Morgunblaðið - 17.05.1949, Page 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. maí 1949. >
/ |IUnr0nttUikUk
Ctg.: H.f. Arvakur, Reykjavfk.
Framkvatj.: Sigfúa Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarxn.)
Frjettaritstjóri: Ivar Guðmundsson.
A.uglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýslngar og afgreiðsia:
Austurstræti 6. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innsnlanda,
kr. 15.00 utanlands.
t lausasölu 50 aura elntakið, 75 aura með Lesbók.
Þjóðhátíðardagur
Norðmanna
í DAG er þjóðhátíðardagur Norðmanna. Á þessum degi
fagnar öll norska þjóðin því lýðræði og þjóðfrelsi, er hún
hlaut fyrir 135 árum síðan, þó frelsisbarátta hennar væri
þá ekki á enda kljáð. Sú frelsisskrá er Eiðsvallarmennirnir
báru fram, var, og er runnin beint frá þeim frelsishugsjón-
um, er hinn norræni stofn hefir alið. Hún hefir verið leið-
arstjarna norskra stjórnmálamanna og menningarfrömuða
síðan.
Frelsishugsjónir Eiðsvellamanna urðu líka leiðarvísir
norsku þjóðarinnar á hættunnar stund, er óvígur erlendur
her ruddist inn í land þeirra, svo þjóðin varð aflvana, að
láta bugast í vopnaðri viðureign. En sá ósigur varð Norð-
mönnum ekki ofraun. Hann stælti þá, brýndi frelsisást
þeirra. Þegar styrjöldinni var lokið, stóðu Norðmenn and-
lega styrkari en áður. Enda höfðu þeir áunnið sjer virðing
og þakklæti allra frelsisunnandi manna.
í beinu framhaldi af þessari þróun, hafa Norðmenn á
þessu ári gerst forystumenn Norðurlandaþjóða í utanríkis-
málum. Er þeir ljetu hótanir nágrannastórveldis sem vind
um eyrun þjóta, og gengu óhikað til samstarfs við lýðræð-
isþjóðirnar beggja megin Atlantshafs til þess að tryggja
frið og frelsi í heiminum, þó þeir með því gætu átt von
á að voldugt herveldi ljeti reiði sína bitna á smáþjóðinni,
fyrir það, að hún metur frelsið meira en lífið í brjósti sjer.
Eri einmitt þessi frelsisþrá einkendi alla framkomu Norð-
manna í síðastliðinni heimsstyrjöld.
Meðan barist var í síðustu styrjöld, var það einstakling-
urinn eða einstaklingarnir, sem lögðu fram sinn skerf, í
vogarskálina og margir lífið að veði, bæði á sjó og landi.
En á hinum nýliðna vetri, þegar um það var barist með
orðum, hvort lýðræðisþjóðir Norðurálfu skyldu bindast í
fóstbræðralag til verndar friði og rjettlæti eða láta kúgast
af ógnunum heimsvaldasinna, var. það norska þjóðin sem
heild, er tók hina einbeittu afstöðu með frelsinu og vörnum
þess. Hafi norska þjóðin og forystumenn hennar fyrir það
ævarandi þakkir.
Á styrjaldarárunum síðustu, er hjer dvaldi um skeið norskt
herlið, landflótta, fjarri ættjörð og skyldmennum, en heima-
þjóðin hnept í kúgunarfjötra, tókust meiri, nánari, kynni
með íslenskum mönnum og norskum, en áður hafði verið
Meðan norska þjóðin átti um sárt að binda, rann Islend-
ingum blóðið til skyldunnar. Þá opnaðist leið kynningar og
samúðar, milli þjóðanna, sem lengi hafði verið „hrísi vax-
in og háu grasi“ eins og þar stendur.
