Morgunblaðið - 05.09.1948, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐiÐ
Sunnudagur 5. sept. 1948.
f fi

*
i
j
i
Út*.: BJL Arvakur, Eeykjavík.
fwjakr Sigfúa Jónssea
ítttortsori: Valtýr Stefánsson (ábyr**5»ysa,).
#ij*tt«ritstjóri: ívar Guðmundjpaa.
AT;£Íý*!.t).gar: Ami Garðar Kristmas**.
iiiUfjím, fiu^lýsingar og afgreiÖsU
Austurotrwti 8. — Sími 1600
AAkriftfirrJaid kr. 10,00 á mánuði, lmumanda,
1 Uusaaelu 08 «ur& elntakið. 75 aur« m*4 Wiik.
kr. 12,00 utenlanda.
Þrengingar íjórða
lýðveldisins
ÞRENGINGAR fjórða franska lýðveldisins virðast nú vera
að ná hámarki sínu. 1 rúma viku hefur ekki reynst kleift að
mynda stjórn í landinu, sem tekið gæti við af stjórn Marie,
er sagði af sjer laugardaginn 28. ágúst. Ramadier gafst upp
við stjórnarmyndun, Schuman fjekk traustsyfirlýsingu hjá
þinginu en varð síðan að gefast upp, flokksbróðir hans,
Robert Lecourt fyrrverandi dómsmálaráðherra, neitaði að
reyna stjómarmyndun.
Hvað tekur við í stjórnmálum Frakklands? Er lýðræði
hins fjórða franska lýðveldis, sem stofnað var upp úr nið-
urlægingu Frakklands í síðustu heimsstyrjöld, að ganga sjer
til húðar?
Síðan að hernámi Frakklands lauk eftir síðustu styrjöld
hafa 10 rikisstjórnir setið að völdum í landinu. Meðalaldur
þeirra hefur verið 4 y2 mánuður. Svo gjörsamlegt los hefur
ríkt í stjórnmálum þessa móðurlands lýðræðisins.
öngþveitið, sem nú ríkir í stjórnmálum Frakklands, hefur
skapast á eins óhentugum tíma og frekast má verða bæði
með tilliti til l.agsmuna landsins sjálfs og öryggis Evrópu
í efnaíegum og pólitískum efnum.
I fyrsta lagi standa nú yfir stórpólitískar umræður í
Moskva milli Vesturveldanna og stjórnar Sovjet Rússlands.
Fulltrúi Frakklands hlýtur að standa höllum fæti í þeim
umræðum meðan að engin ábyrg stjórn er til í landi hans.
1 öðru lagi á Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna að koma
saman í París eftir hálfan mánuð.
1 þriðja lagi stendur Frakkland nú á „glötunarbarmi í
fjármálum og efnahagsmálum“ svo vitnað sje til orða Paul
Reynaud, fyrrverandi fjármálaráðherra.
Þrátt fyrir þessar staðreyndir geta hinir þrír flokkar, sem
staðið hafa að flestum stjórnarmyndunum í landinu undan-
farið, Jafnaðarmenn, Þjóðlegi lýðveldisflokkurinn og Radi-
calir, ekki komið sjer saman um nýja samsteypustjórn. Sam-
vinnu við kommúnista hafa þessir flokkar ákveðið að komi
ekki til mála, enda engar líkur til þess að hún gæti borið
nokkurn árangur.
Hver er meginorsök þessa öngþveitis og glundroða í frönsk
um stjórnmálum. Frumorsök þeirra örðugleika, sem nú eru
á myndun þingræðisstjórnar í Frakklandi eru hin miklu
vandamál, sem við er að etja í efnahags- og verðlagsmálum
landsins. 1 Frakklandi eins og flestum öðrum löndum Evrópu
hefur kapphlaupið milli kaupgjalds og verðlags verið í full-
um gangi. Stjórn Marie var mynduð til þess að stöðva það,
treysta gengi fransks gjaldn iðils og efnahag landsins inn á
við og út á við. Paul Reynaud fjekk viðtækar heimildir til
þess að gera ráðstafanir í þessa átt. Hann lagði síðan fram
tillögur sínar, sem kröfðust nokkurra fórna af öllum borg-
urum þjóðfjelagsins. En þá hófust deilurnar um skiptingu
þeirra byrða á ný af fullum krafti. Sú stefna ríkisstjórnar-
innar að stöðva launahækkanii varð að lúta í lægra haldi.
