Morgunblaðið - 17.07.1949, Qupperneq 2

2
VORGUNBLaí9 * #
Sunnudagvir 17. júli 1949*
Bengsíeinn Sergsleinss on:
ílitleg fiskflokunarvjel þýsk
ÁRATUGUM saman hefir víða
urn heim verið unnið að upp-
íinndingu fiskflökunarvjela og
|>á. einkum í þeim löndum sem
íiskframleiðsla hefir veruleg á-
lui;:' á atvinnulífið. Þetta er
afm eðlilegt þegar þess er gætt
4ive fiskframleiðsla heimsins er
stó rkostleg og mikill hluti fisks-
*n,5 er flakaður áður en hans
cl neytt endanlega, og þá þess
hvað r mikið vinnuafl liggu
toundið í vinnu við fiskflökun
hjá .mörgum þjóðum.
Leigð noiendum — ekki seld
T. d. má geta þess, að ef á-
ætlað er að framleiðsla okkar
ísiendinga sje árlega um 25.000
smál. af bolfiskflökum, gæti lát
«ð nærri að til þess að hand-
flaka það, þyrfti einhvers stað-
ar milli 3—400.000 vinnustund-
•«r. Tölur þessar eru ekki ná-
kvæmar en aðeins settar hjer til
|>ess að gefa hugmynd um mál-
ið'.
Margir hugvitsmenn hafa
spreytt sig á því mikinn hluta
æfí sinnar. að smíða nothæfa
flokunarvjel, en flestum þeirra
hefir enn sem komið er gengið
erfíðlega.
■ Þetta er eðlilegt þegar tekið
er tillit til þess, að ef vjelin
ekki flakar vel, þ. e. a. s. skilur
hreínlega og á rjettum stöðum
fisk frá beinum, þá er hún ekki
noíhæf, en allir skurðir sem vjel
in þarf að skera við flökun eru
mismunandi bogiínur en ekki
héihar og fiskurinn altaf mis-
stór.
Fiskflökunarvjel er því afar
margbrotið verkfæri og engin
UlvMjun eða óheppni að margir
mentt hafa eitt miklum tíma í
t>essa uppfinndingu og náð litl-
nm árangri.
Einn þeirra manna, sem
lengst og ótrauðast mun hafa
vmnði að uppfindingu og smiði
tflókunarvjela og að því er jeg
h'dö með bestum árangri er Hr.
Kud Baader, eigandi og for-
stjóri Nordischer Maschinenbau
Luheck í Þýskalandi.
Um nokurt skeið hafði mjer
leikið hugur á að sjá fiskflök-
tmarvjel Baaders vinna einkum
vegna þess að jeg hefi áður sjeð
aðrar flökunarvjelar vinna,
sem jeg veit til að reyndar hafi
verið í Ameríku og Norður-
álfu.
Þegar jeg var svo staddur í
Þýskaiandi s. 1. vor, fjekk jeg
ósk mína uppfylta að sjá vjel
Baaders vinna og það sem meira
var um vert, kynnast hr. Baad-
en sjálfum og ræða við hann
persónuiega um þetta mál, sem
jeg álít mikilsvert, þ. e. vjel-
ílökun á fiski,
Hr..Baaden fór með mjer til
Cuxhaven, þar sem ein af hans
tfiskflökunarvjelum er í gangi.
Hafði jeg gott tækifæri til þess
að athuga verk vjelarinnar þar
sem við vorum þar mestan hluta
dags.
Fiskflökunarvjel hr. Baaders
er ekki fyrirferðarmikil; hún er
ca. 2 m. í þvermál hringmynd-
uð' og þegar hún flakar, flyst
íiskurinn rúman hálfhrinf eft-
ir henni (lárjett), Til hliðar en
íást við er önnur vjel sem haus-
ar fiskinn og skilar honum inná
tflökunarvjelina. Þegar fiskur-
Flökunarvjel Baaders með áf;
inn kemur inná fiökunarvjel-
ina, mælir hún sjálf stærð hans
og á sama augnabliki stillir hún
sjálfvirkt alla hnífa samkv. því
máli, eða sem sagt sorterar fisk
inn fyrir sig sjálf.
