Morgunblaðið - 29.10.1947, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvilmdagur 29. okt. 1947
MÁNADALUR
jSháldóacjci eftir J}ach cJdondo
n
41. dagur
í nágrenninu var þegar far-
ið að bera á þrengingum, sem
stöfuðu af járnbrautarverkfall-
inu. Þegar Saxon kom í búð-
irnar á morgnana fann hún til
þess vonleysis, sem hafði lagst
á fólkið. Engum manni stökk
bros, énginn gerði að gamni
sínu. Allir voru áhyggjusam-
legir, ekki síst mæður barn-
anna, sem ijeku sjer á götunni.
Þær töluðu nú aðeins saman í
hálfum hljóðum og sjaldan
heyrðist nokkur hlæja, þó að
þær væri saman komnar á
kvöldin við húsdyrnar eða
garðhliðin.
Mary Donahue var vön því
að kaupa þrjá potta af mjólk
á morgnana, en nú keypti hún
aðeins einn pott. Enginn mint-
ist framar á að fara í bíó. Úr-
gangskjöt mátti heita ófáanlegt
hjá slátrurunum. Nágranna-
kona hennar, Nora Delaney,
var hætt að kaupa nýjan fisk
á föstudögum. Nú Ijet hún sjer
nægja trosfisk, áður höfðu börn
in verið því vön að vera með
snúða í höndunum úti á götu,
smurða og með sykri ofan á.
Nú voru þau með litla snúða,
en á þeim var hvorki sykur nje
smjör. Sum börnin voru meira
að segja snúðalaus og fengu
ekkert milli máltíða.
Hvarvetna gætti þess að fólk
var að reyna að spara og minka
við sig, því að nú mátti ekki
eyða jafn miklu og áður. Af-
leiðingin varð sú að skapið
versnaði og fólk varð uppstökk
ara. Konunum hætti nú miklu
fremur til þess en áður að reið-
ast við nágrannakonur sínar og
börnin. Og Saxon vissi það að
þau Bert og Mary hnakkrifust
á hverjum degi.
„Það væri alt í lagi ef hún
gæti skilið það að jeg hefi líka
áhyggjur“, sagði Bert einu
sinni við Saxon.
Hún virti hann fyrir sjer og
það fór einhver nístandi kvíða-
hrollur um hana. Það var brjál
semi í augum hans. Hann var
orðinn magur og það var eins
og skinnið væri strengt á kjálk
ana og kinnbeinin. Munnurinn
var ekki eins og áður, hann
hafði geiflast af innibyrgðu
hatri. Framkoma hans öll, jafn
vel það hvernig hann setti á sig
hattinn, bar merki ,um meira
skeytingarleysi og þrjósku en
hún hafði kynst.
Það kom stundum fyrir, þeg-
ar Saxon sat við gluggann og
hafði ekkert fyrir stafni, að
hún fór að reyna að gera sjer
í hugarlund hvernig hefði ver-
ið leiðangur forfeðra sinna yfir
sljettur og fjöll og eyðimerkur
vestur til landsins við hafið. Og
oft dreymdi hana dagdrauma
um hið frjálsa og öfundsverða
iíf sem þeir höfðu lifað þar áður
en fólkið fór að búa í borgum
þjakað og þjáð af verkamanna-
fjelögum og atvinnurekenda-
fjelögum. Hún mintist þess,
sem henni hafði verið sagt um
það að þá hefði hver maður
verið sjálfum sjer nógur. Þeir
höfðu kýr eins og þeir þurftu,
þeir ræktuðu ávexti og græn-
meti handa sjálfum sjer. Þeir
gerðust smiðir og skóarar og
vefarar og framleiddu alt
heima, sem þeir þurftu á að
halda. Og þá mintist hún löng-
unarinnar í svip Toms, þegar
hann trúði henni fyrir þv,, að
það hefði altaf verið sín inni-
legasta ósk að leigja sjer land-
skika og fara að búa. Já, bænd-
urnir lifa eftirsóknarverðu lífi,
hugsaði hún með sjer. Hvernig
stóð á því að nokkurri mann-
eskju skyldi geta komið til
hugar að eiga heima í borg?
