Morgunblaðið - 19.02.1950, Qupperneq 5

Sunnudagur 19. febiúar 1950
MORGUNBLAÐIÐ
f>læpafaraldur, í Svíþjóð
skoðanir nm
og úrbætur
Eftir Thomas Harris,
frjettamann Reuters.
STOKKHOLMI — Afbrotafar-
aldur gengur nú yfir Svíþjóð,
og kveður svo ramt að, að málið
hefur komið vil álita og athug-
unar þingsins. Þingrnenn frjáls-
lynda flokksins báru fram til-
lögu þess efnis, að ungir af-
brotamenn skuli sæta strangri
meðferð. Ástæðan var útkoma
íikýrslna fyrir árið 1949, sem
ssýna, að það ár hefir verið
meira um glæpi í Stokkhólms-
foorg, en nokkurt annað ár í
cögu hennar.
Afhrot fara ört í vöxt.
Fyrir hendi eru ekki skýrsl-
Ur trá öðrum landshlutum, en
búist er við, að þær múndu
vitna um samskonar lögbrot í
bðrum borgum landsins.
Á seinasta ári voru framin
38 morð í Stokkhólmi, 37 rán,
29,517 innbrot. 580 falsanir,
S352 fjárdrættir og 357 manns
voru dæmdir fyrir .meiri hátt
Skiptar
usidirrét
aðra tryggingu en nöfn tveggja
annara Svía. — Þanmg skapa
glæpamennirnir oft þrenningu,
taka víxil og eyða fjenu sam-
eiginlega, án þess að ætla sjer
að endurgreiða bankanum.
Kynferðisbrot.
Þau „meiri háttar kynferðis-
brot“, sern áður var getið, eru
aðallega fólgin í nauðgunum og
öðrum afbrotúm, sem framin
eru á börnum. En það er líka
annars konar háttarlag, sem
veldur lögreglu borgarinnar ó-
þægindum, enda þótt ekki sje
það svo alvarlegs eðlis. Svo er
nú samt komið, að götur borg-
arinnar eru konum ekki örugg-
ar, úr því að dimmt er orðið. —
Kvennaveiðarar stánda á götu-
hörnunum og ávarpa konur.
Neita þeir oft að látá þær í friði,
hqrbergjum næturlangt, hafa
aðgang að lessölum, þar sem
þeir lesa blöðin, þreyta leiki
og taka á móti gestum.
Eitt þessara ,,opnu hæla“ hef-
ur gestaherbergi, þar sem
kvæntum mcnnum er leyft að
dveljast næturlangt með konum
sínum öðru hverju.
Hingað til hafa þessi hæli
gefið afar góða raun. Enn hefur
sannast að segja enginn flúið,
og margii fanganna hafa orðið
sannir vinir tangavarðanna og
heimsækja þá, er þeir hafa ver-
ið látnir lausir.
Ýmsir télja, að þarna sje sú
Bæjarsjóði gerf að greiða 14
þús. kr„ fyrir einn fÍRgyr
Má! er reis úl af slysi er varð i
sirælisvapi dæmi í Hæstarjeíli
♦'
i'
í HÆSTARJETTI hefur verið kveðinn upp dómur í rnáli, erj|
reis út af slysi, sem piltur varð fyrir í strætisvagni. Faðir pilts-j:
ins höfðaði mál gegn borgarstjóra Reykjavíkur h.f. bæjarsjóðs,;.
til greiðslu skaðabóta til piltsins vegna slyssins, að upphæðt
rúmlega 20.000 kr. í hjeraði var bæjarsjóður sýknaður aí skaða-:
bótakröfu þessari, en í Hæstarjetti gert að greiða hann- að
rokkru.
Málavextir eru þeir er hier*-
skal nú greina.
Málavextir.
Hinn 11. apríl 1946 var
Sverrir Tryggvason, Borg-
arholti 9, farþegi í strætisvagni,
sem var eign stefnda. -— Stóð
leið, er heppilegust sje að val-
in verði er unglingar eiga í Sverrir aftarlega i vagninum. I
hlut. Það á að kenna þeim að|námunda við Bjarmaland við
lifa vammlausu lífi og benda j Lauganesveg staðnæmdist vagn
þeim á skyldur þeirra við þjóð- inn U1 að hleypa ut farÞe§um'
&r kynferðisbrot".
