Morgunblaðið - 18.12.1949, Page 10

10
MORGIJTSBLAÐIÐ
Sunnudagur 18. des, 1949.
NOKIÍRAR BÆKUR A JOLAHIA
Rifsafn
komið i
BðKAGERÐIN Lilja hefur ný-'
lej£a sent út Ritsafn Guðrúnar ^
Láírusdóttur. Er það f jögur bindi
í ákírnisbroti um 400 bls. hvert
biíjdi. Lárus, rithöfundur, Sig-
uríjjörnsson, sonur höfundar,
bjö undir prentun.
•ÍCins og kunnugt. er var frú
Gtíðrún mjög vinsæll rithöfund
. ud: og hefði sá þáttur í starfi
hdnnar einn nægt til að halda
ná|ni hennar á lofti. En þegar
liDiS er á allt það fjölþætta starf,
se4Ji hún vann, stjórn á stóru
haimili, þátttaka í margskonar
mennúðar- og fjelagsmálum og
síðustu árin umfangsmikil þing-
stdrf, þá er blátt áfram ótrú-
legt hve mikið og gott verk
ligjgur eftir hana á sviði bók-
míénntanna. Sögur sínar skrif-
a^i frú Guðrún aðallega í blöð
og.tímarit og eru margar þeirra
nú/ gefnar út í bókarformi í
fy^rsta skipti. Svo vinsælar voru
sögur hennar, að þegar blöð
bpí'ðust í bökkum með fjárhag
inh ,sem oft vildi verða hjer
áðuir fyr, þá leituðu sum þeirra
til hennar eftir framhaldssög-
um og þótti hverju því blaði
borgið, sem fjekk að birta sögur
hpnnar. — Sumar sögur hennar
háfa líka verið þýddar á erlend
mál.
Af efni ritsafnsins má nefna
þetta. Á heimleið, Brúðargjöfin,
Atí og amma, Bræðurnir, Ljós
og skuggar, Fátækt, Gamla hús
ogJ>ess bera menn sár, sem allt
efu stórar skáldsögur. Auk þess
ef d safninu mikið af smásögum
oginokkur erindi ýmislegs efn
iá. Þá skrifar frú Guðrún Jó
hannsdóttir frá Brautarholti
raínningargrein um frú Guð-
rúnu og maður hennar, sjera
Sigurbjörn Á. Gíslason, skrifar
efiirmála.
ílins og sjá má á þessu er
ritsafnið hið eigulegasta verk
og verðugur minnisvarði um
mínningu hinnar ágætu og mik
ilKæfu konu. Mun a!la þá, sem
þekktu til starfs hennar og
hæfileika fýsa að eignast verk-
ið, og yngri kynslóðinni mun
árbiðanlega fengur af að kynn-
ast skemmtilegu og göfugu sög-
urtum hennar.
Það mun heldur ekki spilla
vinsældum þessa ritsafns, að
hluti af andvirði hvers einstaks
rehnur í minningarsjóð frú Guð
i únar.
Lárusdóffur
BÓKAGERÐIN Lilja hefur -ný-
lega sent frá sjer ákaflega fall-
ega og vandaða útgáfu af Quo
vadis? og er það aðaljólabók
útgáfunnar í ár. En Quo vadis
ef sem kunnu.gt er eitt af fræg-
ustu skálverkum heimsbók-
msnntrnna og hlaut höfundur
hrnnar, Pólverjinn Henryk
Stíjp kietrie: N óbelsverðlaun,
ske.nmu ef ir útkomu hennar.
Quo vadis gerist á dögum
Nfc kei rra 0» Ivsir spillingu
hm ■ hrörnandi Rómaveldis og
ofsóknum þess á hendur hinni
uppvaxandi kristni. En megin
uppistaða hennar er lýsing á ást
um hins heiðna rómverska hers
höfðingja Vinisíusar og hinnar
glæsilegu kristnu stúlku Lygíu
og því sem þau þurfa að ganga
í gegnum áður en lauk.
Quo vadis? kom út í ís-
lenskri þýðingu eftir Þorstein
Gíslason ritstjóra fyrir um það
bil 40 árum og naut þá svo
mikilla vinsælda, að hún var
bókstaflega talað lesin upp til
agnar, svo nú er hún í mjög
fárra höndum. Það má því telj-
a?t tímabært að gefa þetta
snilldarverk út aftur.