Verkföll hófust og kauphæklmnaralda reis. Verðlag á land-
búnaðarafurðum íók ao hækka og Reynaud stóð uppi með
tillögur sínar en brast fylgi til þess að framkvæma þær.
Verkalýðssamtökin beittu þingflokki kommúnista fyrir sig
og þá áttu jafnaðarmenn erfitt um vik með að fylgja Reyn-
aud. Verkalýðssamtök þau, sem þeir rjeðu yfir lýstu að lok-
um yfir fullurn fjandskap við tiilögur hans. Þar með hafði
Reynaud tapað tafli sínu við ver .bólguna. Stjórn Marie var
fallin og endurreisnartillögurnar komnar í ruslakörfuna.
Hinir þrír frönsku milliflokkar virðast í bili vera úrræða-
lausir með öllu um lausn þessarar stjórnarkreppu, sem er
ein hin hættulegasta, sem um getur \ frönskum stjórnmálum.
En þeir og cjórða franska lýoveldiö eru milli tveggja elda.
Á vinstri hönd brennur rauöur logi nins kommúnistiska ein-
ræðis en á hina hægri^er „hreyfing" de Gaulle, reiðubúin til
þess að leggja grundvöll að nýrri stjórnskipan Frakklands.
Sú stjórnskipan myndi að öllum líkindum byggjast á einræði
de Gaulle, sem í augum margra Frakka er hinn sterki mað-
ur Frakklands eftir hina glæsilegu forystu hans í síðustu
heimsstyrjöld.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Máttlausi maðurinn
ÞAÐ var eitt kvöldið undir mið-
nættið núna í vikunni cem leið,
að talsverður hópur manna
hafði safnast saman við eitt sam
komuhús bæjarins. Mannsöfnuð-
urinn við samkomuhúsin er að
vísu eklcert nýnæmi um það
leyti, sem verið er að loka sam-
komuhúsúnum. En í þetta skifti
var lögreglubíll á staðnum.
Á tröppunum fyrir framan
inngang samkomuhússins lá
maður. Hann var vita máttlaus
og lá eins og dauður þarna við
götuna. — Lögregluþjónn tók
manninn og setti hann upp í bíl-
inn, en beiö svo átekta á meðan
fjelagar hans tveir fóru inn í
samkomuhúsið, vafalaust í emb-
ættiserindum.
•
Frásögn
lögregluþjónsins
LÖGREGLUÞJÓNNINN, sem
beið við bílinn var viðkunnan-
legur maður. Jeg gaf mig á tal
við hann og spurði hvort það
væri mikið um ölvun í bænum
þessa dagana.
„Þetta er altaf svona,“ sagði
hann. „Verst hvað kjallarinn er
orðinn lítill. Það þyrfti að hafa
miklu stærri geymslu. Þá væri
hægt að hreinsa göturnar á
kvöldin og þá bæri minna á
drukknu mönnunum. Þeir eru
ekki svo margir, en þeir setja
sinn svip á göturnar í ekki
stærri bæ, en Reykjavík er. En
hvað á að gera?“ bætti lögreglu-
þjónninn við.
•
„Alt vitlaust“
„EN hvernig væri að fara með
þessa menn heim. Þetta virðast
ekki vera hinir svokallaðir rón-
ar?“ spurði jeg.
„Það er ekki til neins. Þá verð
ur alt vitlaust," sagði lögreglu-
þjónninn. „Það er svo misjafnt
hvernig aðstandendur taka við
drukknum mönnum og oftast
erum við skammaðir fyrir að
koma með ölvaða menn heim,
þessvegna gerum við það helst
ekki.
