Morgunblaðið - 18.02.1948, Blaðsíða 2

3
MORGUPiBLA ÐIÐ
Miðvikudagur 18. febrúar 1948
Hallgrímur Benediktsson:
Vinnumiðlunarskrifstofan
Hverfir hafa forrjettindin?
rjeði rúml. 4000 manns
TJNDANFARNA mánuði hefur
verið haldið uppi látlausum
áróðri gegn innflytjendum í blöð-
um Framsóknarflokksins „Degi“
■og „Tímanum” og þó einkum því
eíðarnefnda. Hefur þar fallið
margt misjafnt orð, en -í stuttu
máli má segja að innihald þessa
taumlausa áróðurs hafi verið, að
þau yfirvöld, sem ráða innflutn-
dngsmálunum, afskipti SÍS og
kaupfjelögin, en ívilni öðrum inn
flytjendum almenningi til ó-
heilla. Þessi blöð eru ekki myrk
í máli um að öll heildverslun
önnur en sú, sem SIS fer með,
eje óþörf og til þess eins fallin
að halda uppi verðlagi í landinu.
Vitaskuld hafa þessi blöð ekki
fundið orðum sínum stað á nokk
urn hátt, en því miður vill oft
fara svo, að sjeu ósannindin end-
urtekin na.'gilega oft, þá fara
ýmsir að trúa og einkum þeir,
eem ekki haf« nokkrar aðstæður
til að vita hið sanna og skilja
Jivernig í málunum liggur.
Þann 11. þ. m. minnist „Tím-
inn“ á mlg ásamt tveim öðrum
nafngreindum mönnum, sem það
í þann svipinn telur sjerstak-
lega ástæðu til að ausa auri.
Blaðið segir um okkur þrjá:
„Þessir menn hafa náð stórum
hluta af innflutningi ýmsra vöru-
tegunda og haldið honum í skjóli
innflutningshaftanna. Þessum
tiLuta innflutningsins vilja þeir
tialda, ekki aðeins fyrir sam-
vinnufjelögunum, heldur og öðr-
tim kaupmönnum, sem kyiinu að
•geta boðið betri kjör“.
Hjer er „Tíminn" svo tvöfald-
■ur í roðinu, að hann þykist ekki
■einvörðungu bera hagsmuni sam-
vinnufjelaganna fyrir brjósti,
heldur annara kaupmanna líka.
Það trúa því víst fæstir, að „Tím-
tnn“ hafi áhuga fyrir hag kaup-
manna, og læt jeg þessvegna
annað eins og slíkt sem vind um
eyrun þjóta. En hinu vildi jeg
«kki láta ósvarað, að jeg hafi í
■«kjóli hafta rekið Verslun, sem
eje viðskiftavinum mínum í ó-
tiag- eða haldið innflutningi fyr-
tr kaupfjelögunum, sem gætu
boðið betra verð.
Það er mikið ritað um það í
T'ímanum, að alt verðlag yrði
tniklu lægra, éf kaupfjelögin
fengju að sitja sem mest ein um
hituna. Mjer dettur ekki í hug
að stæla við Tímann um þetta
atriði. Mjer virðist rjettara að
taká skýrt dæmi og láta tölur
tala. Tíminn getur haldið sinni
aðferð að vega aftan að, jeg kýs
heldur hitt. að segja á hreinan
og beinan hátt það, sem jeg ætla
,að bera fram, úr því að jeg á
annað borð tel rjett að virða
blaðið svars.
II.
