Morgunblaðið - 11.05.1950, Blaðsíða 5

1 Fimmtudag.ur, IKmaí >1-350.
(•*
MaRGU JV B L AÐ1 Ð
rt
jí I V.>eí4lítiÆiá:clir-
ritaðra er gert ráð fynr 50 km.
meðal-vegalengd. einkum með
tilliti til þess, að vitað er að
veruleg eggjaf ramleiðsla er
hjá bænum í Arnessýslu og
Borgarfirði
Túlkun n<rfndarinnai á brjefi
ráðuneytisins hefir það í för
með sje að B. Á. telur nefnd-
armenn ekki í ,.röð viti borinna
nianna“ því að hún er á annan
veg en B. A heíir til ætlast.
Því er a'5 taka. en skilningur
okkar .og ú: skurour samkvæmt
efni brjefs ráðuræytisins, er ó-
breyttur, þrátt fvrir nú fram
lagðar ský.ingar ,B. Á.
Skal nú vikið að staðreynd-
um þeim. jem lágu til grund-
vallar sjerafstöðu okkar.
Afurðamagnið.
Innan nefndarinnar var á-
greiningur um afurðamagn á
meðal-árshænuna. Að fengnum
upplýsingum frá grannþjóðun-
um virtist okkur hátt stefnt
h.jer á landi eí miðað væri við
sama afurðamagn og nú er í
Noregi. Var þó að því horíið og
má hiklaust telja það vel rek-
ið bú hjer rem gefur eins mikl-
ar afurðir eins og þar, því að
framleiðslugrein þessari er
flest frumstætt híer enda ,ekk-
ert henni Ijeð til framdráttar
frá opinberri húð, svo okkur
:je kunnugt, en í Noregi hafa
ríkíslaunaðir ráðunautar og
tilrauna- og kvnbótastöðvar
verið starfandi ',m áraraðir til
eflingar búfrein pessari. í sjer-
álitinú höíum við miðað magn-
ið við 126 egg á meðal-árs-
hænu, en það er sama magn og
í Noregi nú og eins og var í
Ðanmörku til ársins 1945.
Þangao til innlendar upplýs-
í.ngar eru fengnar, er byggja
megi á, verður að telja meðal-
búið vel vekið h.jer, ef hænan
gefur þetta magn og þarf ekki
að þakka fotmanni Búnaðar-
fjelags Islands nje fyrrverandi
landbúnaðarráðherra B. Á. fyr-
ir aðstoð í þeim efnum, er
stuðla að þessu fraraleiðslu-
"iiagni.
Þfegar B. Á.. í niðurlagi grein
-ar sinnar telur að við hneyksl
-umst á að nefr.t sje vel rekið
hænsnabú. sem opinbert lög-
skráð verð eggia geti byggst á,
bá er því að svai a að það höf-
um við aldrei gert. Hinsvegar
teljum við hneykslanlega
frammistöðu formanns Búnað-
arfielags rslands og landbim-
aðarráðherra B. Á. í garð um
ræddrar greinar landbúnaðar-
;ns og svo mund, fleirum þykja
>ef T'akin væri
I áf,'3mhaldandi umræðum
bessi efni mæt.t.i vel gerá
rrein fyrir þeim efnum.
Hier skal því við bætt, sem
sn°rtir vel rekið bú, að einn
oefndarmanna vildi raiða af-
’rðamaf'ruð við oa^ sam Svíar
földu afifrðamagn á sjerlega
vel reknu búi þar. Eftir. mót
‘öku brit-fs ráðureytisins -f jell
:mst. við á að. rjett mundi að
'áta -Mðuneytinu í tje reksturs-
’firlit slíks bús, ef til væri ein
hversstaðar hjer á landi. I sam-
baadi við það yfúlit höfum við
greina meiri vegalengd til ! 'wergi minnst á hneyksli við
markaðsstaða bar sem egg i líkan rekstur.
mundu framleidd, er næmi j Hinsvegnr sön.dum við uhd-
meiru en. 20 km meðaltali (40 j irrítaðir .sjerálit af því, að okk-
V'
r eggja
ÞRIÐJHÐAGÍNÍI ÍÍl íebnxiutf
birti Tíminn grejn eftir Bjarna
Ásgeirsson alþingismann, með
yfirskriftinni Verðiagsgrund-
vöilur eggja, þar sem hann af
vanefnum leitast við að
sprengja axarskaft, er hann
smíðaði þegar hann sat í ráð-
herrastól. En svo hrapalega
tekst til, að með viðleitni þess-
ari auglýsir hann og staðfestir
vanþekking sína á því, er snert-
ír umrædd efni.
