Morgunblaðið - 07.01.1950, Qupperneq 7

, Laugardagur 7. janúar 1950.
MORGUNBLAÐIÐ
r
Þar, sem hittost austur og vestur
Berlinargatan, sem skiptir her-
námssvæðum Rússa og Frakka
Eftir frjettamann Reuters.
BERLÍN — í Bernauer-Strasse
í Norður Berlín, bar horfast
vestur- og austurheimur í augu
yfir þessa venjulegu götu í
þessu venjulega verkamanna-
hverfi.
Miðbik götunnar skiftir
löndum.
Okunnugir, sem slæðast á
þessar slóðir. sjá sjer til undr-
unar, að sporbrautir. ein á miðri
götunni skiftir því svæði, er
Rússar heisitja frá landshluta
V esturveldanna.
Bernauer Strasse er hluti tak
markanna milli lærnámshluta
Frakka og Rússa í Berlín og
þessi ósýnilegu takmörk liggja
um miðbik götunnar á nokk-
Ur hundruð metra svæði. Það
eitt gefur til kynna, að her-
námssvæði vesturs og austurs
liggja hjer saman, að trjespjöld
standa á gatnamótum. Á þeim
stendur, á fjórum tr.ngumálum:
,.Þú ferS*hjer inn á rússneskt
hernámssvæði“.
Styrjöldin og sprengjuárás-
ir bandamanna komu hart nið-
ur Bernauer Strasse. Löng
flæmi götunnar eru enn þakin
grjóti. Tveir þriðju allra hús-
anna beggja vegna götunnar,
eru grindin ein eða aðeins hrú-
ald af skítugu, gráu rusli. —
Samt fer það ekki fram hjá
mönnum, að mikill munur er
á útlitinu austan og vestan meg
in götunnar enda þótt allt sje
þarna ömurlegt og tiibreýting-
arlaust.
Gömul og ný slagorð.
Rússar hersitja austurhluta
götunnar. Undanfarin fjögur ár
hafa þeir sánkað þar saman alls
konar slagorðum, sem eru hroð
virknislega máluð á húsin,
veggina og gangstjettirnar. —
Sum þeirra, sem eru veðruð og
dauf, krefjast „sameinaðs
baráttuliðs gegn fasistum", en
önnur heimta einingu Þýska-
lands og „þjóðfylkingu undir
forustu verkalýðsstjettarinn-
ar“. Aftur á móti eru þau slag
orð frekar ný, sem hljóða á
þessa leið: „Lengi lifi lýðveld-
ið“ og „lengi lifi Stalin“.
í franska hlutanum af Bern-
auer Strasse eru hins vegar eng
ar tilkynningar þessarar teg-
undar.
Allsnægtir og örbirgð.
Fyrsta verslunin 4 þeim hluta
götunnar, sem Rússar ráða, er
kjötvörubúð Þar eru gluggarn-
ir tómir, ef frátaldar eru aug-
lýsingar um. að tíu daga kjöt-
skamturinn fáist þar. I hillun-
um er ekkert nema allmargir
rykfallnir jurtapottar.
Kjötkaupmanninum fórust
orð við mig á þessa leið: —
„Kjötið, sem jeg hefi fengið til
dreifingar, er í ísskápnum og
rjett nóg til að jeg geti sinnt
eftirspurn venjulegra skifta-
vina minna. þegar þeir fram-
vísa skömtunarseðlum sínum“.
Hann yppti öxlum og benti í
áttina tjj keppinautar síns, sem
var í 100 stikna fjarlægð hand-
an götunnar. „Miðað við mig',
þá hefur hann sanna auðmanns
verslun", sagði hann og brosti.
„Hann fær svo miklar vörur,
að hann getur ekki selt þær
allar. Það eru hans áhyggjur.
Stundum lætur hann mig fá
nokkur ósvikin Brúnsvíkur-
bjúgu handa mjer og mínu
heimili, svona vegna fornrar
vináttu“
Ef dæma skal eftir verslun
keppinautar hans, skyldu menn
helst ætla, að hreint ekkert
stríð hefði geisað. Gluggar og
hillur svigna undan alls konar
krásum, kjöti og bjúgum. Og
inan um allt saman eru gulir
kjúklingar og endur, sveipaðar
gagnsæjum pappír.
