Morgunblaðið - 29.08.1947, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 29. ágúst 1647
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, augiýsmgar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Lýðræðið og vinir þess
KOMMÚNISTAR um allan heim kyrja um þessar
mundir sama sönginn um að uppreisnarmenn í Grikk-
landi sjeu að berjast fyrir lýðræði og persónufrelsi í
landi sínu. Á grundvelli þessarar staðhæfingar ásaka þeir
svo hina löglegu stjórn landsins fyrir fasisma og einræðis-
brölt.
Þetta er viðhorf kommúnista til þess, sem er að gerast
i Grikklandi.
í Grikklandi fóru fram frjálsar kosningar eftir að styrj-
öidinni lauk. Þjóðin fjekk að velja sjer stjórnarform og
yfirgnæfandi meirihluti hennar valdi konungdæmi.
Stjórnir þær, sem setið hafa að völdum í Grikklandi und-
anfarið ha:fa þannig stuðst við þingkjörna fulltrúa mikils
meirihluta þjóðarinnar.
★
En gegn þessum stjórnum hófu uppreisnarmennirnir
grísku baráttu sína. Þeir sættu sig ekki við úrslit kosn-
inganna en samkvæmt þeim áttu foringjar þeirra sáralitlu
fylgi að fagna. Gríska þjóðin vildi ekki hlýta forsjá þeirra.
Þessir menn eru að berjast fyrir lýðræðinu í Grikklandi
segja kommúnistar um víða veröld, líka á íslandi. Þetta
er þeirra mat á lýðræðinu. En það eru fleiri dæmi til,
sem sýna, hversu þroskað lýðræði kommúnistanna er.
★
Nokkru fyrir norðan hjeruðin þar sem skæruliðar
kommúnista eru að berjast við löglega stjórn Grikklands
býr maður, sem heitir Nikola Petkoff. Hann er foringi
fjölmenns stjórnmálaflokks í landi sínu, Búlgaríu. Þenn-
an mann hafa kommúnistar dæmt til dauða, ekki fyrir
að hefja uppreisn, því hann hefur enga uppreisn hafið,
heldur fyrir það að láta í ljós þá skoðun að Búlgaríu hent-
aði betur stjórn annara flokka en nú ráða þar.
Búlgarski bændaforinginn hafði það eitt til saka unn-
ið að berjast í ræðu og riti fyrir skoðunum sínum eins og
tíðkast í lýðræðislöndum. En svoleiðis latínu kærðu
kommúnistar í því landi sig ekki um að væri töluð þar,
lýðræði, sem byggðist á málfrelsi og ritfrelsi var ekki
það lýðræði sem þeir vildu koma á. Og þeir voru ekki
einir um þessa afstöðu. Hún bergmálaði þegar frá öllum
kommúnistasellum í Evrópu jafnvel utan af íslandi.
★
Sjer ekki hver einasti maður þann einstæða skrípaleik,
sem kommúnistar leika á Balkan.
í Búlgaríu og fleiri löndum dæma þeir leiðtoga stjórn-
arandstöðunnar til dauða og stjórna löndunum í skjóli
rússnesks hervalds en í Grikklandi segjast þeir berjast
fyrir eflingu lýðræðisins með því að hefja uppreisn gegn
ríkisstjórn, sem styðst við yfirgnæfandi meirihluta þjóð-
arinnar í frjálsum kosningum.
Guð njálpi mjer fyrir vinum mínum, er sagt að mferkur
stjórnmálamaður hafi sagt fyrir nokkrum öldum. Það er
sannarlega ástæða til þess fyrir lýðræðisskipulagið að
biðja máttarvöldin ásjár og verndar fyrir vináttu komm-
únista.
★
Það er harmleikur að gerast á Balkanskaga. Lífsskoð-
unum, sem eru gjörólíkar hefur lennt þar saman. Styrj-
aldarþreyttar smáþjóðir eru notaðar sem peð í áróðurstafli
kaldrifjaðrar heimsveldisstefnu, sem á rætur sínar austur
á Volgubökkum. Þar situr sjálfur leiksviðsstjórinn og
gefur út „dagskipanir“. Ogþessar „dagskipanir“ eru send-
ar til fleiri landa en Búlgaríu og Grikklands. Þær ná til
allra þeirra landa þar, sem ein einasta „sella“ er starfandi.
Þessvegna veit engin þjóð hvenær röðin kemur að henni,
að meðtaka hið austræna lýðræði. En enginn, sem ann
persónufrelsi og raunverulegu lýðræði, rjettinum til þess
að hugsa, rita og tala, má láta undir höfuð fallast að vera
á verði gegn þeirri formyrkvan, sem fylgir í kjolfar þess.
UR DAGLEGA LIFINU
Slátur fæst ekki.
Stöðugar kvartanir berast úr
ýmsum áttum yfir því að þótt
slátrun sje fyrir nokkru hafin
hjer í bænum, þá sje ómögu-
legt að fá slátur keypt. Það
sje alls ekki til sölu. Hefur
það vakið mikla óánægju.
