Morgunblaðið - 24.10.1947, Blaðsíða 2

2
MORGVISBLAÐIÐ
Föstudagur 24. okt. 1947
ClR HEIMAHÖGVM:
Íklir menn —
á sina vísu
ÞJÓÐVILJINN segir í gær, að
aldrei hafi nokkur stjórnarand-
stöðuflokkur staðið sig eins vel
á Alþingi ei*is og kommúnista-
f lokkurinn á þessu þingi. (!)
Heyr á endemi!
★
Nýlega hefur öllum þingheimi
og allri íslensku þióðinni orðið
það ljóst, að hin íslenska deild
hins alþjóðlega kommúnista-
flokks, hefur tekið að sjer það
hlutverk, fyrir hina austrænu
húsbændur sína, að berjast gegn
því að þjóðin geti ráðið við
verðbólguna og afleiðingar henn
ar.
Þegar þetta kom fyrst á dag-
inn með fullri vissu, að komm-
únistadeildin hjerna ynni að
þessu miður þokkalega starfi,
varð Einari Olgeirssyni svo
mikið um, að hann þorði ekki að
tala í áheyrn alþjóðar.
Síðan hefur hann hert upp
hugann. Og fengið aðra í lið
með sjer af flokksmönnum sín-
um, Og nú hefur hann fengið
málið að nýju. Og nú hamast
hann á hverjum degi við að tala,
og vinna að því hlutverki sem
forráðamennirnir fyrir austan
Járntjaldið hafa falið honum og
flokksmönnum hans að inna af
hendi, í hinu litla þjóðfjelagi
voru.
★
Það þarf nokkuð mikið kald-
lyndi til, að geta staðið upp á
Alþingi dag eftir d'ag, og masað
um áhuga sinn fyrir velferð al-
mennings, fyrir hagsæld þjóðar-
innar, þegar tilgangurinn með
öliu skrafinu, er enginn annar
en sá að vera þæg verkfæri í
höndum þeirra manna, sem
vinna gegn velferð allra þjóða
í vestanverðri Evrópu, og hafa
sýnt okkur, fámennu eyþjóðinni,
þann „heiður“ að gera út sendi-
menn sína, til þess að vinna að
hinu sama hjer, og flokksmenn-
inrir eru látnir vinna, með hin-
um stærri og fjölmennari þjóð-
um. Að reyna að koma öllum
þjóðarbúskapnum í kaldakol.
★
1 sjálfu sjer er það alvörumál,
að 10 þingmenn skuli hafa
hundist samtökum um að vinna
fyrir erlenda einræðisstjórn, að
því að koma íslenskri þjóð á
knje, og íslensku sjálfstæði fyrir
kattamef. En það er kátbros-
legt þegar þeir menn, sem slíka
iðju stunda í landsmálum
hreykja sjer á háan hest, og
segja að aldrei hafi svo skellegg
ir menn verið í stjórnarand-
stöðu hjer á landi, eins og þessir
opinberu stimpluðu föðurlands-
svikarar.
*
Að vísu geta húsbændur
þeirra verið ánægðir með þá að
því leyti að þá vantar ekki vilj-
ann og þeir leggja sig alla fram
til að vinna íslenskri þjóð það
ógagn, sem þeir geta. En það
er almennings að dæma hve lofs-
.verður sá áhugi þeirra er.
Undirbúningur ú Reykjavíkur-
sýningunni næsta sumar er hafinn
NEFND SÚ er annast skal allan nauðsynlegan undirbúning
að væntanlegri sýningu á þróunarsögu Reykjavíkurbæjar, hefur
nú starfað um nokkurt skeið. Gerð hafa verið fyrstu frumdrög
að fyrirkomulagi sýningarinnar. Hún á að fara fram hjer í bænum
næsta sumar.
Þessari bæjarsvningu er**-
jafnframt ætlað það hlutverk,
að með henni skapist stofn að
borgarsafni, þar sem varðveitt-
ar sjeu fornar minjar úr bygð og
sögu bæjarins.
Vilhjálmur Þ. Gíslason skóla-
stjóri er formaður nefndar þeirr
ar, er fjallar um undirbúning
sýningarinnar. Mbl. inti hann
eftir þessum málum í gær. Hann
sagði, að enn sem komið er, væri
ekki unt að segja nákvæmlega
frá sýningunni, þar sem nefndin
hefði ekki enn getað gengið frá
undirbúningi og tillögum.
Hugmyndin um að koma
upp Reykjavíkursafni, kom
fyrst til tals á fundi í Reyk-
víkingafjelaginu. En svo var
það Jóhann Hafstein alþingis-
maður, er bar fram tillögu á
bæjarstjórnarfundi á síðastliðnu
vori, þess efnis, að komið skyldi
á fót alsherjar Reykjavíkursýn-
ingu, þar sem gerð væri grein
fyrir ýmsum atriðum úr sögu og
þróun bæjarins. En eins og fyrr
segir, þá er það og hlutverk sýn-
ingarinnar, að komið verði á
fót Reykjavíkursafni og felst
það einnig í tillögu Jóhanns
Hafstein. Bæjarstjórn samþykti
tíllögurnar og ákvað að veita
50 þús. kr. til undirbúnings
hennar.
