Morgunblaðið - 10.10.1948, Page 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 10. okt 1948.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: fvar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði, irmanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
Nýtt varðskip — Nýtt
skipulag landhelgis-
gæslunnar
FRÁ ÞVÍ hefur verið skýrt að ríkisstjórnin hafi nýlega
undirritað samning um smíði á nýju varðskipi og björg-
unarskipi fyrir íslendinga. Á þetta skip að verða 650
rúmlestir að stærð, hraðskreitt og vel búið.
Það er ástæða til þess að fagna þessari ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar. Hún mátti heldur ekki koma mikið seinna.
Það er hreint hneyksli, sem núverandi ríkisstjórn á að
vísu ekki fyrst og fremst sök á heldur margar fyrrverandi
ríkisstjórnir, hversu landhelgisgæslan hefur verið vanrækt
undanfarin ár. í þeim málum hefur þróunin verið gjör-
samlega öfug. Skipakosti landhelgisvarnanna hefur stöðugt
verið að hraka. í raun og veru er nú aðeins eitt skip til, sem
hæft sje til gæslunnar, þ. e. a. s. Ægir. Önnur skip, sem til
hennar eru notuð eru vjelbátar, sem segja má að sjeu
vita gagnslausir enda aðeins hafðir við þessi störf til þess
að sýnast.
Niðurlægingarsaga landhelgisgæslunnar hefur verið rak-
in svo oft og svo nýlega hjer í 'blaðinu að það er óþarfi
að endurtaka hana nú. En um leið og fagnað er smíði hins
nýja og fullkomna varðskips verður enn á ný að árjetta þá
kröfu að sjeð verði í framtíðinni fyrir skynsamlegri stjórn
landhelgisvörslunnar. Sá háttur er eins og kunnugt er hafð-
ur þar á nú að yfirstjórn þessara mála er í horninu sjá sam-
göngufyrirtæki, sem ekkert tóm hefur til þess að sinna henni
þótt þeir menn, sem því stjórna sjeu allir af vilja gerðir til
þess.
Það á að breyta þessu. Yfirstjórn landhelgisgæslunnar á
að vera í dómsmálaráðuneytinu í höndum sjermenntaðs
manns undir yfirumsjón dómsmálaráðherra, sem er æðsti
maður laga og rjettar í landinu.
Landhelgisgæslan er dómsmál en ekki menntamál þó hún
heyri nú undir menntamálaráðherra. Það er bókstaflega
hlægilegt og raunalegt í senn að slíkur háttur skuli vera á
hafður.
Þeirri mótbáru hefur verið hreyft að umrædd brevting
á stjórn landhelgisgæslunnar mundi kosta aukin fjárútlát
fyrir ríkið. En það er hreint yfirvarp. Rekstur varðskip-
anna þarf ekki að verða dýrari undir stjórn sjerstakrar
deildar í dómsmálaráðuneytinu en Skipaútgerðar ríkisins,
sem rekin er með miljóna tapi árlega.
Hann hlýtur auk þess að koma að betra gagni ef stjórn
löggæslunnar er í höndum sjermenntaðra manna, sem hafa
það hlutverk eitt að sinna henni.
Sannleikurinn er sá að íslendingar hafi ekki lengur efni
á að reka löggæsluna á hafinu við strendur landsins með
þeim hætti, sem þeir hafa gert undanfarin ár.
Merkileg tilraun
TILRAUN StJ, sem Flugfjelag íslands hefur gert í haust
með Ioftflutninga á afurðum bænda í Öræfum og nauðsynj-
um þeirra hefur gefist svo vel að hún er þess virði að henni
sje veitt athygli. Ein af Dakotaflugvjelum fjelagsins hefur
á skömmum tíma farið 13 ferðir milli Reykjavíkur og Fag-
urhólsmýrar og flutt rúmlega 63 þús. kg. af vörum til og
írá hjeraðinu.
Öræfin eru ein afskektasta byggð á Islandi. Bændur þar
hafa átt í miklum örðugleikum með að losna við afurðir
sinar og fá nauðsynjar sínar. Loftfiutningarnir hafa skip-
að þeim stóraukið hagræði. Verður að telja líklegt að þeim
verði haldið áfram framvegis.
En þessi tilraun með vöryflutninga í lofti bendir langt
áleiðis um not af flugferðum hjer á landi í framtíðinni. Hing-
að til hafa flugvjelar fekki verið notaðar hjer til annars en
farþegaflutninga. Hafa þeir flutningar vaxið hröðum skref-
um hin síðari ár. Én nú er að því komið að tekið verði að
nota flugvjelar til vöruflutninga. Er ekki ólíklegt að það
geti reynst mjög hagkvæmt þar sem sjerstaklega stendur á.
