunum.
í NOKKRUM sveitum lands
ins hafa bændur tekið sig til
og sett skilti með nöfnum bæja
sinna við þjóðveginn. Þetta er
góður siður og gagnlegur. í
Biskupstungunum eru t.d. mjög
smekklegum skiltum komið
fyrir við nokkra bæi og er mun
ur að ferðast þar um, eða á
þeim stöðum, sem ómögulegt er
að átta sig. Þetta er eins nauð-
synlegt og sjálfsagt og t. d. leið
armerkin á þjóðvegunum.
*
Þurfa ekkert að
skammast sín fyrir.
FÆSTIR BÆNDUR þurfa
nokVið að skammast sín fyrir
bæi sína og nöfn þeirra. Þeir,
sem ferðast hafa um sveitir
landsins munu hafa tekið eftir
því hve sveitabæirnir hafa tek-
ið miklum stakkastkiftum hin
síðari árin. Víða hefir verið
bygt myndarlega og annars-
staðar hafa gömul hús verið
máluð. Túnið og umhverfi bæj-
arins er vel hirt og það sem
kemur manni til að hlýna um
hjartaræturnar, það er komin
flaggstöng á hvern einasta bæ
í heilum hjeruðum.
•
Kunna sig illa í
þrengslum.
ÍSLENDINGAR eru vanir því
að h^ifa hátt yfir höfði sjer og
vítt til veggja í fjallasölum
sínum. í þúsund ár hefir það
verið svo. Jslendingar kunna
illa við sig í þrengslum og
margmenni og kunna heldur
ekki að haga sjer þar sem svo
er ástatt. Það er ekki víst að
margmennið eigi endilega illa
við bá, en þeir kunna bara ekki
reglurnar.
Þetta sjest vel núna á Land-
búnaðarsýningunni. Þótt hús-
kynni sjeu þar ekki fyrir dverg
vaxna menn eina saman. þá er
þar venjulega svo margt um
manninn, að það verða þrengsli,
ef ekki er gætt varúðar.
•
Standa eins og
glópar.
UNDANFARNA DAGA hefir
mátt sjá sýningargesti Land-
búnaðarsýningarinnar standa
eins og glópa á miðju gólfi.
Konur og karla vera að rabba
saman, takast í hendur og jafn-
vel kyssast af eintómri gleði
yfir. að hafa.
En hinir, sem hafa viljað kom
ast leiðar sinnar hafa orðið
að troðast fram hjá, ýta og
bölva.
Þetta er- alveg eins og með
bílstjórana, sem nema staðar á
miðri fjölfarinni umferðagötu
og fara að rabba við kunningja
sína á meðan löng bílastroll-
an fyrir aftan þá gargar og
baular.
. Nei, það er ekki hægt að segja
að margmennið eigi við okkur.
«"■' - " - ,«»— — - r ■■ I ' I
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
Austrænar aðlerdir í Unaverjalandi
í ÁTÖKUNUM, sem urðu í
Ungverjalandi er kommúnistar
voru að sölsa völdin undir sig
notuðu þeir margar ofbeldis-
aðferðir. svo sem að mynda
sína eigin dómstóla, sem
dæmdu þá sem með þurfti til
dauða eða langrar fangelsis-
vistar.
Nýlega hafa borist nákvæm
ari frjettir til landsins og kem
ur bá í ljós að þeir hafa not-
að ýmsar enn svívirðilegri að-
ferðir og sýnist það vera verst,
að þeir hafa tekið smábörn sem
gísla.
Hjer fer á eftir lýsing á at-
burðunum, sem er tekin úr
Newsweek.
Kyrrð ríkti í landinu!!?
7. júní, þegar hinn nýi for-
sætisráðherra, Lajos Dinnyes,
stóð upp til að halda ræðu,
lýsti hann yfir undrun sinni
vegna þess uppsteits, sem valda
taka kommúnista í Ungverja-
landi hafði vakið um allan
heimv Kyrrð ríkir í landinu,
sagði hann, allt sem skeð hef-
ur er að skift hefir verið um
tvo menn í ríkisstjórninnk
En sannleikurinn var sá, að
meir? en 5000 leiðtogar flokka
sem ekki vildu elta kommún-
ista, hafa verið handteknir og
þar á meðal voru minsta kosti
sex af aðalleiðtogum smábænda
flokksins, sem raunar hafði
hreinan méirihluta við síðustu
kosningar í landinu.
Pyndingar og barnarán.
Ritari flokksins, Bela Ko-
vacs. hefur eftir nýjustu frjett-
um, látist úr hungri í fangelsi.
Borgarstjóri Budapest, Joseph
Kovaco var skotinn. Bela Varga
fyrverandi forseti ungverska
þingsins, flýði til Austurríkis.
Ferenc Nagy, sem var forsætis-
ráðherra sat í Sviss með syni
sínum ungum, Lacika, sem nú
var loks kominn til föður síns,
og það verður að segja, að hann
hafi sloppið frekar vel, saman-
borið við suma aðra. Aðferðin
sem kommúnistar höfðu til að
láta hann segja af sjer forsæt-
isráðherraembættinu var, að
þeir tóku Lacika litla sem gísl
og tilkyntu föður hans, að hann
þyrfti litlar vonir áð gera sjer
um að sjá hann framar í þessu
lífi, ef hann segði ekki þegar í
stað af sjer.
Nv kosningalög eru nú smíð-
um í Ungverjalandi. Munu
kommúnistar strika 500.000
kjósendur út af kjörskrám og
vona þeir, að þeir hafi þá loks
náð hreinum meirihluta við
kosningarnar, sem fram eiga að
fara j september n. k.
Rússneski hernámsstjórinn í
Ungverjalandi, Sviridoff. neit-
aði algjörlega að leyfa banda-
rískum liðsforingja að kanna
ungverskt herfylki, sem sögur
höfðj,' gengið um að væri nú
undir æfingu rússneskra for-
ingja. Ástæðan til þessarrar
neitunar getur engin önnur ver
ið en, að það hefir þá við rök,
að styðjast, að ungverski her-
inn er nú kominn undir rúss-
neska stjórn. Sviridoff neitaði
einnig að afhenda Bretlandi og
Bandaríkjunum eintak af
skýrslu yfir rjettarhöldin gegn
Kovacs, sem var dæmdur til
dauða.
Mont kommúnistanna.
Matyas Rakosi, sem er vara-
forsaj isráðherra og er foringi
Kommúnistaflokksins, stóð á
bak við allar hamfarir komm-
únist.anna. Hann sagði nýlega,
með hreyknisbros á vör: Áð-
ur en Bandaríkin gátu þurkað
stírurnar úr augum sjer, var
öllu lokið.
Jæja, sá hlær best, sem síð-
ast hlær, og einhvern tíma á
sagan eftir að dæma og fella
þessa menn.
HP'ónaefni. Nýlega hafa op-
inbr_að trúlofun sína frk.
Stella Jónsdóttir, Laufásvegi
58, .Reykjavík og Mr. Henry
Kluck starfsma&ur hjá AOA í
Keflavík.