Morgunblaðið - 24.03.1948, Side 7

Vliðvikudagur 24. mars 1948.
MORGUNBLAÐIÐ
7
Minníngaforð
HÚN VAR FÆDD að Nýlendu í
Leiru 4. október 1863. Foreldrar
hennar voru þau hjónin Ingveld-
ur Þorvarðardóttir og Nikulás
Björnsson, sem þar bjuggu þá og
lengi síðan.
Eftir lát Nikulásar fluttu þær
mæðgurnar, Ingveldur og Þóra
til Reykjavíkur árið 1894. Hún
giftist 22. ágúst 1895 Jóni Guð-
mundssyni, þekktum formanni á
sinni tíð. Var hún seinni kona
hans. Þau bjuggu í Bakkabæ. Síð
ar byggðu þau húsið Litlabakka
við Brunnstíg. Þau eignuðust
þrjá sonu, einn þeirra Ijest í
aesku, hinir eru Nikulás skipstjóri
og Ólafur bílstjóri, báðir búsettir
í Reykjavík.
Jón Guðmundsson andaðist 3.
ágúst 1913. Hann var ættaður af
Kjalarnesi, bróðir Þorkels eldra
í Káravík og Bjarna í Garðhús-
um í Reykjavík.
Ingveldur, móðir Þóru var Þor-
varðardóttir Oddssonar frá Vælu-
gerði í Flóa. Bróðir Þorvarðar
var Þorvaldur í Merkinesi. Móðir
Ingveldar var Margrjet Vigfús-
dóttir, systir Ófeigs ríka í Fjalli
á Skeiðum.
Nikulás, faðir Þóru, var einn
af hinum kunnu Varabræðrum.
Sumir þeirra voru tröllauknir að
burðum, sjerstaklega þó Knútur
og Nilculás. Enda þótt margir
sterkir menn væru á Suðurnesj-
um á öldinni, sem leið, og lend-
ingabætur og varagerðir hafi stað
ið þar miklu framar en víðast
hvar annarsstaðar á landinu, sem
enn má sjá glögg merki, þá er nú
óðum að fyrnast yfir hverjir voru
þar „að iðju svo knáir“. Undan-
tekning er þó Nikulás Björnsson
í Nýlend.u, því vitað er með vissu
að hann ruddi skipgengan ós í
Stórahólmsrif, vestan Hólms-
sunds. Það verk hefur verið svo
furðanlega mikið, að enginn kot-
býlismaður myndi nú færast slíkt
í fang á eigin spýtur. Síðan þetta
var, eru nú meira en 80 ár. Þó
hefur ósinn til skamms tíma ekki
fallið saman. Það vottar að
hleðslusteinar muni vera ósmáir.
Þóra Nikulásdóttir var tápkona
mikil, eins og hún átti kyn til.
Hún þurfti að hafa sig í frammi,
því æfidagurinn var Iangur og
erfiðið framan af eins og gerðist
og gekk í þá daga, þegar líðan
hvers eins var undir því komin,
hvað hann dugði sjer og sínum.
Hún var greindar kona, fróð um
marga hluti og áreiðanleg í frá-
sögn. —^ A ætt sinni vissi hún
gleggri skil en alment gerist.
Eftir lát manns síns bjó Þóra
með sonum sínum. Hún sá þeim
farborða og veitti þeim trúan
stuðning, meðan þess þurfti með.
Þeir komust snemma til manns,
og voru henni þá jafnan síðan
til gleði og .gengis. En um allan
aldur verður barnalán mest um
vert.
Þóra hjelt sálarkröftum sínum
óskertum til æfiloka. Hún and-
aðist hinn 9. þ. m. að heimili
Ólafs, sonar síns, Litlabakka við
Brunnstíg, en í Bakkabæ og svo
í Litlabakka hafði hún þá dvalið
rúma hálfa öld.
Hún verður til moldar borin
hjer í Reykjavík ? c. g.