Eigandi þessarar verslunar
með öllum girnilegv. matvælun-
um sagði við mig: Já, sá hlut-
ur er naumast til, sem menn
geta ekki fengið í V-Berlín,
nú eftir að samgöngubanninu er
ljett af. En verðlag er hátt, og
húsfreyjuinar í þessu verka-
mananhverfi halda fast um
skildinginn“. Stundum koma
ekki fleiri en tuttugu skifta
vinir til hans daglangt.
Við höldum nokkra metra
áfram meðfram götunni og kom
um þar að, sem tvær nýlendu-
vöruverslanir standa sín hvoru
megin götunnar. I gluggunum
getur að líta mikið úrval, en
við nánari athUgun kemur í
ljós, að sú á Sovjetsvæðinu hef-
ur næsta fátt að bjóða. Þar
eru raðir at' flöskum með þýsku
koníaki og öðrum víntegundum
og óvenju mikið af dósum með
gervivörum í.
Á hurðinni er miði, þar sem
segir, að húsmæður geti fengið
skammt sinn af mjöli, sykri og
gerfikaffi gegn skömmtunar-
seðlum. í búðinni á móti kæra
menn sig kollótta um skömt-
unarseðlana framar. Hillur
þeirrar verslunar eru fullar af
þeim vörum sem nylenduvöru-
kaupmaður selur á friðartím-
um — þýsku og erlendu súkku-
laði, frönskum vínum, döðlum
og fíkjum. Á bak við búðar-
borðið eru staflar af mjölsekkj-
um, sykursekkjum. kaffi og
þurkaðri mjólk. — Viðskiftin
ganga greitt árdegis og kaup-
maðurinn hefur ekki mikinn
tíma aflögu til að spjalla.
„Þeir fá aldrei meira til að
selja í einu en hinn vikulega
|skammt“, sagði kaupmaðurinn
I og átti við stöðunauta sína
! handan götunnar. „Allt það,
í sem ekki er skammtað, er selt
|í verslunum, sem fylkið á fyrir
^ gífurverð".
I
í matstofuimi.
j Litla matstofan í næsta húsi
er opin og gestgjafanum er unt
að afgreiða hvað eina frá bjúg-
um til steikur með káli. Til
j þess að finna matkjallarann
handan götunnar, verð jeg hins
j vegar að lcita dálítið fyrir mjer.
Eigandinn, sem er gamall grá-
* skeggur, hristir gremjulega höf
uðið, þegai beðið er um óskamt
! aðan mat.
I „Máltíðir ekki nema gegn
skömtunarseðlum“, segir hann
hvasst. „Vitið þjer ekki. að mat
stofunni verður lokað. ef jeg'
er staðinn að þvi, að selja mat
án þess að krefjast miða. Fyrir j
nú utan það, að jeg þarf miða
til að afla mjer birgða á ný“.
En svo bendir hann mjer þó á
rjett, sem leyfilegt er að selja
óskamtaðan. — Jarðeplamauk
með idýfu.
Banna blöð hvors annars.
Nýja blaðasalan Rússa meg-
in, auglýsir nöfn margra blaða,
sem Rússar leyfa, að út komi
á hernámssvæði sínu. Má þar
til nefna rússneska frjettablað-
ið „Tágliche Rundschau".
Blaðasalinn kvartaði um, að
kaupenduinir væru fáir og
strjálir. Stöðunautur hans á
franska hernámshlutanum
hafði hjer um bil sömu sögu
að segja, þó að hans eigin sölu-
búð hafi á boðstólum bandarísk,
frönsk og bresk blöð og tíma-
rit auk vestur-þýskra blaða. •—
Hann harmar síst, þótt sala
austur-þýskra blaða sje bönn-
uð í V-Berlín. „Þau voru aldrei
keypt, af því að þau voru svo
heimskuleg". sagði hann. Gold-
ið er líku líkt handan götunn-
ar, svo að vestur-þýskl blöð
eru ekki seld þar.
