Morgunblaðið - 26.09.1947, Síða 10

10
MORGV.NBLAÐIÐ
Föstudagur 26. scpt. 104J
Minningarorð um Agástu
C O
Jónsdóttur (Bergman)
Þann 20. sept. s.l. andaðist
vestur í Bandaríkjum Ágústa
Jónsdóttir, nuddlæknir, sem
tók sjer nafnið Bergman, er
hún fiuttist vestur um haf fyrir
35 árum.
Hún var fædd að Gerðhömr-
um í Dýraflrði 7. apríl 1877 og
ólst upp þar og á Stað á Reykja-
nesi hjá foreldrum sínum, sjera
Jóni Jónssyni og frú Sigríði
Snorradóttur, en af systkin-
um hennar eru þau tvö á lífi,
frú Margrjet, kona Jóns Auð-
uns Jónssonar, framkvæmda-
stj. frá ísafirði, og sjera R.
Magnús, fyrrum prestur.
Faðir hennar var mentavinur
og orðlagður kennari og veitti
hann börnum sínum hið besta
uppeldi, svo að auk þess sem
Ágústa lauk námi frá Kvenna-
skólanum, undir forstöðu frú
Thoru Helsteð, lærði hún svo í
heimahúsum, að hún varð prýði
lega að sjer í ensku og frönsku
auk Norðurlandamálanna, sem
fágætt var um ungar stúlkur
hjerlendis á þeirri tíð.
Hún stundaði fyrst kenslu en
veitti síðan forstöðu vefnaðar-
vörudeild Ásgeirsverslunar á
ísafirði, uns hún fluttist vestur
um haf skömmu fyrir fyrri
heimsstyrjöldina og dvaldist
þar ógift síðan, en kom tvisvar
heim í kynnisför til ættingja og
vina.
Eftir að vestur til Ameríku
kom, lauk hún prófi frá kunn-
um nuddlæknaskóla og stundaði
þá atvinnu síðan. Hún veitti
fyrst forstöðu nuddlækninga-
stofu í hvíldargistihúsi fyrir
amerískt auðfólk, en rak lengi
síðan nuddstofu, er hún átti
sjálf, í borginni Mason City í
Bandaríkjunum.
Ágústa var stórbrotin kona
í lund og háttum, einörð og vin-
föst og glæsileg kona að sjón
og sálargáfum. Um 35 ára skeið
dvaldist hún nær eingöngu með
al erlendra manna, sá örsjaldan
landa sína og heyrði naumast
íslenskt orð, en hún var ágæt-
lega að sjer í íslenskri tungu og
vel ritfær, svo að hún skrifaði
brjefin sín heim til síðasta dags
á hreinni og svipmikilli ís-
lensku. En amerísk menntakona
sem kyntist henni fyrir vestan
og kom hingað til lands fyrir
nokkrum árum, hafði orð á því,
á hve fágaðri ensku hún mælti.
Útlegðarárin öll innan um er-
lent fólk átti hún friðað land,
sem hún kveðst hafa lifað í
bestu stundir sínar, en ,það var
heimur íslenskra minninga og
menta í ljóðum, söng og sögu.
Og svo skrifaði amerísk vin-
kona hennar hingað heim,' að
eftir að hún væri orðin rænu-
lítil og veik, virtist hún lifa lífi
sínu heima á íslandi, á bernsku
stöðvunum vestur við Breiða-
fjörð. Þangað fanst henni hún
vera komin og móðir sín kalla
á sig, á gamla prestsetrinu að
Stað, sem henni var kærasti
bletturinn á jörðinni.
Hún hafði ferðast víða um
Vesturheim og kunni frá mörgu
að segja. Ein sagan er mjer sjer
lega minnisstæð: Á ferð hafði
hún kynst amerískri fjölskyldu.
sem bauð henni heim til sín, og
þegar þangað var komið, sagði
fólkið henni, að uppi á loftinu
væri gömul kona, sem hún
þyrfti að finna, íslensk vinnu-
kona, sem lengi hafði verið hjá
þessu fólki. Þar hitti Ágústa
gamla og slitna konu, sem átti
erfitt með enskuna, en hafði
jafnframt að mestu týnt móður-
máli sínu. En í þessu ameríska
umhverfi stóð óvæntur hlutur,
íslensk kommóða. Upp úr einni
skúffunni dró gamla konan hlut
sem var henni helgur dómur,
en það var fölnuð mynd af Flat-
ey á Breiðafirði, og það var eins
og gamla konan fyndi móður-
málið sitt aftur, þegar minn-
ingarnar að heiman fóru að
kalla hálfgleymd orð upp úr
djúpum vitundarinnar.