T. Ó.
ioðafoss er wmdaðastsi káspsklpí^1®™^3"11®5'
sofif profasfur
hefir verii '
Er GoSafoss IiafSi lagst að
hafnarbakkanum lijelt GisS-
mundur Vilhjálmsson, fram-
kvæmdastjóri Eimskipafjeiags
Islands eftirfarandi ræðu:
I iáttvírtu áheyrendu)!
IIJER VIÐ hafnarbakkan í Revkja
vík iiggur nú nýjasta, stærsta, hrað
skreiðasta, og að j)\i er jeg hygg,
vandaðasta I;aupskip, sem nokkum-
tíma hefir verið bjrggt fyrir Islend-
inga. Skip þetta er eign Einiskipa-
fjelags íslaiv.’s. Hefir því verið gefið
nafnið ,..Gooafoss“ og er þetta þtiðja
skipið, sem fjelagið hefir gefið Jictta
nafn..
Til þess að sýna i stuttu múli.
hvernig þróimín hefir orðið i skipa
byggingum Eimskipufjelagsins, Jjykir
mjer rjett að gera nókkum saman-
burð á Jtessurn samnefndu „Fossum".
,,GoSafossarnir“ þrír.
Fyrsti Goopfoss varð byggður 1915.
Annar fossinn með því nafni 1921
og hinn Jiriðji á árunum 1945—1948.
Lengd fyrsta Goðaíoss var 225 fet,
annars 235 feí, en Jietta skip er 290
feta langt. Dreidd tveggja fyrri Foss
anna var 35 fet, en þessi er 46 fct
á breidd. Fyrsti Goðafoss var 1375
smálestir brúttó, annar Goðafoss 1541
smál., en þetta skip er 2905 >rná
lestir bnittó, „deadweight". Smálesta
tala fyrsta Goðafoss vur 1475 Jir.ú-
lestir, annars um 2000 smál., og hins
þriðja 2700 smáJ. Rúmmál lestarrúms
ins var 67.500 teningsfet i fyrsta
Goðafossi, en 77 Jiúsuud teningsfet
í öðrum Goðafossi, lestarrúm þessa
njrja Goðafoss er hinsvegar um 150
þúsund teningsfet. Vjelin í fvrsta
Goðafossi var um 750 hestöfl, í eðr-
um Goðafoss var hún um 1000 hest-
öfl., en í þessu skipi, sem er mótor
skip er hún 3700 hestöfl. Ganghraði
fyrsta Goðafoss var 10 rnilur, annar
Goðafoss gekk 11 mílur, en liinn nýji
Goðafoss mun ganga 15 mílur.
Fyrsta mótorskipið.
Hingað til hafa öll þau skip, sem
Eimskipafjelagið hefir átt, vorið
gufuskip, en nú hefir orðið sú brjyt
ing á, að Goðafoss og þau önnur
skip, sem samið hefir verið um bygg
ingu á, auk hins nýkeypta „Trölla
foss“ eru mótorskip. Mótorskipin
rafa í seinni tíð' mjög rutt sjer til
rúms, enda eru J)au að ýrnsu leyti
hentugri heldur en guíuskipin.
Skipaeign Eimskips.
I stríðsbyrjun étti Eimskipafjelagið
6 skip, samtals 9400 D.W. smálostir.
í stríðinu missti fjelagið 3 skip( Gull
foss, Goðafoss og Dettifoss), en
keypli 2 skip (Fjallfoss og Roykjn
foss). Áður en nýju skipin bættust
í hópinn, var skipaeign fjelagsins 5
skip, samtals 8270 D.W. smál. Á
þessu og næsta ári er gert ráð fyrir
að flotanum bætist 5 skip samlals
14950 D.W. smél. Aukning kaup-
skipaflot fjelagsins nernur J>vi um
160% ef miðað er við skipaeign fje-
lagsins eins og hún var íyrir itríð,
en um 180% eins og hún var 1947.
Naumast verður því með sanngirni
sagt að Eimskipafjelagið hafi lialdið
að sjer höndum eftir striðið cg ekkert
aðhafst.
