Morgunblaðið - 29.10.1947, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 29. okt’ 1947
MORGUNBL4Ð1Ð
5
Elli- og hjúkrunarheimiiið Grund
25 ára í dag
Halldér júlíusson íyrv.
v
sýslumaður siötugur
t' ð L.'
fap slofnunarinnar í stórum dráttum
Þessi niyntl var tekin fyrir nokkru af nokkrum konum og
körluin, sem nú tlveija í Elliheimilinu.
í DAG eru liðin 25 ár, síðan
Elliheimilið Grund tók til starfa,
en það var 29. okt. 1922, að
Elliheimilið Grund tók til starfa
í húsi því, sem nú er barnaheim-
ilið Vesturborg.
Vegna þessara tímamóta í
starfsemi heimilisins, 'mun
stjórn fjelagsins hafa móttöku
fyrir vini og velunnara stofnun-
arinnar-frá kl. 3—G í dag.
Tildrögin nð slofnun þess
Fyrstu tildrög að stofnun
Elliheimilisins Gruíid, voru þau,
að á árunum 1913 til 1922, var
hjer starfandi f jelag er Samverj-
ínn nefndist. Þetta fjelag ann-
aðist matgjafir handa fátækum
börnum og gamaimennum hjer
í bænum á vetrum, þessi 10 ár.
Ennfremur hjelt fjelagið uppi
sumarskemmtunum fyrir gam-
alt fólk sumarið 1921, og hjelt
því áfram í all-mörg ár. Árið
1922 var ágóði af slíkri skemmt-
un kr. 541 og var þessi upphæð
lögð til hliðar, sem stofnfje
handa Elliheimilinu. Þetta sama
haust gaf Jón Jónson, beykir,
kr. 1500 til byggingu elliheim-
ilis og tók þá að safna fje í
þessu skyni. Á einum mánuði
safnaðist á 9. þúsund krónur.
Var þá fest kaup á nýlegu stein-
húsi og kallað Grund. Þetta hús
er nú kallað Vesturborg. Kauþ-
verð hússins voru kr. 35 þús.
Ýmsar umbætur voru gerðar á
því og þann 27. okt. flytjast
þangað fyrstu 6 vistmennirnir,
en tveim dögum síðar var húsið
vígt að viðstöddu miklu fjöl-
menni. Hús þetta gat tekið 24
menn og varð brátt fullsetið. —
Ráðskona þess var frú María
Pjetursdóttir og tvær hjú!;runar
stúlkur henni til aðstoðar.
Húsið reyndist brátt of lítið.
Tóku þá forráðamenn Elliheim-
ílisíns að íhuga möguleika á
stækkun hússins, eða að reisa
nýtt hús. Gáfu þá ýmrir vel-
unnarar heimilisins góoar gjafir
í þessu skyni.
Grund við Ilringbraut reist
Fyrir forgöngu Knud Zimsen,
þáverandi borgarstjóra, sam-
víkur 90 þ 's. krónur til bygg-
ingarinnar á lóð þessari. Vorið
1928 hefst bygging Elli- og
hjúkrunarheimilisins Grund og
kostaði húsið 700,000 þús. kr.
og er þar innifalið verð hús-
gagna. Vígsla hússins fór fram
2S. sept. 1930.
Voru vistmenn þá 56, en gat
þá tekið 120, auk starfsfólks.
Síðan voru gerð smáherbergi í
rishæð, vegna vaxandi eftir-
spurnar.
Stuðningur
R eykjn víkurb æ jn r
Upp frá þessu veitir Reykja-
víkurbær. C00 þús. kr. á ári
hverju til heimiiisins. Alþingi
veitíi því 10000 kr. árið 1930
og 4 til 5 þús. næstu 4 árin, en
árið 1935 er styrkur Alþingis
aheg íelldur niður og ekki tek-
inn upp áftur fyr en 1939 að
ársstyr lairinn er 5 íil 7000 kr.
Hjer má geta þess, að stærsta
gjöf, sem stoínuninni hefur bor-
ist er írá gömlum sjámanni, Hall
dóri Þorlákssyni frá Möðruvöll-
um í Kjós, er hann gaf érið 1938
60 þús. krónur.
