Morgunblaðið - 06.07.1947, Blaðsíða 6

6
M ORGXrWBIi ASTÐ
Sunnudagur 6. júlí 1947.
Útg.: H.f. Árvakur, Rpykjavlk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Bjargráð Evrópu
FÁUM mun hafa komið það á óvart, að Molotov hinn
rússneski sleit samningum við ráðherra Vesturveldanna,
eftir að þeir höfðu komið saman fjórum sinnum Bevin,
Bidault og hann í París.
Næsta sporið var það svo, að Vesturveldin halda málinu
áfram og boða nú fulltrúa allra Evrópuþjóða á fund, til
þess að ræða, hvernig taka skuli tilboði Marshalls um
aðstoð Bandaríkjanna við endurreisn Evrópu.
í ræðu sinni þ. 5. júní ljet Marshall svo ummælt, að
Evrópuþjóðum væri nauðsynleg hjálp, til þess að forðast
fullkomið hrim. Slíka aðstoð sem Evrópuþjóðum væri
nauðsynleg væri ekki fáanleg annarsstaðar, en frá Banda-
ríkjamönnum. Auk þess þyrftu Evrópuþjóðir að gera sínar
ráðstafanir innbyrðis, til að bjarga því sem bjargað yrði.
Þjóðir þær sem koma sjer saman um, að vinna að end-
Urreisninni, verði að afnema tolla hindranir, og gera með
sjer sameiginlega áætlun um það, hvernig þær geti komið
framleiðslu sinni á rjettan kjöl að nýju. Síðan eiga Banda-
ríkjamenn að taka til athugunar hvernig þeir geti veitt
þá aðstoð sem nauðsynleg er, til þess að bæta upp það,
sem Evrópuþjóðirnar eru ekki einfærar um að vinna að
viðreisninni.
★
Fyrir heimsstyrjöldina var Evrópa ekki aðeíns miðstöð
menningarlífs í heiminum. Helmingur heimsverslunarinn-
ar var tengd þessari álfu. Á árunum 1935—’38 var kola-
nám í Evrópu helmingur af kolanámi heimsins. En nú er
kolavinnslan í álfunni ekki nema um 56% af því sem
hún var á þeim árum. Fyrir styrjöldina var raforkan í
heiminum að hálfu leyti í Evrópu einni. En nú eru orku-
verin eydd svo mjög að raforka álfunnar er mikið minni
en hún var.
Á árunum fyrir styrjöldina var matvæla innflutningur
til Evrópulanda ekki nema um 10% af því, sem þjóðirnar
þurftu sjer til matar,
En á árinu 1946 varð uppskeran 20—40% minni en í
meðalári. Talið er, að uppskeran verði mun verri í ár,
vegna þess hve vetrarhveiti verður nú minna en í fyrra.
Af þessum fáu tölum er það ljóst að geipifje og ógrynni
af vörum þarf, til þess að framleiðsla Evrópuþjóða komist
í sama horf, og hún var á árununrfyrir styrjöldina.
Ástandið verður mun erfiðara á síðara hluta ársins
1948, þegar tæmd eru hin amerísku lán. Þeir erfiðleikar
snerta ekki aðeins Evrópuþjóðir, heldur líka Bandaríkin.
Því af þessu leiðir að útflutningur Bandaríkjanna til
Evrópu hlýtur að minka að mun. Annars er vöntun á
dollurum engin orsök að vandræðum í Evrópu heldur, af-
leiðing af erfiðleikum Evrópuþjóða. Orsökin er sú að
Evrópuþjóðir hafa of lítið af vörum til að selja Banda-
ríkjamönnum samanborið við það sem Bandaríkjamenn
flytja út til Evrópu. Hallinn á þessum viðskiftum nemur
hálfum fimta miljarð á ári. En alls er útflutningar Banda-
ríkjamanna til annara landa einum miljarð dollara meiri
á mánuði, en innflutningurinn nemur.
Á árunum 1919—’39 var 66% af öllum innflutningi frá
Evrópu til Bandaríkjanna efnivörur, en unnar vörur voru
þá ekki nema um 20%. Nú er lítið af efnivörum til útflutn-
ings í Evrópu og hálfunnum vörum. Því í álfunni er ekki
til nægilegt af fullunnum vörum, til þess að fullnægja
þörf Evrópuþjóða sjálfra.
Það er tilgangur Marshalls með tillögum sínum að jafna
þenna mismun á innflutningi frá Bandaríkjunum og út-
flutningi þaðan, á meðan Evrópuþjóðir eru að endurreisa
atvinnulíf sitt eftir eyðingu styrjaldarinnar, uns Gamli
heimurinn getur aftur staðið á eigin fótum fjárhagslega.
