Morgunblaðið - 13.01.1948, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 13. janúar 1948
Útp.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árr_, Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsiigar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjalú kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
Framtal frá Belgrad
Á SUNNUDAGINN var, lýsti málgagn kommúnista undrun
sinni og jafnvel hneykslun á því, að fslendingar hefðu með
þátttöku sinni í Parísarfundinum, er haldinn var i sumar, til
að undirbúa viðreisn Vestur-Evrópu-þjóða, sýnt umheimin-
um, að fslendingar sjeu fráhverfir kúgun.
Flokksdeild hins alþjóðlega kommúnistaflokks er starfar
hjer á landi, er aftur á móti fylgjandi kúguninni, fagnar því
í hvert skipti, sem hið austræna vald leggur ur.dir sig ná-
granna þjóðir sínar.
í skýrslu, sem nýlega var send út til flokksdeilda kommún-
istaflokksins, frá hinni nýju miðstöð í Belgrad, er tekið sam-
an, hve fjölmennir hinir eiginlegu kommúnistaflokkar eru í
hverju landi fyrir sig. Þar er ekki átt við tölu þeirra, sem
greitt hafa hinum kommúnistisku fulltrúum atkvæði. Þar
eru að eins taldir þeir, sem hafa gengið undir hinn alþjóð-
lega flokksaga, og miðstjórn flokksins telur, að sjeu boðnir
og búnir, til að hlýða allsherjar fyrirskipunum, sem gefnar
eru út, frá „Kominform11, eða stjórn hins endurlífgaða al-
þjóðabandalags.
í þessari allsherjarskýrslu er talið, að hjer á íslandi sjeu
1,000 flokksbundnir kommúnistar, er játast hafa til hlýðni
við hina alþjóðlegu flokksstjórn. Hinir, sem fylgt hafa komm
únistum við kosningar hjer á landi, eru taldir sem aukageta
eða þæg verkfæri, er hið íslensk-rússneska úrvalslið á að
geta stjómað eftir vild.
1 öllum löndum Vestur-Evrópu hefur kommúnistaflokkur ■
inn hlýðna liðsveit, mismunandi fjölmenna á sama hátt og
Hitler hafði komið sjer upp til þess að vinna eftir forskrift-
um hans. En kommúnistar voru með í hlutaf jelaginu Hitler
& Co. árin 1939—41, eins og kunnugt er. — Meginatriðin í
stefnuskrá kommúnista er að tefja og torvelda endurreisn-
ina í fjármálum og atvinnumálum þjóðanna. Eftir því, sem
þjóðirnar vestan við Járntjaldið eiga erfiðara uppdráttar,
eftir því geta hinir austrænu gert sjer meiri vonii- um, að ná
ítökum í málefnum þeirra og teygt áhrifavald sitt Ibngra
vestur á bóginn.
Baráttan, sem háð hefur verið i heiminum síðan í sumar,
hefur fyrst og fremst staðið um það, sem kunnugt er, hvort
Bandarikin eigi að eiga þess kost, að koma á hjálp sinni til
handa Vestur-Evrópu-þjóðum, sem miðar að því, að þær
geti orðið sjálfbjarga að nýju.
Islendingar eru staðráðnir í þvi að vera þátttakendur í því
samstarfi, sem að þessari endurreisn miðar. Enda þótt þeir
hafi þar, ásamt tveim öðrum þjóðum, þá sjerstöðu, eins og
greinilega hefur komið fram hjá upphafsmanni endurreisnar
starfsins, Marshall, utanríkisráðherra. Hann hefur skýrt svo
frá að Islendingar, ásamt Svisslendingum og Svíum hafi ekki
gerst þátttakendur í þessu starfi, sem þiggjendur, heldur sem
samstarfsþjóðir, er kynnu samt að fá ýmsar vörur frá
Bandaríkjunum.
Kommúnstamir íslensku em að sjálfsögðu eitraðir á móti
því, að íslendingar taki þátt í þessu samstarfi hinna vestrænu
þjóða. Alveg eins og flokksbræður þeirra í öðrum löndum
vinna þeir gegn því eftir því sem þeir frekast geta. Islensku
kommúnistarnir vilja að sjálfsögðu sporna gegn því, af lífs-
og sálarkröfturn, að íslenskar afurðir komi ekki til greina,
þegar unnið verður að því, að hungraðar þjóðir fái nauðsyn-
leg matvæli. Keppikefli þeirra er það, að afurðir landsmanna
seljist sem verst. Því með því glæðast vonir þeirra um það,
að afkoma hinna vinnandi stjetta verði með þeim hætti, að
þeir geti komið fram hinu maustræna áróðri sínum.
En þó hjer á landi sjeu eitthvað um 1,000 menn, eins og
talið er i ofahnefndri skýrslu, sem hinn alþjóðlega flokks-
stjóm kommúnista telur vera sjer auðsveipna, þá hefur til-
vera þessa fólks meðal íslendinga engin áhrif á afstöðu al-
mennings til hins austræna einræðis. Nema ef vera skyldi
að því leyti, að þess mun skammt að bíða, að allir islend-
ingar, að undanteknum þessum þúsund eiðsvörnu sálum,
snúist, gn kúgunartilraunum kommúnista, og skipti sjer í
einhuga vraðsveit, um frelsi landsins.