Þegar flökin kcma út úr flök-
unarvjelinni, fára þau beint í
roðflettast, en ef þau eiga að
roðflettast, en ef þau eiga að
pakkast með roði. flytjast þau ^
Rud Baader.
framhjá roðfiettingai vjelinni.
Flökunarvjelin flakar um 20
fiska á mínútu. svo að afköst
hennar munu nægja hvaða
frystihúsi sem væri hjer á landi
eins og þau eru nú.
Jeg veitti því eftirtekt að vjel
in flakaði mjög vel og hrein-
lega, þannig að ekki þurfti að
snyrta flökin neitt á eftir. Til
þess að fullvissa mig um hvað
vel hún flakaði, fjekk jeg að
gera samanburð á því og hand-
flökun, því í sama húsi var
einnig verið að handflaka þenn-
an dag, vegna þess að mikið
hafði borist að af fiski. Þessi
samanburður sýndi að vjelin
náði 3% meiri fiski úr hráefn-
inu og þó var handflakað mjög
vel á okkar mælikvarða.
Að mínum dómi er þetta full-
komnasta fiskflökunarvjel sem
enn hefir verið reynd, má meðal
annars benda á það. að hún still
ir sig sjálf eftir stærð fisksins
eins og .áður et' sagt, ennfrem-
ur að ekki þarf nema 2 menn
til þess að vinna við hana, að
hausun og flökun. með þetta
miklum afköstum sem vjelin
hefur. Vandvirkni vjelarinnar
er líka mikið atriði. en samkv.
athugun þeirri. er jeg gerði, eins
og áður er sagt, ætti hún að ná
alltaf nokkuð hærri procent en
ef handflakað er.
Þessi mismunur byggist. líka
á því, að ef handflakað er flaka
menn misjafnlega vel, sumir vel
stri hausunarvjel, til vinstii.
sumir illa, og alltaf er töluvert
um óvana menn. því einu sinni
verða menn að læra að flaka.
Eftir að hafa verið í Cuxhav-
en og sjeð vjelina vinna bauð
hr. Baader mjer að skoða vjela-
verksmiðju sína í Lubeck, þar
sem flökunarvjelarnar eru smið
aðar.
Þar getur að líta model af
flökunarvjelum frá fyrstu tíð
að hann byrjaði að vinna að
smíði þeirra, og með því að
skoða það safn, skilst manni hví
lík feikna verk liggur í því að
vinna upp fiskflökunarvjel og
hvaða æfistarf þessi maður hef-
ir þegar unnið á þessu sviði.
T. d. sá jeg þarna model af fisk-
flatningsvjel sem hr. Gísli John
sen keypti til Vestmannaeyja
árði 1927.
Hr. Baader selur ekki fisk-
flökunarvjelarnir, heldur leigir
þær.
Þetta kveðst hann gera vegna
þess að hann er sífelt að vinna
að endurbótum fiskflökunarvjel
arinnar og þegar hann hefir
gert nýtt model, tekur hann
gömlu modelin til baka frá leigj
endunum og lætur þá hafa ný.
Með þessu er tryggt, segir hr.
Baader, að hans bestu vjelar eru
alltaf í notkun og viðskiptavin-
ir sitja ekki með úreltar vjelar
sem þeir einusinni hafa keypt
þegar aðrir fá nýjar.
Hr. Baader hefir einnig fund
ið upp og smíðað síldarflökun-
arvjelar, sem eru notaðar víða
um heim, en frá þeim verður
ekki sagt hjer.
Þar sem fiskflökunarvjel hr.
Baaders mun vera besta vjel
sinnar tegundar, er vonandi að
fiskframleiðendur hjer á landi
athugi möguleika á því að hag-
nýta hjer hana í framtíðinni.
Sjóvarnargarður vlð
Kcnf síyrklur
LONDON. — í sumar hefur
verið unnið að því að gera við
og stækka sjóvarnargarðinn
mikla við norðurströnd Kent.