Síðan styrjöldinni lauk og Norðmenn endurheimtu aftur
frelsi sitt, hafa þeir á margan hátt sýnt, að þeir vilja halda
við góðum kynnum á milli þjóðanna, svo leiðir vináttu og
góðrar frændsemi vaxi ekki grasi og týnist að nýju. Til
sannindamerkis um það er heimsókn Ólafs konungsefnis
hingað með fríðu föruneyti á Snorrahátíðina sumarið 1947
til þess að sýna hve mikils virði Norðmenn telja sjer og
þjóðmenning sinni hina íslensku sagnaritun.
Stofnað hefir verið fjelag í Noregi, sem kunnugt er, til
að efla kynni milli Norðmanna og íslendinga. En þegar
Þjóðminjasafnið nýja verður tekið í notkun, berst safninu
vinagjöf frá minj-asöfnum Norðmanna, dýrmætt gripasafn,
til að kynna íslendingum norska þjóðmenning og sögu
frá þeim tímum, er saga þeirra var saga forfeðra okkar.
Enn má nefna merka nýjung í samskiftum þjóðanna, að
hingað skuli í næsta mánuði koma hópur manna frá nyrsta
skógræktarhjeraði Noregs til þess að kynna íslenskri æsku,
hvernig þar er unnið að skógræktinni. Sú samvinna sem
þar verður efnt til, getur haft ómetanlega þýðingu fyrir
skogræktarmál lands vors í framtíðinni.
Fleira mætti. nefna,- sem sýnar vinarhug Norðmanna til
íslands. Er ástæða til á þjóðhátíðardegi Norðmanna að færa
þeim þakkir fyrir góða vinsemd, með þeirri ósk að upp af
henni megi spretta margt nytsamt og gott fyrir báðar
þjóðirnar.
wíLuerji óhriýar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Sjónarmið
bindindismanns.
CIIUTER EDE, innanríkisráð-
herra Bretl. er bindindismað-
ur á áfenga drykki. En þrátt
fyrir það stóð hann u.pp í breska
þinginu á dögunum og lagði til,
að veitingahús í London mættu
vera opin til klukkan 2,30 að
nóttu til, og að gestum væri
leyfilegt að dansa og neyta
áfengis þetta langt fram eftir
nóttunni.
Ede ráðherra fór ékki dult
með, að. hann hefði andstygð á
næturgölti og drykkjuskap. En
hann sagði við umræðurnar í
þinginú:
„Ekki hægt að
* neyða menn“.
„VIÐ bindindismenn megum
ekki láta okkur koma til hug-
ar, að við getum neytt okkar
skoðunum upp á aðra. Og það
væri einnig rangt að gera til-
raun til þess hjer á landi. Við
eigum hinsvegar að reyna að
hafa áhrif á samlanda okkar og
hvetja þá til bindindis með rök-
uín“.
Hjer talar hinn reyndi stjórn-
málamaður, sem lætur skyn-
semina ráða, en ekki ofstækið.
•
„Pytlu-partý“.
ÁSTÆÐAN fyrir þessari tillögu
innanríkisráðherra Breta um
lengingu veitingatímans, er sú,
að í London hefir ríkt hið mesta
ófremdarástand í „næturlífi"
borgarinnar. Næturklúbbar eru
bannaðir að lögum, en þrátt fyr
ir það skifta þeir tugum víðs-
vegar um borgina og menn geta
drukkið og dansað og rallað
framundir morgun, engu síður
en í þeim borgum t. d. á megin-
landinu, þar sem næturveiting-
ar eru löglegar.
Lundúnabúar hafa farið
þannig kringum lögin, að stofn-
að hefir verið til „pytlu-partýa“
(Bottle parties), þar sem gest-
irnir eru „boðnir".
•
Sama ástand hjer.
ÞETTA pukur og lögbrot þykir
breskum stjórnmálamönnum
blettur á menningu Breta og
þeir eru farnir að sjá, að úr því
ekki er hægt að afnema nætur-
lífið, þá sje betra að hafa það
löglegt.
