Morgunblaðið - 09.09.1948, Qupperneq 9

Fimmtudagur 9. sept. 1948.
MORGVNBLAÐIB
Víðtæk kieinsun í kommúnistn
ekkóslóvokíu
Eftir Sydney Brookes,
frjettaritara Reuters í Prag.
NÚ ER verið að vinna að mikl-
um breytingum innan tjekk-
neska kommúnistaflokksins. Og
ekki nóg ineð það — vegna þess
að flokkurinn ræður yfir ráðu-
neytunum ná breytingarnar
einnig til menntunar- og menn-
ingarmála og allra upplýsingá-
deilda í landinu.
Á næstu mánuðum mun flokk
urinn endurskoða alla fjelaga-
Bkrá sína — en flokkurinn tel-
ur rúmlega 2 milj. fjelaga — og
mun Jiver sá, sem reynist ó-
hæfur til þess að gegna skyld-
um sínum sem kommúnisti,
verða rekinn.
Eftirlitið með skólum lands-
ins verður aukið til muna. —
Nýrri stofnun verður komið á
fót til þess að hafa eftirlit með
allri hljómlist í landinu, og
mun hún hafa aðsetur í Prag.
Allir — hvort sem um einstak-
íinga eða fjelög er að ræða —
verða að fá leyfi hjá stofnun
þessari, ef þeir vilja efna til
einhverskonar hljómleika.
í verksmiðjum standa einnig
fyrir dyrum ýmsar breytingar.
Dómnefndir
„Dómnefndum verkamanna“
hefur verið komið á fót, og eiga
þær að berjast gegn slæmum
aga og röngum hugsunarhætti
innan iðnaðarins.
Þegar hefur reynst nauðsyn-
íegt fyrir stjómina, að minna
þessar dómnefndir á, að það sje
ekki innan verkahrings þeirra,
að sjá um hreinsanir, ámóta og
þær, er fóru fram eftir febrúar-
byltinguna og framkvæmda-
nefndirnar stóðu fyrir.
Miðstjórn verkalýðsfjelag-
anna hefur einnig þurft að
benda dómnefndum þessum á,
að þær hafi ekki vald til þess
að segja mönnum upp atvinn-
unni eða ráða fram úr persónu-
Iegum deilum majina.
Þessi rannsókn á flokksmönn
um kommúnistaflokksins, sem
tilkynnt var um í júlí-mánuði,
er ekki enn komin lengra en
það, að framkvæmdastjórar
flokksins út um landið hafa nú
fengið nákvæmar fyrirskipanir
frá miðstjórninni um það, hvern
ig þeim beri að framkvæma
rannsóknina.
„Alla þá. . .
„Alla þá, er stefna að ein-
ræði innan flokksins, tækifær-
issinna og umbrotamenn“ verð
ur að vísa úr flokknum, sam-
kvæmt yfirlýsingu þeirri, er
miðstjórn flokksins gaf út í
Prag.
Fjelagar verða að sýna fram
á, að þeir skilji, fylgi og verji
stefnu flokksins og vinni sam-
viskusamlega öll þau verk, er
hann fær þeim í hendur.
Þeir, sem rannsóknina fram-
kvæma, verða að fá upplýsing-
ar um, hvernig fjelagarnir sæki
flokksfundi og framkvæmi í
verki ákvarðanir flokksins.
Fjelagar verða að géta-sánn-
að, að þeir greiði reglulega f je-
lágsgjöld. Þeir verða að gera
grein fyrir, hvernig þeir hafi
í hyggju að efla og þroska stjórn
Strangt eftirlit með hljóm
ist og mentastofnunum
málaþekkingu sína — og hvort
þeir kaupi og lesi flokksblöðin.
Emnig verður grenslast eftir,
hvernig þeir gegni þeim skyld-
um, er flokkurinn leggur þeim
á herðar. Þeir mega ekki not-
íæra. sjer stöður sinar í eigin-
hagsmunaskyni.
Þá mun og fylgst með starfi
flokksmanna — hvernig þeir
vinna í verksmiðjum, á verk-
stæðum, í skrifstofum og i
„írjálsum“ vinnuflokkum.
