Morgunblaðið - 30.11.1948, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 30. nóv 1948.
MORGUNBLA.ÐIÐ
w
Gullnci hliðið verður leikið í Edinborg
LÁRUS Sigurbjörnsson rit-
höfundur, er nýkominn heim
úr tveggja mánaða ferðalagi til
Bretlands og írlands. Fór hann
til Englands á vegum British
Council, til þess að kynnast leik
list og leikhússtarfsemi, en fór
áður til Irlands á vegum pró-
fessors Delargy, er hjer var í
fyrra, og Abbey-leikhússins í
Dublin, en það er þjóðleikhús
íra. —
Þjóðleikhús fra
í gær skýrði hann Morgun-
blaðinu frá för sinni og komst
að orði á þessa leið:
— Jeg dvaldi í þrjár vik-
ur í írlandi, pg var mest af
þeim tíma í Dublin. Hafði jeg
tækifæri til þess að vera við-
ptaddur á æfingura leikerid-
anna við Abbey leikhúsið og
sýningar hjá tilraunaleikhúsi,
sem þjóðleikhúsið rekur. Þar
eru ýms merkileg leikrit svnd
sem ættu annars erfitt upp-
dráttar.
Abbey leikhúsið sýnir aðal-
lega írsk leikrit. En þegar það
sýpir leikrit eftir erlwida höf-
unda, þá eru aðallega tekin
leikrit eftir mjög fræga menn,
svo sem Ibsen, Shakespeare og
Bernard Shaw, sem raunar er
Iri. Það er því mikill heiður
fyrri íslendinga, að þetta leik-
hús skuli nú hafa ákveðið að
sýna Fjalla-Eyvind í nýrri þýð
ingu
Forstjóri leikhússins, Mr.
Blythe, leit svo á, áð enska þýð
ingin á Fjalla-Eyvindi væri öld
ungis óhæf. Enda er sú þýðing
gerð úr danskri þýðíngu á leik-
ritinu. Þó leikhússtjórinn væri
ókunnugur frumtextanum. sá
hann það á þýðingunni, að hún
hlyti að vera ófullnægjandi.
Mr. Blythe er merkismaður á
marga lund. Hann var fjár-
málaráðherra í fyrstu stjórn
De Valera.
Gullna hliðið sýnt
á írsku
Flokkur frá
Þjóðleikhúsi íra fæst
sumar
Lárus Sigurbjörnsson seyir fré utanför.
skyldi hafa auga með honum,
því síðast þegar Thule-búar
hefðu komið þar í bygð, þá
hefðu þeir farið ránshendi um
hjeraðið, rænt m. a. kvenfóiki
og farið með það til íslands,
— og vakti þetta auðvitað fögn
uð áheyrenda.
Merk heimsókn boðin
Meðan jeg var í Dublin,
flutti jeg fyrirlestur í útvarp-
ið um ís-
land, en al
menningur
í írlendi
hefir mik-
inn áhuga' ...
. ritmu.
frjetti, að leikhússtjórnin við
Gateway leikhúsið þar í borg
hefði ákveðið að hafa frumsýn-
ingu á Gullna hliðinu 27. des.
n. k. —
Þýðingu leikritsins hcfir
breska skáldið Gaythorne
Hardy gert. Hann hefir þýtt
leikritið eftir norska textan-
um. Það hafði komið til orða
að Gullna hliðið vrði sýnt á
Stratford leikhúsinu en því var
neitað, vegna þess að leikhúsr-
stjórnin leit svo á, að leikritið
væri í kaþólskum anda. Þetta
kom m. a. til af því, að þýð-
andinn hafði lagt út nöfnin á
hinum heilögu per.sónum í lelk-
eftir bókstafnum en
hjer heima, og fær Gateway-
leikhúsið þessar teikningar
hans að láni.
Frammistöðustúlkur við veit-
ingar í leikhúsinu verða íslensk
ar yngismeyjar í Edinborg og
verða þær í þjóðbúningum.
I ráði er að Gullna hliðið
verði einnig sýnt á þessu ári
í Birmingham í leikhúsi, sem
heitir „The Crescent“. Forstjóri
þessa leikhúss, Mr. Leaker, er
borgarritari Birmingham. Hann
mun fara til Edinborgar til
þess að kynna sjer sýningarnar
á Gullna hliðinu.
Kynning íslenskra
leikrita
Hingað til hafa íslensk leik-
rit verið lítt kunn í Englandi.
En fyrir milligöngu skoska leik
ritaskáldsins, James Bridie, hef
ur víða í hinum breska leikhús
ynr nvi, | gkki gætt þjóðsögueinkenna heimi ™knað áhugi fyrir ís-
Lárus
áigurbjörnsson
af, kynn^st | þetrra^ gem auðvjtað er no]-k_
okkur Is- * .. . „ „
, , uð onnur í Bretlandi.
lendingum, I
högum okk*
Gateway Ieikhúsið
ar og sogu.