I/íhvem ikrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Ljelegir þjónar
ÍSLENDINGAR eru yfirleitt
slæmir veitingaþjónar. Hvort
þessi staðreynd verður talin til
þjóðar kosta, eða lasta, sltal ó-
sagt látið, en oft er hún baga-
leg fyrir -veitingahúsgesti, sem
ættu að fá þá þjónustu, sem
þeir eiga kröfu til, því hjer er
greitt fyrir þjónustu í ekki
minna hlutfalli við veitinga-
verð, en tíðkast annarsstaðar,
þar sem þjónusta er góð, eða
ágæt.
Veitingaþjónsstarfið er vanda
samt starf og víða um lönd, þar
sem veitingahúsmenning er
komin á sæmilega hátt stig, er
krafist la^igs náms af þjónum.
Góðir þjónar hafa ágætar
tekjur og víða þess betri, sem
þeir eru iiprari og þægilegri í
viðmóti. *-Jeg hefi átt tal um
þetta við reynda veitingaþjóna
og þeim ber saman um að hjer
vanti veitingaþjónaskóla og að
meiri krpfur verði gerðar til
mentunar veitingaþjóna og
hæfni, en nú er alment gert.
•
Ohreini þjónninn
TILEFNIÐ til þessara hug-
leiðinga er brjef, sem kom í
gær frá „kaffikarli". — Hann
kvartar sáran yfir framkomu
og þó sjerstaklega-útliti veit-
ingaþjóns i einu veitingahúsi
bæjarins. Hann var í svörtum
samkvæmisfötum, en þau glöns
uðu af óhreinindum. Skórnir
hans höfðu augsýnilega ekki
kom.ist í kynni við skósvertu
nje bursta svo vikum skifti o.s.
frv.
Brjefritari hvaðst hafa
kvartað undan því, að honum
var ekki borinn ostur með
brauðinu, sem hann þó hafði
pantað og er hann benti þjón-
inum á það svaraði sá óhreini:
„Ha, pöntuðu þjer ost?“ Með
það fór hann og kom aftur eftir
nokkuð langan tíma með ostinn,
en ekki eitt afsökunarorð.
•
Brauðkrílin og
hnífapörin
KAFFIKARLINN heldur svo
áfram að lýsa þjóninum og
hvernig hann fór að er hann
var að leggja á borð. — Hann
tók brauðkrílin með berum
höndunum og setti þau á sinn
stað á diska á borðinu og hnífa-
pörin fór hann eins með. Skeið
arnar fitlaði hann við og var
þá ekki að gera sjer rellu útaf
því, þótt hann snerti þær með
berum höndunum og sömu
sögii var að segja um gafla og
hnífa.
Þetta þótti kaffikarli ógeðs-
legar aðfarir og bað mig bless-
aðar. að minnast á þetta. Hann
vildi að jeg nefndi veitingahús-
ið með nafni, en það er varla
rjett., að taka eitt veitingahús
undan í þessum efnum, því á-
líka aðfarir eru svo altof al-
gengar hjer á landi til þess, að
hægt sje að tala um undantekn-
ingar.
Mikið eftir að
læra
ÞAÐ er alveg rjett hjá brjef-
ritara, að við eigum mikið eftir
að læra hvað snertir veitinga-
menningu, ef við þá lærum
hana nokkurntíman.
Ep jeg veit að mörgum veit-
ingaþjóninum, sem fengið hafa
tækifæri til að læra sitt fag,
leiðist hve aumt ástandið er hjá
okkur og vilja bæta úr með því
að veita ungum mönnum, sem
vilja leggja fyrir sig veitinga-
þjónsstörf, tækifæri til að
kynnast faginu í góðum skóla.
Hjar vantar tilfinnanlega mat-
sveina- og veitingaþjónsskóla.
Einu sinni var talað um að hafa
slíkgn skóla í Sjómannaskólan-
um og einhverjar ráðstafanir
hafa verið gerðar til að undir-
búa þá deild. En á einhverju
hefur strandað, því miður.
•
Hreinasta list
TIL gamans má geta þess, að
oft hefi jeg sjeð veitingaþjóna
erlendis koma fram af mestu
sniJ;1 og jafnvel list.
Einu sinni var mjer starsýnt
á þjón, sem var að skera niður
steikta önd fyrir gesti á erlendu
veitingahúsi. Það voru nú hand
bxögð!
Og viss er jeg um, að þjónn
inn vissi meira um fugla, en það
sem menn læra alment í skól-
um.
Um prúðmannlega fram-
gön"u og kurteisi í hvívetna
hjá veitingafólki ásamt þrifn-
aði þarf ekki að ræða. — Það
er pokkurn veginn hægt að
segja um það hvað eru bestu
veitjngahúsin á hverjum stað
eftir framkomu þjónustufólks-
ins.
•
Onnur hlið málsins
EN svo er og önnur hlið á
veitingahúsmenningunni, en
það eru gestirnir. Ef hægt er að
segia, að íslenskir þjónar sjeu
ljelegir, þá er hitt ekki síður
rjett. að íslenskir veitingahús-
gestir eru slæmir gestir oft á
tíðu.m.
