Morgunblaðið - 27.02.1948, Blaðsíða 2

2
M O R G G Y B L Afílfí
Föstudagur 27. febrúar 1945*
9?
eJ~eihlwö(d
ALT
Ýljnn taíhótani 1948:
í H Ö N K
ÞAÐ var gaman og glatt á hjalla
í Iðnó á þriðjud.kvöldið er var við
frumsýningu Menntaskólanem-
enda á oíangreindu leikriti. Var
húsið þjettskipað áhorfendum. er
klöppuðu hinum ungu leikendum
maklegt lof í lófa. Leikritið er
bráðfjörugt og skemmtilegt, sem
vænta mátti, því að Noel Covvard
er snjall leikritahöfundur og
kann manna best að gera góðan
leik úr litlu efni. Og meðferð
leikendanna á leiknum var yfir-
leitt mjög góð og heildarsvipur-
inn ágætur. Gerir þó höfundur-
inn jafnan miklar kröfur til leik-
enda.
Lárus Sigurbjörnsson hefur
sett leikinn' á svið og haft leik-
stjórn á hendi. Lárus hefur fyrr
■og síðar haft állmikil afskifti af
skólaleikjum, og nokkur undan-
farin ár hefur hann verið leik-
stjóri Menntaskólanemenda við
góðan orðstýr. Er þó óhætt að
fullyrða að aldrei hafi honum
tekist betUr í því efni en að þessu
sinni. Vil jeg þó í þessu sam-
bandi stinga því að honum að
lagfæra staðsetninguna (placer-
ing) í 2. þætti (samkvæmisleikn-
'um), því að þar skyggir sendifull
f;rúinn svo algjörlega á Jacky
Coryton, að þeir, sem sitja fyrir
miðju húsi, sjá ekkert af henni
Camanleikur í þrem
þáttum
ehir hjöei (Sowarcl
fyrf en hún stendur upp. Tekur
hún þó sinn þátt í samræðunum.
Með aðalhlutverkið, Judit Bliss,
fyrverandi leikkonu, fer ungfrú
Katrín Thors og leysir það
af hendi með miklum ágætum,
— svo vel, að maður getur ekki
varist þeim grun, að hjer sje á
ferðinni efni í prýðilega leik-
konu. Raddbrigði hennar og
teikkonan og sendifuiltriiinn (Katrín Thors og Hallberg Hall-
mundsson).
Húsbóndinn og búningsdaman
(Sigmundur Magnússon og Guð-
xún Stephensen).
i látbragð sæma þjálfaðri leik-
konu, ekki síst þegar hún
„paroderar" leikstjörnurnar og
kemst í dramatískan háspenning.
Sigmundur Magnússon leikur
Davið Bliss, rithöfund og eigin-
■ mann leikkonunnar. Er hann lítt
öfundsverður af þeirri stöðu á
heimilinu og líklega ekki heldur
af hlutverkinu. Leysir hann það
þó sæmilega af hendi, en minnir
um of á önnur hlutverk, sem
hann hefur farið með í skóia-1
leikjum.
Börn þeirra Bliss-hjóna, Sorrel
og Símon, leika ungfrú Hild-
ur Knútsdóttir og Magnús Páls-
son. Ungfrúin virtjst nokkuð ó-
styrk til að byrja með og talaði
nokuð lágt, en hún náði sjer þeg-
ar eftir fyrstu setningarnar, og
upp frá því var leikur hennar
ljettur og öruggur. Magnús fór
heldur ekki óhaglega með hlut-
ve'rk sitt, þó að þar gætti ekki
neinna umtaisverðra tilþrifa.
Ungfrú Guðrún Stephensen
leikur Klöru, herbergisþernu frú
Bliss og vipnukonu þar á heim-
ilinu, fjörlega og af góðri kimni.
Einar M. Jóhannsson leikur
'Sandy Tyrrel, hnefaleikamann og
er mjög „typiskur" sem slíkur.
Ungfrú Anna Sigríður Gunn-
arsdóttir fer með hlutverk Jacky
Coryton. Er leikur hennar yfir-
lætislaus og mjög áferðagóður,
einkum er á líður. Ungfrú Berg-
ljot Garðarsdóttir leikur frú
Myru Arundel, og ferst það prýði
lega úr hendi. Talar hún skýrt og
greinilega, með ágætum áhersl-
um og hreyfingar hennar á leik-
sviðinu mundu sæma hverri
hefðarfrú. — Richard Greatham,
sendifulltrúa, leikur Hallberg
Hailmundsson. Gerfi hans er á-
gætt og hann fer vel og skemmti-
lega með hlutverk sitt. Ber hann
mjög af karlmönnunum um leik,
þó að honum takist ekki að
skyggja á „stjörnurnar" í leikn-
um, enda verður því ekki neitað,
að ungfrúrnar stóðu sig yfirleitt
mun betur en karlmennirnir, -
hvað sem veldur.
