Morgunblaðið - 26.09.1947, Qupperneq 7

Föstudagur 26. isept. 1947
MORGU PíBLAÐIb
7
Samþyktir Iðnnemasam-
bands íslands
FIMMTA þingi Iðnnema-
sambands íslands lauk snemnn
s.l. mánudagsmorgun, og höfðu
þá verið haldnir alls 5 þing-
íundir. Þingið sátu 65 fulltrú
ar frá 20 sambandsfjelögum.
1 þinglok var kjörin sam-
bandsstjórn fyrir næsta starfs-
timabil cg er hún þannig skip
uð: Formaður endurkjörinn
Sigurður Guðgeirsson, prent
riemi, varformaður, Ámundi'
Sveinsson járnsmiðanemi, rit-
ari Alfrcð Sæmundsson, húsa-
smíðanemi, gjaldkeri Sigurður
A. Björnsson málaranemi og
meðstjórnandi Egill Egilsson
Jiúsasmíðanemi Hafnarfirði.
Þingið tók til meðferðar hags
muna-, fræðslu- og menningar
mál iðnema. Auk þess gerði
þingið ýmsar áliktanir um sjcr
mál sambandsins.
Fara hjer á eftir helstu sam
þykktir þingsins:
„5. þing Iðnnemasambands
tslands lýsir því yfir sem skoð
un sinni að aðgcrðir sambands
stjórnar varðandi meðferð AI-
þingis á frumvarpi því til laga
um iðnfræðslu og frumvarpi
til laga um iðnskóla i sveitura
og Alþingi hafði til meðferðí’r
ó síðasta þingi, sje algerlega í
samræmi við vilja samtakanm
og felur væntanlegri sambands
stjórn að vinna á sama grund
yelli að þessum málum.“
Engar imdanþégur.
„5 þing I.N.S.Í. skorar á iðu
fulltrúa, að þeir veiti engar
undanþágur í sambandi við
undirritun námssamninga hvað
aldurstakmark snertir. Einnig
skorar þingið á prófnefndir í
iðnaði og iðnaðarmálaráðunevt-
ið að ekki verði gefnar undan
þágur hvað sveinspróf snertir“.
ISnskólinn.
Þar sem sannfrjetts hefur að
fjárhagsráð hefur neitað að
yeita fjárfestingarleyfi fyrir
hinni nýju Iðnskólabyggingu.
yill 5. þing I.N.S.I beina þeirri
áskorun sinni til ráðsins að það
■ endurskoði pessa ókvörðuii
sína og veiti umbeðið fjárfest
ingarleyfi nú þcgar. ViII þing
ið í þessu sambandi benda ráð
inu á, að þótt skólamál iðn-
nema í Reykjavíki hafi átt við
mikla örðugleika að striða 4
undanförnum árum, þá hefur
ástandið i þeim málum aldrei
verið verra en nú, þar sem fyr
irsjáanlegt er að ekki verður
hægt að koma öllum þéira
fjölda fyrir sem sótt hefur um
skólavist.“
Umsagnir um iðnnám.
5. þing I.N.S.I. beinir þeir i
áskorun til háttv. ríkisstjórnar
að hún hlutist til um það að
þegar það opinbera leitar um
sagna um mál varðandi iðnað,
iðnaðarnám eða iðnaðarmenu
þá lei ti það umságnar bæði iðn
sveinaráðs, eða iðnaðarmenn bá
sveinaráðs Alþýðusambands ís
lands cþ Iðnnemasambands Is
lands, . ásamt Landsambnndi
Iðnaðarmanna. /
Endurskoðun reglugerSar
um iðnnátn.
5. þing I.N.S.l. vill með til
liti til eftirfarandi samþykktai'
frá fjórða þingi sambandsins,
beina þeirri áskorun ail hátf'C i
iðnaðarmálaráðherra, að lianu I
skipi nefnd manna til að endur
skoða reglugerð um iðnaðar-
nám samkv. lögum nr. 100, 11.
júní 1938. Enníremur beinir
þingið þeim tilmælum til ráðs
herrans að hann gefi Iðnnema-
sambandinu kost á að tilnefna
mann i nefndina.