Er þetta lokatakmark Bandaríkjamanna í viðleitni þeirra,
til þess að koma Evrópuþjóðum til hjálpar í erfiðleikum
'þe'irra, forða frá algeru fjárhagshruni í Norðurálfu, er
um leið myndi gera það að verkum að menning álfunnar
kæmisi í yfirvofandi hættu.
Wíkverji ákrij'ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Ný tíska.
TÍSKAN ER sterk. Það er
hægt að fá kvenfólk og karla
til að gera allan fjáran, bara
ef það er tíska í það og það
skiftið. Allir muna eftir poka-
buxnatískunni hjer á árunum.
Þá gat enginn farið svo mikið
sem inn að Elliðaám án þess að
klæðast í hólvíðar pokabuxur,
sem stungið var niður í rosa-
mikla gönguskó, en utan yfir
alt saman þurfti helst að vera
togsokkar miklir — og það
hvítir.
Nú fást víst fáir til að klæð-
ast í slíkan fatnað, nema í skíða
ferðum og er sannast sagna
ekki mikils að sakna. En nú
er komin ný tíska í staðinn.
•
Stelpustrákar.
UNDANFARNA DAGA hef-
ir gefið að líta á götum bæjar-
ins nýja tísku. Það eru ungar
stúlkur, sem ganga í síðbuxum
og eldra fólkið kallar þær
stelpustráka, eða öðru nafni,
sem illa er prenthæft.
Þessar síðbuxur kvenna eru
í öllum regnbogans litum, gul-
ar , grænar, bláar, lilla. svartar
og hvítar. En það sem merki-
legast er, að þessir stelpustrák-
ar ganga í hópum um bæinn.
Nú má enginn misskilja, að
það sje verið að amast við þess
ari nýju tísku. Það verður hver
um sig að ráða því hvernig hann
eða hún klæðist. En það er ekki
hægt að neíta því, að þótt síð-
buxur sjeu hentugur klæðnað-
ur fyrir kvenfólk í ferðalögum
eða í sveit, þá er skemtilegra að
sjá þær blessaðar í sumarkjól-
unum sínum, eða drögtunum á
götum bæjarins.
•
Að leika sumar.
ANNARS ER það eiginlega
hálf átakanlegt að sjá Reyk-
víkinga um þessar mundir. Þeir
eru að reyna að leika sumar.
Telja sjer trú um, að það sje
hægt að klæðast sumarfötum.
Það taka allir þátt í þessu, ung-
ir og gamlir. Karlmenn eru
sumir með stráhatta, sem eru
ætlaðir fyrir sumarveður í
heitu löndunum, stúlkurnar
klæðast liðskrúðugum næfur-
þunnum sumarkjólum. (Þær,
sem ekki eru í síðbuxum).
Svona erum við öll að reyna
að telja okkur trú um, að það
sje sumar á Islandi. Vonandi
að okkur verði að trú okkar,
áður en sá árstími er liðinn,
sem við köllum sumar.
•
Húsnæðisekla.
ÞAÐ ER SAMA hvað er bygt
í bænum. Altaf er sama hús-
næðiseklan.
Eina sögu kann jeg um það,
hvao mönnum er boðið upp á
er þeir auglýsa eftir ibúð. Ung
hjón. sem eru í vandræðum
með að hola sjer einhvers stað-
ar niður auglýstu eftir íbúð.
Þau fengu eitt tilboð. Það var
í kjallara í gömlu húsi. Þegar
húseigandi fór að sýna þessa
„tveggja herbergja íbúð“ lenti
hann í vandræðum.. Það var
enginn gluggi á ,,stofunni“ og
er væntanlegir leigjendur
spurðu, hvort ekki væri hægt
að kveikja ljós, var því svarað
til, að því miður væri það ó-
mögulegt, vegna þess, að mað-
ur, sem hafði komið til að skoða
íbúðina næst á undan hefði
rekið sig uppundir í ljósastæð-
ið og brotið peruna.
•
Kolabingurinn átti
að fylgja.
HITT HERBERGIÐ af þess-
um tveimur var gamalt þvotta-
hús. Það átti að notast sem ,,eld
hús“.
Á miðju gólfi var allstór
kolabingur. Væntanlegum leigj
endum var sagt, að þau fríðindi
fylgdu með íbúðinni, að kola-
bingurinn gæti fylgt!
Hjónin hrökluðust út án þess
að spyrja um verðið á þessari
luxusíbúð.
e
Nóg vatn.
ÓLAFUR HVANNDAL prent
myndagerðarmeistari skrifar í
eitt af dagblöðum bæjarins og
segir frá því, að nú fyrst hafi
hann nóg vatn til iðnaðar síns
allan daginn. Það þykir hon-
um gott, sem von er og þakkar
verkfallinu. Má vera. að það
sje rjett hjá honum og ef svo
er væri ómaksins vert, að at-
huga hvað mikið sparast af
vatni við verkfallið. Það gæti
gefið bendingu um hvar ætti að
bera niður, ef takmarka þyrfti
enn meir vatnsnotkun bæjar-
búa. En jeg hefi grun um, að
ástæðan sje önnur og þá fyrst
og fremst sú, að húsmæður geta
ekki þvegið þvott sinn fyrir
sápuskorti.