Hvar sem
jeg kom,
Þó að flestir írar kunni
ensku, þá lifir írskan — eða
gallískan enn góðu lífi, og er
talsvert leikið á gallísku. Verið
er að vinna að því, að þýða
Gullna hliðið á galllsku. Vinna
þeir að því í sameiningu, Her-
mann Pálsson, magister og pró-
fessor Delargy. Þegar þeirri
þýðingu er lokið, verður leik-
ritið sýnt á Abbey leikhúsinu.
Það verður einnig sýnt á leik allsstaðar þar sem
húsinu í bænum Galway á \ est varð jeg þess var,
urströnd írlands. Það leikhús
er al-írskt, og ekki leikið þar
á öðru tungumáli. — Jeg fór
þangað vestureftir og fói í
ferðalag með leikflokki frá
þessu leikhúsi um hjeraðið
Konnemara. Þar skilur almenn
íngur ekki ensku, og tala
allir írsku.
Leikflokkurinn sýndi írskt
leikrit í samkomuhúsum og
ið gefið kii kjunni með 75 ster- j Hann hefur fengið kynni af
lingspunda sjóði. Var ákveðið j ísienskum bókmentum vegna
þess, að tengdafaðir hans, sem
nú er nýlátinn, var prófessor
í norrænu við háskólann í Glas-
gow. Það var Bridie, sem fyrst
benti breskum leikhúsummönn
um á Gullna hliðið.
Auk þess er unnið að því,
að leikritið ,,Öldur“, eftir sr.
Jakob Jónsson, verði sýnt í
lenskum leikritum. Jeg get ann-
ars tekið það fram til gamans,
að þetta er rithöfundarnafn
mannsins. Hann heitir rjettu
lagi dr. Mavor og er víðkunnur
Gateway leikhúsið í Edinborg jgeknir. En margir af sjúkling-
er að mörgu leyti merkileg um hans vjta ekki, að hann er
ar og sögu. Hvar sem jeg kom,' stofnun. Skoska hákirkjan á.jafnframt einn af kunnustu
var mjer tekið með frábærri, bað, og rekur það. Vav leikhús- j jeikritehöíundum Breta.
alúð og gestrisni. — Vildu all-
ir greiða götu mína sem best.
Áður en jeg fór, hafði jeg átt
tal um það við st.jórn I.eik-
fjelags Reykjavíkur að jeg
skyldi reyna að fá leikflokk frá
Abbey leikhúsinu ‘,il þess að
koma hingað næsta sumar.
Abbey leikhúsið er í fremstu
röð meðal evrópiskra leikhúsa
Það hefir nokkrum sinnum.
sent leikflokka til Ameríku, í
því skyni að styrkja samband-
ið og kynnin milli íra, sem
vestur hafa flutt og heimaþjcð-
arinnar.
En leikhúsið hefir ekki sent
leikara sína til landa á megin-
landi Evrópu. Það voru því ó-
vænt tíðindi, þegar jeg fjekk
loforð leikstjórnarinnar fyrir
því, að heimsókn þaðan stæði
Leikfjelagi Reykjavíkur til
boða á sumri komanda. Er
þetta mikill heiður fyrir okk-
ur íslendinga, er mun framar
mörgu öðru vekja athygli á
menningarlífi okkar.
Um það get jeg dæmt frem-
ur en áður eftir þessa ferð. því
jeg kom,
að menn
hefðu veitt því athygli, að ís-
lenskur leikflokkur skyldi hafa
farið til Finnlands. Vitneskjá
manna um þann atburð opr.aði
mjer hvarvetna nýjar og ó-
væntar leiðir, til þess að kynna
leikhússtarfsemi okkar. írarn-
ir gera sjer fulla grein fvrir
skyldleika þeirra við okkur, og
telja því, að vissu leyti, að
leikflokkur frá Abbey leikhus-
skólastofum. Jeg var víðstadd-
ur eina leiksýningu í tveim stof
um þar sem önnur stofan var
leiksvið, en hin fyrir áhorfend-
ur. Þeir voru um 200 og stóðu
þar eins og síld í tunnu.
Skólastjórinn hjelt ræðu áð-
ur en sýningin byrjaði og benti
fólkinu á mig, er hann kallaði
„Manninn frá Thule“. Það
mu geti eins komið hingað,
eins og til að hitta fólk af írsku
bergi brotið fyrir vestan haf.
GuIIna hliðið í
Edinborg
Er jeg kom til Edinborgar,
eftir veru mína í írlcuidi,
gladdi það mig mjög er jeg
að kirkjan ræki þar leikstarf-
semi áfram, með það fyrir aug-
um, að auka samband almern-
ings við hina kirkjulegu starf-
semi. Þetta gekk ágætlega —
Forstjóri leikhússins er mjög
dugandi maður, Rev. Candh-
lish.