Jeg veit að mjer er óhaílt uð íull
yrða, að þjóðin öll lagnar komu
Goðafoss og gieðst jafnframt vfir
bví eð fleiri jafnglæsilcg skip bætast
bráðlega í flotann.
Búió öHum iiýtisku lækjum.
Jeg sje ekki ástæðu ti) að þrevta
háttvirta áhejrendur á að lesa bjer
upp nákvæma lýsingu af Goðafossi
Hún heíir þegar birst í blöðum og
Útvarpi og nú hafá frjettamenn Út-
varps og blaða átt kost ú að skoða
skipiö og vænti jeg {ress að þeim
finnist ástaeða til að skýra Jjjóðinni
frá hvernig þeim kemur skipið fyrir
sjónir.
Jeg vil þó r.ðeins geta Jiess nð skip
ið er búið ölluin hinuni nýjustu og
bestu siglingatækjuni, til aukins ör-
yggis á siglingu, svo sem rjettvísancli
,,Gyro“-áttavita, botnloggi, miðunar
stöð o. s. frv. Þá mun verða sett
Radartæki í skipið þegar kostur er á.
Ræða Guðmundar Vil-
hjálmssonar, framkvsíi.
t. í. við komu Gooafoss
Guðmundur Vilhjáhnsson fram-
kvæmdarstjóri Eimskip ávarp-
ar mannfjöldann.
Loks vil jeg gcta þess nð sjerstakur
sjúkraklefi er ú Goðafossi.
Undanfarin ár hefir skipakostur
Eimskipaíjelagsins reynst allsendis
ónógur til }>ess að fullna-gja flutn-
ingaþöif j>jóðarinnar. Af þessum á-
stæöurn hefir fielagiö orðið uð takn
allmörg skip á leigu en oft hefir
retj’nst erfitt að fú hentug skip og í
mörgum tilfollum hafa skipaeigendur
nlgerlega neitað að gefa samþvkki
til að skipin kæmu nema.ú bestu aðal
hafnir á landinu. Hefir }>etta ofl
valdið tilfinnanlegum erfiðleikum.
Jeg vil taka Jiað frcm hjer að Jiað
er einlægur vilji stjórnenda Eimskipa
fjelagsins að takast megi i frarntið
inni að fullnægja sanngjömum I i ör
um landsmanna um hentugar og
góðar sarngöngur á sjó. bæði að því
er snertir millilandasiglingar og
strandsiglingar. Jeg >il benda á r.ð
hin nýju skip fjelagsins. euk Brúar
foss, geta árlega flutt til útlandn um
70 þúsund smálestir af hraðfrystum
fiski, auk J>ess kjöts, sem líkur eru
til að flutt verði til útlanda. Eftir að
nýju skipin hef ja siglingar ætti • I ipa
stóll fjelagsins <:ð nægja til flutnings
ú öllum aðkeyjitum erlendum vorn-
ing, að undanskildum kolum, snlti,
sementi og timbri.
Stærð Goðafoss. lestcrrúm, gang- 1
fjelagsins. Teikningar skipsins .oru
samkvæmt tillögum framkværnastjóra |
hraði og farþegarúm var ákveðin 1
gerðar af Burmeistej' <!c Wain. eií
nokkrar breytingar voru gerðar á
upphaflegu teik'ningunum. aðallega
eftir tillögum formsnns íjeiagsins.
Eggert Claessen og Sigurðar Pjeturs
sonar, skipstjóra. sern báðir lisfa
Jónsson vjclstjóri haft með höndum.
Meðan fyrverandi framkvæmdastjóri
Emil Nielsen naut, við.'þá koni hann
fram scm trúnaðarmaðpr fjelagsins
gagnvart skipasmiðastöðinni, en s!ðan
hann fjell frá befir Jón Guðbrnnds
son, framkvæmdastjóri fjelagsir.s i
Kaupmannahöfn haft j>aö starf með
höndum.
Valiíi skipshöfn.