Bogi yfirkennari Ólafsson
hefur þýtt leikritið á gott íslenskt
mál. En leikstjórinn hefur fundið
sig knúðan til að gefa leikritinu
annað heiti en þýðandinn hafði
valið því. Eru það leið mistök,
ekki síst þar sem þýðandinn var
ekki aðspurður, og nafnið er
hvorttveggja í senn málleysa og
vitleysa.
Að leiklokum hylltu áhorfend-
ur hina ungu leikendur með dynj
andi lófataki og ótal blómvöndum
— og að síðustu var „stjarna11
kvöldsins, ungfrú Katrín Thors'
ein kölluð fram og náði þá fögn-
uður áhorfenda hámarki sínu.
Sigurður Grímsson.
Brefar setja nýtf ílugmef
London í gær.
BRESKUR flugmaður sett í
dag nýtt heimsmet í þrýstilofts
flugvjel. Flaug hann 560,6 míl-
ur á klst. Bretar áttu einnig
gamla metið, sem var 542,9
mílur á klst. ;—• Reuter.
Öndvegisritsafn um
Heklurannsóknir
væntanlegt .
Merkiiegur þáKur í íslenskri náttúrufræði
NÁTTURUFRÆÐINGAR þeir, sem
hafa haft rannsóknir á Heklugosmu
með höndum, hafa ókveðið, að semja
ítarlegt rit um gosið og ait sem máli
skiftir í sambandi við það.
Höfundar þessarar lýsingar á gos-
inu verða fyrst og fremst þessir,
Pélmi Hannesson'rektor, dr. Sigurð
ur Þórarinsson, Guðmundur Kjartans
son og dr. Trausti Einarsson. Fleiri
leggja þar hönd að verki.
Búist er við að rit þetta komi fwst
út á íslensku en verði siðan þýtt á
erlend mál og kannski stytt eitthvað
í þýðingunni. Að sjálfsögðu verður
vandað tii þessarar lýsingar á gos-
inu sem mest mó verða.
En þegar lokið verður við að semja
hina almennu lýsingu snúa þeir vís-
indamenn sem hafa haft Heklurann-
sókiiir með höndum, sjer að því að
semja framhaldsrit um gosið, og rann
sóknir, sem snerta Heklu, svo gos-
lýsingin sem fyrst verður gefin út,
verði upphaf að ritsafni. 1 hinum síð
ari bindum safnsins verður hvert ein
stakt rannsóknarefni sem gosinu við
kemur og eldsumbrotum í Heklu yfir
leitt, tekið fyrir og krufið til inergjar.
1 einu þcssara vísindarita verði t.
d. lýst Hekluhraunum og gerð grein
fyrir efnasamsetningu þeirra og eðlis
óstandi. 1 öðru varði lýst gosöskunni.
Þá kemur og til greina hinar berg-
fræðilegu rannsóknir, jarðeðlisfræði-
legar rannsóknir á hraununum og
ýmislegt fleira. F’leiri íslenskir vís-
indamenn leggja þar til málanna. en
þegar hafa verið nefndir, svo sem
Tómas Tryggvason, Þorbjörn Sigur-
geirsson. Lýsingar og rannsóknir á
áhrifum gossins á gróður og dýralíf
hafa þeir haft með höndum, Björn
Sigurðsson, Júlíus Sigurjónsson og
Jón Vestdal.
Komið hefir til orða að bókaútgáfa
Menningarsjóðs og Þjóðvinafjelagsins
tæki að sjer útgáfu á ritsafni þessu.
Islensk jarðfræði í öndvegið.
Þegar kemur til sjergreina ritanna
munu ýmsir hinir erlendu visinda-
menn, sem skoðað hafa Heklugosið,
leggja sinn skerf til málanna. 1 grein
sem nýlega birtist i „Aftenbladet“ í
Höfn er sagt frá samtali, sem blað
þetta hefir haft við jarðfræðinginn
Noe Nygaard um Heklugosið og hið
væntanlega vísindarit.
Þar segir hinn danski jarðfræðing
ur m. á.:
Árangurinn af hinu síðasta Heklu
gosi verður m.a. sá, að gefið verður
út alþjóðlegt vísindarit, um eldfjallið
er mun gera það að verkum, að upp
frá því verður Island talið ein aðal-
stöð jarðfræðinnar. Það er eðlilegt,
segir hann ennfremur, að slíkt vís-
indarit verði gefið út á Islandi. Því
eldfjallarannsóknir hafa á undanförn
um árum farið fram á Hawai i hol-
lensku Indíum og ó Vesiiviusi. En
íslenskar rannsóknir eiga að vera hlið
stæðar þeim sem fara fram á þess-
um stöðum Hekla er eitt af merki-
legustu eldfjöllum í heimi. Og hinir
ungu íslensku vísindamenn, sem unn
ið hafa að rannsóknum á gosinu eru
mjög duglegir.