\Jiiuerji ibri^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Þurfum að læra átið.
ÞAÐ ER langt því frá, að
menn hjer á landi kunni að
borða nýjasta ávöxtinn, sem
hjer hefir verið á boðstólum
og kominn er flugleiðis alla
leið frá Suður-Ameríku. En
það eru bananar.
Bananar eru holl og góð
fæða og vitamínauðugur ávöxt
ur, en það er svo langt um
liðið síðan að hann sást hjer
í ve.rslunum, að fólk hefir ekki
lært átið á ný.
Bananar þurfa sjerstaka með
ferð. Þeir verða að þroskast
eftir að þeir eru teknir af trján
um J hita, áður en þeir eru
ætir. Allsstaðar þar sem um
bananinnflutning er að ræða,
eru sjerstök hús eða klefar, þar
sem bananar eru geymdir, þar
til þeir éru orðnir ætir og góð-
ir. Þetta þurfum við að læra
og munu þá bananar verða jafn
eftirsóttur ávöxtur og t. d. epli
og appelsínur.
•
Vildi fá aurana
aftur.
ÞAÐ BAR við hjer í bæn-
um fyrir nokkrum dögum, að
kona nokkur keypti sjer ban-
ana. Hún var allshugar fegin
að fá þarna nýjan ávöxt.
En daginn eftir kom hún í
verslunina með ræfla af banön-
um, sem hún hafði keypt og
sagði við kaupmanninn:
„Guðmundur. Jeg vil fá pen
ingana mína aftur. Þetta er ó-
ætur fjandi sem jeg keypti af
þjer í gær. Fyrst reyndi jeg að
láta þá liggja í bleyti yfir nótt
ina, en svo í morgun þegar jeg
ætlaði að fara að skera þá út
í pottinn, bragðaði jeg á einu
stykki og það er ekki hægt
að bjóða manni svona ó-
þverra!“
•
„Á bak við“.
SÖGUR GANGA um það,
einkum eftir að skömtun ýmsra
nauðsynja var tekin upp, að
sumt fólk geti fengið ýmislegt
góðgæti, bæið skamtað og ó-
skamtað, fyrir kunningsskap
hjá afgreiðslufólki. Menn segja
að það sje ýmislegt til „á bak
við“.
En ef trúa á sögu í ensku
blaði um heiðarleik íslendinga
í þessum efnum, þá ætti ástand
ið ekki að vera verra hjer á
landi en annarsstaðar, þar sem
skortur er á vörum.
I Bretlandi er mikið rætt um
þessar niundir um það, að af-
greiðslufólk í verslunum þiggi
mútur af viðskiptavinum. For
maður Landsráðs kvenna í
Bretlandi, ungfrú M’Farlane að
nafni, sagði frá því í fyrir-
lestri á dögunum, að því mið-
ur væri þetta mjög útbreitt
og hvatti breskar konur til að
berjast gegn þeirri óhæfu.
íslenska konan
undantekning.
UNGFRÚ M’Farlane sagði
þesa sögu í fyrirlestri sínum:
„í Edinborg'býr íslensk kona
(hún var ekki nafngreind), sem
fjekk þau meðmæli hjá tveim
ur afgreiðslustúlkum í búð, „að
hún væri nærri því eini við-
skiftavinurinn, sem þar kæmi,
er reyndi ekk til að múta af-
greiðslufólkinu til að fá eitt-
hvað, sem væri til ,,á bak við“.
„Afleiðingin af þesu varð sú,
að begar eithvað var til í versl
uninni, sem fengur þótti í, var
íslensku konunni boðið að
kaunji .það, vegna þess, að hún
hafði aldrei farið fram á nein
sjerrjettindi“.
Þeir. sem þekkja til í Bret-
landi um þesar mundir, skjlja
best, hye þessi kona hefir gert
þjóð sinni mikið gagn með góðri
framkomu sinni. Það væri gam
an, ef allir Islendingar, sem er
lendis eru, kæmu þannig fram,
að til fyrirmyndar væri.
Kalt stríð.
ÁTÖKIN MILLI vesturveld-
anna og slavnesku þjóðanna
hafa stunduni verið kölluð ,,hið
kalda stríð“. En það er ekki
svo alvarleg átck, sem jeg ætla
að segja ykkur frá að þessu
sinpi, heldur kuldaleg fram-
kcma bifreiðastjóra á sjerleyf-
isleiðinni Keykjavík—Hafnar-
fjörður.
Það er föst regla, að síðasti
,,strætó“ frá Hafnarfirði fer
þaðan kl. 12% eftir miðnætti.
Þetta vilja menn mega reiða
sig á, og Reykvíkingar, sem
fara í heimsókn til kunningja í
Firðinum, telja sjer óhætt að
dvelja framundir þann tíma er
síðasti bíll fer inn eftir, ef svo
ber undir.