TiIIögur nefndarinnar
Nefndin er með þær tillögur á
prjónunum, sagði Vilhjálmur Þ.
Gíslason, að sýningunni verði
skift niður í margar deildir. Að
þar verði t. d. deild, þar sem
sýndar verði ýmsar Reykjavík-
urmyndir, bæði gamlar og nýj-
ar. Þar mundu fyrst koma fram
fyrir almenningssjónir hið
merkilega Reykjavíkursafn Ge-
orgs Ólafssonar bankastjóra, er
hann gaf Reykvíkingafjelaginu.
Þá verða á sýningunni sögulegir
minjagripir úr sögu Reykjavík-
ur. Sjerstök deild yrði t. d. fyr-
ir listaverk og önnur fyrir hús-
búnað reykvískra heimila frá
því í gamla daga og fram til
vorra daga. Sjerstök deild fyrir
ýmsar starfsgreinar og menn-
ingargreinar, svo sem skóla,
kirkju, íþróttir, heilbrigðismál,
bókmentir og önnur skyld efni.
Loks er gert ráð fyrir að hin
ýmsu fyrirtæki Reykjavíkurbæj
ar hafi sjerstakar deildir, þar
sem sýnd verður starfsemi
þeirra.
Þá er fyrirhugað, að í sam-
bandi við sýninguna fari fram
margskonar gleðskapur, tónlist,
leiksýningar og annað.
Vilhjálmur Þ. Gíslasori sagði
að lokum, að enn sem komið er,
væri mál þetta á byrjunarstigi,
en að sjálfsögðu mun verða gerð
nánari grein fyrir því síðar meir.
1 undirbúningsnefndinni eiga
sæti auk Vilhjálms Þ. Gíslason-
ar, þeir: Ásgeir Hjartarson
bókavörður, Einar Erlendsson
húsameistari, Haraldur Pjeturs-
son húsvörður, Jóhann Hafstein
bæjarfulltrúi, frú Soffía Ólafs-
dóttir og Sigurður Halldórsson,
trjesmiður. Ritari nefndarinnar
og aðstoðarmaður er Guðmund-
ur Vignir Jósefsson lögfræðing-
ur hjá Reykjavíkurbæ.
Víðfræg bók á
íslensku
„DEN FÖRSTE VOR“, bókin
sem skipaði Kristmanni Guð-
mu.ndssyni á bekk með skáld-
um Evrópu er komin út hjá
Helgafelli í þýðingu höfundar-
ins.
Á íslensku heitir bókin Góu-
gróöur.
í eftirmála bókarinnar segir
Kr. G.: „Sagan Góugróður er
skrifuð í Kaupmannahöfn, að
Þverfelli í Lundareykjadal og í
Oslo, árið 1933. Hún er að sumu
leyti bygð á fallegri minningu
frá æskuárunum, en persónur
hennar eiga sjer þó fæstar stoð
í veruleikanum. Um það leyti
sem jeg skrifaði bókina var
heimþráin tekin að þjá mig all-
fast og gætir þess víða í blæ sög-
unnar.“
Helgafell, sem gefur bókina
út hefur vandað mjög til út-
gáfunnar og mun vera ætlunin
að gefa út í þessú formi bækur
Kristmanns framvegis.
Góugróður mun að mestu ó-
þekt saga hjer heima, þó hún
hafi borið frægð höfundarins
víða um lönd, sakir þess að hún
seldist strax upp á frumútgáf-
unni í Noregi.
Semenfsskip til
Vesfmannaeyja
Vestmannaeyjum í gær.
SKIP með sementsfarm er ný-
komið hingað til Tömasar Guð-
jónssonar, og eru það rúm 400
tonn. — Eftir þessum sements-
farmi hefur verið beðið með mik
illi óþreyju, þar eð hjer hefur
verið svo að segja smentslaust
í alt sumar og allar byggingar-
framkvæmdir þar af leiðandi
stöðvaðar. Þó að þessi farmur
sje búbót í því sementshallæri,
sem hjer hefur verið, er hjer þó
tilfinnanlegur sementsskortur.
Og svo framarlega sem ekki ræt
ist úr því, er fullvíst að margir
sem eru vel á veg komnir með
byggingu íbúðarhúsa, geta ekki
lokið þeim svo að þær verði
íbúðarhæfar.
Herferð gegn ofbeldis-
seggjum í Burma
AÐGERÐIR stjórnaravaldanna
í Burma gegn ofbeldisflokkum
þeim, sem þar hafa verið á ferð-
inni frá því styrjöldinni lauk,
virðast ætla að bera góðan ár-
angur. Hefur Burmastjórn til-
kynt, að ofbeldisverk hafi mink-
að um 40 prósent að undan-
förnu. — Reuter.