Hvernig stóð á því að tímarnir
höfðu breyst svona? Úr því að
allir höfðu nóg fyrir sig að
leggja í gamla daga, hvernig
stóð þá á því að það gat ekki
verið eins nú? Hvernig stóð á
því að verið var að ríf-
ast og berjast og gera verk-
föll til þess að fá atvinnu?
Hvers vegna var ekki nóg til
handa öllum? Það var ekki
lengra síðan en í morgun að
hún hafði sjeð verkfallsmenn
ráðast á tvo verkfallsbrjóta og
misþyrma þeim hrottalega.
Hún þekti þessa verkamenn,
þeir voru þarna úr nágrenninu.
Þetta hafði skeð beint á móti
húsinu hennar. Það var við-
bjóðslegt, ódrengilegt — tíu
menn á móti tveimur. Og svo
höfðu það verið börnin, sem
byrjuðu. Þau byrjuðu á því að
kasta grjóti að verkfallsbrjót-
unum og kalla á eftir þeim ó-
kvæðisorðum, sem börn ætti
alls ekki að kunna. Svo höfðu
komið vopnaðir lögregluþjónar
og þá hurfu verkfallsmenn inn
í hliðargöturnar og húsasundin.
Annar verkfallsbrjóturinn var
meðvitundarlaus og honum var
ekið burt í sjúkravagni. Lög-
reglan fylgdi hinum á vinnu-
staðinn. Mary Donahue hafði
þá staðið á húströppum sínum
með barn sitt í fanginu, og látið
ókvæðisorðum rigna yfir hann.
Orðbragðið var þannig að Sax-
on kafroðnaði af að hlusta á
það. En hinum megin stóð Mer-
cedes og horfði á þetta og brosti
kankvíslega. Hún hafði sýni-
lega skemt sjer við að horfa á
þetta. Saxon sá að hún var
hvergi hrædd, aðeins forvitin.
Svo var það að Saxon fór til
hennar til þess að spyrja hana
um hvernig stæði á því að heim
urinn var svona. Mercedes vissi
alt, hún hlaut að vita það líka.
En útskýringar gömlu konunn-
ar í iðnaðar- og fjármálum
voru þannig, að Saxon botnaði
ekki neitt í þeim.
„Þetta er ákaflega einfalt,
góða mín“, sagði Mercedes.
„Flestir menn fæðast heimskir
og þeir verða þrælar. Nokkrir
fæðast vitrir, og þeir verða
herrar. Þannig hefir guð víst
skapað mennina“.
„En hvað haldið þjer þá að
guð segi um það sem gerðist
áðan?“
„Jeg býst við að hann hafi
ekki minsta áhuga fyrir því“,
sagði Mercedes og brosti. „Jeg
efast meira að segja um að
hann hafi tekið eftir því“.
„Jeg er svo hrædd — jeg er
veik af hræðslu“, sagði Saxon.
„En þjer gátuð horft á þetta
eins og ekkert væri um að
vera“.
„Þetta var bara leikur, góða
mín“. sagði Mercedes.
„Að þjer skuluð geta sagt
þetta“.
„Jú, jeg hefi fyr sjeð menn
drepna. Maður á ekki að kippa
sjer upp við það. Allir menn
eiga einhverntíma að deyja.
Heimsku mennirnir deyja eins
og naut — skilja ekki hvers
vegna þeir deyja. Það er grát-
broslegt. Þeir verða vitlausir,
hamast með hnúum og hnefum
og bareflum og mola hausana
hver á öðrum. Það er ófagur
leikur. Þeir eru alveg eins og
skepnur. Þeir eru eins og hund-
ar, sem fljúgast á um bein. Og
þetta bein, sem þeir berjast um,
heitir atvinna og ekkert annað.