Embættismenn eða starfs-
menn í hinum þjóðnýttu bönk-
um og iðnaðarfyrirtækjum
verða að geta sýnt fram á, að
þeir misnoti ekki aðstöðu sína
sem kommúnistar og skari eld
að sinni köku.
Iðnaðarmenn og verslunar-
menn verða dæmdir eftir því,
hvort þeir berjast á móti svarta
markaðinum og hversu vel þeir
vinna í vinnuflokkunum.
Bændur verða að verja stefnu
flokksins, stjórna búum sínum
af hagsýni og dugnaði, hjálpa
nágrönnum sinum og taka þátt
í samvinnufjelögum bænda.
Takmarkið.
„Takmarkið er ekki fjölda-
brottrekstur heldur stefnum
við að menntun allra fjelags-
manna og að því, að sveitir okk
ar sjeu heiðarlegar", segir í yf-
irlýsingunni. Einnig segir, að
ekki beri að sýna ósæmilegt um
burðarlyndi þeim, er skaði
flokkinn með því að tilheyra
honum.
Innan flokksins sjálfs hafa
aðstæðurnar verið bættar til
þess að mennta fjelagsmenn í
flokkshugsjóninni, en margar
þúsundir þeirra gengu ekki í
kommúnistaflokkinn fyrr en
hann var orðinn einráður, eft-
ir febrúar-byltinguna, og eru
menn þessir því margir harla
fáfróðir um kommúnista-kenn-
ingarnar.
Námskeið
Framhaldsskóli flokksins, sem
svo er kallaður, hefur nýlega
skipulagt námskeið, sem standa
yfir í allt að því eitt ár — en
sum miklu skemur.
Á einu sex-vikna námskeiði
voru 72 ritarar flokksins og um
sækjendur um ýms embætti
innan hans. Unglingar, á aldr-
inum 18—20 ára, sóttu þriggja
vikna námskeið og að því loknu
| var þeim sagt að fara og treysta
áhrif kommúnistaflokksins í
æskulýðsfjelögum.
Jafnvel háttsettir embættis-
menn innan flokksins sækja
námskeið. 70 þeirra sóttu ný-
lega eitt, sem stóð yfir í þrjár
vikur.
Flokksskólar eru í hverju
hjeraði landsins.
Kennárar í sögu, hagfræði og
I öðrum þeim fræðum, er mikil-
væg eru flokksmönnum, fá sjer-
staka tilsögn í framhaldsskóla
, flokksins. Nýlega sóttu 200
kennarar eitt námskeið þar.
I hverjum mánuði fá 120
stúdentar ,sem ekki hafa stund-
að nám í háskólum, fræðslu í
sjerstökum skóla.
Þeir flokksmenn, sem starfa
við menningarstofnanir fíkis-
ins, sem vinna við ráðuneytir
og sem eru í Sokol-hreyfing-
unni (sem nú er verið að
hreinsa) hafa allir sótt' sjer-
stök flokksnámskeið. Um það
bil 1000 þeirra hafa undanfarið
sótt námskeið.
Vikublaðið „Tvorba“ sagði
nýlega: „Öllum þeim skjátlast
mjög, sem halda, að þegar þeir
hafi eignast flokks-skírteini,
þá sje þeim frjálst að halda
áfram að vinna gegn hagsmun-
um Lýðveldis Fólksins“.
Leyfi tii að halda hljómleika
Nýlega var gefin út fyrirskip
un um, að ekki mætti halda
neina opinbera hljómleika,
nema með leyfi hljómlistar-
stofnunar ríkisins í Prag — en
stjórn allra menningarmála, af
hálfu þess opinbera, var áður
vel á veg komin.
Þessi fyrirskipun nær til rík-
is-hljómsveita eins og tjekk-
nesku philharmonisku hljóm-
sveitarinnar, hinna þjóðnýttu
tónlistarskóla, tónlistarfjelaga,
hljóðfæraleikara og fjelagsskap
ar þeirra, sem og hljómlistar-
deilda verkalýðsfjelaganna.