Og svo rekum við okkur oft
á, að þessir ölvuðu menn sleppa
sjer er þeir koma heim til sín,
brjóta alt og bramla og jafn-
vel ráðast á fólkið sitt. Þá er
kallað á okkur á ný.“
Já, ekki er nú ástandið gott.
*
„Gerir ekki flugu
mein“
FÓLKINU, sem var þarna ná-
lægt og sá máttlausa manninn
fanst víst heldur lítið púður í
því, sem þarna var að gerast.
Það var aðeins einn maður af
öllum hópnum, sem virtist hafa
einhvem áhuga fyrir afdrifum
máttlausa mannsins.
„Þetta er mesta meinleysis-
grey. Hann gerir aldrei flugu
mein,“ sagði þessi maður, sem
sjálfur var slompaður.
„Hann drekkur sig bara útúr
fullan og svo er það búið,“ bætti
hann við.
En er það ekki einmitt þessi
hugsunarháttur, sem veldur þvi,
að menn leyfa sjer að drekka
sig útúr fulla og liggja í rennu-
steinunum fyrir hunda og
manna fótum. Þeir vita, sem er,
að það verður litið á þá sem
bestu grey, sem „bara drekka
sig fulla.“
Hjá siðuðu fólki er það á borð
við glæp, að menn láti sjá sig
þannig á sig komna eins og þessi
maður var.
Bar sig
borginmannlega
OG nú komu lögregluþjónarnir
tveir með ungan mann á millí
sín. Það var þokkalegasti pilt-
ur að sjá og ekki ýkja ölvað-
ur. Hann var með nokkur skegg
hár á efri vörinni og var auð-
sjeð, að það hafði tekið hann
langan tíma og þolinmæði, að
safna þessari yfirskeggsmynd.
En hvort það var nú skeggið,
eða hvað, þá bar hann sig borg-
inmannlega, manaði lögreglu-
þjónana til að fara með sig á
„stöðina" „bf þeir bara þyrðu.“
Lögreglumennirnir voru kurt-
eisin sjálf og vildu augsýnilega
ekki fara í hart við þennan unga
skegg. „Ef þú ferð þegjandi
heim, strax,“ sögðu þeir, „þa
getur þú það, annars förum við
með þig í kjallarann."
Pilturinn ögraði þeim enn. En
hvort það nú var, að þröngt var
orðið í kjallaranum, eða hitt,
að lögreglan bjóst við að fá aðra
viðskiftavini, sem þyrffu frekar
á kjallaraplássi að halda, veit
jeg ekki, en viðskiftum þeirra
og piltsins lauk með því, að ann-
ar unglingu. kom að og lofaði
að taka ábyrgð á þeim með yf-
irskeggið.
•
Býst við að það versni
„EKKI er ástandið gott,“ varð
mjer að orði er jeg bjóst til að
kveðja kunningja minn, lög-
regluþjóninn.
„O, blessaður vertu. Þetta á
eftir að versna enn,“ sagði hann.
„Það versnar altaf með haust-
inu og það má mikið vera, ef
ekki fjölgar innbrotunum a
næstunni."
Þar með kvöddumst við. En
jeg hafði fengið nóg, af þessu
litla atviki þarna við samkomu-
húsið og þótti nóg um, ef lög-
regluþjónninn skyldi reynast
sannspár um, að ástandið ætti
enn eftir að versna.
•
Kvikmyndir
HVERNIG ætli það væri að nota
tillöguna hans Jónasar og taka
nokkrar kvikmyndir af þessum
nokkru drukknu mönnum, sem
eyðileggja skemtanir fyrir fólki
og spilla götulífinu. Það .mættt
sýna slíkar myndir, sem auka-
myndir í kvikmyndahúsunum.
Kanski það kendi mönnum, að
ganga hægar um gleðinnar
dyr?
iiMiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiminniiiiniMMMMMMMMHMMMMMMMMMMMMUuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiMuiHrifijiiiiiitaiiiiiiifi2iin.iriiiiiuiiii(iiu?fii(tiM«i
MEÐAL AN.NARA ORÐA .... !
iniiiiiiiii
19. flokksþing rússneskra kommúnisla.