Leikstjórinn, Tyronne du
Guthrie mun sennilega taka að
sjer leikstjórn á Gullna hlið-
inu. í sambandi við hin árlegu
hátíðahöld i Edinborg, sem
helguð eru menningarlífi þjóð-
arinnar, var sýndur skotskur
helgileikur frá miðöldum s 1.
sumar. Hafði Mr. Tyronne du
Cuthrie stjórn hans á hendi og
tókst mjög vel. — Leikritið hjet
„The three estates“ og var sýnt
í kirkju í Edinborg og þótti
merkur leikviðburður.
Sýning íslenskra
Ieikhúsmynda
Forstjóri Gateway leikhúss-
ins, Rev Candhlish, og ræðis-
maður íslands i Edinborg, Sig-
ursteinn Magnússon, fjellust
á uppástungu mína um að gang
ast fyrir sýningu á ljósmyndum
frá íslenskri leiklistarstarfsemi,
í húsakynnum leikhússins sam-
tímis því, sem Gullna hliðið
verður sýnt. Þar verða leiksýn-
ingamyndir frá Leikfjelagi
Reykjavíkur, myndir af helstu
forustumönnum leikhússins
hjer, leiktjöldum o. fl. Verð-
ur lögð áhersla á að sýna mynd
ir úr íslenskum og breskum leik
ritum, svo sem úr Skálholti
Kambans, Gullna hliðinu, Upp-
stigningu Sig. Norðdals, og
Kaupmanninum í Feneyjum.
Lárus Ingólfsson mun sjá
um fyrirkomulag sýningar-
muna. Lárus hefir, sem kunn-
ugt er, teiknað bæði búninga
og leiktjöld fyrir Gullna hliðið
Gateway leikhúsinu. Hefir leik
hússtjórnin mælt með leikrit-
inu, sem þegar er til i enskri
þýðingu. Og einn vinnur frú
Benedikz, kona Eiríks Benedikz
sendisveitarritara, að því að
þýða leikrit mitt „Á heim-
leið”, til sýninga í tveimur leik-
húsum, öðru ensku hinu skosku.
Til Vesturheims
Mjer þykir hklegt, að leiðir
muni opnast til þess, að koma
íslenskum leikritum á framfæri
í Ameríku. í Dublin hitti jeg
ameríska leikritaskáldið Thorn
ton Wilder. Hann var að flytja
þar f\rrirlestra við háskólann
um skáldsagna- og leikritagerð
Hann kom. á leikæfingar í
Abbey leikhúsinu. Hann var í
engum efa um, að ef við fengj-
um leikflokk þaðan, hingað tit
lands, niyndi það stórlega
greiða fyrir því, að íslenskxi
leiklist yrði veitt athygli í
Bandaríkjunum.
Leiksögufræðingur, amerísk-
ur, George Freedley, hefir
ritað mjög virðulega og vin-
gjarnlega um íslensk leikrit í
mikla leiksögu sína. Er þáttur
hans um ísland t. d. lengri en
um Finnland. Hann óskar eftir
því, að fá íslensk leikrit ti\
sýningar í Ameríku, í enskri
þýðingu, og hefir látið í ljó»
ósk um að fá ,,Uppstigningu“
próf. Sig. Nordals í þessu skyni.
★
Þetta er þá það helsta, sagði’
Lárus, sem jeg hefi að segja
úr þessari ferð minni, er varð
mjer ánægjulegri en jeg gat átt
von á og vona jeg, að hún hafi
einnig komið að nokkru gagni,
til aukinnar kynningar á ís-
lenskum leikritum og íslenskri
menningu.
HelgafeU gefur út ævi-
o O
sögu Knud Zientsen, fyr-
verandi borgarstióra
ÆVISAGA KNUD ZIEMSEN. fyrverandi borgarstjóra, er að
koma út hjá Helgafelli. Lúðvík Kristjánsson ritstjóri „Ægis“
hefur skráð söguna, en Ziemsen valið henni nafnið og kallar
lann hana „Við vík og fjörð“. Hefði nafn bókarinnar eins getað
verið „menningar- og framfarasaga Reykjavíkur“, því Ziemsen
var borgarstjóri í Reykjavík, bæjarverkfræðingur og forystu-
maður í bæjarstjórnarmálum i tvo tugi ára er borgin var að
byggjast upp úr litlu sjávaiþorpi í höfuðborg.
! Þegar erfitt var <?\íá 60
símanotendur í Reykjavík.
Knud Zimesen átti þátt í
framkvæmd fjölda menningar,
atvinnu og framfaramála á með
an hann vár borgarstjóri og áð-
ur. Þeir Reykvíkingar, sem nú
verða að fara bónarveg að bæj-
arsímanum til að fá eitt númer
af þeim 2000, sem bætt var við
bæjarsímakerfið í haust, munu 1
furða sig á frásögn Ziemsen af
því er hann þurfti að fara sjálf-
ur um allan bæinn til að safna
60 símnotendum til þess að
hægt væri að koma upp bæjar-
síma í Reykjavík. Og það gekk
heldur stirðlega að fá þessa 60
Iínud Ziemsen símanotendur.
fyrverandi borgarstjóri. Framh. á bls. 12.