í augum gestsins, sem slangr-
ar inn í Bernauer-Strasse.. hitt-
ast þar andstæðurnar, alls-
nægtir og örbirgð.
Mikið atvinnuleysi.
Samt er það nú svo, að í þeim
húsum, sem eru vestan göt-
unnar, búa þúsundir atvinnu-
leysingja, sem geta engan veg-
inn veitt sjer þann munað, sem
er á boðstólum í verslununum.
í V-Berlín eru 250.000 atvinnu-
leysingja, og 420.000 styrkþega.
Samt er íbúatalan aðeins tvær
miljónir. Eftirlaun og atvinnu-
leysisstyrkir manr.a hrökkva
vart til að greiða húsaleiguna
og margir þeir, sem búa vestan
Bernauer Strasse, hafa ekki
efni á að kaupa þann skammt,
sem þeim er ætlaður við rjettu
verði.
Þeir, sem búa austan götunn-
ar, verða og að gera sig ánægða
með að vivða fyrir sjer gnægð-
irnar handan götunnar við og
við. Því að það eru önnur mörk
miklu öflugri en hernámsmörk-
in, sem skilja Bernaue>’-Strasse
í tvennt: Mismunandi gjaldeyr
ir. Tvenns konar gjaldeyrir full
komnar þau mörk, sem skiftir
Berlín milli austurs og vesturs.
Á hernámssvæði Rússa gilda
austurmörkin, á hernámssvæði
Vesturveldanna eru svo vest
urmörkin gjaldeyririnn.
Vegna yfirburða þeirra, sem
V-Þý«kaland hei'ur í efnahags-
málum yfir A-Þýskaland, þá
er gengið á frjálsvm matkaði
eitt vesturmark á rnóti sex
austurmörkum. Þetta gengi er
þeim í A-Þýskalandi of óhall
Framh. á bls. 8
Nefnd fróðra manna finni
veiðarfæri fyrir Faxisild^
i
Merkilegt úrlausnarefni
[ ALLT FRÁ því að síldveiðar hófust í Hvalfirði og oh'ugi
manna vaknaði fyrir síldargöngum í Faxaflóa og við Suð-Vest-
urland hafa rikisstjórnin og Fiskimálasjóður látið einskis ó-
freistað, er verða mætti til þess að auka þekkingu manna á
göngum síldarinnar og háttum á þessum slóðum og styrki
tilraunir með nýjar veiðiaðferðir.
Þannig voru fimm bátar
styrktir til reknetaveiða í til-
raunaskyni allt haustið og
fram til áramóta, og m.s. Fann-
ey hefir verið látin leita síld-
ar á þessum slóðum nú á þess-
um vetri.
Fiskimálasjóður hefir með
samþykki ráðuneytisins styrkt
tilraunir með dönsku flotvörp-
una, og nú síðast keypt flot-
vörpu af nýjustu gerð og látið
reyna hana.
Þar sem þessar tilraunir hafa
ekki borið þann árangur fram
til þessa, er til var ætlast, en
brýna nauðsyn ber til að finna
aðferð til að veiða síldina á djúp
sævi, hefir ráðuneytið þann 3.
þ. m. skipað nefnd 10 manna
til að hafa forgöngu um áfram-
hald tilraunanna.
Þessir menn eiga sæti í nefnd
inni:
Þorleifur Jónsson, framkv,-
stjóri, formaður.
Sveinn Benediktsson, fram-
kvæmdastjóri.
Sturlaugur H. Böðvarsson,
útgerðarmaður.
Hafsteinn Bergþórsson, út-
gerðarmaður.
Ármann Friðriksson, skip-
stjóri.
Vjesteinn Guðmundsson,
verkfræðingur, Hjalteyri.
Árni Friðriksson, fiskifræð-
íngur.
Davíð Ólafsson, fiskimála-
stjóri.
Gunnar Böðvarsson, verk-
fræðingur og
Óskar Jónsson, framkvæmda
stjóri.