Iðnnámstíminn.
Fjórða þing I.N.S.l. lítur svo
á að iðnnámstími i ýmsum
iðngreinum sje óþarflega lang
ur og telur brýna neuðsyn bei a
til að hlutlaus athugun á þvi
í hvaða iðngreinum megi nú
þegar stytta námstímann, án
þess að um breytta námstilhög
un væri að ræða.
Jafnframt fari fram rann-
sókn á þvi í hvaða iðngreinum
væri hægt að stytta námstím-
ann með breyttri árangurrík-
ari námstilhögun.
Það er skoðun þingsins að
þar kæmi aðallega til greina
verknáms skólar staríræktir af
ríki og bæjum. Þingið leggur
til að þessi leið veroi farin sjer
staklega vegna þess, að hún fel
ur í sjer möguleika til úrbóta á
því ófremdarástandi, sem nú
rikir i iðnaðarnáminuj svo setn
að fjöidi iðnnema fær öft ekki
nema nasasjón af þvi hvernig
vinna skuli hin vandasömustu
störf í iðngreinunum.
> I
ibútiarliús (
til sölu. StærS 50 fer- i
metrar. 2 herbergi og eld- ;
húa. Steinsteypt, Upphit- 1
un hráolíuofn. Hálftíma |
keyrsla frá bænum. Áætl- i
: unarferðir þrisvar á dag. ;
— Tilboð merkt: ,.Ódýr i
íbúð —- 878“ sendist blað- \
inu strax. i
SKIPAUTGCRÐ
RIKISINS
„Skafiíelioguf
til Vestmannaeyja um helgina.
Vör: ^róttaka í dag.
Esja
austur um land íil Siglufjarð-
ar cg Akureyrar um miðja
næstu viku. Kemur við á venju
Iegr„i áæílunarhöfnum í báð-
um leiðum. Vörumóttaka ár-
degis á mcrgim og mánudag.
Pantaðir farseðlar óskast sóít-
ir á mánudaginn.
Skipið getur ekki tekið vör-
ur til Kaufarhafnar.
lif ST AÐ AVGLÝSA
í MORGVNBL4ÐUW
Gjaldeyrismálið 4:
GENGISLÆKKUN þýðir .það,
að erlendur gjaldeyrir er keypt
ur og seldur hærra verði en
áður. í rauninni er slík ráð-
stöfun ekkert annað en almenn
útfiutningsverðlaun jafn framt
almennum innflutningstolli. ■—
Gengislækkunin mvndi bæta af
komu útflutningsins, þar sem
tekjur af honum mundu hækka,
en tilkostnaðurinn ykist ekki
að sama skapi.
Fyrir gengislækkuninni
mætti færa fram ýmis konar
rök, eins og nú er ástatt í at-
vinnulífi voru. Það virðist t.
d. ekki óskynsamlegt sjónar-
mið að segja, að eðlilegasta
lausnin á vandamáium útvegs-
ins sje sú, að láta þá, sem gjald
eyririnn nota, greiða hann því
verði, sem raunverulega kostar
að framleiða hann, þannig að
hver tæki á sínar herðar þenn-
an kostnað í rjettu hlutfalli
við gjaldeyrisnotkun sína.
Þessi leið mun einnig ein-
földust í framkvæmd allra
þeirra leiða, sem til greina
koma.
Frá sjónarmiði þeirra, sem
óska eftir því, að sköpuð yrðu
skilyrði fyrir því, að einhvern
tíma yrði hægt að slaka á versl-
unarhöftunum eða afnema þau,
ætti þessi leið að vera æskileg,
því að gengislækkunin mvndi
að meira eða minna leyti brúa
bilið milli framboðs og eftir-
spurnar eftir erlenda gjaldeyr-
inum, þannig að slaka mætti þá
á gjaldeyrisskömtuninni. Vil
jeg þó taka skýrt fram, að jeg
tel svo mikla gengislækkun, að
innflutni-ngshöftin yrðu óböif,
ekki koma til mála í náinni
framtíð.