Þegar jeg hóf verslun, seint á
árinu 1911, var það cement og
eteypustyrktarjárn, sem jeg m. a.
lagði sjerstaka áherslu á að
flytja inn. Oll árin síðan hafa
þessar tvær vörutegundir verið
meðal þeirra vaTa, sem verslun-
in hefur flutt mest af til lands-
ins. Þegar Tíminn talar um, að
jég hafi aflað mjer mikils inn-
flutnings, má ætla, að blað.ið
eigi ekki síst við þessar vörur,
eb á það skal því blaði bent,
•að eins og áður er sagt, var inn-
flutningsstarfsemi okkar í sam-
bándi við járn og cement hafin
þó nokkru áður en SÍS varð til,
hVað þá heldur meira,. og því
ekal bætt við, að um langt ára-
bil hefur þess alls ekki gætt, að
SíS legði nokkra áherslu á að
ffytja cement hingað til Reykja-
víkur, og ekki er vitað, að SÍS
bæðist leyfis til slíks innflutnings
í.mörg ár og einmitt ekki þau
és í styrjöldinni, þegar innflutm-
ijigurinn var sem mestur og öll-
Úfn opinn.
Verslun okkar hcfur fyrir
löngu reist hús til geymslu á ce-
menti íil þess að þeir, sem byggja
^eti' alt árið um kring gengið að
Vopn Timamanna snúasf
gegn þeim sfálfum
óskemdu cementi Cement erwfekk tvo farma af cementi til
vandgeymd vara, ef það á að
liggja lengi. Það hefur viljað svo
heppilega til, að verslun okkar
hefur haít i þjónustu sinni sömu
mennina i langan tíma, suma
jafnvel tvo til þrjá áratugi. —
Þessir menn vita til fulls hver
handtök þarf til varðveislu á ce-
mefitifiu, og frá afgreiðslu okkar
er lögð áhersla á, að láta ekki
nokkurn poka af cementi nema
ógallaður sje. Viðleitni okkar hef
ur beinst í þá átt. að skapa þá
sjerverslun með cement og járn,
sem gegni því hlutverki sem best
að bjóða góðar vörur. Verslun
okkar hefur ekki öðlast það
traust, sem hún góðu heilli hef-
ur notið, vegna þess, að hún hafi
starfað „í skjóli hafta“, eins og
Tíminn orðar það, heldur þvert á
móti. Höft og hömlur, eins og
þeim hefur verið beitt hjer á
landi, hafa einmitt oftsinnis kom-
ið mjög ílla við sjerverslanirnar,
því yfirvöldin hafa á liðnum
haftatímum iðulcga ekki gætt
þeirrar skyldu sinnar nógu ræki-
lega að hlynna að því, sem heil
brigt var, en hafa oft vanmetið
það, sem bygt var með miklu
erfiði og jafnvel lagt það í rúst-
ir af pólitískri öfund eða mis-
skilningi effa hvorttveggja.
Jeg tók það fram áður, að versl
un okkar hefði stundað allmikil
viðskifti með cement og járn, og
skal það þegar tekið fram, að
mjög verulegur hluti af þessum
vörum hefur verið afgreiddur
beint til fjölda margra hafna um-
hverfis landið, auk þess sem mik
ið hefur vérið selt utan Reykja-
víkur, til sveita sunnan lands og
vestan og hafa þeir kaupendur,
sem hjer eru næst, tekið cement
og járn úr geymsluhúsi okkar í
Reykjavík. Slíkt var til mikilla
þæginda fyrir þá, sem ekki höfðu
geymslur og notfærðu kaupfjelög
sjer það hagræði ekki síður en
aðrir. Kaupfjelögin og kaupsýslu
menn austanfjalls töldu sjer, til
dæmis, mikil þægindi að geta
tekið cementið jafnóðum, þar eð
bifreiðar þeirra yoru í stöðugum
flutningum til bæjarins og kom
sjer þá vel að geta tekið. flutning
austur, eftir því, sem þörf gerðist
og ástæður voru til.
