Morgunblaðið - 18.04.1950, Qupperneq 2

2
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 18. apríl 1950.
M þafí að gera iramleiðslu-
sturiseminu eitirsóknarverðari
JÚLÍUS Havsteen. sýslumaður
Þingeyinga, er þessa dagana
íítaddur hjer í bænum í marg-
víslegum erindagjörðum. Kom
Þann flugleiðis frá Akureyri í
*íðastl. viku, eftir erfiða sjó-
ferð með Herðubreið frá Húsa-
vík.
Morgunblaðið hefur átt stutt
tal af sýslumanni og meðal ann
ars spurt hann, hvernig vetrað
hafi fyrir Norðan. Segist hon-
um svo frá, að veturinn þar
hafi verið með ágætum og ein-
hver sá snjóljettasti, sem hann
minnist til margra ára. Enda
hafa heyföng hjá bændum ver-
ið góð. segir hann, og ættu þeir
að komast vel af á þessu vori.
en vonandi fer veður ekki að
harðna með hækkandi sól.
— Hvað líður hafnargerðinni
á Húsavík?
Ef vel ætti að vera, þvrfti
enn að lengja hafnargarðinn við
Húsavíkurhöfða um 30 metra.
Viðlegugarðurinn þarna er nú
tun 75 metra langur, en þyrfti
n.auðsynlega að lengjast um tvö
k-ir, svo að hann yrði allur rösk
lega 100 metrar.
Þess má geta, að í ráði er
að láta dýpkunarskipið „Gretti“
athuga botnlagið í Húsavíkur-
höfn, og ganga úr skugga um,
hvort ekki megi dýpka hana
n eð ódýru móti. Þetta verður
gert í suihar, en að lokinni rann
sökninni er ætlunin að gera
pkipulagsuppdrátt af höfninni,
sjerstaklega með hliðsjón af
piássi til síldarsöltunar. Hafa
þegar borist umsóknir um sölt-
unarpláss í Húsavík, en menn
virðast nú farnir að átta sig á
þ -'í, að hún liggur jafnvel bet-
u við síldveiðisvæðinu en
Stglufjörður. Síldin hefur að
uhdanförnu mest haldið sig á
austursvæðinu svonefnda. á
FLateyjarsundf og við Gríms-
Hvernig gengur frystihús-
byggingunni?
Þeirri byggingu miðar vel á-
fram og er nú aðeins eftir að
seíja niður vjelarnar. Og þar
sem frystihúsið liggur rjett hjá
síldarverksmiðjunni litlu, sem
cí eign ríkisins, er sjálfsagt að
ganga frá færibandaútbúnaði
n.Uli bvgginganna og flytja
þannig hausa, dálka og annað
fiskimjölsefni yfir í síldarverk
smiðjuna. Er sjerstök ástæða
til þess að hraða þessu verki
einmitt nú. þar sem verð á
fiskimjöii er óvenjuhátt, miðað
við aðrar fiskafurðir.
— Hvaða framtíðarfyrirtæki
áíítið sjer einna glæsilegast fyr-
ík Húsavík, þegar búið er að
eanga frá höfninni á viðunandi
KHt?
— Eflaust, eins og jeg hefi
rauriáí* aður skýrt frá í Morgun
biaðinu, að leggja hitaveitu frá
hverunum í Reykjahverfi, sem
eru í aðeins 16 kílóm. fjarlægð,
ofan til Húsavíkur. Fallhæð
e. ákjósanleg fyrir vatnið, og
S'-ra mætti byggðahverfi kring
um leiðsluna, þannig að hver
ábúandi, sem tæki nýtt land,
fengi ákveðinn skika til rækt-
unar og jafnframt afnot vatns-
ins.
Jeg furða mig sannast að
Slutt samtal við Júlíus
Havsteen sýslumann
Júlíus Havsteen.
segja á því, að Búnaðarfjelag
Islands skuli ekki fyrir löngu
hafa beitt sjer fyrir þessu máli
og komið því í kring við Al-
þingi. Jeg hefi bent á nauðsyn
þessa þurfamáls allt frá árinu
1924, og tel að þarna hefði fyr-
ir löngu átt að vera búið að
leggja heitavatnsleiðslu og reisa
nýbýli.
Eitt erinda Júlíusar Hav-
steen sýslumanns hingað til
Reykjavíkur er að sækja lands-
þing Slysavarnafjelagsins, sem
fulltrúi Norðurlands og Húsa-
víkur. í því sambandi skýrir
hann svo frá, að hann muni
bera þar fram ýmiskonar til-
lögur til úrbóta.
Þau mál, segir sýslumaður,
sem jeg helst hefði hug á að
hreyfa þar, eru bygging eða
kaup á björgunarskútu fyrir
Norðurland, vitabygging í Lund
ey á Skjálfanda og klukkudufl
við Hrólfssker í Eyjafirði. Auk
þess tel jeg sjálfsagt að greiða
fyrir símalagningu út á annes-
in, sem njóta ekki símans, og
að talstöðvum í landi — eins
og t. d. á Siglufirði — verði
haldið opið allan sólarhring-
inn, meðan á sildveiðum stend-
ur.