Fvrstu árin eítir að heimilið
tekur til starfa í hinum nýju
húsakynnum, var aðsóknin ekki
færri hafa fengið þar inni en
viljað hafa.
Starfsmannahús var reist og
það tekið til notkunar árið 1946.
Reykjavíkurbær stuðlaði að
byggingu þess húss, með fjár-
framlögum, en meirihluti Al-
þingis lagðist gegn fjárstyrk til
byggingarinnar, enda þótt boðið
væri, að 30 vistpláss skyldu vera
fyrir fólk utan af landi.
Nú eru vistmenn í Elli- og
hjúkrunarheimilinu 225, þar af
163 konur og 62 karlar. Vist-
gjöldin eru kr. 23.50 fyrir sjúkl-
inga, en fyrir þá er fótavist
hafa kr. 18,50 á dag.
Um þessar mundir er verið að
reisa viðbyggingu við Elliheimil
ið. Reykjavíkurbær hefur lagt
fram kr. 400 þús. til byggingar-
innar, en þar á að skapast pláss
fyrir 20 til 30 vistmenn. Miðar
því verki sæmilega áfram, en
þegar viðbótarbyggingunni er
lokið vdrða vistmenn Elliheim-
ilisins uip 250.
Á vegum Elliheimilisins hefur
verið rekið kúabú, sem nú hefur
verið lagt niður. Ennfremur
garyrkja um margra ára skeið.
★
Mikill fjöldi manna hjer í
bænum hefur lagt af mörkum
til starfsemi Elliheimilisins og
stutt starfsemi þess á ýmsan
hátt.
Stofnendur
Hjer verður íllra þessara
manna ekki getið, en skylt er að
geta þeirra er stofnuðu Elli-
heimilið:
Síra Sigurbjörn Á. Gíslason,
formaður; Haraldur Sigurðsson,
verslunarmaður, fjehirðir, d.
1934; Páll Jónsson, verslunar-
maður, bókari, d. 1938; FIosi
Sigurðsson, trjesmiður; Júlíus
Árnason, kaupmaður, d. 1934.
í stað þeirra þriggja, sem nú
eru dánir, komu í stjórn heim-
ilisins:
Frímann Ólafsson, forstjóri;
Hróbjartur Árnason, bursta-
gerðamaður; Jón Gunnlaugsson,
skrifstofustjóri.
Yfirhjúkrunarkonur • hafa
lengst vdrið frk: ólafía Jónsdótt
ir og frk'. Jaköbíria Magnúsdótt
ir,‘ núverandi vfirhjúkrunar-
kona. Ráðskona í eldhúsi héfur
Framh. á hls. 8
TIL allrar hamingju eru þetta
engin eftirmæli, jeg vona að
þeirra verði nokkuð langt að
bíða. Nei, þetta eru aðeins fá
orð — rabb um gamlan bekkjar-
bróður, sem er staddur á merk-
um tímamótum eða vegamótum
— á barðinu eða hólnum þar
sem veraldlegu og máske and-
legu máttarvöldin hrópa til okk
ar og segja: ,,Nú ert þú dæmd-
ur úr leik, þínu hlutverki á svið-
inu er lokið". — Svo bæta þau
stundum við þakklæti fyrir
störfin og ósk um farsæla fram-
tíð.
Halldór Júlíusson er sjötugur
í dag; okkur bekkjarbræðrum
hans gengur ekki vel að átta
okkur á því, hann var yngstur
okkar allra og þess vegna
fannst okkur sjálfsagt að skoða
hann sem yngri bróður, sem
vernda bæði og uppala í guðs-
ótta og góðum siðum og svo
ætluðumst við náttúrlega til að
hann liti með tilhlíðilegri virð-
ingu upp til okkar eldri mann-
anna, en hræddur er jeg um að
þetta hvorttveggja hafi farið í
hálfgerðum handaskolum, eins
og gengur þegar börnin eru
bráðþroska og þykjast fær um
að standa á eigin fótum.