. Svo vikið sje aftur að cements-
innflutningi SÍS hingað til Suð-
urlandsins, skal þess getið, að
fyrsti cementsfarmur þess, sem
jeg veit um s.l. 5 ár, kom hingað
29. ágúst .1947, og því ekki fyrr
en byrjað var aftur að takmarka
innflutning á cementi. Þessi farm
ur var rússneskt cement flutt frá
Stettin í Þýskalandi og var 2240
srrtálestir. Þetta cement var lagt
á land í Reykjavík og var selt
hærra verði en samskonar cement
frá okkur. Brátt kom í ljós, að
þörf SÍS íyrir allt þetta cement
handa sjer og sínum viðskifta-
mönnum var alls ekki fyrir
hendi, en þá voru menn neyddir
til að kaupa cement þar, þótt
betri kjör byffust annars staðar.
Fjárhagsráð skamtar alt cement
eins og kunnugt er, og gaf Fjár-
hagsráð út innkaupsleyfi fyrir
cementi til einstakra aðila hjer
í bænum og nágrenni og voru
leyfin stíluð þannig, að viðkom-
andi leyfishafa bar skylda til að
kaupa cementið hjá SÍS.
Ekki mun jeg að sinni rekja
þessa sögu um hið þýsk-rúss-
neska cement SIS frekar, en ef
kringumstæðurnar krefjast þess
síffar, að sú saga sje öll sögð, skal
það gert.
Það hefði þótt trúlegt, að ekki
yrði SÍS veitt loyfi til að flytjá
cement til Reykjavíkur fljótlega
aftur, en það fór á aðra leið. SÍS
Reykjavíkur, annan með m.s.
„Hvassafeil“ þ. 10. okt. s.l. og
hinn með e.s. , Se]foss“ 18. nóv.
s.l. og voru þessir farmar alls 1581
smálestir. Cementið úr „Hvassa-
felli“ var flutt hihgað frá Ála-
borg, en úr „Selfossi“ frá Lon-
don. Verslun okkar hefur einn-
ig haft samskonar cement á boð-
stólum, og mætti ætla, að ekki
væru önnur eða verri kjör boðin
af SlS en okkur. En reyndin varð
sú, að verffið á því cementi, sem
SÍS flutti frá Danmörku og Eng-
landi varð kr. 316.96 hver smá-
lest, en við seljum samskonar ce-
ment á kr. 271.10 smálestina, eða
kr. 45.86 ódýrar hver smálest,
og þó er hjer um að ræða sömu
vöru, keypta hjá sama aðila og á
sama tími.
Menn munu spyrja: Hvernig
má þetta ske?
Er ekki sífelt talað um, að sá
eigi að flytja inn vöru, sem ó-
dýrast selji í landinu? Hvaða
ástæður geta því legið til grund-
vallar, að þrátt fyrir reynsluna
af þýsk-rússneska cementinu og
þrátt fyrir það, þótt SÍS takist
ekki betur en sVo um flutning
cementsins frá Danmörku og Eng
landi en það, að það selur sína
vöru um 45 krónum dýrari smá-
lestina en annar verslunaraðili,
að þá skuli SlS eiga auðveldar
en aðrir með að fá frekari leyfi
til cementskaupa. Og slíkt skeð-
ur á sama tíma, sem verslun okk-
ar hefur verið að berjast fyrir
að fá leyfi til að flytja 1000 smá-
lestir af cementi til Reykjavíkur
frá Englandi, en hafði í lengri
tíma fengið neitun og því borið
við, að Viðskiftanefndin hefði
enga heimild til að veita innflutn
ingsleyfi fyrir cementi.
III.
Það sem hjer er drégið fram,
er ekki ritað í því skyni, að
stofna til úlfúðar við Samband
íslenskra samvinnufjelaga, eða
hnekkja tilkalli þess til innflutn-
jngs, þar sem það er eðlilegt og
sjálfsagt. Ef SlS finst miður, þá
hefur það við Tímann að sakast,
því það má vera forráðamönnum
SlS ljóst, að ekki er í það óend-
anlega unt að þegja við þrálátum
árásum og persónulegum dylgj-
um frá blaði, sem vitað er, að
gefið er út með tilstyrk SÍS og
kaupf j elaganna.