í sambandi við endurskipu-
lagningu menntunarmála, þá
hefur verið ákveðið að sam-
ræma alla barnaskóla. Allir
kennarar hafa fengið fyrirskip-
anir um, hvernig haga skuli
hinni nýju fræðslu. — I skól-
um þessum verða börnin til 15
ára aldurs. Eftir það munu þau
fara í sjerskóla.
Sjálfsforræði háskóla
gagnrýnt
Eftir því sem blaðið „Lidove
Noviny“ í Prag skýrir frá, mun
einnig fyrirhugað að gera ein-
hverjar endurbætur á háskóh
unum, en i blaðinu var mjög
gagnrýnt það sjálfsforræði, sem
hver háskóli hefði.
Sagði, að hið raunverulega
vald yfir háskólunum væri í
höndum fræðslumálaráðuneytis
ins (sem hafði yfirumsjón riieð
hreinsun þeirri, er fór frám í
tjekkneskum háskólum eftir
febrúar-byltinguna). Var því
spáð af blaðinu, að eitt háskóla
ráð myndi fá vald til þess að
skipa prófessora í embætti,
segja fyrir um gildi háskóla-
fyrirlestra og stjórna stefnu há-
skólanna, í samvinnu við
fræðslumálaráðuneytið.
Stungið var wpp á því, að
fjelög stúdenta, sem ; eihnig
voru hreinsuð *í febrúár og
mars, og verkalýðsf jelögin ynnu
að því í sameiningu, að koma
þessum brevtingum á.
fitiim asð
vdruvöndun o§ fiðgsmunumn1
framleiðenda '
I
Hátt á fjórða bundrað manns í samiaptu
Lyf, fóftur og áhöld.
í byrjun þessa árs rjeðst
stjórn samlagsins í að íaupa
ýmsar lyfjavörur, sem útdeilt
var meðal samlagsmanna.
Margskonar sjúkdómar hrjá
hæns og aðra alifugla eins og
önnur. húsdýr. Einnig k-eyptá
samlagið dálítið af fóðurgeri og
hlutaðist til við innflutning á
töluverðu magni alfa-alfa mjöls
og nú hefir það fest kaup á og
fengið leyfi fyrir um 350 -:mál.
af fóðri. Einnig á sarfllagiíl \
pöntun lítilsháttar af ýmiskon-
ar áhöldum sem hayra alifugla-
rækt til.
Eggjamiðlun.
Stjórn samlagsins hefir ný-
lega tekið upp þá nýbreytni, að
gera tilraun með dreyfingu, 4
eggjum-til verslana -úti- á laiy4»
og hefir nú þegar verið sent
töluvert magn til Sigluíjarðar
og víðar og eins og er getur
samlagið ekki fullnægt þeivri
eftirspurn af eggjum er ber-
ast daglega víðsvegar að al
landinu. Vonar stjórn samlags-
ins þó að ef að sem flestir sam-
lagsmenn geri skyldu sína med
því að leggja einhvern hluta
framleiðslu sinnar öðru hvoru
inn til samlagsins þá geti það
er fram líða stundir ■ fuiinæg-t
eftirspurninni, þar sem slík
eggjamiðlun miðar beint að því
að koma í veg fyrir að búvara
þessi safnist meira fyrir á eiu
um stað en öðrum í landiríu
eftir árstíðum.
Fræðslustarfsemi um
alifuglarækt.
í mörgum menningarlöndum
er alifuglaræktin meðal frem^fu
búgreina og nýtur mjög > ukib
stuðnings frá ríkisvaldinu, má
I EGGJASOLUSAMLAGINU
eru nú á fjórða hundrað með-
limir, og hefir fjelagatala þe.ss
farið ört vaxandi á yfirstand-
andi ári.
Á síðasta aðalfundi samlags-
ins var lögum þess breytt í það
horf að stofna deildir í sem flest
um sveitum er takmarðaðist við
mjólkursamlags'svæði Reykja-
víkur og Hafnarfjarðar. Skyldi
hver deild kjósa þriggja manna
stjórn og einn fulltrúa fyrir
hverja 10 fjelaga eða brot úr
10, einnig skyldi kosinn 1 trún-
aðarmaður fyrir hverja deild.