Ágústa sagði sjálf, þegar hún
kvaddi ísland í síðasta sinni, að
nú skildi hún fyrst konuna í
Þjóðsögunni, sem var föður-
landslaus og rótlaus vegna þess,
að hún átti sjö börn á landi og
sjö í sjó, en þá raun munu marg
ir landar okkar þekkja, sem þrá
gamla landið en hefur vegnað
svo vel í hinu nýja, að þeir geta
ekki slitið tengslum við það og
fá því ekki leg í moldinni, sem
þeir finna að ein er þeirra móð-
urmold.
Ef til vill var það söknuður-
inn yfir því að hafa farið að
heiman, þrátt fyrir alt og alt,
sem vakti í sál frænku minnar,
þegar hún hafði þrásinnis yfir
þetta erindi eftir Jakob Jóh.
Smára:
mmimiimiiHiiiMMiiMiiiyniniiiiir1
Hárgreiðslustálka I
óskar eftir atvinnu. Til- I
> boð merkt: „Lærð — 886“ \
> sendist afgr. blaðsins.
>
í ________________________________ !
urtmnnrosiiiirunuiMfmmuiffnitmBfiirvmraiBUMK
f >•*
Stormurinn gullskýin burtu bar,
og blikið við hafsrönd dreifði
sjer,
jeg sakna einhvers, sem aldrei
var,
en átti aö lifa í sálu mjer.
Þann söknuð munu margir
landar okkar kenna, þótt atvik-
in bindi þeim örlög í álfunni
stóru fyrir vestan haf.
Jón Aiiðuns.
Brjef:
Preslasfefnan og
Minningarorð um
Björn Jónsson
í BRJEFI, sem Magnús Frið-
riksson frá Staðarfelli ritar
Morgur.blaðinu og birt er í blað
inu í gær átelur hann að jeg
skuli kalla presta landsins á
Prestastefnuna á sama tíma og
hinn mikli afmælisfagnaður
þjóðarinnar (17. júní) fer
fram. Þykir mjer rjett að biðja
yður hr. ritstjóri, fyrir eftirfar-
andi athugasemd við þetta atriði
brjefsins, sem virðist ritað af
vinsemd til kirkjunnar.
Synodan hefur aldrei staðið
yfir 17. jóní. Hefur hún einmitt
vegna þjóðhátíöardagsins og há-
tíðahaldanna út um landið ver-
ið sett nokkru seinna, enda
munu guðsþjónustur víðast hafa
farið fram þann dag síðustu ár-
in, þar sem dagsins hefur sjer-
staklega verið minnst. Hefur
þetta komið greinilega fram í
frjettum, bæði í útvarpi og
blöðum. Geri jeg ekki ráð fyrir
að nokkur prestur hafi látið
guðsþjónustu farast fyrir þann
dag vegna synodunnar, ef henn
ar hefur verið óskað eða hann
ætlað sjer að láta hana fara
fram.
Samgöngur hafa batnað
mjög og fljótlegra er nú en áð-
ur að komast til Reykjavíkur,
að sumarlagi, úr fjarlægum
hjeruðum landsins.
Tvö síðastliðin ár hefur
Prestastefnan ekki verið sett
fyrr en eftir hádegi hins 20.
júní, í sumar að vísu 19. júní,
en öll hin árin, sem jeg hefi
boðað til hennar, nema eitt, 26.
og 27. júní.
Prestastefnan mun frá upp-
hafi vega hafa verið haldin síð-
ari hluta júnímánaðar. Er sá
tími hagkvæmastur, bæði fyrir
prestana og söfnuðina, og það
af mörgum ástæðum. Ferming-
um er venjulega ekki lokið fyrr
en um miðjan júnímánuð fil
Sveita, en í júlí er oft erfitt fyr-
ir presta að fara frá heimilum
sínum. — Af þessum og öðrum
ástæðum hefur hinni fornu
reglu um fundatíma Prestastefn
unnar verið fylgt til þessa og
geri jeg ekki ráð fyrir að heppi-
legra reynist að honum yrði
breytt.
Reykjavík, 26. sept. 1947.
Sigurgeir Sigurðsson.
„FJALLFOSS
fer hjeðan um miðja næstu
viku til Vestur- og Norður-
lands.
Viðkomustaðir:
Flateyri,
Isafjörður,
Siglufjörður,
Akureyri,
Húsavík.
Vörumóttaka til þriðjudags.
H.f. Eimskipafjel. íslands
í DAG verður til moldar bor-
inn Björn Jónsson fyrrum bóndi
og sjómaður írá Dýrafirði. And
aðist hann 12. sept. síðastliðinn.
Björn var fæddur 4. septem-
ber 1859 að Kirkjubóli í Naut-
eyrarhreppi við ísafjarðardjúp.
Foreldrar hans voru Jón Bjarna
son bóndi þar, og formaður um
mörg ár, og kona hans Kristín
Jensdóttir. Var Björn þriðja
barn af 14, svo að líkindum læt-
ur, að hann hefur snemma orð-
ið að byrja að vinna til hjálpar
foreldrum sínum.