Meðal verslunarstjettarinnar
er síður en svo nokkur tilhneig-
ing til að troða illsakir við SÍS.
Það er ekki annað sjáanlegt, en
að SlS og aðrir innflytjendur
gætu haft eðlilega og heilbrigða
samvinnu um að leysa friðsam-
lega þau vandamál í viðskiftum,
sem þessir tveir aðilar gætu leyst
á hverjum tíma, en þau vanda-
mál éru mörg. Reynslan hefur
einnig oft og einatt sýnt þetta,
en út í það verður ekki farið
nánar að sinni. En það verða
forráðamenn SÍS að hafá í huga,
að verslunarmönnum er tæplega
ætlandi að taka hvers kyns ó-
hróðri úr dálkum Tímans, án
allra athugasemda.
Einnig verður að taka það
Skýrt fram, að verslunarmenn
munu ekki gera samkomulag um
effa sætta sig við þá skipan inn-
flutningsmálanna, að hagur neyt-
enda sje fyrir borð borinn og
nokkrum einum aðila veitt for-
rjettindi.
Sex falla í Columbia
BOGOTA: — Nýlega fjéllu sex
menn og margir særðust þegar
óeirðir brutust út á landamærum
Columbiu og Venezuela. Ekki er
vitað um orsök óeirðanna.
til vinnu á árinu 1947
Fiestir menn voru í vinnu hjá
Reykjavíkurbæ
1 SKÝRSLU Vinnumiðlunarskrifstofunnar, fyrir árið 1947, segifl
írá því, að á árinu hafi enginn verið skráður atvinnulaus, þar eð
skrifstofunni tókst að útvega öllum þeim atvinnu, er til hennaí
leituðu. Alls voru skráningarnar á árinu 4271. Um mikla atvinnU
var að ræða hjer í bænum, bæði í landi og í sambandi við útgerð*
ina. i
Mikil eftirspurn var um menn® " 1
til sjósóknar og rjeði skrifstofan
hátt á fjórða hundrað mánna.
Er leið fram á árið snerust ráðn
ingar hennar mest megnis um
síldveiðarnar og varð eftirspurn
in svo mikil að oft á tíðum tókst
ekki að fullnægja eftirspurn-
inni.
Flugvellirnir
og landbúnaffurinn
Á árinu voru allmargir menn
ráðnir til A. O. A.-flugfjelags-
ins til starfa á Keflavíkurflug-
velli og unnu þar að ýmsum
störfum 100 menn. Á Reykja-
víkurflugvelli unnu um 70 menn.
í byrjun maímánaðar hóf
Ráðningaskrifstofa landbúnað-
arins starfsemi sína í sambandi
við Vinnumiðlunarskrifstofuna.
Eftirspurn var mikil eftir fólki
til sveitavinnu, bæði framan af
sumri og eins um heyskapar-
tímann. Ráðningar voru alls
250.
Byggingarvinna
Byggingarvinna fór minkandi
upp úr áramótum og bar þar
aðallega tvent til, óhagstætt veð
ur og efnisskortur. Þessi vinna
fór þó vaxandi er leið á árið.
Fór svo að meginhluti þeirra
verkamanna er skrifstofan rjeði
frá vorbyrjun til veturnótta,
hvarf að byggingarvinnu, enda
voru miklar byggingarfram-
kvæmdir hjer í bænum, bæði á
vegum hins opinbera og einstak-
linga.
Þessi vínna fór þó minkandi
er kom fram á haustið.
Stærsti atvinnuveitandinn
Hjá Reykjavíkurbæ og fyrir-
tækjum hans var mikil vinna og
er hann samkvæmt skýrslunni
stærsti atvinnuveitandinn. Unn-
ið var m. a. við lagningu hinn-
ar nýju vatnsæðar frá Gvendar-
brunnum. Segir skrifstofan að
Reykjavíkurbær hafi á árinu
veitt að öllu jöfnu 900 til 1000
manns atvinnu.