Eítir Ólaí Björnsson
Þá skulu rædd þau rök, sem
borin hafa verið fram gegn
gengislækkuninni. Fyrst og
fremst hefur verið á það bent.
að gengislækkunin skapi til-
hneigingu til verðhækkunav, og
verði því enn til að auka vero-
bólguna. Vissulega myndu er-
lendar vörur hækka í verði
vegna slíkra ráðstafana, og ef
siíkar verðhækkanir ættn ekki
að verða áframhaldandi yrði
að nást samkofnulag um það við.
m ikilvægustu st j ettasamtökin,
að almenningur tæki þær verð-
hækkanir, sem gengishækkun-
in hefur 1 för með_ sjer, á herð-
ar sínar án þess að fá hækk-
aðar peningjatekjur.
Auðvitað kæmi eþki t;l inála
að láta launþegana eina bera
slíkar byrðar, heldur yrði áð
skifta þeim á alla, eftir efnum
og ástæðum, en í þv íefni skulu
ekki gerðar frekari tillögur
hjer.
Þá hefur því verið haldið
fram, að gengislækkun væri
áníðsla á sparifjáreigendum, en
hagur þeirra hafi þegar verið
rýrður nóg með verðbólgunni.
í því sambandi má í fyrsta
lagi á það benda, að menn
mcga ekki blanda saman geng-
isskráningunni og verðgildi pen
inganna, eins og oft er gert.
Verðgildi peninganna ákveðst
ekki nema að litlu leyti af geng
inu. Þó væri mikið rjett í þess-
ari skoðun, ef ekkert annað
væri gerf en lækka gengið. En
ef geng'islækkunin væri aðeins
liður í skynsamlegum ráðstöf-
unum til þess að koma á jafn-
vægi í hagkerfi þjóðarinnar,
þar sem vísitölusvikamyllan
væri jafnframt stöðvuð, mætti
að mínu áliti miklu frekar
segja, að gengislæi-: kunin mið-
aði að því, að tryggja verðgildi
peninganna. Sparifjáreigendur
yrðu auðvitað eins og aðrir að
sætta sig við það, aö kaupmátt-
ur peninganna gagnvart erlend
um vörum yrði minni, En þeir
yrðu hvort sem væri að herða
ólina hvað- snertir notkun er-
lendra vara, ef ekki í þessu
formi, þá í einhverjum öðrum.
Þá hefur verið á það bent,
að gengislækkun torveldi tækni
þróunina, og mun þar átt við,
að hún geri framleiðslutækin
dýrari í innkaupi. Gegn því má
þó benda á það, að gjaldeyris-
öflunin er frumskiiyrði þess, að
við getum bætt tækin okkar,
og gengislækkunin myndi skapa
betri skilyrði fyrir útflutningi.
Þessi röksemd hefir þá þvi
aðeins gildi, að bent sje á aðr-
ar betri leiðir til þess að koma
útflutningsatvinnuvegunum á
kjöl.
Einnig hefir sú skoðun kom-
ið fram, að gengislækkun kynni
að verða okkur álitshnekkir er-
lendis. Skal ekkert fullyrt hjer
um það, en á það bent aðeins,
að svartur gjaldeyrismarkaður
og vanskilaskuldir eru það líka,
nema fremur sje. Ekki er þó
útilokao, að þessi aðferð til
þess að bæta markaðsaðstöðu
okkar, yrði litin óhýru auga
af sumum viðskiftaþjóðum
okkar, einkum þeim, sem við
okkur keppa að meira eða
minna leyti. Skai ekki um það
rætt hjer, hvert gildi þessi rök
semd hefur, enda eru aðrir því
kunnugri en jeg, en aðeins vak-
in athygli á því, að þetta ber
einnig að hafa í huga.