Tilefni umræddra skrifa er,
að á síðasta hausti var skipuð
nefnd til þess að gera tillögur
um grundvöll, ei verðlag eggja
gæti byggst á í framtíðinni. í
nefndinni átti Torfi Jóhannsson
verðlagsstjóri sæti ásamt undir-
rituðum Vann nc fndin að mál-
inu eins og henni var falið og
byggði niðorstöður sínar á þeim
forsendum, sem bestar fengust,
að hennar dómi.
Um öll r-íriði var öll nefndin
sammála, að tve'.m undanskild-
um, en þau voru:
1. Hvað afurðamagn meðal-
árshænu skyldi reiknað.
2. Fjarlægð meðalbúsins frá
markaðsstað að meðaltali, en
henni mundi háður flutnings-
kostnaður búsins
Ut af ágreiningi þessum sneri
nefndin sjer til ráðuneytisins í
því skyni að fá upplýst hvort
það hefði eitthvað til málanna
að leggja í þeim efnum, sem
ágreiningi ollu. Sem svar við
þeirri málaleitan barst nefnd-
inni brjef ráðaneytisins, u.ndir-
ritað af B. Á. þó.verandi land-
búnaðarráðherra, en þar segir
svo:
„. . . . ráðuneytið telur rjett,
að tjeður gfurdvöb'jr verði
miðaður við ve'. reldð meðal-
stórt hænsnabú í nágrenni aðal-
markaðsstaða“.
Allir munu geta orðið á eitt
sáttir um, að svar þetta er loð-
íð, enda viðurkennir B. Á. það
í grein sinni en nefndinní virt-
ist það þó ta.ka af öll tvímæli
nm, að frekari skýringa þyrfti
með til þess að leysa ágrein
inginn, og að henni væri ætl-
að að ákvarða samkvæmt þess
um fyrirmælum
Að svo hefir verið staðfestir
B. A. og í nefndri Tímagrein
með þessum orðum: „Til þess
var henni treyst — en því mið
ur hefir hún ekki reynst þeim
vanda vaxin“ (nefndin).
Það, sem ágreiningi hafði
valdið innan nefndarinnar, var
hvort frarnleiðsíu eggja bæri
að stunda í námd við bæina
eða úti 'um sveit'r fjarri mark-
-aðsstöðunum. Finn nefndar-
manna taldi'í þessu sambandi
30—40 km radius frá markú
aðsstað hámarks vegalengd (15
—20 km^-sneðaltal) enda yrðu
fjarlægari staðir eigi taldir ná
grenni. Eftir móttöku brjefS
ráðuneytisins vo.'u allir nefnd
armenn á eitt sáttir um, að það
undirstrikaði og staðtesti álit
þessa nefndarmanns (Torfa
Jóhannssonar) því að nágrenni
Reykjavíkur gæti enginn talið
stærra landsvæði en það sem
er vestan fjalls. Um Vestfirði,
Norðurland og Aust.urland rbun
vart nokkursstaðar koma til
úr ýirtilt 'ósanngjárnt áð miða
afurðamagidð við allt annað en
hjer viðgengst. Verðlag annarra
búvara er miðað við meðal-
afurðir. Moðalkyrin gefur um
2600 kg mjólkur um árið. Við
þetta mjólkurmagn miðar verð-
lagsnefnd landbúnaðarafurða
en ekki við vel reknu búin þar
sem meðal -árský rin gefur yfir
3000 kg mjólkur að meðaltali.
Þangað +il innlendar rneðal-
talstölur eru fenanar teljum við
mcðalbúið vel rekið ef meðal-
árshænan gefur það afurða-
magn, er við höfum áætlað í
sjerálitinu Telium við það
heiður en ekki hneyksli, ef fram
-leiðenduruir ná því fram-
leiðslumagni að meðaltali.
Fjarlægð meðalbúsins
frá markaðsstað.
Um þetta atriði var líka á-
greiningur í nefrdinni og ósk-
aði hún því álits xáðuneytisins
urn það Og álitið kom með
umræddu brjefi. Þar stóð, að
miða skyldi við nágrenni aðal-
markaðsstoða Eins og áður er
greint úrskurðaði nefndin — og
var á einu máli um — að hjer
væri staðfest álit Torfa Jó-
hannessonar og var samkvæmt
því ákveðin allt að 40 km. há-
marksfjarlægð — eða 20 km.
meðal fjarlægð — en það bú
sem fjær lægi hlyti að vera
utan nágrennis. 1 sjeráliti okk-
ar ætluðum við umrædda vega-
lengd 50 km. meðaltvd — þ. e.