Verk þetta er talið mu.ni kosta
250 þús. sterlingspund (6%
millj. ísl. kr.) Varnarveggur
þessi tengir meðal annars eyna
Thanet, austast við Ker.t við
meginland. íjnars s.l. skemmd
ist garðurinn í miklu fárviðri
og 12,000 ekrur góðra engja,
þjóðvegurinn og járnbrautin
með ströndinni voru í hættu.
Ætlunin er að hækka garðinn
um þijú fet. — Reuter.
Heraiauii Jóoasson gersam-
lega andvígur bílábraski j
HERMANN JÓNASSON nef-
ir nýlega látið þess getið 'í Tím-
anum, að hann væri andv!gur
frekari bílainnflutningi því
hann verði einungis til þess að
auka óhóflegt brask með b;la.
Þann 18. nóv. s. 1..lýsti Her-
mann því í Tímanum, hversu
gegndarlaust bílabraskið væri
þá orðið. Hann birti þá játn-
ingu eins braskarans. Stuttur
úrdráttur hennar er svohljóð-
andi:
— Jeg keypti bifreið og seldi
hana og keypti aðra og greiddi
toll af henni. Þá pantaði jeg
nýja bifreið, ráðstafaði henni
og bað síðan bílasalann að
panta fyrir ’mig aðra bifreið.
Hana ljet jeg til annars manns.
Þá sótti jeg um innflutning bif-
reiðar, í stað annarar er jeg
seldi. Hafði svo um skeið not-
aða bifreið, setti í hana nýja
vjel og kostaði miklu til. Að
lokum fjekk jeg leyfi til að
kaupa litla bifreið. Seldi hana.
Fjellst þá Nýbyggingarráð á að
láta mig hafa yfirbygðan
jeppa. Rjett á eftir fjekk jeg
leyfi fyrir bandarískri fólks-
bifreið. Seldi jeg þá yfirbvgða
jeppann. Hef orðið þess var að
ýmsa undrar, að jeg skuli nú
eiga jeppa. Fjekk hann frá
bónda, fyrir gamla vjel, sem
jeg átti áðui og ferðast aðal-
lega á honum suður í Fossvog
í skemmtigarð sem jeg á þar.
Það er engin furða, þó Her-
mann Jónasson líti svo á að
þegar braskaraferill eins manng
er orðinn þetta flókinn, þá sjei
tími til kominn, að stemma
stigu fyrir frekara braski.
Kannski kemur það málinul
ekkert við, að sagan sem Her*«
mann sagði í Tímanum um bila«i
braskarann, var af engum 'ðri
um en honum sjálfum(!!) ,
------------------- ý
Versiun Péliands i
og Austurríkis
VARSJA, lo. júlí — Undirrit*
aður hefur verið verslunar-
samningur milli Austurríkis og
Póllands sem gildir næstu tólí
mánuði, Viðskipti landanmgj
eiga að nema 40 milljón doll’'
urum. Pólverjar selja Austur-*
ríkismönnum kol, rúg, sykufl
og efnavörur en kaupa í sta3«
inn tilbúinn áburð, stál og
gerfiull. — Réuter.
Reynl a§ bæta úr
óánægju Bengalbúa
NÝJA DELHI, 16. júlí — Frarrj
kvæmdastjórn indverska þjóð«
þingsflokksins situr á ráðstefnií
í Delhi til að ræða stjórnmála-
ástandið. Flokkurinn hefur geí
ið út yfirlýsingu um að nauð<
synlegt sje að rannsaka hvaðf
sje orsök róstanna, sem oft hafaí
orðið í Vestur-Bengal og reynsj
síðan að bæta úr því sem veld-<
ur óánægju fólksins. — Reuter*
Feðgar hittast eftir 36 ár
Þetta eru feðgarnir Oddfriður Oddsson og Kristinn sonun
lians, sem nýlega hittust eftir 36 ára fjarvistir. Oddfriður eia
gamall og þekktur Reykvíkingur, fæddur í Lar.dakoti 25. nóv«
1865. Hann er nú vistmaður í Eíliheimilinu Grund. Kristinnj
sonur hans fór til Ameríku 1913 og kom nýlega lieim aftur. —*
(Ljósm. Mbl, Ói. K. Magnússon). j