Sú röksemd iiefur einnig
verið' borin fram gegn gengis-
lækkuninni, að með bví :nóti
væri hækkað verð á allri út-
flutningsframleiðslu jafnt,
hvort sem þörfin tyrir það væri
meiri eða minni. Hafa menn
þar einkum haft í huga „síldar-
kúfinn“. Aflabresturinn á síld-
veiðum undanfarið hefir þó
dregið úr gildi þessarar rök-
semdár, og auðvitað ætti með
sköttum að vera hægt að tak-
marka óhóflegan gróða, sem
þessi ráðstöfun kynni að gefa
tilefni til.
gjaldeyri, en vitaniega yrði þá
að hafa með því óvggjandi eft-
iriit, að slíkt væri ekki mis-
notað.
3. Upphóíagreiðslur
, úr ríkissjóði.
Þetta er sú leið, sem til þessa
hefir aðallega verið farin til
þess að koma í veg fyrir það,
að verðbólgan stöðvaði atvinnu
vegina. Uppbótargreiðsiurnar
hafa bæði verið í því fólgnar,
að ýmsar neysluvorur hafa ver
ið greiddar niður til þess að
halda kaupgjaldsvísitölunni í
skefjum, en auk þess, verða,
sem kunnugt er, á yfirstandandi
ári greiddar almikar uppbætur
á verð ýmissa útfiuttra sjávar-
afurða, en landbúnaðarafurðir
hafa verið verðbættar um all-
langt skeið. Ef ekki næst sam-
komulag milli.stjórnarvaldanna
og stjettasamtakanna um aðra
hvora eða báðer 'pær leiðir, er
þegar hafa verið ræddar, eiga
st.jórnarvöldin að mínu áliti
ekki aðra úrkosti en fara þessa
leið. Það veeri auðvitað hugs-
anlegt, að knýja fram verð-
hjöðnun eða gengislækkun án
kaupupp'bóta meo setningu
gerðardómslaga eða langvar-
andi vinnustöðvunum. En þótt
uppbótagreiðslur í svo stórum
stíl, sem þær þyrftu að vera,
úr því sem komio er, til. þess
að halda útreikningnum uppi,
hafi stórfelda annmarka, tel
jeg þann kostinn þó af tvennu
illu betri, en langvarandi styrj-
öld á vinnumarkaðinum, sem
hlyti að baka þjóðinni mikið
tjón, hversu sem henni lyktaði.
Þar sem stöðvun útflutnings-
ins yrði vitanlega það versta
af öllu, yrðu stjóriiarvöldin að
fara þessa leið, ef samvinna við
stjettasamtökin um lausn vanda
málanna tekst ekki. Er því mik
ilvægt að gera sjer Ijóst hver
áhrif það myndi hafa, ef fara
yrði eftirleiðis sem hingað til
þessa leið eina.
Ef málum ætti að skipa þann
ig, ætti þingið við afgreiðslu
fjárlaga um þrennt að velja:
a) Tekjuhalla a íjárlögum,
b) Niðurskurð snnara ríkis-
útgjalda,
c) Hækkun skatla, tolla og
annara opinberra gjalda.
Skulu þessir þrir möguleikar
teknir til meðferðar í lokagrein
minni.
(Niðurl. næst).
amiiuiiiiniiRtHH'itmmiuiiiiimniiiiniiiimiitiiiKivv
Hjer hafa verið talin helstu
rökin með og móti gengislækk-
uninni. Annmarka þá, sem á
henni eru, ber ekki að van-
meta, en vegna hins gífurlega
ójafnvægis, sem nú er í gjald-
eyrisviðskiftum okkar, verður
þó tæplega annað sjeð, en ó-
hjákvæmilegt verð; að grípa til
hennar að einhverju leyti. Ef
til vill kæmi þá til mála að
selja gjaldeyri til kaupa á brýn-
ustu framfærslunauðsynjum
eitthvað lægra verði en annan
Vil kaupa
hæð
hw I
helst einstæðu, efri hæð |
og ris, eða neðri hæð og J
kjallara, fokhelt eða §
lengra komið. — Tilboð |
merkt: „1000 — 879“ send- §
ist afgr. Mbl. |
■•••KiniHiinimguuui
I l^aqnúá ‘Uhortú
auuá I,
hæstarjettarlögmaður