a. s. 100 km. dl fjarlægustu
staða. Nú kemur það upp úr
dúrnum, að jafnvel þessi vega-
lengd er innan þeirra takmarka,
sem B. Á. hafði ályktað og
brjefið skvldi túlka. Satt að
segja mun engum nefndar-
manni hafa til hugar komið að
bað gæti taiist nagrenni, er lægi
svo fjarri Annavs er ekki Ijett
að vita hvað B. Á. á við með
nágrenni því að skvringar hans
á því eru tvær. Önnur er sú,
að .nágrenni Reykj,avíkurmark>-
aðar sje Suðurlandsundirlendið,
Kjalarnesþing og Botgarfjörð-
ur, eða umdærm Mjólkursam-
sölunnar. Þessa skoðun segist
B. Á. hafa látið í ljósi í ráðu-
neytinu þegar brjefið var sam-
ið. Hví var þetta ekki greint í
brjefinu? Þetta mun þó ekki
samrýmast því sem í daglegu
tali er kallað nágrenni Reykja-,
víkur. En nú vitið þið það,
bændur \ Rangárvallasýslu,
Borgarfirði Mýrum og Dölum,
að allir þið. sem eruð í um-
dæmi Mjólkursamsölunnar, er-
uð í nágrenni hcf.uðsíaðarins!!!
Svo er þuð hin skýringin. Þar
kveðst B. Á rr.eð „nágrenni
aðal-markaðsstaða“, meina, þeg
-ar um framleiðslu og sölu
eggja er að ræða, „að ekki, sje
.miðað við ótakmarkaðan flutn-
ingskostnað á sölustað, t. d.
landið á enda. heldur jjkuli miða
við, að, búin væt u á því syæði
þar sem unnt er að jafnaði að
koma eggjunum óskemmdum á
sölustað“.
Þessi skýring stangast við
hina því að nú verður allt land-
ið að nágtenni Reykiavíkur
landið þvert og endilangt,’ með
vel viðráðanlegum kostnaði, úr
Árnessýslu um Reykjavík til
Vestfjarða og Austfjarða og ná
þau óskemmd til neytenda, þ.
e. a, s. ef þau koma óskemmd
frá framleiðendum. Annars er
ekkert meiri hætta á að
skemmd egg komi af Rangár-
völlum en úr Mosfellssveií. Því
ráða skilvrði á framleiðslustað
en ekki fjarlægð frá markaðs-
stað.
Að lokum vi-ljúm við í stuttu
máli segja að eftir að B. Á.
nú hefir 'itað langa grein tii
þess að útskýra hvað hann hef-
ir átt við, er hann sat í ráð-
herrastóí og skrifaði umrætt
brjef, er maður litlu nær því
að skýringar eru reikular og í
mótsögn hver við aðra Og það
einkennilegasta -df öllu er þó,
að einmitt það álit, sem samið
var að fyrírmælum ráðuneytis-
ins, eftir móttöku brjefs þess,
og ö!l nefndin undirritaði, er
ekki nefnt á nafn í grein B. Á.
Hinsvegar er rjerálit okkar
rætt, en í því eru ágreinings-
atriðin miklu nær því sem B.
Á. hefir hugsað sjer, heldur en
í hinu, sem nefndin öll, með
góðri samvisku samdi í anda
hins marg umtalaða brjefs.
Grein B. Á. styður því sjerálit
okkar þó að til annars væri
ætlast. Þannig geta vopn snúist
í hendi m«mns.
Þess erum við líka fullvissir,
að flestir,. sem skyn bera á for-
senclur umræddrar framleiðslu-
greinar, fallist á sjónarmið okk
-ar og sjeralit.
Pjecur M. Sigurðsson,
Gísli Kristjánsson.
—O—
Blaðið sjmdi Bjarna Ásgeirs-
syniy fyrrverandi landbúnaðar-
ráðherra, grein þessa áður en
hún birtist. Hefur hann gert við
hana athugasemdir, sem birtar
verða hjer í blaðinu síðar.
TVÖ

» ” ”U
Fædd 1. júlí 1875.
Dáin 12. mars 1950.
Ein af íslands óskadætrum,
ævistarfið fagurt vann,
ástvinunum öllu að fórna,
í því hjartans gleði fann.
Kona, er heillastörfum stjórnar,
stoð og blessun þjóðar er.
Hetjan sanna heiðri krýnda
á himnum sigurkrónu ber.
Ástrík móðir hópnum heima
h.íúði að þroska í barnsins sál,
fyrirmynd í fögrum dyggðum,
fjærri öllu, er reynist tál.
Hjartað góða birtu breiddi
og blessun yfir heimarann.
Guð var. með í stóru starfi,
er sterk og göfug kona vann.