Ef þeir berðust um fagrar kon-
ur, háleitar hugsjónir eða skæra
gull og hrúgur af demöntum,
þá væri það virðingarvert. Æ-
nei, þeir eru aðeins svangir og
berjast um hvern bita til að
seðja hungur sitt‘.
„Æ, jeg vildi að jeg gæti
skilið hvers vegna þetta þarf
að vera svona“, sagði Saxon í
örvæntingu.
„Það er svo sem ekki mikið
að skilja. Þetta liggur í augum
uppi. Hjer á jörðinni hafa altaf
verið til heimskir menn og vitr
ir menn, þrælar og herrar,
bændur og höfðingjar. Og þessu
mun halda áfram, býst jeg við“.
„Hvers vegna, segi jeg enn?“
spurði Saxon.
„Já, hvers vegna er bóndinn
bóndi, góða mín? Einfaldlega
af því að hann er bóndi..Hvers
vegna er fluga fluga?“
Saxon gramdist þetta tal og
hún ljet hana finna það á sjer.
„Nú, jeg var aðeins að svara
því, sem þjer spurðuð um. Eng
inn heimspekingur getur gefið
yður betra svara. Og nú langar
mig til a"ð spyrja: Hvers vegna
vilduð þjer heldur eiga mann-
inn yðar en einhvern annan?
Það hefir sjálfsagt verið af því
að yður geðjaðist þannig að
honum. Þetta er alt og sumt.
Hvernig stendur á því að manni
þykir vænt um einhvern? Af
því einu að manni þykir vænt
um hann. Hvernig stendur á
því að eldurinn brennir en frost
ið bítur? Hvernig stendur á því
að til skuli vera heimskir menn
og hygnir menn? Herrar og
þrælar? Verkamenn og vinnu-
veitendur? Hvers vegna er
svart svart? Ef þjer getið svar-
að þessu, þá hafið þjer ráðið
gátu lífsins“.
„En það er ekki rjettlátt, að
fólk skuli þurfa að vera at-
vinnulaust og svelta, þegar það
vill vinna“, sagði Saxon.
„Jú, það er álíka rjettlæti í
því eins og hinu, að steinar
skuli geta brunnið eins og trje,
að fjörusandur skuli ekki vera
sykur, að þyrnarnir stinga, að
vatnið er vott, að reykinn legg
ur upp í loftið og að allir hlutir
falla niður en ekki upp í móti“.
Þessi röksemdaleiðsla afði
ekki hin minstu áhrif á Saxon.
Hún skildi þetta ekki og fanst
það tómar öfgar.
„Jæja, með þessu móti er þá
hvorki til frelsi nje sjálf-
stæði“, sagði hún. „Menn hafa
ekki allir sama rjett til að
lifa. Barnið mitt hefir ekki
sama rjett til þess eins og
barn ríkrar konu“.
„Nei, það er svo sem auð-
vitað“, sagði Mercedes.
„Og þó hafa forfeður mínir
barist fyrirfrelsi og sjálfstæði
landsins“, sagði Saxon.
Illllf 11111111111111111111(1 lllllllllllllllrrmrrlllllltlllllllllimil
i Bílamiðlunin I
| Bankastræti 7. Sími 7324. 1
| er miðstöð bifreiðakaupa. \
iiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniilliiill
GULLNI SPORINN
120.
„Ágætt,“ hrópaði Sir Bevill og spratt á fætur. „Af
stað þá, piltar mínir, í þetta skipti verðum við að sigra“.
Svo sveiflaði hann sverði sínu og hinir hugrökku menn
lians fylgdu honum enn einu sinni upp hæðina.
Mjer hafði nú skánað svo, að jeg gat tekið þátt í hinni
nýju árás. Pottery gekk hægra megin við mig, en á vinstri
hönd mjer fór sannkallaður risi. Hann hjet Arthur Payne
eg var í daglegu lífi þjónn hjá Sir Bevill. Og það var
hann, sem nú tók að singja kröftugan stríðssöng, sem
við allir tókum undir, en húsbóndi hans kastaði hatti sín-
um upp í loft og kvatti menn sína til að duga sjer nú.
