Morgunblaðið - 10.10.1948, Qupperneq 2

2
MORGUíSnLAÐlÐ
Sunnudagur 10 okt. 1943, ]
Guðmundur G, Haga-
lín rithöfundur
fimtugur
C-UÐMUNDUR GÍSLASON
fíagaiín er fimmtugur 10. þ. m.
—. Þvert ofan í allar venjur vil
jeg segja að undravert er, að
llann er ekki eldri, þegar at-
að1 er hversu miklu hann
hefír afkastað og hve langt er
síðan að hann var þjóðkunnur
tnaður. Hann var bráðþroska
tnjóg og hefir, auk þess, jafn-
an látið hendur standa fram úr
enn.um. Hann hefir verið blaða-
riia'ð'ur, sjómaður, kennari, póst-
afgreiðslumaður, bankamaður,
bótavörður, stjórnmálamaður
ög ótal margt fleira, en kunn-
ásrar er hann fyrir skáldskap-
iau, einkum sögur, langar og
Stuttar. Auk þess þekkja vinir
hans hann að öllu góðu. persónu
lega.
Fyrsta bók Hagalíns, Blind-
Bkor kom út árið 1921, en fyrsta
ból rin sem jeg las eftir hann var
Voður öil válynd, með henni tel
jeg Hagalín hafa komist í
--íremstu skálda röð. Því sæti
h,efír hann haldið síðan og yfir-
leitt farið vaxandi.
Þegar jeg las fyrstu bók eftir
Knut Hamsun, á unglingsárum
tnínutn, varð jeg undrandi mjög
mj’er opnaðist þar nýr heimur.
Álveg eins fór fyrir mjer, er
jeg las Veður öll válynd 1924,
Jeg varð glaður og undrandi
yfir þeim krafti og dularfulla
fieíð'magni sem þessi ungi höf-
imd'ug átti í fórum sínum: Þar
var skáld á ferð. Eftir það las
jeg svo allt sem Hagalín skrif-
að'i með athygli. Hann er þrótt-
mikill höfundur, bindur sig lítt
við kenningar nje labbar rudda
vegi en hefir þó gætur á öllu
sem gert hefir verið. Hetjan er
oíarlega í huga hans, hinn óbil-
an ti, stríðandi maður, er sækir
fratn ótrauður og einarður gegn
náttúruöflum og örlögum. Þetta
er forn, rammíslenskur arfur,
hoilur og örfandi. Honum læt-
u) og vel að lýsa nútímanum,
m .-ft sínum veilum, en hann forð
así ajð maka krókinn í kyn-
sjúkrt úrkynjan, vesældarlegu
bjáifabasli og ímyndaðri eymd,
þóft hann. auðvitað, hafi ríka
saiuúð með andlegum og ver-
aldlegum íátæklingum. Hann
vc-ic áð' versta fátæktin er alls
ekki auraleysi heldur vöntun
mamtanna á samúð, sanngirni
og mildi.
Þessar fáu línur eru ekki nein
gagnfýni nje ritgerð um skáld-
veilc’Guðmundar Hagalín. held
ur aðeins kveðja til hins mæta
maiins, þakklæti fyrir óteljandi
áncegjustundir, sem hann hefir
veit't: Hann er enn á besta aldri
og á vonandi eftir að skrifa
mjög.mikið. — Samtíð hans hef-
ir dæmt hann, sem skáld, með
því að taka bókum hans tveim
höndurn og sjálfsagt munu
m.ugar sögur hans lesnar, bæði
hj -O’lendis og erlendis um langa
bn'ð Hann hefir haft vit og
gafu til þess að hefja sig upp
yfir stundar-tískur og dægur-
þras í skáldverkum sínum,
slíkt óprýðir og eyðileggur oft
skóldskap vorra tíma. Þau fræ-
koi sem sáð er á þennan hátt
f'jy i oft í grj'tta jörð, þjóta
Guðmundur G. Hagalín.
upp en skrælna fljótt. Hagalín
hefir sáð í frjóan jarðveg feðr-
anna og það er trú mín að sá
gróður muni blómgast vel. Hann
hefir setið við brunn fornra og
nýrra bókmenta, einkum nor-
rænna. Hollt er heima hvað, á
það jafnt við um alla list, hvort
heldur er ritað mál. tónlist, mál-
verk eða annað. Hagalín hefir
sótt menntun, einnig, í erlenda
brunna, en hann er fyrst og
fremst íslendingur.
Þorsteinn Jónsson.
íslenskir fulHrúar
í nefndum 5. Þ.
ÍSLENSKU fulltrúarnir á þingi
Sameinuðu þjóðanna í París,
eiga sæti í eftirtöldum nefnd-
um þingsins:
I fyrstu nefnd, sem fjallar
um stjórnmál og öryggismál,
Thor Thors sendiherra.