Hr. ritstjóri!
ÞEGAR jeg heyrði að reynslu-
ferð nýja Gullfoss stæði vyfir
og sá þrjá nýju „Fossana“ fán-
um .skreytta hjer i höfninni, af
þessu tilefni, datt mjer í hug,
hvort eins mikil hrifning myndi
vera nú meðal landsmanná og
var þegar gamli Gullfoss var
vigður til starfa f.vrir land og
þjóð. ,
Jeg vildi óska að svo va=:ri.
Mjer er minnisstæður fögn-
uðurinn yfir komu fyrsta skips
Eimskipafjelags Islands til
landsins. Það var eins og 'lof-
söngur ómaði miJli fjallk* og
fjöru. Það var eins og íslehd-
ingar findu til þess, í fýrsta
.skifti, að þeir hefðu gert s'am-
- ) í.
eiginlegt átak. Atak.sem hefð»
heppnast og hlvti að leiða af
sjer mikið gott. Jafnvel mikið.
meira gott en menn hefði órað
fyrir. 4
Það var um líkt leyti að við
eignu.ðumst okkar eigin þjóðar-
fána og fyrsta millilandaskipið,
eins og það var kallað, og það
meira að segja farþegaskip. Það
var vafalaust engin tilviljun,
heldur vegna þess að þá (var
stórhugur íslendinga að l,eys-
ast úr læðingi. Sá stórhitgur,
sem síðan hefir einkennt þjóð-
ina öðru fremur. r
Gleði landsmanna yfir Gull-
foss náði hámarki sínu, þegar
hann fór hringferð um landið
og menn fengu að skoða hann
og fara höndum um h'ánn.
..Þetta er skipið okkar“, heýrð-
ist hvaðanæfa. , Jeg á þó a. m.
k. einn nagla, því jeg á 25
króna hlut“. „Þá á jeg tvo pg
jeg þrjá“.o. s. frv.. ,.En hvað
hann er fallegur. Hann ber
nafn. með rjettu. Bara að hann
verði happaskip“.
Þannig kættust menn eins og
börn. Fölskvalaus kætxn var þó
blönduð alvöru hugsandi þjóð-
ar og nokkurt .stolt levndi sjer
ef íil vill. þegar þeirri t.rú skaut
upp í huganum, að jafnvel
minnsti hlutur hefði átt sinn
þátt í að þessi fagri knörr var
orðinn til. Vissan urfl að .hafa
;gertættjörð sinni ng þjóð gagn,
fullkomnaði gleðina.
Þannig var þetta fvrir 35 ár-
um síðan.
Mar-gt.hefir skeð á langri leið.
Gamli Gullfoss lifði tvær
heimsstyrjaldir. Gegnum þá
fyrri komst hann heill og ó-
skaddaður. I þeirri. .síðari var
hann hertekinn, Hann s.kilaði
,þó. öllu fólki heilu og höldnu,
eins og hann hafði verið van-
ur. En hann varð nauðugur
viljugur að yfirgefa ísland eft-
ir um það bil 25 ara dvgga og
happasæla þjónustu. En ósk-
Hún var samhent sínum manni, irnar i hringferðinni 1916 höfðu
og revndar meira til — þvi eiginmaipin^..,
- . ævinnar v 1 i„gurt . voi
vandala-’st er að koma eggjum
reglulega til neytenda, ‘ p-
skemmdum jafnvel þó að þeih
sjeu í öðru land' Það er stað-
reynd, að egg eru nú flutt :um
sæmdin prýðir þeirra spor,
sigraði alla erfiðleika
ástin blíð og manndómsþor.
Börnin fengu öll.að arfi
æðstu og bestu dyggðir manns.
Góðir þegnar þjóðfjelagsins,
þeir eru gæfa, ættarlánds.
Drottinn blessi börnin hennar,
breiði ljóssins geislafjölci
Hennar sál ið.hjar,taJQrotíins
hitninsdýrð upi eilifð.,
Líf ðg:st:árfíð4\3ýrn"íioúrii
þelgeð hlartrUmin.nir
orðið að áhrínisorðum. Gulífoss
varð harroaskip.
Nú höfum við eignast nýjan
| Gullfoss. Stærsta fegursta og
’ fullkomnasta farþegaskip ís-
lendinga. Skip, sem margt þend
ir til að lcngi verði Öndvegis-
skin íslenska flotans.
I Jeg vona að allir íslending-
ar sameinist um að óska Áion-
iirri sáma senvis og gamla rlafna
hávis ne að bær óskir verði líka
pjð áhrínisóskum.
Eímxkipafjolar islands .htrfir
Framh. á bls. 10.