Við vorum komnir um hálfa leið upp hæðina, þegar
tvær herdeildir af rauðklæddum fótgönguliðum hlupu
niður virkisveggina og komu hlaupandi í áttina til okkar.
Aður en varði voru þeir komnir að okkur, svo varð eins
og andartaks hlje, en innan stundar hafði hafist ægilegt
návígi.
í slíkum bardaga gagnar ekkert ao vera leikinn að berj-
ast. Jeg rak sverð mitt í gegnum fyrsta óvininn, sem jeg
náði til, smeygði mjer undir handieggin á fjelaga hans,
sem gerði sig líklegan til að höggva til mín, og sá þá, að
jeg var kominn upp að hliðinni á Sir Bevill. Margir upp-
reisnarmenn sóttu að honum í einu, og við höfðum fellt
tvo þeirra, þegar jeg fjekk geysimikið högg í höfuðið.
Það næsta, sem jeg man eftir, er, að jeg átti í höggi við
gríðarstóran hermann, en andartaki seinna hafði Pottery
fellt hann með spjóti sínu og við hlupum saman upp hæð-
ina. Svo komum við að virkisveggnum og byrjuðum að
klifra — og nú leið ekki á löngu þar til við vorum komnir
upp!
Jeg hvíldi mig svolítið og leit í kringum mig. Enginn
óvinur var sjáanlegur á virkinu, en Sir Bevill benti með
sverði sínu á nyrsta hluta hæðarinnar, þar sem hvítur
fáni reis upp úr.mannþyrpingunni.
„Þarna er Nich Slanning kominn“, hrópaði hann. „Guði '
sje lof — við höfum sigrað.“
— Vinnið þið þarna?
— Nei. nei, við erum bara
að leika Indíána.
★
Skotar eiga alltaf tvo hatta
af sitt hvorri stærð. Annan
nota þeir í þrjá mánuði, áður
en þeir láta klippa sig en hinn
nota þeir næstu þrjá mánuði
eftir að þeir hafa verið klippt-
ir. —
★
Gamall Skcti, sem hafði ver-
ið gefin whisky-flaska, var á
leið heim til sín með flöskuna
hálfa í vasanum. Þá kom bíll
eftir_götunni, en gamli maður-
inn tók ekki eftir honum, svo
að bíllinn lenti á hann og hann
fjell í götuna.
Hann stóð nú samt ugp og
hjelt leiðar sinnar einn og ó-
studdur, en skyndilega - fann
hann, að eitthvað lak niður eft-
ir fætinum á sjer.
— O, guð minn góður, sagði
hann, jeg vona að það sje blóð.
★
— Það var svo kalt þar sem
jeg var, sagði annar ferðamað-
urinn, að kertaljósin frusu og
við gátum ekki slökkt það.
— Þetta er nú ekki mikið,
sagði hinn. Þar sem jeg var,
var svo kalt, að orðin komu í
stykkjum ýt úr okkur, og við
urðum að bræða þau til að sjá
hvað þau þýddu.
★
Forstjórinn (við sendisvein-
inn, sem kom hálftíma of
seint): — Þú átt að vera kom-
inn hingað hálftíma fyrr.
Sendillinn: — Nú, hvað hef-
ir skeð.
★
Hann: — Elskan mín, jeg
verð að giftast þjer.
Hún: — Hefurðu sjpð pabba
og mömmu?
Hann: — Oft, elskan, en jeg
elska þig jafnt fyrir það.
★
Bóndinn: — Það er einkenni-
legt, að hvítu hestarnir jeta
mikið meir en þeir svörtu.
Bæjarbúinn: — Það er skrít-
ið. Af hverju heldurðu að það
stafi.
Bóndinn: — Jeg held að það
sje vegna þess, að þeir eru
fleiri.
Ef Loftur getui það ekki
— þú hvei ?