Barnaunglinga-
bækur Lilju
BÓKAGERÐIN Lilja er fyrir
löngu orðin landskunn fyrir
hinar ágætu barna- og unglínga
bækur, sem hún gefur út. Ný-
lega hefur hún sent frá sjer
nokkrar bækur til viðbótar
þeim, sem áður voru komnar.
Má þar fyrst telja hina mjög
vinsælu óg fallegu sögu Litli
lávarðurinn, sem sjera Friðrik
Friðriksson, hefur þýtt. Á þessi
saga marga vini meðal miðaldra
fólks frá þeim tímum, er sjera
Friðrik las hana á fundum í
KFUM. Síðan kom hún, sem
framhaldssaga í „Mánaðarblaði
KFUM og var sjerprentuð. Eru
nú mörg ár síðan sú útgáfa varð
ófáanleg en stöðugt mikil eftir-
spurn eftir henni. Sagan hefur
verið kvikmynduð og kvik-
myndin sýnd hjer við miklar
vinsældir. Eru í þessari nýju
fallegu útgáfu nokkrar myndir
úr kvikmyndinni. Ætti nafn
sjera Friðriks að vera næg
trygging fyrir því að hjer er
um afbragðsbók að ræða.
Þá má nefna Áslák í Bakka-
vík, sem er skemmtileg og við-
burðarík drengjasaga eftir
norska rithöfundinn Carl Sund
by, sem þekktur er hjer á
landi af bókunum „Ungar hetj-
ur“ og „Smiðjudraugurinn“,
sem Lilja hefur áður gefið út
eftir hann og notið hafa sjer-
staklega mikilla vinsælda.
Þá er Flemming í mennta-
skóla eftir Gunnar Jörgensen.
En Flemming-bækurnar eru í
hópi allra vinsælustu drengja-
bóka á Norðurlöndum. Lilja
hefur áður gefið út þrjár þeirra.
Hver af Flemmingbókunum má
þó teljast sjálfstæð saga.
Ennfremur má nefna Gerðu
eftir W. G. Hulst. Er það ákaf-
lega skemmtileg og góð telpu-
saga frá Hollandi. En höfundur-
inn er einhver vinsælasti barna
bókahöfundur þar í landi. Ekki
ætti það að spilla vinsældum
þessarar sögu, að allur ágóði
af sölu hennar rennur til byggr-
ingar sumarskála KFUM-
stúlkna í Vindáshlíð.
Loks er önnur telpnasaga,
Sem nefnist Inga Lísa. og er
eftir, dönsku skáldkonuna Trolli
Ne.utszky Wulff, sem hjer er
orðin afar vinsæl af bókunum
„Hana og Lindarhöll" og „Tat-
aratelpan“, sem Lilja hefur áð-
ur gefið út. Má fullyrða að
Inga Lísa standi þeim fyrri ekk
ert að baki.
Þessar bækur sameina allar
það, sem þarf að vera éinkenni
allra góðra barna- og unglinga-
bóka, að þær eru viðburðaríkar
og skemmtilegar aflestrar og
hafa holl áhrif á hina ungu les-
endur. Auk þess er frágangur
þeirra allur með miklum ágæt-
um.
Hvað myndi Krisfur geral
í FÓTSPOR HANS eða Hvað
mundi Kristur gera? heitir ný-
útkomin skáldsaga eftir sjera
Ch. M. Sheldon,, Sig. Kristófer
Pjetursson þýddi, en Muninn
gat út.
Svo var mjer tjáð fyrir
löngu að góðkunnur bóknli-
gefandi hjer^ í bæ um síðustu
aldamót hefði sagt: „Sje bók
mikið auglýst, þá held jeg að
lítið sje í hana varið. Góð bók
mælir best með sjer sjálf“. —
Samkeppnin var heldur minni
þá en nú, en þó er hætt við að
svipuð hugsun gjöri enn vart
við sig, og margur tortryggi
ritdóma um „jólabækur“,
finnist vera „auglýsingabragð"
að þeim, og taki því með var-
úð, þegar sagt er að þessi skáld
saga, sem fyrst kom út í
Bandaríkjunum fyrir rúmum
50 árum, sje með vinsælustu og
útbreiddustu bókum heims —
næst á eftir biblíunni. En það
er nú samt satt, um það er
mjer velkunnugt.