•
Sápuvandræðin.
ANNARS ERU sápu- og
þvottaefnis-vandræðin meiri
en menn alment grunar og
horfir til stórvandræða. Hús-
mæður geta ekki skolað úr flík
hvað sem á liggur og þetta fer
versnandi vegna verkfallsins.
Sápuskorturinn stafaði að
miklu leyti af hárefnaleysi fyr
ir verkfallið, en þó var altaf
hægt að fá eitthvað. En nú eru
víst allar sápuverksmiðjur
hættar framleiðslu vegna þess
að þær geta ekki flutt að sjer
það litla hráefni, sem þær eiga
í vöruskemmum.
MEÐAL ANNARA ORDA . . . .
Sameinast Nýfundnaland og Kanada!
vinningastefnu. Þeir eiga stórt
land með nærri ótakmörkuð-
um möguleikum. Það sem Kan-
ada vantar er fleiri íbúa en
ekki meira landrými.
Ef úr sameiningunni verður,
mun Kanada verða að taka að
sjer ríkisskuldir Nýfundna-
lands sem eru að upphæð
82.000.000 dollara. Þetta verð-
ur nokkur baggi og auk þess
yrðu þeir að taka að sjer land-
varnir, flutninga, skólamál, fje
lagsmál og önnur vandamál, til
þess að tryggja íbúunum sæmi
legt líf.
Bækistöð Bandaríkjanna.
Ef Nýfundnaland samein-
ast Kanada, verður ein af bæki
stöðvum Bandaríkjanna á
Kanadískri grundu. Það er Ný
fundnalandsbækistöðin, sem
var leigð út til 99 ára. í allri
stríðssamvinnunni við Banda-
ríkin var Kanada ákveðið í að
leyfa Bandaríkjunum hvergi að
fá hernaðarbækistöðvar. Ef Ný
fundrvaland gengur inn í Kan-
ada, myndast þess vegna nýtt
viðhorf milli Bandaríkjanna og
Kanada.
Eftir JOHN MARSHALL
VIÐRÆÐUR eru nú að fara
fram í þriðja skifti til að á-1
kveða hvort Nýfundnaland
eigi að verða kanadískt hjerað,
— en kanadíska stjórnin mundi
fagna því ef úr slíku yrði.
Þó er ekki haldið uppi neín-
um áróðri íyrir því, vegna þess
að þá er talið að nærri allir
íbúar Nýfundnalands myndu
gagnsefjast og þeir snúast al-
gjörlega á móti því.
Samningar ná allt aftur til
ársins 1895, þegar sendinefnd
fór til Ottawa til að ræða um
sameiningu. Eftir langar við-
ræður slitnaði upp úr samn-
ingaumleitunum.
Labrador er kostaland.
Flestir Kanadabúar hafa
mikið meiri áhuga á því að
ef til þessa kemur mun Labra-
dorskaginn um 110.000 ferm.
fylgja með. Skaginn er allur
alþákinn skógum, mikill vatns
kraftur í ánum og talið að
nokkuð sje af málmum í jörðu.
Auk þess er skaginn megin-
land og Kanadabúum finnst,
að hann eigi að fylgja Kanada.
Nýfundnaland hefur 320.000
íbúa. Af þeim eru aðeins fáein
þúsund á Labrador skaganum,
en hann er samt talinn allmik-
ið meira virði en eylandið.
Engin landvinningalöngun.
Kanadabúar hafa enga land-
Bevin ællar fil
Þýskalands
London í gærkvöldi.
ÞAÐ var opinberlega tilkynt
í London í dag, að Ernest Be-
vin, utanríkisráðherra Breta
myndi fara til Þýskalands síð-
ari hluta sumars. Bevin ætlaði
sjer að koma til Þýskalands um
miðjan júlí, en af því gat ekki
orðið vegna starfa hans í sam-
bandi við tillögur Marshalls um
efnahagslega aðstoð Bandaríkj-
anna við Evrópuríkin.
— Reuter
Mikið komið undir
dugnaði þýskra
bænda
Berlín í gær.
ANDERSON, landbúnaðar-
ráðherra Bandaríkjanna, sagði
í ræðu í Stuttgart í dag, að
Þjóðverjar mættu ekki treysta
um of á matvælasendingar er-
lendis frá. Kvað hann bætt lífs-
kjör Þjóðverja að miklu leyti
byggjast á dugnaði þýskra
bænda."
Reuter.