Hjer á landi er aðeins einu
veitingahúsi leyfilegt að.veita
gestum áfenga drykki. Það eru
lög. En þó er Veitt vín — með
undanþágu — í fjölda sam-
komuhúsum bæjarins svo að
segja á hverju einásta kvöldi.
Og þar sem vín er ekki veitt
er barinn á hjólum. — Tugir
bíla bíða fýrir utan samkomu-
húsin hlaðnir áfengum drykkj-
um.
•
Að þora, eða ekki ...
HAMLET er í tísku um. þessar
mundir og það mætti breyta
örlítið hinni frægu setningu
hans um að vera, eða ekki og
benda á, að það er um það að
ræða hjá þingmönnum okkar,
„að þora, eða ekki“.
Þeir þorðu ekki, þegar bjór-
inn var á döfinni. Og enginn
virðist þora, að ganga hreint til
verks í áfengismálunum. Leyfa
veitingahúsum, sem uppfylla á-
kveðin skilyrði, að veita áfenga
drykki, pukurlaust og undan-
þágulaust.
•
Svala þorsta sínum
hvort eð er.
ÞETTA er ekki áróður fyrir
þyrsta menn, því það þarf ekki
að vorkenna þeim. Fjárlaga-
frumvarpið okkar sannar best,
að vel er sjeð fyrir, að þyrstir
geti fengið að drekka, þar sem
tekjur Áfengisverslunarinnar
erú áætlaðar rúmlega 50 miljón
ir á þessu ári.
Það má vera meiri þorstinn,
ef ekki er hægt að slökkva hann
með því fjárframlagi.
Nei, það eru víst engin vand-
ræði að ná í áfengi. En hitt er
skammarlegt, að hafa það alt í
pukri, eða með sífeldum undan-
þágum. Það hlýtur að veikja
virðingu almennings fyrir lög-
um og reglugerðum og er þó
* varla ábætandi.
Markaður fyrir
minjagripi.
MAÐURINN, sem selur ís-
lenska minjagripi fyrir Ferða-
skrifstofu ríkisins í Flugstöð-
inni í Keflavík segir mjer, að
allmikil eftirspurn sje eftir ís-
lenskum minjagripum, þótt þeir
þyki nokkuð dýrir. ,
Mest er eftirspurnin eftir
silfurmunum, víravikri og þess-
háttar. Sagði afgreiðslumaður-
inn, að fyrir nokkru hefði versl
uninni borist talsvert af silfur
og gullmunum frá Akureyri,
þar á meðal kvenarmbönd og
hafi þau ekki staðið við nema
tvo daga, þótt þau hafi verið
seld á 200 krónur.
•
Vanrækt iðngrein,
MINJAGRIPAFRAMLEIÐSLA
hefir verið mjög vanrækt iðn-
grein hjer á landi, því miður.
Af slíkri framleiðslu mætti hafa
talsverðar gjaldeyristekjur —
og ekki veitir víst af.
En silfur og gullsmiðir eru í
vandræðum vegna þess að þeir
fá ekki efni til smíðanna Við
éigum marga dverghaga gull og
silfursmiði, sem myndu afla
landinu mikils gjaldeyris, ef
þeir fengju efni til að smíða úr.
Væri ekki hægt að veita þeim
einhverja úrlausn?
•
Ljeleg Iand-
kynning.
ÞAÐ hefir gjörsamlega mis-
hepnast valið á ljósmyndunum
frá íslandi, sem hengdar hafa
verið upp í afgreiðslusalinn í
flugstöðinni í Keflavík. Þar er
mynd af Heklugosi, en er raun-
verulega mynd af stóði. Hekla
sjest ekki, en nokkur hross
fremst á myndinni og reykjar-
mökkur, sem eins gæti verið
óveðursský í augum þeirra, sem
ekki vita betur. Engar skýring-
ar eru með myndinni. Eina
„myndin“, sem að gagni kemur
er landakort .af íslandi, en gall-
inn á því er sá, að ekki eru
útlend skýringanöfn ásamt
þeim íslensku.