—■ Er ekki landhelgismálið
að verða yðar aðalmál. að
slepptum framförum í Húsa-
vík?
— Jú, vissulega verður þvi
ekki neitað. Jeg hefi nú í nokk-
ur ár reynt að opna augu landa
minna fyrir nauðsyn þess, að
landhelgin verði stækkuð. Og
það er skoðun mín, að Alþingi
sjálft verði að ganga frá því,
hve rúma landhelgi það vill
ákveða okkur, áður en farið er
með málið út fyrir landstein-
ana.
I þessu sambandi vil jeg geta
þess, að viirer minn, Matthías
Þórðarson ritstjóri í Kaup-
mannahöfn, sem mikið gott hef
ur rætt og ritað um þessi mál,
hefur nýlega komið til mín
upplýsingum, sem benda á, að
Rússar muni halda fast við 12
mílufjórðunga landhelgi, og að
dómsmálaráðuneyti Sovjetsam-
bandsins hefur þegar árið 1947
látið gefa út handbók í alþjóða-
rjetti, þar sem haldið er fram,
að sjerhvert ríki hafi rjett til
að beita valdi sínu á siglinga-
svæði eða sjávarbelti framan
við strönd sína, sem sje nægi-
lega breitt eða stórt til þess
að vernda öryggishagsmuni
hlutaðeigandi ríkis og, með til-
liti til fiskiveiða, til þess að
vernda hagsmuni þess til að
birgja sig upp.
— Hvað segið þjer utn land-
helgisvamir okkar íslendinga?
—• Jeg er síður en svo ánægð-
ur með þær. Jeg tel þær sann-
ast að segja í hinum mesta ó-
lestri og fullyrði, að það beri
sem fyrst að taka þær úr hönd-
um Skipaútgerðar ríkisins og
leggja þær undir dómsmála-
ráðuneytið, enda eru landhelg-
isvarnir lögreglumál en ekki
skipaútgerð.
— Að síðustu: Hvað vilduð
þjer segja um þá erfiðleika á
þjóðarbúskapnutn, sem mest er
rætt um þessa dagana?
—• í stuttu máli vildi jeg
segja þetta: Það, sem jeg tel
að gera þurfi, til þess að koma
okkur hjer heima úr kútnum,
er fyrst og fremst að gera fram-
leiðslustarfsemina eftirsóknar-
verðari.
Til sveita: Með því að leggja
áherslu á að halda nýsköpun-
inni áfram, útvega bændum og
búnaðarsamböndum hin nýju,
mikilvirku jarðvinnslutæki,
sem ódýrast og sem fyrst,
leggja hið mesta kapp á rækt-
un landsins og leiða sem fyrst
rafveitur og hitaveitur í og um
sveitirnar með kjörorðinu: Ljós
og hiti inn á hvert íslenskt
sveitarheimili.
Og til sjávar: Með því að
stækka landhelgina og friða fyr
ir útlendum ágangi og helga
okkur landgrunnið við ísland.
.Útvarpið og þjóðin'
SÍÐASTI umræðufundur Stúd-
entafjelag Reykjavíkur á þess-
um vetri verður haldinn í Tjarn
arbíó í kvöld og hefst kl. 8,30.
Þar verður umræðuefni: TJt-
varpið og þjóðin“, en framsögu
menn verða prófessor Olafur
Jóhannesson og Sigfús Sigur-
hjartarson, bæjarfulltrúi.
Ekki leikur vafi á, að’ um-
ræður verða f jörugur á þessum
fundi eltki síður en á öðrum
fundum fjelagsins í vetur, enda
um fátt meira rætt og ritað
en útvarpið. Framsögumenn eru
líka gagnkunnugir starfsemi
útvarpsins, því að Ólafur er
nú formaður útvarpsráðs, en
Sigfús var formaður þess fyrir
nokkrum árum.
Mönnum er ráðlagt að koma
snemma til að tryggja sjer sæti,
því að allir umræðufundir fje-
lagsins í vetur. hafa verið haldn
ir fyrir troðfullu húsi.
Öllum stúdentum, sem fram-
vísa fjelagsskírteinum, er heim
ill' aðgangur að fundinum.
Efnahðgssdmvínnusfjórnin j
mun hjáfpa EvrópuMóðum ;
fil að vinna inarkai ;
í Bandaríkjunum
Áætlun um að langþráður greiðslu-
jöfnuður náisf. !
FYRIR NÖKKRU ákvað Efnahagssamvinnustjórn Evrópuland-
anna, sem hefur aðsetur í Washington, að setja á fót sjerstaka
deild við stofnunina, sem greiði fyrir og hvetji til aukinnar
vörusölu Evrópulanda til Bandaríkjanna. Starfsemi deildarinn-
ar verður einkum í því fólgin að fá Ijett af innflutningstollum
til Bandaríkjanna og einnig að benda Evrópuþjóðum á mögu-
leika til að vinna markaði í Bandaríkjunum.