Fjögurra ára fluttist hann
með þeim til Breiðaf jarðar og
bjuggu þau, lengst af á Kirkju-
bóli í Múlasveit. Tuttugu og
fjögurra ára fór Björn ráðs-
maður til Petrinu Pjetursdóttur
er bjó að Vættarnesi í sömu
sveit. Var hún ekkja og átti
eina dóttur barna að fyrra
hjónabandi. — Giftust þau ári
seinna eða 1884, og tóku það ár
við búi að Kirkjubóli, eftir föð-
ur hans látinn. Vaarð þeim f jög-
urra barna auðið, en það næst-
elsta dó á fyrsta ári.
Börn þeirra er upp komust,
og öll á lífi, eru: Kristín Krist-
jánsdóttir gift Aðalsteini Aðal-
steinssyni fyrrum skipstjóra og
bónda að Plrauni í Dýrafirði,
Guðrún yfirsetukona gift Guð-
mundi Guðmundssyni skipstjóra
nú til heimilis í Reykjavík, Pjet-
ur skipstjóri hjá Eimskipafje-
lagi íslands giftur Ellen Christo
fersen prests í Danmörku, Þor-
varður, yfirhafnsögumaður í
Reykjavík giftur Jónínu Bjarna
dóttur og Lilja, skáldkona gift
Jóni Erlendssyni, búsett í Rvík.
Árið 1895 fluttust þau að
Hrauni í Keldudal í Dýrafirði
og bjuggu þar til 1921, að þau
brugðu búi og fóru til Guðn'mar
dóttur sinnar, er þá tók við búi
þeirra, og voru þau hjá honum
þar og á Þingeyri til þess er
þau fluttust til Reykjavíkur ár-
ið 1933 og dvöldu þar áfram
hjá þeim þar til Björn misti
konu sína 2 maí 1935, þá tæpra
88 ára.
Strax og aldur leyfði fór
Björn að stunda sjómensku,
fyrst á árabátum við ísafjarð-
ardjúp og varð þá að fara fót-
gangandi fjallvegi frá Breiða-
firði til ísafjarðar. Að vetri
til, í þeim ferðum reyndi mjög
og oft á karlmensku hans og
dugnað, því oft lenti hann í svað
ilförum, og var ratvísi hans við-
brugðið, enda þaulkunnugur öll
um fjallaleiðum á þeim slóðum.
Kom það honum líka að góðu
haldi er hann fluttist frá Breiða
firði til Dýrafjarðar, er hann
þá fór yfir Glámujökul tvær
ferðir, fyrst um sumarmál með
sauðfje sitt, og síðar um far-
daga, þá með konu sína, og
Lilju dóttur sína, þá á fyrsta
ári, einnig gamla konu, er hjá
þeim var, svo og tvær kýr og
hesta. Var það ferðalag rómað
mjög að vonum. Eftir að Björn
fluttist til Dýrafjarðar stundaði
hann jöfnum höndum búskap
og sjómensku á þilskipum frá
Dýrafirði og ísafirði.
Björn var óvenjulega vel gef-
inn maður, víða heima í bók-
um og Tylgdist vel með öllum

málum fram til þess siðasta. —
Hann var karlmenni að burð-
um, mjög vel verklaginn, og var
rúm hans fullskipað, hvort held
ur var til lands eða sjávar. Dag-
farsgóður og prúður í allri fram
komu, en skapfastur og hjelt
fast við skoðanir sínar, og það
sem hann taldi rjettast vera, og
má því með sanni um hann
segja: Þjettur á velli og þjettur
í lund, þolgóður á raunastund,
því éftir að hann misti sjón sína
fyrir 14 árum heyrðist aldrei til
hans æðruorð.
Þó oft á tíðum væri af litlu
að miðla voru þau hjón samtaka
í því að láta gestum og gang-
andi alla þá gestrisni og greiða
semi í tje, sem frekast var unt,
og sýndu mannkosti sína í því
sem öðru.
Börn hans, barnabörn og vin-
ir kveðja hann nú og geyma
minningu hans, sem góðs föður
og dugandi manns.
j til sölu fyrir 500 kr. á
j Hverfisg. 66. Meðalstærð.
: Til sýnis laugardag 27. þ.
I m. á milli 4—6.
I
•llliwinii
Ziver vill! (
Hver vill tatka að sjer af- i
greiðslu fyrir langferða- |
vörubifreiðar. - - Þeir sem i
vilja taka þetta að sjer i
gjöri svo vel að senda i
nöfn sín til blaðsins, i
merkt: „Langferðir — i
882“.
Colman’s
Mustardur
♦
oætir kjötbragðið,
eykur lystina, ,öriar
msltinguna, og er nú
FÁANLE6UR AFTUR
ai (0