í annari nefnd, sem fjallar
um viðskifta- og fjárhagsmál,
Finnur Jónsson alþingismaður.
I þriðju nefnd, sem fjallar
um fjelags-. mannúðar- og
menningarmál, Ásgeir Ásgeirs-
son.
I fimtu nefnd, sem fjallar um
framkvæmdir og fjárhagsáætl-
anir, Ólafs Thors.
I sjöttu nefnd. sem fjallar
um lögfræðileg atriði. Hermann
Jónasson.
Loflárásir á Gy9-
ingaþorp
Tel Aviv í gærkveldi'.
EINN af talsmönnum Gýð-
inga skýrði frá þvi í kvöld, að
egypskar flugvjelar hefði í
dag gert sprengjuárásir á þrjú
Gyðingaþorp í Suður Palestínu,
auk þess sem skotið hefði ver-
ið úr fallbyssum á fimm önnur
þorp.
Talsmaðurinn skýrði frjetta-
mönnum frá því, að Gyðingar
byggjust jafnvel við meirihátt-
ar árás Egypta í suðurhluta |
Palestinu. — Reuter.
Kauplia-kun
BUENOS AIRES — Þingið í Argent
inu samþykkti í síðastliðnum mánuði
að hækka kaup blaðamanna um 40
próserit.
Iðnskélinn við Skólnvörðntorg
verður stærstn skólnhús lnndsins
FORSETI íslands, herra
Sveinn Björnsson, lagði í gær
hornsteinn að stærstu skóla-
byggingu landains, Iðrrskólan
um nj'ja við Skólavörðutorg.
Athöfn þessi fór fram í aðal-
anddyri skólans kl. 2, að við-
stöddum fjölda gesta. Meðal
þeirra voru ráðherrar, borgar-
stjóri, forseti Alþingis og ýms-
ir aðrir embættismenn, auk
forystumanna í iðnaðarmálun-
um.
Helgi Hermann Eiríksson
skólastjóri, formaður bygging-
arnefndar skólans, bauð gesti
velkomna í ræðu er hann flutti
— I henni vjek skólastjórinn
einkum að sögu iðnfræðslunnar
í bænum. Það eru nú 75 ár síð-
an að iðnskóli var fyrst sett-
ur á laggirnar hjer í bænum.
Árið 1904 var Iðrtskólinn við
Vonarstræti bygður.
llimiliiiiiHim**1
Frá athöfninni er forseti
Islands lagði hornstein
að byggingunni
I-essi mynd er af líkani því sem gert hefur verið af hí.numi
glæsilega Iðnskóla. — Hann verður stærsta skólahús á laml'mu,
1000 nemcndur.
Þá gerði Helgi Elermann
stuttlega grein fyrir hinu
glæsilega skólahúsi Iðnskólans
við Skólavörðutorg. Það verð-
ur um það bil þriðjungi stærra
en Sjómannaskólinn og á hann
að geta rúmað 1000 nemendur,
í 25 kennslustofum. Þá er og
fyrirhuguð að heimavist verði
þar fyrir milli 40 og 50 iðn-
nema utan af landi. Loks er
svo í ráði, að þar verði vinnu-
stofur fyrir fólk, sem heilsu
sinar vegna þolir ekki venju-
lega vinnu.
Þess má geta hjer, að nú
stunda nám í Iðnskólanum um
900 nemendur.
Tekur sex ár.
Helgi Hermann gat þess og,
að það muni taka enn sex ár
að fulgera skólabygginguna, en
smíði hennar hófst sumarið
1946. Nú sem stendur er ekk-
,ert við hana unnið þar eð fjár-
festingarleyfið er fullnotað.
Að lokum kvaðst Helgi Her-
mann vona, að hinum nýja Iðn
skóla mætti takast að full-
nægja þeim kröfum, sem
til iðnfræðslu eru gerðar.
Áður en forseti íslands lagði
hornstein að byggingunni, en
hann er á hægri hönd í aðal-
anddyri skólans, las Kristjón
Kristjónsson iðnfltr. teksta
þann, sem ritaður er og lagður
var í blýhólk ásamt teigning-
um að húsinu.
I tekstanum er m. a. rak-
in stuttlega saga byggingarinn
ar fram til þess að hornsteinn-
inn er lagður. Getið er allra
skólastjóra skólans o. fl. o. fl.
Ræða forseta.
Því næst tók forseti íslands
til máls og komst forseti m. a.
svo að orði í ræðu sinni:
„Jeg veit ekki, hvort allur
almenningur hefir gert sjer
það ljóst, hve mikils virði það
er fyrir lönd og þjóðir að eiga
góða iðnaðarmannastjett, vel
menntaða á sínu sviði. Það er
auk þess að vera þjóðinni
sjálfri til gagns og farsældar,
mikilvæg auglýsing út á við
um menningarástand þjóðarinn
ar. Og svo hefir það verið um
margar aldir.