Hindraði kjaraskerðingu • ....... <
almennings.
Eins og kunnugt er kom Mars
hallhjálpin fram vegna þess að
það var sjeð fyrir að Evrópu-
þjóðir þurftu að kaupa langt-
um meira í Bandaríkjunum en
þær gátu greitt fyrir. Til þess
að ekki yrði stöðvun í efnahags-
þróun Evrópu og til þess að
ekki þyrfti að skerða lífskiör
almennings að nokkru leyti. bar
George Marshall þáverandi ut-
anríkisráðherra Bandarikjanna
fram tillögur sínar um f járhags-
legan stuðning Bandaríkjanna
við Evrópulöndin.
Mikill greiðsluhalli á
liðnum árum.
Á undanförnum árum hefur
verið mikill greiðsluhalli á við-
skiptum Evrópu við Bandarík-
in. Ásíðasta ári voru viðskipti
sem hjer segir:
Innflutningur frá Bandaríkj-
unum 4,5 milljarð dollarar.
Útflutningur til Bandaríkj-
anna 1,6 milljarð dollarar.
Þennan mismun hefur Mars-
hallhjálpin að mestu greitt. ^Sn
Marshallhjálpin á ekki að
standa nema til 1952 og þá er
ætlast til að Evrópuríkin verði
algerlega sjálfstæð efnahags-
lega. Það verður með tvennu
móti:
Leiðir til að ná jafnvægi.
1) Með því að minnka inn-
flutning frá Bandaríkjunum.
Ekki verður samt fallist á að
draga mikið úr honum, því að
Evrópuþjóðirnar þarfnast allt-
af nokkurs varnings frá Amer-
íku.
2) Hitt er að auka útflutning
Evrópuríkjanna til Bandaríkj-
anna. Þetta atriði er mjög mik-
ilvægt. Einn helsti þáttur Mars
hallhjálparinnar hefur verið að
endurreisa iðnað Evrópu og þeg
ar henni lýkur 1952 ætti þessi
áætlun að vera framkvæman-
leg, með aukinni framleiðslu-
geta Evrópuríkjanna.
Viðskiptajöfnuður í 3 milljörð-
um dollara.
í brjefi, sem Paul Hoffman,
framkvæmdastjóri Efnahags-
samvinnustjórnarinnar skrifaði
nýlega Alexander Smith öld-
ungadeildarþingmanni, gerir
hann grein fyrir skoðunum sín-
um í þessu efni. Hann áætlar
þar, að viðskiptin milli Evrópu
og Bandaríkjanna komist í jafn
vægi, þegar Marshallhjálpinnx
ljúki, í milli 3 og' 3,5 milljörð-
um dollara.
I
Byggist á endurreisn
Evrópu.
Þessi áætlun Hoffmans bygg-
ist á því, að með endurreistum
iðnaði þurfi Evrópuríkin ckki
að flytja eins mikið inn frá
Bandaríkjunum og í öðru lagi
á því, að útflutningur Evrópu-
ríkjanna til Bandaríkjanna auk
ist að verulegum mun. Að þessu
síðarnefnda á hin nýja innflutu
ingsdeild Efnahagssamvinnu-
stofnunarinnar að stuðla.
í
Sendimenn benda á
möguleikana.
Hoffman er ekki í vafa um a3
þetta megi takast. Hann álítu^,
að framleiðsla Evrópu sje á
mörgum sviðum mjög vél sam-
keppnisfær við framleiðslu
Bandaríkjanna. Hin nýja inn-
flutningsdeild mun senda leið-
beinendur til flestra Marshall-
landanna og benda Evrópuþjóð-
um á þá miklu möguleika, sem
til eru, til að vinna markaði í
Bandaríkjunum. Sendimena
þessarar deildar munu verða
færir um að leiðbeina í öllum
smáatriðum varðandi þessi áæti
uðu viðskipti.
—
Erlendar skipakom-
ur III Eyja
VESTMANNAEYJUM, 17.
apríl. — Mjög' mikið er um
komur útlendra fiskiskipa hing
að til Eyja um þessar mundir,
einkum þó færeyskra. Skipa-
komur þessar vekja að jafnaðl
ekki athygli bæjarbúa, en und-
antekning frá þessu varð í dag,
er hjer lagðist að bryggju,
vegna smávegis bilunar á tog-
vindu, einn af allra nýjustm
togurum Breta „Red Rose“, frá
London. Fór fjöldi manns um
borð til að skoða togarann. og
fannst mönnum mikið til um
skipið. Og hve mörgu var þar
haganlega fyrir komið og vel
gert, einkum þó fiskilestin, sem
öll er úr aluminium og útbúio
kælitækjum. Er mörgu á annaa
veg háttað, en í okkar nýsköp-
unartogurum, og að því er virð-
ist á betri veg. — Bj. G.
Aurora Australis '
MELBOURNE: — í nokkrurtf
ríkjum Ástralíu sáust óvenju-
mikil og fögur suðurljós á dög-
unura, græn og rauð. Svara þau
til norðui’ljósa á norðurhvelinu.