Atvinnulaus „umrenningur“
kemur í kirkju hjá mikilsvirt-
um presti og tekur þar til máls
öllum að óvörum. Hann sagði
meðal annars: „Á meðan jeg
sat þarna undir pallstúkunni
var jeg að hugsa um, hvort
það, sem þið kallið: „að feta
í fótspor Krists“ sje í raun og
veru það sama, sem Kristur
sjálfur kenndi“, .... „Hvað
eigið þið við með þessu orða-
tiltæki? .... Það gengur yfir
minn skilning, hvernig svo
margir kristnir menn geta lifað
í óhófi og sungið þó í kirkjun-
um: „Kross minn Jesú jeg hef
tekið, jeg vil feta í fótspor
þín“, — er jeg minnist þess,
hvernig konan mín dó í þak-
herbergi og bað til Guðs — á
meðan hún barðist við dauð-
ann — að honum- þóknaðist að
taka litlu telpuna okkar líka“.
„Ræðan“ er mikið lengri,
tekur 3 blaðsíður í bókinni, og
hún varð til þess að prestur-
inn og þó nokkrir mikilsvirtir
borgarar í söfnuðinum gerðu
samtök um að spyrja sjálfa sig
daglega: Hvað mundi Kristur
gera? — og fara hiklaust eftir
því, sem samviskann sagði
þeim um það efni. — Síðan er
sagt frá hvernig presti, bisk-
upi, ritstjóra, iðjuhöld, stór-
kaupmanni, söngdís, milljón-
er atvinnuleysingja og ýms-
um fleiri gekk þegar „regl-
unni“ var fylgt.
Það er ekki unnt að rekja
hjer nánar efni bókarinnar. —
En jeg ætla að benda þeim á,
áém kunna að blaða í þessari
bók, og sjá hvernig aðkominn
guðfræðidoktor skrifar um
þenna sönfuð á ársfundi hreyf-
ingarinnar.
Auðvitað skiftist söfnuður-
inn í tvo flokka. Ýmsum bótti
þetta „bókstafsprjedikun", og
töldu sig of „frjálslynda“ að
þeir færu ekki að breyta frá
almennum veraldarbrag, þótt
þeir sæktu kirkju og vildu
vera í kristinna manna tölu.
„Ræflarnir" í skuggahverfum
borganna komu þeim ekki við,
ekkert annað en „ofsatrú" að
trúa því að það sje til nokkurs
að prjedika þeim kristindóm
og rjetta þeim hjálparhönd til
viðreisnar.
Skoðanamunurinn kemur og
vel í ljós á umræðufundunum,
sem sagt er frá t.d. á bls. 219—
226.
Þjer breytið ekki eftir því,
sem þjer kennið, og þegar ein-
hverjir leitast við í alvöru að
gera það, þá kallið þjer þá
„ofsatrúarmenn" — og samt
ætlist þjer til að vjer „trúleys-
ingjarnir“ dáumst að trú yðar
og „blessuðu“ frjálslyndi!
Kemur yður til hugar í
raun og veru að það sje nokk-
ur lækning, að forðast að minn-
ast á þjóðarsárin: spillingu í
hrokasölum auðsins og eymd-
ina í þakherbergjum og hreys-
um, eða að skipuleg breytni,
ágirnd og öfund í kærleiks-
rika samhjálp?
Þið látið enn sem trúarkenn
ingarnar fæli fólk frá ákveðn-
um kristindómi, — en það er
ekki annað en „fyrirsláttur“.
Það eru siðferðiskröfur Krists,
sem hræða, — af því að þið
hafið aldrei auðmýkt your
gagnvart honum, — öll breytni
yðar sannar það.
Þannig ganga klögumálin á
víxl — fyrr og síðar. En höf-
undurinn lætur fulltrúa ólíkra
stefna túika viðhorf r.ítt betur
með athöfhum en orðum, og
ferst það oss vel að bókin
hefur orðið „úrslitabók" fyrir
marga í ýmsum löndum.
Sheldon prestur hefur skrif-
að margai- fleiri vinsælar sög-
ur, en þéssi ein hefur hlotið
heimsfrægðar.