Það er rjett í þessu máli að
fólk hefur ekki getað fengið
slátrið keypt beint frá slátur-
húsunum eins og oft áður. En
samkvæmt upplýsingum, sem
jeg fjekk hjá Sláturfjelagi Suð-
urlands sprettur það af því að
það hefur verið bókstaflega
ómögulegt að fá mann til þess
að afhenda það þar. Auk þess
hefur verið slátrað svo fáu fje
ennþá, að eftirspurninni eftir
slátri hefði enganveginn orðið
fullnægt. Sláturfjelag Suður-
lands tók því þann kostinn að
búa sjálft til blóðmör úr öllu
blóðinu og senda hann síðan
í búðirnar. Þar hefur fólk átt
kost á að fá hann keyptan. —
Ennfremur hafa svið og lifur
verið til sölu í búðum.
Það er þessvegna varla hægt
að segja að um algeran slát-
urskort hafi verið að ræða,
enda þótt húsmæðrunum hafi
eðlilega mislíkað að geta ekki
fengið það keypt beint frá slát-
urhúsinu eins og venjulega.
En úr þessu ætti að greiðast
þegar aðalhaustslátrunin hefst.
Það er ótrúlegt að ekki verði
þá unnt að fá fólk til að vinna
við afhendinguna og þá ætti
einnig að vera hægt að full-
nægja eftirspurninni.
•
Á leiðinni heim.
Síldarskipin, sem hafa í
sumar verið fyrir Norðurlandi,
eru að byrja að tínast heim.
Meginhluti flotans heldur þó
ennþá áfram að leita ef ske
kynni að síldin sæist sletta
sporði. Það er alla jafna hlut-
verk veiðimannsins, hvort
heldur er á sjó eða landi að
leita og bíða. Á sú staðreynd
ekki hvað síst við um síldveið-
ina. Skipin eru stöðugt á ferð-
inni, sigla frá einum miðunubi
á önnur. Og altaf er maður
upp á „spani“ eins og síldar-
brúin er stundum kölluð. Hann
horfir stöðugt út yfir hafið,
stundum bregður hann kíkir
upp að augunum. Árvakurt
auga varðmannsins skynjar
allt, sem gerist umhverfis skip
hans. Þarna flögra máfur og
skegla, og hnísa og hrefna blása
mæðulega einhversstaðar út á
sviði.
Einhvertímann í endaðan á-
gúst eða fyrrihluta september
hefst svo ferðin heim að lok-
inni vertíð.
•
Fyrir Horn eða
Langanes.
Yfir ferðinni heim hvílir dá-
lítið sjerstakur blær. Þegar ver
tíðin hófst mótaði eftirvænt-
ingin huga sjómannanna. — |
Hvernig mundi sú silfurlita
verða viðfangs í sumar? Hvað
fær maður í hlut? ,
Komandi vertíð er óráðin
gáta, gáta, sem ræðst smám
saman allar vikurnar, sem hún
stendur yfir. Og það eru ekki
aðeins sjómennirnir á skipun-
um fyrir norðan, sem fylgjast
með því, hvernig hún ræðst. Á
þúsundum heimila í landinu er!
fylgst með því af áhuga, hvern J
ig gengur. Og öðru hvoru fá
piltarnir á sjónum brjef að
heiman frá konum og kærust-
um. Stundum er tíminn til þess
að lesa þessi brjef naumur. En ,
þau eru samt kærkomin og eru
lesin aftur á hekki og fram
í hosiló.
En nú eru síldarskipin aftur'
á leið fyrir Horn eða Langa-
nes. Þau eiga heima fyrir vest-
an og austan. norðan og sunn-
an. Að þessu sinni hefur ráðn-
ing gátunnar orðið flestum ó-
hagstæð. En menn eru samt á
leiðinni heim og rýr hlutur get
ur ekki svipt menn tilhlökk-
unártilfinningu heimkomunn-
ar þótt hann valdi verulegum
vonbrigðum og ef til vill kvíða
fyrir framtíðinni.
En sjómaðurinn veit að hann
muni koma aftur á þe'ssi mið,
sem í sumar hafa brugðist hon
um. Hann hefur verið þar oft
áður. Stundum hefir hann afl
að vel og komið með góðan
hlut. Stundum illa. Slíkt er hlut
skifti fiskimannsins.
Þetta og margt fleira flýgur
sjómönnunum í hug á leiðinni
heim. Vertíðarlokunum fylgir
vottur af rósemdarkennd. Þá
gefst tóm til þess að litast um
yfir farinn veg. Þessvegna er
oft rólegt í brúnni eða háseta-
klefanum á leiðini heim með-
fram ströndinni.
•
Varðar okkur nokk-
uð um þetta?