Eins og fiestum mun }>egar. kunn
ngt, héfir hinum valinkunna skip
stjóra Pjetri Björnssyni verið foiin
skipstjórn á Goðaíossi. Hann hefir
með ágætum annast skipstjórn á :kip
um fjelagsins um 30 ára skeið, og er
stjórnendum fjelagsins ánægja að
fela lionum stjórn á }>essu glæsilega
skipi. Fyrsti vjelstjóri er Hallgrímur
Jónsson, sem verið hefir vjelstjórr á
skipurn fjelagsins í 30 ár. Fyrsti
stýrimaður er Haraldur Ölafsson,
sem hefir verið í Jijónustu fjelagsins
i nærfellt 30 ár. Aðrir yfirmenn,
svo og starfsmenn ú þilfari og í vjel,
iiafa ílestir verið lengi í þjónustu
fjelagsins og eru þeir ágætir starfs-
menn hver á sínn sviði. Jeg treysti
J>ví að úrvals skipshaf^ir megi ávallt
starfa ú flota Eimskipafjelagsins,
J>annig að J>ar verði valinn maður i
liverju rúmi.
Jeg tel )>að mikið þjóðarlán að Eim
skipafjelagið hefir getað hafist hatida
um byggingu og kaup allra þessara
nýju og glæsilegu skipa, en þvi að-
eins getur }>að talist lún, að takast
megi að reka skipin á heilbrigðum
fjárhagslegum grundvelli, en það
tekst þvi aðeins að allir þeir sem
yfir flutningum íáða og )>jóðin öll
styðji fjelagið framvegis eins og
hingao til.
Jeg býð Goðafoss velkominn. Sömu
leiðis býð jeg skipstjóra og skipshöfn
velkomna. Jeg óska þess af heilum
hug að heill og hamingja megi ávallt
fylgja )>essu fagra skipi.
Að lokum vil jeg bera kveðjur frá
herra forseta Islands, setn vegna for
failu gat ekki verið iijer viðstaddur.
rsr
iagt feikna vinnu i
bæta teikninguna.
JÚGÓSLAVINN JANES POLJ
stökk nýlega 120 m. í Planica-
stökkbrautinni, en kom við með
hendina í lendingunni og var
það dæmt sem fall. Svissiend-
ingurinn Bluhm, sem stökk þar
■ ð gKgnrj-na og nýjega m m.^ Dg stóð, stökk nú
121 m., en fjell.
Vsiiisfirði 56 ára
I DAG er sjera Þorsteinn prófast
ur í Vatnsfirði við Djúp fimm-
tugur. Fæddur er hann í Ytri
Tungu á Tjörnesi, sonur Jóhann-
esar Jóhannessonar bónda síðast
4 Ytra-Lóni á Langanesi og Þur-
íður Þorsteinsdóttir prests á Þór-
oddsstað Jónssonar. Standa að
honum merkar ættir fjölmennar
á Norðurlandi og víðar.
Er að íinna í ætt hans frá báð-
um foreldium, margt gáfumanna,
og merkisfólk.
Stúdent varð sjera Þorsteinn
1920 og guðfræðiprófi frá Háskóla
íslantís lauk hann 1924. Tók hann
rnjög há próí frá báðum skólum.
Vígðist prestur til Staðar í
Steingrírnsfirði sama ár og hann
iauk candidatsprófi; en var veitt
Vatnsfjarðarprestakall 1929 og
prófastur í N.ísafjarðarsvslu frá
1932.
Sjera Þorsteinn hefur setið hinn
fornfræga stað Vatnsfjörð með
ágætum, fer saman hjá honum
miklir og góðir kennimannshæfi-
ieikar, og tíugmikil búsýsia. Hef-
ir það jafnan verið mikilsvert,
að saman fari þeir hæfileikar hjá
sveitaprestum, þar sem margskon
ar störf biaðast jafnan á þá, er
snerta söfnuði þeirra litlu minna
en hið sálgæslulega starf þeirra,
hefur sjera Þorsteinn tekið mik-
inn þatt í ýmsum fjelagsmálum
síns hjeraðs, og verið þar, sem
annars staðar nýtur og gagnlegur
starfsmaður. Hin prestiegu störf
þykja fara sjera Þorst. prýðilega
úr hendi: fer þar saman ágætur
maður.og kennimannleg frammi-
staða, enda nýtur hann mikils
trausts og virðingar í starfi sínu
hjá söínuðum prestakallsins.