Ráðuneytið taldi nauðsynlegt
að unnið yrði afj þessum rann
sóknum undir einni stjórn, og
að samvinna tækist með sem
flestum, er áhuga höfðu á þess
um málum og að þeim vildu
vinna, og taldi rjett að hafa
nefndina fjölmenna, svo að
nefndarmenn gætu skift með
sjer verkum og á þann hátt
náð árangri sem fyrst. Nefnar-’
störfin eru ólaunuð, en hið op-
inbera mun greiða annan kostn
að við störf nefndarinnar.
(Frjett frá atvinnumálaráðu-
neytinu).
★
Það er vel ráðið af atvinnu-
málaráðuneytinu, að skipa
þessa fjölmennu neínd. Hjer er
um að ræða að leysa vanda-
frá ráðuneytinu. Formaðut
Fiskimálanefndar Þorleifur
Jónsson er formaður þessarar
nefndar. Fiskimálanefnd hefir
með höndum fje, sem ætlast e*
til, að notað verði, til so greiða
fyrir nýjungum á þessu sviði.
Svo forystan er fengín i henct-
ur þeim aðila, sem farið hef.tr
með skyld mál.
Vegna þess, hversu þetta úr-
lausnarefni er aðkallandí hefir
atvinnumálaráðunevtið taliO
hentugt, að kveðja tíl hóp
manna, sem svo geta skift 'rneít
sjer verkum, við að leita . ppi
fullnægjandi lausn, rjett veið-
arfæri eða veiðiaðferð, til þeus
að þessi auðlegð hafsins get*
komið landsmönnum að r.otum.
Hver sem telur, eða gerir
sjer einhverja von um, að hanr*
geti hjer lagt eitthvað skyn-
samlegt til málanna, eða geti
gefið nytsamar upplýsingar,
ætti að snúa sjer til einhverra
þessara neíndarmanna og
leggja mál sitt fyrir hann.
Störfum þessarar nefndar
verður áreiðanlega fylgt me'ð
mikilli athygli.
Og hafi einhver tillögur áð
gera um það, að bæta mönnum
við í þann hóp sjerfróðra manna
sem hjer vinna, ættu þeir að
koma þeim tillögum sínum t.íl
rjettra aðila.
Gjafir fil kirkjunnar
á Evrarbakka
NÝLEGA hefur Eyrbekkingur
í Reykjavík sent Eyrarbakka-
kirkju 500,00 krónur að gjöf.
Gefandinn vill ekki láta nafns
síns getið. Prestur og söfnuðux
þakka af alúð þessa virðulegw
rausn og biðja gefanda bless-
unar Guðs.
Jótt kirkjan sje ekki sextug
fyrri en seint á þessu nýbyrj-
aða ári (1950) hafa henni bor-
ist góðar og stórar gjafir .4-
árinu, sem leið. Má þar nefna-
nýja og vandaða kirkjuklukki.*
frá Sigriði Einarsdóttur í
Reykjavík og ríflegar peninga-
gjafir. frá-Jóru- Jóhannsdóttar,
Sigriði Guðmundsdóttur og
Dagmar Jónsdóttur, auk a-
heita.
Sýnir þetta glöggt að o-
gleymdu hinu góða pípuorgeli,
samt mál, sem krefst skjótrar sem E>rbekkingafjelagið gaV
í fyrra miklar vinsældir kirkj-
unnar. Enda er hún a'lltaf
úrlausnar Við þurfum að finna
eða láta gera veiðarfæri, sem
nothæft er, til að ná þeirri síld
sem nú er vitað að heldur kyrru
fyrir í sjónum skamt hjer und-
an landi.
Hjer er um alveg einstæða
aflavon að ræða, ef þetta tækni-
lega atriði verður leyst.
Fiskimálanefnd hefir haft
með höndum fyrirgreiðslu fyr-
ir síldveiðum hjer sunnanlands,
eins og segir í tilkynningunni
björt og skínandi sökum frá-
bærrar umgengni.
Og ljúft er og skylt að þakka.
allan þennan vinarhug kirkj-
unni til handa með þeirrV-
vissu, að allt sem gjört er til að
fegra og bæta guðsþjónustu-
hald landsins er fórn til efl-
ingar gróandi þjóðlífs Og vax-
andi mSnningar. Mun og eng-
an iðra slíkra fórna. Árel.