0 , uns kallað hefur vérið a lögregl
Samskonar tolur fyrir arið ^ ^ i vjo
1925, sem Var eitt versta árið
fyrir stríð að þessu leyti, eru
þessar: 3 morð 12 rán, 4663
innbrotsþjófnaðir, 35 falsanir,
.1167 fjárdrættir og 43 voru
,,fundnir sekir um meiri háttar
kynferðisbrot“. Þetta sama ár
voru að vísu ekki nema 442,528
íbúar í höfuðborðinni, en voru
732,000 í fyrra.
Lögreglustjóri Stokkhólms,
'Alvar Zetterqvist hefur sagt:
,,Við eig'um við óhemju erfið-
leika að etja þar eð glæpum
fer . sífjölgandi. Lögregluliðið
getUr hvergi nærri gert smáaf-
brotunum viðhlítandi skil. — Á
götúín Stokkhólms eru menn
'ekki eins óhultir og skyldi
vegna þess. að v;ð eigum of fá-
«m lögregluþjónum á að skipa“.
Margir eru ekki sakhæfir.
Mikill hluti afbrotamanna er
undii 18 ára aldri, Sem er lög-
aldur sakamanna í Svíþjóð Þeir
bindast samtökum sín á milli og
Stofna glæpamannafjelög.
Meginviðfangsefni þessara
flokka eru bifreiðarnar. — Þeir
brjóta þær ipp, aka þeim á
brott og hvolfa þeim síðan, en
bafa oft lent í árekstri við önn-
ur farartæki áður. svo að ekki
er sjón að sjá bifreiðarnar, er
þær finnast á ný. Þar eð menn,
er ekki hafa náð 18 ára aldri,
geta að lögurri ekki framið
glæpi í Svíþjóð, eru þessir bif-
■'i.eiðastuldir kallaðir „lán“, að
fjafnaði.
En vátryggingarfjelögin líta
þessi ,,lán“ óhýru auga og bjóða
nú þeim bifreiðaeigehdum lækk
uð iðgjöld, sem búa vagna sína
með þjófavara, er hefur verið
íundinn upp hjer.
Aðrir unglingar stela bifhjól-
Um og breyta þeim í útliti. Á
bessum farartækjum fara þeir
að svo búnu úm þjóðvegi lands
ins með miklum gauragangi.
Vixlafalsanir tíSar.
Margir telja, að hinar tíðu
falsanir hjer sje því að kenna,
hve auðvelt sje að fá víxla. —
" Hvaða sænskur banki, sem er,
Xánar allt að 1500 króna hverj-
um þeim, er hefur sæmilegt orð
ú sjer. Hann þarf ekki að setja
una. Þegar konur hafa beðið
borgara á götum úti, sjer til
hjálpar, þá hefur það oft endað
með skelfingu, því að þessir
„ljótu skiftavinir“, eins og Sví-
ar nefna kvermasnápana, verða
ekki lítið reiðir, er skorist er í
leikinn Kemur þá ekki ósjaldan
fyrir, að þeir, sem hafa ætlað
að sýna af sjer hugarþel ridd-
arans, eiga um sárt að binda að
viðskiftunum loknum.
I þessu sambandi er ekki úr
vegi að geta þess, að lögreglan
hefur gengið svo vel fram í að
útrýma skækjulifnaði, að á göt-
um borgarinnar getur að líta
miklu fleiri karla en konur í leit
að rekkjunaut á náttarþeli.
Flóttinn úr sveitanum.
Ýmsir eru þeirrar skoðunar,
að undii rót glæpafaraldursins
Svíþjóð sje að nokkru leyti
að finna í flóttanum ur sveit-
unum til kaupstaðanna. — Á
undanförnum f jörutíu árum hef
ur íbúatala Stokkhólms til að
mynda tvöfaldast.
Ungar konur og karlar
streyma til höfuðborgarinnar úr
afskekktum sveitum, í leit að
starfi, sem er nógu vel launað
til að fleyta fram lífinu. Þetta
tekst ekki og fólkið getur ekki
flúið á náðir foreldranna um
ISdýrt fæði og húsnæði. Það
leitar sjer þá tekna af glæpum
sjer til viðurværis.