MENN hallast nú stöðugt
meir að því, að rússneski komm
únistaflokkurinn, sem, eins og
allir vita, er einráður í Rúss-
landi, muni í janúarmánuði
næstkomandi halda 19. flokks-
þing sitt. Fari svo, verður vænt
anlega boðað til þessa flokks-
þings núna í haust. Enn er þó
óákveðið, á hvern hátt með-
limir Kominform taki þátt í
þinginu, en sagt er, að beim
verði að minsta kosti boðið að
senda áheyrnarfulltrúa.
• •
LF.NGI VERIÐ í
RÁÐI
Langt er síðan að lofað var
að 19. flokksþingið yrði hald-
ið. Upprunalega var það ætl-
unin að halda þingið þegar að
styrjöldinni lokinni. Þetta átti
að vera einskonar sigurhátíð,
en af ei'nhverjum ástæðum, sem
forráðamenn flokksins hafa
ekki kosið að skýra frá, var
fallið frá þessu.
• •
IIREINSUN FYRST
Auðvitað er óhætt að telja,
að sá langi tími, sem liðið hef-
ur á milli flokksþinga — 18.
þingið var haldið 1939 — sje
fyrst og fremst stríðinu að
kenna. En fleiri ástæðum er
þó til að dreifa. Flokksleiðtog-
arnir munu þannig óttast, að
um talsverðan ágreining sje að
ræða innan flokksins með til-
liti til þeirra vandamála, sem
stungið hafa upp höfðinu eftir
styrjöldina. Þykir hafa borið
á því, að sumir smærri leið-
toga hins kommúnistiska ein-
ræðisflokks æski eftir auknum
áhrifum í „kjördæmum‘‘ sín-
um. Þetta hefur svo aftur haft
það í för með sjer, að ráða-
mönnunum í Kreml þykir á-
stæða til að framkvæma ein-
hverskonar hreinsun, áður en
flokksþingið kemur saman.
• •
MIKILSVERT
Nítjánda flokksþingið verð-
ru ef til vill það mikilsverð-
asta, sem kommúnistaflokkur-
inn rússneski hefur haldið. Um
ræðurnar munu að sjálfsögðu
fara fram fyrir luktum dyr-
um, en margar af ræðum leið-
toganna, og þá fyrst og fremst
Stalins, verða fluttar opin-
berlega og birtar í blöðum og
útvarpi.
Talið er líklegt, að á hinu
fyriyhugaða flokksþingi verði
einnig teknar ákvarðanir um
mannaskipti í ýmsum mikil-
vægum embættum innan flokks
ins og þá um leið ríkisins. Mun
þetta að líkindum einna helst
bitna á gömlum byltingarfje-
lögum Stalins, sem nú hafa
fallið í cnáð.
• •
EFTIRMAÐUR
STALINS
Enginn einn maður hefur
ennbá verið tilgreindur sem
líklegur eftirmaður Stalins,
þ. e. sem einræðisherra Rúss-
lands og æðsti leiðtogi komm-
únista allstaðar í heiminum.
Ymsir eru þó þeirrar skoðun-
ar, að þar sem Sdanoff er fall-
inn frá, komi vart aðrir til
greina en Molotov eða Malen-
kof Sá síðarnefndi er þó ef til
vill líklegri, þar sem hann
gegnir mikilvægum opinber-
um embættum og hefur mjög
sterka aðstöðu innan flokks-
ins. Hann er aðstoðar „forsæt-
isráðherra“ og aðstoðar-aðal-
ritari kommúnistaflokksins.
Enginn skyldi þó ætla, að
Molotov geri ekki allt hvað
hann getur til að erfa ríki
Stalins, og engum skyldi koma
það á óvart, þótt „leiðtogar
öreiganna“ yrðu að lokum al-
gjörlega ósammála um, hver
eigi pð verða valdamesti mað-
urinn í voldugasta einræðis-
ríki veraldarinnar. Og fari svo,
kann að draga til stórtíðinda
í Rússlandi.