Musteri ísl. iðnaðarmanna.
Mjer er það ánægjuefni að
verða við óskum um að leggja
í dag hornsteininn að þeirri
tímabæru byggingu fyrir Iðn-
skólann, sem hjer er að rísa af
grunni. Með þakkarhug til
allra þeirra, sem hjer hafa lagt
hönd að verki,, alt frá fyrsta
vísinum að iðnskóla hjer fyr-
ir þrem aldarfjórðungum fram
á þenan dag, óska jeg að þetta
musteri fyrir mentun íslenskra
iðnaðarmanna megi verða öll-
um þeim, sem hjer eiga að
starfa, kennurum og nemend-
um, til farsældar og íslensku
þjóðinni til menningarframa.
Fyrir tæpum níu árum, sagði
heimsfrægur breskur læknir,
sem á vini á íslandi við mig,
að af mörg hundruð jólakveðj-
um, sem honum höfðu borist
þá nýverið, hafi sjer þótt lang-
vænst um kveðju frá kunningja
sínum, íslenskum bónda. Hann
sendi lækninum jóla- og nýj-
árskveðjur og bætti við: „Og
megi Drottinn gera yður hæf-
an til starfa“. Jeg geri orð
þessa íslenska bónda að mín-
um orðum og óska þess, að
Drottinn megi gera þá, sem
hjer eiga að starfa, hæfa til
starfa sinna“.
Gekk forseti nú að horn-
steini byggingarinnar og bar
að honum múr með múrskeið
úr silfri. Helgi Hermann Eiríks-
son þakkaði forseta. m
Hraða verður Jhyggingu
skólans.
Guðmundur H. Guðmunds-
san, formaður Iðnaðarmanna-
fjelags Reykjavíkur, tók einnig
til máls við þetta tækifæri og
ræddi nauðsyn aukinnar iðn-
fræðslu. í því sambandi minn-
ist Guðmundur þeirra Magn-
,úsar Benjamínssonar og Jóns
Þorlákssonar, fyrir þeirra skel-
eggu baráttu fyrir bættri iðn-
fræðslu.
Ræðumaður skoraði á yfir-
völdin, að gera allt sem í þeirra
valdi stæði til að hraða bygg-
ingu þessa menntaseturs iðnað-
armana í landinu, sem er mesta
framfaramál hinnar fjöimcnnu
iðnaðarmannastjettar.
i
Helgi Hermann heiðra'i'.r.
Þór Sandholt arkitekt. seni
teiknað hefur húsið, áverpaði
Helga Hermann Eiríksson skólS
stjóra. Þakkaði hann Heiga fyf
ir hið mikla starf hans í þágu
iðnfræðslunnar í þau 25 ár,
sem hann hefur nú starCð sem,
skólastjóri Iðnskólans. ða<3
hann Helga að taka á móti sern:
gjöf frá sjer og byggingarfje-*
laginu Stoð, silfurmúrskei 5 þá,
er forseti íslands notaði við intl
múringu hornsteinsins.
Forseti íslands sýndi I t Igá
Hermann Eiríkssyni þann heið'
ur í gær, að sæma hann stór*
riddara krossi fálkaoróuinag
fyrir starf hans sem skólas. óra,
En í gærkvöld var honum 1 a.ld-
ið veglegt hóf að Hótel B . g.
_____„ „ ^____ i
Ráðsiefnu lokic
Njósnir í Ung’ ?ja
landi
Budapest í mr. t
STJÓRNARVÖLDIN í Ung-
verjalandi segjast nú haf- i-omj
ist fyrir nýtt njósnamál. Segjat
þau, að stórfeldar njósnii iaf|
farið fram um framleiðsiu og
efnahagsmál landsins cg hafl
breskur maður, sem vísað vai?
frá Ungverjalandi fyrir ‘:vr !m-«
ur dögum síðan, staðið íyriíj
þessu. — Reuter. j
-----* • -----
Friðarsamningas iðj
Ausiurríki rædí
París í f æ'. i
GRUBER. utaiiríkisráðhcrrg
Austurríkis, er nú kominn tiS
Parísar og ræðir þar við -'mssl
stjórnmálamenn um mögnieikg
á að hefja að nýju umræðuv urq
friðarsamninga við AusturrikL
Hefur Gruber þegar átt viðræði
ur við Marshall, og í dag geklj
hann á fund Schumans, franskg
utanríkisráðherrans.
Umræðurnar í fyrra um frið-1
arsamninga við Austurríki fórq
út um þúfur. — Reuter. M