Kvæntur er sjera Þorsteinn
Laufeyju Tryggvadóttur, kaupm.
Guðmundssonar á Seyðisfirði og
síðar gjaldkera í Reykjavík. Er
starf frú Laufeyjar húsfreyju hið
mikilvægasta, því jafnán hvíla
mikil störf og margháttuð á herð-
um hennar, þar sem heimili henn
ar er miðstöð sveitarinnar, með
mikilJi umferð og fyrirgreiðslu
á margan hátt, og jafnan fólks-
margt í heimili, en stjórn hennar
og starf er með miklum ágætum
og dugnaði. Fer því saman hjá
þeim hiónum þeir hæfileikar er
gert hafa heimili þeirra að því
fyrirmyndarheimili er, allir
þekkja er þangað hafa komið.
Þau hjón hafa átt 5 börn, sem
öll eru á lífi; Tryggvi stud. rned.,
Þuríður gift Barða Friðrikssyni
stud. ju.r. í_ Rvík, Jóhannes vjel-
smiður á ísafirði og Jónína og
Haukur ér bæði dvelja heima.
Auk sinna eigin barna hafa jafn-
an verið fleiri og fleiri börn á
heimili þeirra, skemmri eða
íengri tíma, og tvær fósturdætur
hafa þau alið með öllu upp frá
uneum aldri.
Sóknarbörn sjera Þorsteins
prófasts munu á þessum tíma-
mótum minnast hans og þakka
honum unnin störf, og óska hon-
um allra heilla og vonast eftir
að mega njóta hans ágætu starfs-
krafta um langan tima.
Páíl Pálsson.
Fyrsta iflokks skip.
Goðafoss er Lýggður í hinni h.-jris
þekktu skipasmiðastöð Burmeister
Wain í Káupmannahöfn. Er }>nð
tryggin'g fvrir að skipið er vel smið
að, enda hefir ekkert verið til sparcð
af eigendenna hálfu <<ð Jidð ga :i orð
ið hið fulikomnasta og traustasta
skip að öllu leyti. enda byggt >2m-
kvæmt hrosta flokki „Lloyds".
Aðaleftirlit með byggingu skipsins
hnfa annast trún&ðarmerm fieiagsiiis
i Kaupmannahöfn BrorSén & Over-
gaard. Daglegt eftirlit með byggingti
sjálfs skipsins hefir G. Wilkens Sören
Stökkbraut þessi er þannig,
að menn ,,falla“ þar 100 m. án
nokkurrar veri legrar árejrnslu,
og það heíur komið í ljós, að
þeir, sem nú ná þar lengstum
stökkum standast ekki sam-
keppnina í ver.julegum stökk-
brautum, Jtar sem mikil tækni
er nauðsynleg. Góðir stökkmenn
á Norðurlöndurn skoða þessi
stökk frekar :.em. „cirkus“-sýn-
ingar en íþrótt, sem þau eigi
lítið skylt við.
Norðmönnum hefur fyrir
sen vjelstjóri unnast, en tftiriit með. löngu siðan verið bannað að
byggingu vjelaima hefir HaHgrimur | stökkva í þessari braut. — G. A.
tmiu!
í handfmattletks-
métínu
HANDKNATTLEIKSMÓT ís
lanös hjelt áfram s. 1. mánu-
dagskvöld. Fór þá m. a. fram
leikur m.illi Ármanns og Vals,
og vann Valur þann leik með
12:10. Er Valur með því orðið
stighæsta _fjelag mótsins, hefir
10 stig. Ármann kemur næst
með 8, eftir jafnmarga leiki.
Þá fór fram leikur milli
Hauka oð ÍA og vann ÍA með
12:1.
Einnig fór fram á mánudag-
inn úrslitaleikurinn í Ilí.-flokki
en þar unnu Haukar KR með
6 mörkum gegn 5.