Sigurbjörn Á. Gíslason.
Skátasfúlka - Stúdenf
NÝLEGA er komin á bóka-
markaðinn 3ja bókin um Syss-
er, skátastúlkuna, sem er orðin
góðvinur okkar allra, er höfum
fylgst með henni frá því hún
var barn að aldri. Sysser-bæk-
urnar eru fyrstu kvenskáta-
sögurnar, sem komið hafa út
hjer á landi. Er gleðilegt til
þess að vita. að ísienskar skáta-
stúlkur skuli nú hafa fengið
skátasögur við sitt hæfi, sjer-
staklega þegar söguhetjan er
slíkur fyrirmyndarskád. Ekk-
ert glæðir meir áhuga ungiinga
fyrir góðu málefni en einmitt
sögur, sem sagðar eru á ljett-
an hátt og hæfa þroska þeirra
og athafnaþrá.
Góð söguhetja laðar fram góð
ar hugsanir í hjarta barnsins
og löngun til að líkjast. henni;
því altaf þarf ungiingurinn að
hafa einhverja fyrirmynd. það
er eðli hans samkvæmt. Og nú
er Sysser komin aftur, hrein
og bein að vanda, hikar ekki
við að mæta vandamálum iífs-
ins með reist höfuð og bros á
vör.
Nú er hún líka oi ðin stúdent,
og finst henni nú, sem þungri
byrði sje af sjer ljett og allir
vegir færir.
En hún varð snemma að læra
að gera skyldu sína og horfast
í augu við blákaldann veru-
leikann. Hún er elsta barn móð
ur sinnar, sem er fátæk ekkja
og yngri systkynin hennar þrjú
burfa lika að fá að læra eitt-
hvað, og öll þurfa þau föt og
fæði. Hún verður því að fara
að hjálpa móðu>' sinni að vinna
fyrir heimilinu. Mesia sorg
hennar virðist vera sú, að
Sissa, besta vinstúlka hennar,
fer af landi burt. En hún sekk-
ur sjer niður f' vinnunu, fer á
kvöldnámskeið, og. síða'St en
j ekki síst er það skátastarfið
. sem hjálpar henni og veitir
henni margar góðar og ánægju
legar stundir. Á tímabili virtist,
sem hún væri að missa allann
áhuga fyrir skátastarfinu, henni
var farið að leiðast að vera
altaf flokksforingi fyrir litlar
telpur og svo fanst henni starf
deildarinnar ekki vera nógu
gott. Er deildarforingmn tók
eftir því, benti hún henni á að
reyna Svannastarfið og kom
henni til að taka þátt í Svanna
móti, sem var haldið þá um
sumarið. Þar fjekk hún áhuga
á ný, einna mest fyrir c.rð skáta
höfðingjans er sagði að ham-
ingjan væri að miklu leyti kom
in undir þeim hæfileika að geta
tekið öllu vel, sem að höndum
bæri. Og þegar Sysser kvaddi
hana að mótinu loknu. sagði
hún meðal annars: .Revndu að
halda áfram að vera skáti, þó
að það verði stundum erfitt í
önnum dagsins, og gleymdu
ekki að lifá lífinu sem skáti —
einnig utan fjelagsins“. Þessi
orð festust í huga hennar svo,
að nú fanst henni, sem hún
væri búin að finna fastan grund
völl fyrir skátastarfi sínu og
lífi sínu yfirleitt. Var það ekki
það, sem hún hafði orðið að
læra frá blautu barnsbeini —
að reyna að taka öllu vel, sem
að höndum bar. Er það ekki
sama og að vera ávalt viðbú-
inn? Jú, vissulega: og vanda-
mál hennar voru mörg, eins og
sjá má af bdkinni.
Þevar sólin o« vorið á veg-
inum hlær. — Sjerhver góður
skáti á að revna að vera sólin
og vorið á vegi meðbræðra
sinna. Það revndi Sysser, og
henni tókst það.
Fn — svo kemur eitthvað
nvtt 'fvrir Sv.sser. Hún verður.
.-i-tfan' ;.n on «vci trújofast hún..
Ástaræfintýri héhnar cr jafri
fallepi og au nnnnð. som anð-
ó h'