Hjá hinum ýmsu skipaaf-
greiðslum, Eimskipafjelagsins,
Skipaútgerðarinnar og hjá Sam-
einaða unnu að meðaltali 400
manns, alt árið. Einnig var mik-
il vinna við togaraflotann.
Ríkið
Hjá Landssíma og bæjar-
unnu um 100 menn alt árið, m.
a. við að grafa fyrir jarðstrengj
um við Gufunesstöðina og víðar.
•— Hjá vegamálaskrifstofunni
unnu um 20 manns að viðgerð
og viðhaldi á vegum o. fl.
Iðnaðurinn
Um mikla vinnu var að ræða
á árinu hjá hinum ýmus vjel-
smiðjum, bílaverkstæðum, skipa
smíðastöðvum og blikksmiðjum.
Á þessum stöðum hafa unnið
svo hundruðum skiftir ófag
lærðra verkamanna. Mun látai
nærri sanni, að við þessar iðn-
aðarstöðvar hafi unnið 1200
verkamenn og iðnaðarmenn.
Allmargir menn hafa skapað
sjer fasta vinnu við hreingern*
ingar og gluggaþvott. Ráðning*
ar skrifstofunnar í þessa vinnu
nema á annað þúsund. — Tií
þvotta og ræstingu voru 300
ráðningar á árinu.
f i
I
Síldveiðarnar 1
í þessari skýrslu Vinnumiðl*
unarskrifstofunnar segir m. a,
um síldveiðarnar að um mánaðá
mót nóv. og des. hafi síldveiðl
verið stunduð af 27 skipum hjeí
úr bænum með 450 mönnum og
af 213 mönnum sem voru á ut*
anbæjarskipum. Hafa því 660
menn stundað síldveiðar urc(
þetta leyti. Mikil vinna var fyr*
ir verkamenn í sambandi vi9
fermingu síldarflutningaskip*
anna. Einnig hafi mesti fjöldl
vörubílstjóra vinnu við síldiná
og auk þess trjesmiðir við inn*
rjettingu í lestum síldarflutn-
ingaskipanna.
Þá segir að Iokum í skýrsl*
unni, að allmargt fólk hjeðad
úr bænum hafi leitað atvinnu út
úr bænum, einkanlega til síldar-
verksmiðjanna, og orkuveranna,
„Kölltirinn sleginn 1
úrlunnunni"áAkur*
eyri 1
Akureyri, mánudag. 1
GÆRDAG gekkst Hestamanná
fjelagið „Ljettir“ á Akureyri,
fyrir því, að „kötturinn vær|
sleginn úr tunnunni“, af mönn*
um á hestbaki.
Kl. 1. e. h. safnaðist hópur*
inn saman í innbænum, 27 pilt-
ar og tvær stúlkur ,allt í lit-
klæðum Þá var lagt af stað ríffi
andi úr bænum og út á Þórs-
völlinn. Var þar tunna hang-
andi í gálga, fagurlega skreytt
með kvæsandi kattamyndum,
Var riðið í stóran hring um-
hverfis tunnuna og greiddá
kapparnir henni þung og stón
högg með kylfum. Brotnaði húu
brátt og hjekk þá þar nakinrt
hrafn eftit Var þá tekið til
sverðanna og ráðist að hrafnin-
um, sem svo fjell til jarðar.
„Tunnukóngur" varð Halldói;
Bárðarson, járnsmiður, ea
„Kattarkóngur“ Magnús Jón-
asson, lögregluþjónn.
Veður var hið besta, og hafðj
safnast að vellinum mikiljí
fjöldi fólks.
Um kvöldið gekkst Hesta-
mannafjelagið fyrir dansleik a3
Hótel KEA til ágóða fyrir hið!
nýja sjúkrahús, sern er í smíð-
um. Var þar margt manna. !
—H. Vald. ]