Noe Nygaard sagði ennfrcmur, að
þáttur hans í hinni væntanlegu bók
um Heklu yrði sá, eð hann skrifaði
um rannsóknir á hinum eldri hraun-
um, sem runnið hafa frá Hekiu, efna
samsetning þeirra og aldursákvarðan
ir. Hann sagði, að menn teldu, að
hægt sje að rekja aldur hraunanna
5—6 þúsund ór aftur í tímann.
Að endingu sagði hann að vísinda
menn þeir, sem ynnu að Heklubók-
inni, hefðu mikinn óhuga og ánægju
af verki því, ekki síst vegna þess, að
Heklurannsóknirnav munu að þessu
Ieyti skipa Islandi þann sess, sem því
ber, en það er öndvegið.
Til álitsauka fyrir íslenska
, vísindamenn.
I 1 blaðaviðtali þessu minnist Ny-
gaard jarðfræðingur einmitt á það
sem mestu skiftir fyrir íslenska jarð-
fræðinga sjerstaklega, en um leicí
þjóðina alla. Að Heklurannsóknirnatl
ög það vísindarit, sem gefið verður
út um gosið og Heklu yfirleitt, ó acS
verða til þess að sanna fyrir vísinda-c
mönnum um allan heim, að hjer á
landi sjeu duglegir visindamenn, veí
hæfir til þess að rannsaka jarðfræði
landsins og leggja sinn skerf til vís-<
indanna.
Verður þetta til styrktar og álíts-
auka fyrjr vísindamenn okkar og þjóð
ina yfirleitt. Eitt með öðru, seni
sannar fyrir umheiminum, að við eig
um skilið að heita og vera sjálfstæð
menningarþjóð.
Nú fyrir skömmu hefir verið ákveS
ið að reisa hjer veglegt náttúrugripa
safn, og velja hæfustu menn til þess
að veita því forstöðu. En í sambandi
við safn þetta, verður að vera reki«
sjálfstæð vísindastarfsemi, og safniði
sem menningarstofnun, verður aS
afla sjer álits meðal vísindamaniia.
Heklurannsóknimac og þau rit,
sem gefin verða út um þær, verða til
þess að auka hróður íslenskra jarð-
fræðinga og gej-a þeim auðveldaraí
fyrir, en ella, að treysta samböncl
sin við vísindamenn um ger-vallan
heim. Og þeir eiga, eins og próf. Noa
Nygaard segir, að þoka Islandi upp i
það öndvegi, sem þvi ber meðal ekl-
fjallalanda.
— Tjekkóslóvakía
Frh. af bls. 1.
svo um að knattspyrnumeim
bregðist ekki hlutverki því,
sem þeir geti unnið innan
hins nýja þjóðskipulags!
Það er dr Cepicka, hinrt
kommúnistiski dómsmálaráð-
herra nýju stjórnarinnar, sem
stendur fyrir framkvæmda-
nefndunum.
Vesturveldin.
Eins og þegar hefur verið
skýrt frá, fara Bretar, Frakkar
og Bandaríkjamenn ekki dult
með það, að þeir álíti stjórnar-
riiyndun kommúnista að öllu
leyti ólýðræðislega. Ólíklegt er
þó talið, að lönd þessi slíti
stjórnmálasambandi við Tjekkó
slóvakíu, en stjórnmálaritarar
telja þó mjög athyglisvert,
hversu skjótt vesturveldin hafa
í þetta skipti brugðið við.
Hitler og kommúnistar.
Einstakir stjórnmálamenrt
hafa og gert atburðina í Tjekkó
slóvakíu að umræðuefni, meðal
annars Herbert Morrison, for-
seti neðri deildar breska þings-
ins, Sagði hann í ræðu í kjör-
dæmj sín'u í dag, að fregnirnár
undanfarnst daga hefðu komið
illa við alla unnendur frelsis-
ins, enda minnti atburðarásin
sorglega á aðferðir Hitlers fyrir
stríð. Hjer væri verið að reyna
að grafa undan frelsi Tjekka,
en mennirnir sem að því ynnu,
lytu stjórn erlends herveldis.
«'\
Stúdentar.
Tjekkneskir stúdentar hafa
gengið harðast fram í að mót-
mæla ofbeldisaðferðum komm-
únista. Hafa' nokkrir stúdentar
verið handteknir í þessu sam-
bandi, en einn særðist í gær, ei’
lögreglan skaut á hann.
Hreinsun er þegar hafin inn-
an háskólans.