í bókmenntum þessa lands er
Halldórs Júlíussonar fyrst getið
— það jeg best veit — er hann
var tæpra tíu ára, á ferð frá
heimili sínu, Klömbrum í Húna-
vatnssýslu til Reykjavíkur, hafa
tveir rithöfundar skrifað um
þessa ferð, þar sem stór hópur
skólapilta lenti í fádæma hrakn-
ingum fyrir sextíu árum og virð
ist ganga kraftaverki næst að
barnið skyldi komast klaklaust
úr þeirri svaðilför, en okkur,
sem til þekkjum, kemur þetta
ekki svo mjög á óvart, því pilt-
urinn var ekki og hefur aldrei
verið nein skræfa, enda átti
hann til þeirra að telja sem ekki
bljesu í kaun þótt kólnaði.
Júlíus læknir Halldórsson,
faðir hans, var orðlagður fjör-
og þrekmaður og þeir sem
þekktu Halldór .yfirkennara
Friðriksson, afa afmælisbarns-
ins, vissu að þar var hetja, sem
hvorki mundi bregða við sár nje
bana.
Sem dæmi má geta þess, að
eitt sinn vaknaði hann við sáran
sting undir síðu, hjelt þetta
væri máske lungnabólga og ljet
tilleiðast að liggja þangað til
Gúðmundur Magnússon kom um
morguninn að vitja hans og
sagði honum að það væru brot-
in þrjú rif í annari síðunni.
„Nú það er ekki annað, þá
held jeg að jeg klæði mig og
fari upp í skóla“, sagði gamli
maðurinn.
Halldór Júlíusson fyllti flokk
góðra manna í skóla og þótti
sæti hans vel setið, enda hefur
hann aldrei hlaupist undan
merkjum þessi tæp 60 ár, sem
við bekkjarbræður hans höfum
notið vináttu hans.
Halldór f jekk góðar einkunnir
í skólanum og eins mun vera
hvað lífsins skóla snertir.
Jeg þekki ekki vel embættis-
störf hans, því jeg var á öðru
sviði og á öðrum landsenda, en
jeg veit að hann hefur verið
friðsemjandi sem yfirvald, rjett-
látur dómari og trúr ráðsmaður
yfir þeim Talentum er honum
voru fengnar til varðveislu,
geta því yfirboðarar hans sagt
við hann eins og einn ágætur
húsbóndi sagði nýlega við verka
mann sinn eftir langa og dygga
þjónustu:
„Hjer eftir eru það einu
skyldustörf þín að hirða launin
þín mánaðarlega“.
En Halldór vinnur fleira en
taka á móti eftirlaununum,
hann fjekk í arf búmannsgleði
og búmannsvit og síðast er jeg
sá hann í sumar var hann að
þurrka hey á túninu sínu inni í
Sogamýri með aðstoð ágætrar
konu og myndarlegra barna,
sem eru nú að vaxa honum yfir
höfuð.
Halldór hefur mikla ánægju
af því að rækta jörðina og hún
verður að gefa honum góðan
arð hvað sem hún vill eða vill
ekki og best gæti jeg trúað að
hann hafi eitthvert vald yfir
vindinum og hönd í bagga með
hvaðan og hvernig þeir blása
því töðuna hirðir hann græna
og ilmandi hvernig sem ský og
skúrir láta.
Við bekkjarbræður Halldórs,
og sjálfsagt margir, margir
fleiri, sendum honum í dag inni-
legar árnaðaróskir.
þykkti bæjarstjórn Reykjavíkur, næg til að fylla húsið, en hún
að láta heimilið fá stóra lóð við fór vaxandi og árið 1940 voru
Hringbraut íyrir nytt hús og 150 manns á biðlista og hefur
lána Gamalmennasjóð Reykja- það verið svo jafnan síðan, að
Með stuðningi Reykjavíkurbæjar, var þetla starfsmannahús
EUUteimilisins reist, Með því skapaðist enn tneira. rúpi íyrir
hið aldraða fólk í Elliheimilinu.
Ing. Gíslason.
Nýslátrað
Trippa og folaldakjöt
í heilum og hálfum skrokkum til sölu.
^JJjöthö
m
Klömhrum við Rauðarárstig. — Sími 1439 og 6488
Söltum ng reykjum fyrír j>á sem þess óska.