En hversvegna að vera að
rausa um það, sem er hugsað
eða gert í stjórnpöllum og há-
setaklefum fyrir norðan Horn
og austan Langanes, varðar
okkur, sem í sumar höfum
labbað um Austurstræti, nokk-
uð um það?
Jú, okkur gerir það. Piltarnir
á skipunum hafa nefnilega
bygt Austurstræti og ef ekki
þeir sjálfir, þá feður þeirra og
afar, sem sótt hafa sjó á skút-
um, vjelbátum og togurum. —
Við eigum allt undir sjónum
og því starfi. sem þar er unn-
ið. Fyrir arð þess höfum við
byggt borgir og brýr.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Frnl glæpur kommúnisla gegn lýðræúinu
Eftir Alexander Kerensky.
Þegar jeg fór nýlega í fyrir-
lestrarferð tók jeg eftir því að
hvarvetna hjelt fólk, að það
hefðu verið kommúnistarnir í
Rússlandi, sem ráku keisara-
stjórnina frá. Þetta er það sem
hinn kommúnistiski' áróður
hefur borið út um heim.
■ En það er ekkert líkt því, að
það hefðu verið kommúnistar,
er veltu keisaranum frá völdum
Stjórnin, sem þeir steyptu var
svo langt frá því sem hugsast
getur að vera keisaraeinræði.
Hún var fyrsta og eina lýð-
ræðisstjórnin, sem Rússar hafa
haft, hin svokallaða Kerensky-
stjórn.
12. mars 1917 fjell keisara-
stjórnin úr sessi og hin mikla
rússneska bylting byrjaði. Lýð
ræði var komið á fót 1 landinu.
Voru allir fjarver-
andi. —
Kommúnistaf oringj arnir
áttu engan þátt í þessum at-
burðum. I raun og veru voru
þeir allir — Lenin, Trotsky,
Stalin — erlendis. Og ekki nóg
með það. Byltingin' kom svo
snöggt, að hún kom þeim á ó-
1 várt. Þeir gátu ekki trúað að
i hún hefði komið svo snemma.
, Lenin skrifað frá Zúrich, að
engin von væri til að setja
byltingu af stað í Rússlandi á
næstu árum og stuttu áður en
byltingin var gerð sögðu nokkr
ir fylgismanna hans í Pjeturs-
borg við mig, að engin merki
væru á byltingu: Við erum að
fá yfir okkur mikið og sterkt
keisaralegt afturhald. Það var
ekki fyrr en hin nýja lýðræð-
isstjórn hafði komið á fullkom-
inni ró í öllu stjórnmálalífi
þjóðarinnar, sem bolsarnir fóru
að koma saman í borgunum.
Lenin, Sinoviev og aðrir komu
til Rússlands einum mánuði
eftir afsetningu keisarans —
og þeir komu með járnbrautar- I
lest, sem þýski keisarinn Ijet
útbúa sjerstaklega fyrir þá.
Lýsing Lenins sjálfs.
Til hvers konar Rússlands
komu þessir menn? Við þurf-
um ekki annað en að lesa lýs-
ingu Lenins sjálfs á því: Rúss-
land er nú það land Evrópu,
þar sem mest frelsi ríkir. Eng-
in þvingun er lögð á þjóðina.
Þetta sagði hann nokkrum dög
um fyrir valdatöku kommún-
ista 7. nóvember 1917, sem
drap niður lýðræðis og frelsis-
stjórn Rússlands, þegar hún
hafði staðið x 8 mánuði.
Lygasagan um að það hefðu
verið kommúnistar, sem ráku
kéisarann frá völdum, hefur
verið breidd út um allan heim
af áróðursstofnunum kommún
ista sjálfra í þeim tilgangi að
reyna að breiða yfir þann glæp
þeirra, að þeir kyrktu fyrsta
rússneska lýðræðið. Og með
hinum sömu brögðum eru
kommúnistar nú að reyna að ná
völdum, með því að koma fram
líkt og einhverjir boðberar og
verjendur lýðræðis og skipu-
leggja baráttuna gegn frelsinu
undir merkjum^ falslýðræðis
síns, sem aldrei hefur neinu
orkað nema iílu einu.
Var tál eitt.
Lenin viðurkenndi sjálfur,
eftir valdatöku bolsa. að slag-
orð hans um frelsi hefðu verið
tál eitt.
Mjejr finnst, að það sje ekki
hægt að ásaka Rússa mjög fyr
ir að þeir ljetu blekkjast, því
að heimurinn hafði þá ekki
kynnst starfsemi og meðulum
falsspámannanna. En nú er
engin slík afsökun til fyrir þær
miljónir verkamannai, bænda
og annarra, sem búa í hinum
lýðfrjálsu yesturlöndum. Þeir
.æitú að sjá hiha hræðilegu
gildru. sem föðurlánd mitt hef
ur verið ginnt í og það ætti
að vei’ka sem aðvörun.
(Úr Plain Talks AK)