Vilja lækka sakhæfisaldurinn
. Aðrir segja, að færa beri sak-
hæfisaldurinn niður, svo að af-
brotamenn á æskuskeiði verði
sendir í fangelsi og farið með
þá eins og glæpamenn, í stað
þess að láta þá sæta sálfræði-
legri aðgerð. Þessir sömu
menn benda á, að í sumum
fangelsum landsins sje alls
ekki beitt neinu harðrjetti. —
Þeir fangar stærstu fangels-
anna, sem vekja athygli á sjer
fyrir góða hegðan eru sendir
til „opinna hæla“, sem svo eru
nefnd. Eru það í raun og veru
vinnuhæli, þar sem engir verð-
ir, enginn gaddavír og engar
lokur eru á dyrunum. Menn
flýja ekki að viðlögðum heiðri
sínum. Þeir dveljast í litlum
fjelagið. Sú leið mundi áhrifa-
meiri en sálgreining í þar til
bærum skóla
En til þess, að menn verði
settir á þessi hæli, þurfa þeir
að hafa náð .~akhæfisaldri.
Kirkjan vísar þar ekki véginn.
Klerkastjettin segir, að í trú-
arbrögðunum sje fólgin laúsn á
glæpamanna vandamáli lands-
ins. Leikmönnum finnst að jafn
vel trúarbörgðunum muni veit-
ast erfitt að leysa vandann, eink
um vegna þess, að kirkja lands
ins þekkir engan meðal veg.
Hún er kalvinsk og segir, að
syndugt sje að fara í kvikmynda
hús, skemtigöngur og að dansa
á sunnudögum. Verður ekki
sjeð, að hún veiti mönnuiti þær
þægilegu og liagnýtu lífsreglur,
sem þeim henta.
Vörubúðin sigraði í
firmakeppni Hafnarfj.
Frá frjettaritara vorum
í Hafnarfirði.
FIRMAKEPPNI Bridgefjelags
Hafnarfjarðar lauk í vikunni
sem leið.
Alls tóku þátt í keppninni
32 firmu. Keppt var í tveim
riðlum og tvær umferðir sþil-
aðar í hvorum riðli, en til úr-
slita spiluðu svo 8 efstu firmu
hvers riðils_
Sigurvegari keppninnar varð
Einn eða fleiri af farþegunum
fóru út um afturdyr vagnsins.
Vagninn var ekki þannig gerð-
ur, að hægt væri að loka aftur-
dyrum hans úr sæti bifreiðar-
stjóra og urðu farþegar því að
annast það. Ætlaði stefnandi að
loka dyrunum innan frá, er far-
þegarnir voru farnir út, en sam
tímis skellti farþegi, sem farið
hafði út um afturdyrnar hurð-
inni að stöfum utan frá, með
þeirh afleiðingum að hægri
hönd stefnanda varð á milli
dyrastafsins og læsingarjárns
hurðarinnar. Tók framan af
vísifingri hans, um miðjan mið-
fingurköggul, og nö'gl og fram
an af gómi löngutangar. Stefn-
andi virðist ekki hafa tekið eft-
ir meiðslum sínum þegar í stað,
og var bifreiðarstjóranum ekki
gert aðvart um slysið, fyr en að
stundarkörni liðnu, *er hann
hafði ekið nokkurn spöl. Gérði
bifreiðarstjórinn ráðstafanir til
að koma stefnda til læknis, þeg-
ar er honum var kunnugt orð-
ið um slysið. Er slysið vildi til
var stefnandi 16 ára að aldri
og starfaði við verslun hjer í
bænum.-Var hann frá verkum
um nokkurt skeið af völdum
slyssins.
Kröfurnar í málinu.
Stefnandi í málinu, Tryggvi
Sigfússon, Herskálahverfi 38,
gerði þær bótakröfur á hendur
bæjarsjóði vegna slyssins, að
hann greiddi kr. 21.205 kr.
Vörubúðin (Sigurbjörn Bjarna skaðabætur til Sverris sonar
son 102,5 stig), 2. varð Bæjar-
i síns, sem er ólögráða. Hann
útgerðin (Páll Böðvarsson 102 hjelt því og fram að strætisvagn
stig), 3. Kaupfjelag Hafnfirð
inga (Sigurjón Guðmundsson
96 stig).