Það á ekki altaf við, að betra
sje að veifa i óngu i.rje en engu.
IMMtHI||t|H||H«IIIIIHI1HIII1||IIHIIIIIMIII«IIIMIIMHHtMlt •
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Bretar !eg«ja undlr slg alþjólu hanadísku vönnýnln(|uii<t
Eftir Charles Lynch,
frjettaritara Reuters.
TORONTO — Bretar hafa byrj
að nýja herferð til þess að
leggja undir sig markaðina í
Kanada'og Bandaríkjunum. —
Þetta verður ekki síst ljóst, er
alþjóðlega vörusýningin í Kan
ada verður opnuð 30 þessa
mánaðar. Sýningunni, sem
standa á yfir í tólf daga, hefur
verið valinn staður í Toronto.
Það verða Bretar, sem stærstu
útlendu deildina munu eiga á
vörusýnlngunni; sannast að
segja 'munar minnstu að sýn-
ingardefid þeirra verði stærri
en Kanadamanna sjálfra.
• •
SÚ STÆRSTA
UTAN ENGLANDS
EINN af «tjórnendum vörusýn-
ingarinnar sagði þeim, sem
þetta ritar, að hjer yrði á ferð-
inni , umfangsmeiri sýning á
breskum yörum, en nokkru
sihni hefði. verið haldih utan
Epgíands. f sambandi við mark
aðsherferð Breta er það at-
hýglisvert, að Charles Sawyer
versluriarmáíáráðherra Banda-
ríkjanna, mun opna vörusýn-
inguna, að viðstöddum breska
verslunarmálaráðherranum, —
Harold Wilson, — og fjölda
annarra háttsettra embættis-
manna.
Enda þótt Bandaríkin verði
ekki meðal stærri sýningarland
anna, gera menn sjer vonir um,
að mikill fjöldi bandarískra
verslunarmanna heimsæki sýn-
ingarsvæðið. Kanadiskir versl-
unarmenn munu áreiðanlega
sækja sýniaguna vel, en hún
verður aðeins í tvo daga opin
almenningi.
• •
ÞREFALT STÆRRI
VEFNAÐARVÖRU- og fatnað-
ardeildin breska á sýningunni
verður sú stærsta á svæðinu.
Þessi deild verður um þrefalt
stærri en samsvarandi deild
kanadiskra verslunarmanna,
sem verða númer tvö í röðinni
á þessu sviði. Bretar munu
einnig ætla að hafa geysistóra
sýníngardeild, þar sem fyrst og
fremst verða til sýnis ýmis-
konar vjelar og yerksrniðju-'
tæki.
Sömu sögu er áð segja áf öðr-
um vörutegundum.
Breskar vörur munu yfirleitt
verða í meirihluta í þeim sýn-
ingardeildum, þar sem sýnd
verða húsgögn, skartgripir,
málmar, rafmagns- og leður-
vörur, landbúnaðarvjelar, bygg
ingarvörur, skemmtitæki ýmis-
konar, matvæli og drykkjar-
föng.
Þrjátíu og þrjár þjóðir taka
þátt í vörusýningunni. Þegar
Kanada er undanskilið, mun
breska sýningardeildin ná yfir
hálft sýningarsvæðið.
• •
ÁFENGI
OG BIFREIÐAR
AF ÞEIM sautján löndum, sem
sýna ætla ýmiskonar landbún-
aðarframleiðslu, verða sýning-
ar Kanada, Englands og Skot-
lands umfangsmestar. Bretar
hafa ákveðið að reisa eftirlík-
ingu af gamalli breskri drykkju
krá á sýningarsvæðinu, Flestir.
stærri vínframleiðenda Skot-
Idnds munu sýna vörú sína —
ög varla ætti það að draga ur
aðsókninni, að géstirnir geta
fengið að bragða á „Sýnishorn-
unum.“
Framhald á.bls. 12.