Þeir geta verið heimtufrek-
ir, hrokafullir og umgangast
þjónustufólk, eins og það sje
skör lægra sett en gestirnir.
Vitanlega er slík framkoma
ekkf^-t annað en skortur á hátt-
vísi og stafar af því, að veit-
ing?hús eru tiltölulega ný á ís-
landi.
Skal ekki farið út í þá sálma
frek.ar að sinni.
•
Nafn á Kefla-
víkurgistihúsið
FYRIR nokkrum dögum var
vikið að þvi lítillega og pins og
á milli sviga, að það mundi ekki
vera búið að velja gistíhúsinu
nýa í Keflavík neitt nafn. Jeg
bjóst ekki við þeim mikla á-
huga hjá lesendunum, sem kom
ið hefur ffam. — Fjölda mörg
brjef hafa borist með tillögum
um nafn og þótt þessir dálkar
hafi ekki neitt umboð til þess
að ákveða nafn á þenna stað,
þá ætti ékki að saka, þótt gerð-
ar sjeu tillögur.
Meðal nafna, sem stungið
hefur verið upp á eru: Thule,
Keijir, Frón, Hof, Höfn, Ey-
land.
Þ-;ð gerði ekkert til þótt fleiri
uppástungur bærust.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
iiiiiiiiiiiiininiiimmininiiiRuainiiiiMiiiiiiiiiiiiiHuiiiinHBHMmaMDMMMaiMMnaBH
Fagerholm ræðir rógburð finskra kommúnista.
FAGERHOLM, forsætisráð-
herra Finna, hjelt í byrjun
þessa mánaðar ræðu i finska
þinginu og var það fyrsta ræða
hans síðan þingið kom saman.
Vjek hann nokkuð að störfum
kommúnista í innanríkismálum
Finnlands og einnig verkum
þeirra í þeim málum, sem við
koma sambúðinni við Rússa.
Forsætisráðherrann sagði m.
a.: Ríkisþingið getur ekki sætt
sig við að horfa steinþegjandi á,
hvernig fólkdemókratarnir
(kommúnistar), gerast sekir
um það hvað eftir annað að
reyna að skaða föðurlandið, í
ilskp sinni yfir þvi að „stjórn-
málakænska" þeirra olli því,
að enginn flokkur vill eiga
stjórnarsamvinnu við þá leng-
ur.
• •
TIL AÐ SVERTA
STJÓRNINA
„Allir heiðarlegír menn
hljóta að sjá að áróðurinn um
að ný stefna hafi verið tekin
upp í utanríkismálum, fjand-
samleg Sovjetríkjunum, er lýgi _
rrá rótum og markmiðið með
þvi er eingöngu að sverta
stjórnina.
Það er að vísu sjaldgæft að
ráðist sje á stjórnina fyrir sam-
skipti hennar við Rússa, en dag
lega birta kommúnistísku blöð-
in f jarstæðukendar kjaftasögur
á fremstu síðum, sem aðeins
geta. gegnt því hlutverki, að
skaða þjóðina út á við. í ágúst-
mánuði birtist í kommúnista-
blaðinu Työkansan Sanomat
skýrsla um það, að hinn nýi
dómsmálaráðherra í stjórninni
hefði sem saksóknari við rjett-
inn í Ábo á styrjaldarárunum
krafist þess, að allir meðlimir
Sovjetvinafjelagsins skyldu
handteknir og dæmdir í þunga
hegningu. Viku síðar var frjett
in lesin upp í útvarpi í Moskva
í nokkuð breyttu formi, Forsæt
isráðherrann lýsti því yfir, að
Suontausta dómsmálaráðherra,
hefði aldrei verið saksóknari í
Ábo, heldur væri það bróðir
hans. Þannig hefði kjaftasagan
orðið til.
• •
SALLÁ OG PORKALA
Fagerholm mintist í ræðu
sinni á orðsendingu þá, sem
rússneski sendiherrann hefði
afhent stjórninni, varðandi
Sallaj árnbrautina og ólöglegar
ferðir skipa um Porkalasvæð-
ið. Kommúnistar hafa haldið
því fram, að með orðsending-
unni um Sallabrautina hafi
Rússar sýnt andúð sína á hinni
nýu finsku stjórn, en Finnar
vilja eins og á stendur nú ekk-
ert síður en að vekja andúð
Rússa. Fagerholm sagði, að eng
inn vitiborinn maður gæti skil-
ið Salla-orðsendinguna sem
andúð og sama væri að segja
um Porkala-orðsendinguna,
sem mest kæmi við fráfarandi
stjórn, þótt núverandi stjórn
tæki það til athugunar.
• •
FINNLAND Á EKKI
í LEYNIMAKKI
Kommúnistablaðið Työkans-
an Sanomat skýrði nýlega frá
því, að Fagerholm hefði átt
langar viðræður við bandaríska
sendiherrann í Helsingfors og
hjelt því fram, að þar væri eitt-
hvað leynimakk á ferðinni. —
Fi amh. á bLí. .11