Bridgefjelag Hafnarfjarðar
I
inn hafi verið kominn af stað
er slysið varð og ýmislegt ann-
að nefndi hann, er hann taldi
ábótavant við útbúnaðinn við
gaf bikar til keppninnar, sem afturhurð strætisvagnsins.%
Vörubúðin hlaut, en auk I
þess var spilurum þriggja efstu
firmanna úthlutað verðlauna-
peningum. Mikill áhugi var
fyrir keppni þessari, og fjöldi
áhorfenda ávallt er spilað var.
Meistaraflokks-keppnin
26. febrúar
Meistaraflokks-keppni fje-
lagsins hefst 26. þ. m. Verður
hún eins og aðrar keppnir fje-
lagsins spilaðar í Sjálfstæðis-
húsinu í Hafnarfirði. Sex sveit
ir taka þátt í þeirri keppni.
Aftur á móti var því haldið
fram í undirrjetti, af Bæjar-
sjóði, að strætisvagninn hafi
ekki verið kominn á ferð er
slysið varð og að vagninn hafi
verið í fullkomnu lagi og vagn-
stjórinn sýnt fulla aðgæslu og
varfærni.
Sýknaður í hjeraði.
Við uppkvaðningu dómsins
Bæjarþingi Reykjavíkur var
Bæjarsjóður sýknaður af kröf-
um þeim er hjer voru gerðar
Segir í forsendum fyrir dómin-
um, að ósannað sje að bifréiðint
hafi verið á ferð, er slysio varð.‘
Ðómur Hæstarjettar.
í Hæstarjetti vann Tryggvi
Sigfússon mál þetta f. h. sonam
síns. Kröfur hans um slysábæt-
ur voru ekki að öllu leyti tekn-
ar til greina, en í forsendum
dómsins segir m. a. svo:
Áfrýjandi, sem skoíið > *ur
máli þessu til Hæstaf jettar ,x.eð
stefnu 14. janúar 1948, kiefst
þess, að stefndi verði dæmdur
til greiðslu kr. 21.205.09 ásamt
5% ársvöxtum frá 11. janúar
947 til greiðsludags. Þá krefst
hann og málskostnaðar úr hendi
stefnda fyrir undírr jetti ■ og
Hæstarjetti eftir maíi Hæsta-
jettar.
Stefndi krefst staðfes tingar
hins áfrýjaða dóms og máls-
kostnaðar af áfrýjantía •fyrir
Hæstarjetti eftir mati domsins.
Vagninn var á ferð.
Eftir uppkvaðningu hjeiaðs-
öoms hafa tveir farþégnr úr
strætisvagninum komið fyrir
dóm og telja þeir, að vagninn
muni hafa verið kominn á hreýf
ingu, er slysið varð.
Eigi verður talið- sam.,» aö
bifreiðarstjórinn hafi gengið íur
skugga um, að afturdymar
væru lokaðar, er hann ók af
stað.
Þegar þessa er gætt, bykir
rjett með skírskotun til 34' gr.
bifreiðalaganna nr. 23/-ÍS-Í1, aO
leggja ábyrgð á tjóni áíry jarirta
á stefnda.
Kröfu sína hefur áírýjandi
sundurliðað þannig:
1. Vinnutjón .... kr. 1.205.00
2. Bætur fyrir sárs
auka, þjáningar,
lýti, óþægindi
o. fl...........— 5.000.00
Bætur fyrir var
anlegt heilsu-
tjón ........... — 15.000.00
Um fjárhæðina eftir 1. lið er
ekki ágreiningur og ber þvi að
taka hana til greina.
Bætur samkvæmt 2. li'ð þykja
hæfilega ákveðnar kr. 3000 00,
3. kröfulið þykir rjett að táka
til greina með kr. 10.000.00.
Samkvæmt þessa ber að
dæma stefnda til að greiða a-
írýjanda samtals kr. 14.205.00
ásamt 5%‘ ársvöxtum frá 11»
janúar 1947 til greiðsludágs.
Samkvæmt þesum úrslitum
þykir rjett, að stefndi greiði
áfrýjanda málskostnað fyrir
báðum dómum.
F. h. Tryggva Sigíússonar
flutti málið Egill Sigurgeiisson,
en fyrir hönd Bæjarsjóðs, Th»
,B. Lindal. t