Samlagsstjórn skyldi svo kalla
saman fulltrúafund jafnskjótt
og deildirnar væru stofnaðar og
fulltrúar kosnir. Hafa þegar
verið haldnir tveir fulltrúa-.
fundir, 4. júlí og 22. ágúst s. 1.
Fulltrúafundirnir marka stefnu
og starf samlagsins á hverjum
tíma og hafa úrskurðarvald í
öllum meiriháttar framkvæmd-
um þess, en stjórnin sjer um
framkvæmdirnar og daglegan
rekstur. Nú þegar hafa 12 deild
ir verið stofnaðar og er ein
þeirra fyrir utan áðurnefnt
svæði þ. e. Vestmannaeyjadeild
in. Auk þeSs eru nokkrir ein-
staklingar utan deildanna á
Vestfjörðum og víðar. Á síðasta
fulltrúafundinum, sem haldinn
var 22. ág. eins og fyr segir var
kjörin 3ja manna nefnd til að
undirbúa lög fyrir væntanlegt
landssamband.
Vöruvöndun.
Árið 1935 mun Eggjasölusam
lagið hafa verið stofnað af
nokkrum áhugamönnum um ali
fuglarækt í Reykjavík og Hafn-
arfirði. En á hernámsárunum lá
starfsemi þess að mestu niðri.
Þegar eftir að samlagið var end
urvakið í mars 1946 og ný þar til nefna Bandaríki Norð-
stjórn kjörin, var þegar hafist ur-Ameríku, þar sem mikii á-
handa að vanda frágang á eggj
um samlagsmanna, því útlit bú-
vöru þessarar var þá mjög á-
bótavant. Stjórnin ljet þegar út
búa stimpla með hlaupandi
númerum, þar sem hver sam-
lagsmaður hafði ákveðna tölu-.
Með þessu átti kaupanda að
vera tryggð ábyrgð vara, sem
yrði endurgreidd ef skemmd
kæmi í ljós. Stjórnin ljet þegar
löggilda samlagsstimpilinn. Þeg
ar frá leið tók að bera á því
að egg tóku að berast á mark-
aðinn með allskonar merkjum
sem Eggjasölusamlaginu voru
með öllu óviðkomandi, var þá
horfið að því ráði að krefjast
þess afv löggjafanum að ein-
' göngu þeir stimplar sem Eggja-
sölusamlög eða hliðstæð ali-
fuglaeigendafjelÖg í landinu
hefðu, væru löggildir og þar
| sem ekki væri nema eitt eggja-
sölusamlag starfandi í landiriu
þá er það eini löggilti stimpill-
inn. Egg með öðrum méfkjum
‘ er nú óheimilt að selja nemá
.með lægra verði enda ekki á-
1 byrgð vara.
hersla er lögð á að kynbaj.ta
fuglana og ala upp sem hraust-
ast og arðbærast kyn.
Hjer á landi er alifuglara^kt
tiltölulega ung grein og hefir
fram að þessu verið lítið gert tiF
að hlynna að henni. Jafnvet
verið litið á hana sem Jitilsverl
fúsk er hafa mætti í hjáverk-
um, enda er þetta eina búgrein-
in i þessu landi, sem stendur
ennþá á eigin fótum og nýtur,
einskis stuðnings af hálfu ríkis
valdsins, að öðru leyti en því aO
eggin eru verðskráð af verð-
lagsnefnd 1 a nd b ú n a ð a ra f u r ð;*
og*nýtur þar lagaverndar og
er þeim áfanga nýlega náð.
Eitt af stefnumálum í lögum
Eggjasölusamlagsins er a<)
vinna að því að auka þekk'u^gi*
almennings á þessari búgrein,
bæði með fræðslu um næring-
argildi eggja og alfuglakjþts,
sem er eitthvert hollasta og ljúl
fengásta kjöt sem völ er á, og
að vanda allan frágang á afurO
um þessum. Einnig hygg'st sam-
iágið að vinna að þvi að kyn-
Frh. á bls. 12.