En í fyrrakvöld skeði það,
að bifreiðin þaut farþegalaus
fram hjá hópum af fólki, sem
beið á áfangastöðum éftir að
komast til Reykjavíkúr með
síðasta vagninum.
Heimildarmaður minn fyrir
þessu var svo heppinn, að hann
náði í leigubíl og komst til bæj
arins með sitt fólk en margir
munu hafa orðið að ganga.
Óverjandi.
IIJER ER um alveg óverj-
andi framkomu að ræða, sem
ekki má endurtaka sig.
Almenningsvagnar verða að
halda áætlun og nema staðar
á fyrirfram og merktum áfanga
stöðum hvernig sem á stendur.
Það er ekkert nema vegbann
vegna veðurs, eða bilun á far-
artækjunum, sem afsakar, að
strætisvagn haldi ekki áætlun.
Sje eithvað að hjá bifreiðastj'óra
verður hann að fá annan fyrir
sig.
Virðingarleysið fyrir rjetti
almennings á þessu sviði sem
svo mörgum öðrum verður'ekki
þolað og á ekki að þola.
-----------------------------,
I
MEÐAL ANNARA ORÐA

----1 Eftir G. J. A.
Breska stjórnin óttast, að
lávarðarnir kunni með frest-
unarvaldi sínu að koma í veg
fyrir ýmsar framkvæmdir,
sem hún vill hafa lokið fyrir
næstu kosningar. Stjórnar-
völdin hafa því lagt fram
frumvarp þess efnis að frest
unarvald lávarðadeildarinn-
ar verði aðeins tólf mánuðir.
ÞEGAR breska stjórnin lagði
fram frumvarp sitt um skerð-
ingu á frestunarvaldi lávarða-
deildarinnar, þófust átök
milli íhaldsflokksins og jafn-
aðarmanna, sem ýmsir telja að
Ijúka kunni með þingrofi og
nýjum kosningum. Lávarða-
deildin hefur eins og er völd
til að tefja fyrir öllum frum-
vörpum nema fjárlagafrum-
vörnum, í tvö ár. Verklýðsstjórn
in breska, sem nú á minna
en brjú ár eftir af núverandi
þingtímabili sínu, vill fá þessu
breytt, þannig að frestunar-
vald lávarðadeildarinnar verði
aðeins tólf mánuðir.
c c
Æðsti
lávarðurinn.
Jov/itt lávarður, sem verk-
lýðsstjórnin gerði að lávarði
og æðsta manni lávarðadeild-
arinnar, hefur fengið það erfiða
hlutverk í hendur að reyna að
telja starfsbræður sína á að
standa ekki gegn þessari breyt
ingu. Og þetta verður enginn
hægðarleikur. íhaldsmenn eru
í yf'.rgnæfandi meirihluta í lá-
varðadeildinni, og þeir sjá sjer
þarna leik á borði að koma
ónotalega við stjórnina. Ef þeir
halda þessu til streitu, g':ta
þeir komið í veg fyrir það að
frestunarvaldi cytidarinnar
verði breytt fvrr en eirshvern-
tíma á árinu 1942, en það kann
aftur að hafa það í för með
sjer að sum af þjóðnýtingar-
áformum stjórnaririhar fari út
um búfur — að þjóðnýtingu
stáliðnpðarins 1i1 dæmis verði
ekki komið á fyrir næstu kosn-
ingar.
*■ •
799 íávrrðar.
Siö hundruð niutíu og níu
menn eiga í dag sæti í lávarða
deildinni bresku. Af þeim eru
aðeins 45 skráðir meðlimir
verklýðsflokksins, en að minsta
kosti 420 eru yfirlýstir fylgis-
men, íhaldsflokksins. Hinir 334
eru flestir andvígir núverandi
stjórn.
Fresíunarvald.
Lávarðadeildin gat, áður en
Stjórnarskránni bresku var
breytt, fellt öll þau frumvörp
sem henni sýndist. Stjórnarvöld
in höfðu hvað eftir annað reynt
að fá þessu breytt, en lávarð-
arnir hieldu sem fastast í þessi
rjettindi sín. Þeir gáfu sig loks
191 i eftir að stjórnin hefði hót-
að því, að útnefna það marga
nýja lávarða að hún fengi meiri
hluta í lávarðadeildinr.i. Hinu
algera neitunarvaldi var þann
'ig brevtt í tveggja ára frest-
unarvald.
@ c
12 mámiðir.
Þhssu vill breska verklýðs-
stjórnin tá breytt*, þannig, að
frestunavaldið verði aðeins 12
mánvi5:n T ^varðadeildin hefur
að vísu ekki enn beitt valdi
sínu til að tefja fyrir frum-
vörpum '■♦iórnarinnar, en verk
lýðsflokkurinn óttast, að til
þess kunni að koma, sjer-
staklega ér þjóðnýting stál-
iðnaðarins kemur fyrir þingið.
Og v°r*i það reyndin, kunna
lávg"ý"rnir að ónýta megnið af
þeim áformum stjórnarinnar,
sem þún hefur hugsað sjer að
koma í framkvæmd fyrir næstu
þingkosningar.