Kommúnisiar Ijetu uí-
greiðsluiólk sitt hvísla
um skömmtuninu
UMRÆÐURNAR um
skömmtunina hjeldu áfram í
gær og urðu miklar deilur, sem
fyrri daginn.
Emil Jónsson, viðskiptamála-
ráðherra, sýndi fram á að það
hefðu verið „Þjóðviljinn“ og á-
róðursmenn kommúnista, sem
fyrstir urðu til að hvetja menn
til hamsturs. — Svo langt gekk
þetta, að eftir að skömmtunin
var komin á, birtust greinar í
„Þjóðviljanum“ dag eftir dag,
þar sem mönnum var kennt
hvernig fara ætti í kringum
skömmtunarréglurnar.
Ljetu afgreiöslufólk sitt
hvísla um skó-
skömmtunina
Þessu til sönnunar las ráð-
herra brjef frá skömmtunar-
stjóra, sem málum þessum er
kunnugastur.
Staðfesti skömmtunarstjóri
fullkomlega þessar upplýsingar.
í brjefi sínu segir skömmtun-
arstjóri m.a. að í sumum búðum
kommúnista var afgreiðslufólk-
ið látið hvísla að ~ viðskipta-
mönnum að skóskömtun mundi
skella á daginn eítir.
Við þessar upplýsingar
slepptu kommúnistar sjer af
reiði, og hrópaði Sigfús Sigur-
hjartarson, að ráðherrann vær!
vitlaus.
Ráðherra benti á að þetta æði
sýndi að samviskan væri ekkí
hrein.
Vilja kommúnistar
rússneska skömmtun?
Katrín Thoroddsen væri sí-
fellt að stagast á hve erfitt væri
að framkvæma skömmtun í
auðvaldsskipulagi.
Ráðherra spurði hvort hún
vildi sækja fyrirmynd skömtun-
arinnar til fyrirmyndarríkisins^
þ. e. Rússlands.
Þar er almenningi úthlutaður*
mjög lítilf jörlegur skammtur,
en þeir sem peninga hafa geta.
keypt hvaða vörurr sem er á
svörtum markaði fyrir fjórfalt
verð.
Vilja kommúnistar þetta fyrir
komulag í stað núverandi kerfis,
spurði ráðherra.
Katrún fór að upplýsa hvað
þetta væri hagstætt, því að þar*
rynni allur gróðinn í rússneska
ríkissjóðinn.
Einar Olgeirsson talaði einnig
í gær og fannst það' fjarstæða
mikil sú fullyrðing ráðherra, að
kommúnistar vildu skapa öng-
þveiti í landinu.
Umræðum var frestað.
víðtækar
stafanir
spamaðarráð-
Breta
Hiiæiningaskammlur þjóðarinnar fer
minnkandi
London í gærkvöldi.
Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter.
SIR STAFFOR CRIPPS, efnahagsmálaráðherra Breta, skýrðl
frá nýjum sparnaðarráðstöfunum í dag, er hann í ræðu í neðri
málstofunni ræddi hinn stórhættulega fjárhag Breta. Öll tóbaks-
kaup í Bandaríkjunum hafa verið stöðvuð, matvælainnflutningur
verður minkaður, sykurskamturinn skorinn niður um tvær únsur
á viku (var 10 únsur) og dregið verður úr húsa- og verksmiðju-
byggingum. Þá verða og gerðar ráðstafanir til að minka hráefna-
kaup á dollarasvæðinu, en til að bæta úr þessu, taldi Cripps
Breta verða að leita enn meir til samveldislanda sinna.
Kjöt fyrir einn shilling. *
Fleskskammturinn, tilkynnti
Cripps, verður áfram ein únsa
á viku. Kjötskammturinn verð-
ur heldur ekki minkaður, en
hver einstaklingur fær nú að
kaupa kjöt fyrir einn shilling á
viku.
Sir Stafford sagði í ræðu
sinni, að með þessum sparnað-
arráðstöfunum mætti telja lík-
legt, að verslunarjöfnuður Breta
yrði um áramótin 1948 óhag-
stæður um ,aðeins“ 250 miljón
dollara.
Fækkandi hitaeiningar.
Um ástandið í Bretlandi hafði
Cripps meðal annars þetta að
segja: Hver breskur borgari
fengi nú um 2870 hitaeiningar
á dag, borið saman við 3000
fyrir stríð. Þó væri svo komið,
að draga þyrfti úr matvæla-
kaupum frá dollaralöndunum,
en þetta kynni enn að hafa í
för með sjer minnkaðan hita-
einingaskammt.
---------------
Jolivei sæmdur
Fálkaorðunni
FORSETI ÍSLANDS hefur
þann 22. þ. m. sæmt Alfred
Jolivet, prófessor í norrænunj
fræðum við Sorbonne háskólann
í París, stórriddarakrossi fálka-
orðunnar.
Prófessor Jolivet hefur unnið
mjög að því að kynna íslenskaí
bókmentir í Frakklandi.